Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Buz — bərk aqreqat halında olan su, mineral. Bəzən buz dedikdə bərk aqreqat halında olan maddələr də nəzərdə tutulur. Məsələn, quru buz, buzu və ya metan buzu.
Buzun sürüşkənliyi
Buz hamar bir səth olduğu üçün düşünüldüyü kimi sürüşkən deyil. Bu vəziyyət belədir, buz konkisinin çox kiçik səthinə olan təzyiq nəticəsində toxunduğu yerdəki buz əriyir və konki bu nazik su təbəqəsi üzərində hərəkət edir. (Ucu iti bıçaq kimi olan konkilərin sahəsi buza o qədər kiçik toxunur ki, buzun səthini dərhal əridir, ərimə temperaturunu 1 °C azaltmaq üçün tam olaraq 130 kq/sm2 tələb olunur.)
Su buzunun əsas xüsusiyyətləri
Hazırda üç amorf və 15 kristal formalı buz modifikasiyası məlumdur.
Təbii şəkildə Yerdə buz ancaq bir kristal modifikasiyada, (Buz Ih) şəklində mövcuddur. Ih buzunda hər Н2O molekulu eyni məsafədə yerləşən dörd molekulla əhatə edilir. Bu məsafə 2,76 Å-yə bərabərdir və düz zirvəsində yerləşir.
Buzun sıxlığı 0 °C-də 916,7 kq/m³-dir, bu isə suyun (999,8 kq/m³) sıxlığından azdır. Buna görə də su buza çevrilərkən öz həcmini təqribən 9% artırır. Buz sudan yüngül olduğuna görə su hövzələrində suyun üst səthini örtür və bununla da suyun tam donmasının qarşısını alır.
Buzun] əriməsi üçün tələb olunan istilik həcmi 330 coul/kq-dır. Nümunə üçün dəmirin əriməsi üçün tələb olunan istilik həcmi 270 coul/kq-dır. Buz və ya qarın əriməsinə tələb olunan istilik həmin çəkidə olan suyun 0–dan 80 °C-dək qızdırılması üçün lazımdır. Bu sistem yerin istilik sisteminin qorunmasında vacib amil sayılır.
Buza təbiətdə adi buz və qar, qırov və s. şəklində rast gəlinir. Öz ağırlığı altında plastik forma alır. Buz suya nisbətən təmiz olur, çünki, buz kristalı qəfəsində ilk növbədə su molekulları durur. Ancaq buz duzludursa bu suyun duzlu dəniz suyundan yaranması ilə bağlıdır.
Buzdan praktikada istifadə edilməsi
Şimal qütbündə yaşayan yerli xalqlar buzdan iqlu adlanan evlər quraşdırırlar.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Korugan, Tamer (2007). LÜZUMSUZ BİLGİLER ANSİKLOPEDİSİ - 1. İstanbul: AYKIRI YAY. s. 24, 25. .
- "(video)". 2012-08-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-11-29.
Xarici keçidlər
- Buz
- Buzlaq
- Buzbağlama
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Buz berk aqreqat halinda olan su mineral Bezen buz dedikde berk aqreqat halinda olan maddeler de nezerde tutulur Meselen quru buz buzu ve ya metan buzu Buzun suruskenliyiBuz hamar bir seth oldugu ucun dusunulduyu kimi surusken deyil Bu veziyyet beledir buz konkisinin cox kicik sethine olan tezyiq neticesinde toxundugu yerdeki buz eriyir ve konki bu nazik su tebeqesi uzerinde hereket edir Ucu iti bicaq kimi olan konkilerin sahesi buza o qeder kicik toxunur ki buzun sethini derhal eridir erime temperaturunu 1 C azaltmaq ucun tam olaraq 130 kq sm2 teleb olunur Su buzunun esas xususiyyetleriHazirda uc amorf ve 15 kristal formali buz modifikasiyasi melumdur Buzun faza diaqrammasi Tezyiq loqarifmik masstabda sagdaki temperatur Selsi ile derecede sagda Kelvinle 1 maye fazasi Tebii sekilde Yerde buz ancaq bir kristal modifikasiyada Buz Ih seklinde movcuddur Ih buzunda her N2O molekulu eyni mesafede yerlesen dord molekulla ehate edilir Bu mesafe 2 76 A ye beraberdir ve duz zirvesinde yerlesir Ih buzunun kristallik strukturu Kesik xetlerle hidrogen elaqeleri gosterilib Buzun sixligi 0 C de 916 7 kq m dir bu ise suyun 999 8 kq m sixligindan azdir Buna gore de su buza cevrilerken oz hecmini teqriben 9 artirir Buz sudan yungul olduguna gore su hovzelerinde suyun ust sethini ortur ve bununla da suyun tam donmasinin qarsisini alir Buzun erimesi ucun teleb olunan istilik hecmi 330 coul kq dir Numune ucun demirin erimesi ucun teleb olunan istilik hecmi 270 coul kq dir Buz ve ya qarin erimesine teleb olunan istilik hemin cekide olan suyun 0 dan 80 C dek qizdirilmasi ucun lazimdir Bu sistem yerin istilik sisteminin qorunmasinda vacib amil sayilir Buza tebietde adi buz ve qar qirov ve s seklinde rast gelinir Oz agirligi altinda plastik forma alir Buz suya nisbeten temiz olur cunki buz kristali qefesinde ilk novbede su molekullari durur Ancaq buz duzludursa bu suyun duzlu deniz suyundan yaranmasi ile baglidir Buzdan praktikada istifade edilmesiIqlu evleri Simal qutbunde yasayan yerli xalqlar buzdan iqlu adlanan evler qurasdirirlar Hemcinin baxMaye Su BuzlaqIstinadlarKorugan Tamer 2007 LUZUMSUZ BILGILER ANSIKLOPEDISI 1 Istanbul AYKIRI YAY s 24 25 ISBN 9789758337439 video 2012 08 28 tarixinde Istifade tarixi 2011 11 29 Xarici kecidlerBuz Buzlaq Buzbaglama