fbpx
Wikipedia

Yuxarı Oruzman

Yuxarı OruzmanDumanis (Başkeçid) rayonunun böyük və qədim kəndlərindən biri. Hazırda kənddə 205 ailə yaşayır və kəndin 1100 nəfər sakini var. Kənddəki orta məktəb 200-ə qədər şagird və 20 müəllim heyətinin istifadəsindədir.

Yuxarı Oruzman kəndi
gürc. სოფელი ზემო ოროზმანი (sopeli zemo orozmani)
gürc. ზემო ოროზმანი
41°17′48″ şm. e. 44°10′37″ ş. u.
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
İlk məlumat 1536
Mərkəzin hündürlüyü 1.220 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +995 (360)
Poçt indeksi 1713
Xəritəni göstər/gizlə
Yuxarı Oruzman kəndi
gürc. სოფელი ზემო ოროზმანი (sopeli zemo orozmani)

Başkeçidin başqa kəndləri kimi bu kənd də çox qədim tarixi köklərilə xalqın yaddaşında dərin izlərilə seçilən ellərimizdəndir. İlk öncələr (tarixi materiallara və Akademiyanın müxbir üzvü həmyerlimiz Əsgər İsmayılovun araşdırmalarına istinadən) "Aydəmirli"adı altinda tanınan bu kənddə hazırda yaşayan nəsillər bunlardır:Aydəmirli, Bozerlər, Usuföyü, Qarasöyünlər, Hacıöyü, Dularvadlar, Orucöyü, Hətəmlilər və s.

Tarixin sərt sınağı bu kənddə çox böyük ziyanlar vurdusa da amma, necə deyərlər-"Yurd yerindədir!", başqa kəndlərə nisbətən hal-hazırda öz doğma yurd-yuvalarını atıb gedən, kəndlər sırasından kənarda qalmağı ilə də diqqəti cəlb etməkdədir Yuxarı Oruzman kəndi.

Sizə uzun zaman mübahisələrə, dedi-qodulara səbəb olan və bənzəri ilə Başkeçidin bir çox kəndlərində hal-hazırda da tarixi məğrurluğu ilə öyünən bir Alban kilsəsi haqqında bəzi məlumatları çatdırmağı nəzədə tutmuşuq, bir çoxları üçün sadə bir tikili kimi görünsə də tarixi zənginliyi ilə nələrdən xəbər verir bu tikili.

Başkeçidin Yuxarı Oruzman, Aşağı Oruzman, Qara kilsə, Dəllər, Dunus və Bala Dumanis "Batara Dmanisi" kəndlərində olan hər kəs burada kilsələrin olduğunun şahidi olur və bu kilsələr bir–birinə bənzərliyi ilə çoxlarının diqqətini cəlb etmişdir.

Yuxarı Oruzan kəndinə məxsus otaracaq və biçin sahələrindən biri olan "Qırıq kilsə"yə və "Ballı qaya"ya bu kilsələrin lap"axrıncısı"(yəni zəncirvari düzülmüş kilsələrin)adını versək yanılmarıq.

Bala Dumanısda aparılan arxeoloji qazıntılar nəticəsində milyon yarım yaşı olan insan çənəsi aşkarlandı. Həmin arxeloji qazıntılar zamanı şəhəryanı müsəlman qəbirstanlığı, ərəb əlifbasıyla yazılı 1204-cü ilə aid epitayfa abidəısi, 1340-cı ilə aid olan (üzündəki yazıyla onun Kərəm xana məxsusluğu ifadələndiyi bildirilmişdir) daşdanyonma at heykəlciyi üzə çıxarılıb.

Bu sadalanan kəndlərdəki bəzi kilsələri Yuxarı Oruzmandan kilsənin yanından baxdıqda zəncirvari olduğunu görmək və müşahidə etmək olar. Amma Y.Oruzmandakı, tarixi məğrurluğu ilə öyünən, şax dayanan bu qədim Alban kilsəsinin,yanındakı tunel isə başqalarına nisbətən bunun daha zəngin tarixi olduğuna sübutdur. Tunel kilsənin qərb hissəsində yerləşir,girişdən bir az getdikdə üç dairəvi otağa rast gəlinir, tunelin çıxışının isə " Xəzinə çıxan" adlı kəndin arxasında yerləşən təpəyə qədər uzandığı söylənilir. Bu təpənin adının da kilsə ilə əlaqəli olduğu söylənilir ki, XIX əsrdə rus-türk müharibəsi zamanı ruslar təpədən çüxur tapmış və oradan tunelə girmiş, çoxlu daş-qaş tapıb aparmışlar və buradan da təpə "Xaznaçıxan" adlandırılmışdır.

Bu kilsənin yanındakı qəbirlər üzərində olan şəkillər isə nələrdən xəbər verdiyinə daşlara diqqətlə baxdıqda seçmək o qədər də çətin deyil, məsələn bir qadın başdaşında, əlləri sinəsində qadın şəkli və bir tərəfi 7, o biri isə 8 dişli olan darağa, güzgüyü görmək olur.

Kişi başdaşındakı yazı isə hələ oxunmamış, amma həmin daşdakı şəkildə isə ayağında ayaqqabı, belində əyri xəncəri, enlisifət-nazikçənə,başında qıpçaqlara xas olan papaq, çuxasının belindəki düymələrin düzlüşüylə də qıpçaqlara bənzəyən kişi şəkli çəkilmiş, amma tüfəng şəkli daşın orta əsrlərə aid olduğunu göstərir. Kilsənin yanındakı əvəllər uşaqların mindikləri "daş qoç" qəbirüstü abidə (hal-hazırda həmin daş Dmanisidə mədəniyyət evinin qabağındadır) və "daş at"(üstü torpaqla basrıldığı üçün şəklini götürmək mümkün olmadı) hələ də bir çoxlarının duzlu-məzəli uşaqlıq xatirələrindən silinməmişdir. Bu tarixi abidələr isə burada yaşayanların etnik mənsubiyyətini ifadə edən qiymətli məxəzlərdir. Qeyd : "Qarapapaqlar" jurnalının ötən (may-sayında) saylarından birində , "Azərbaycanda qoç (qoyun) ayini" adlı bir məqalənin içində gördüyüm Borçalının başqa elatına aid qoç şəkli məni heyrətləndirmişdi, çünki o, bizim kilsənin yanındakı daş qoçla yarıalma idilər./

Xarici keçidlər

  • El yaddaşı - Orzuman - Oğuz eli

[1]

İstinadlar

  1. http://census.ge/en/home
  2. http://www.gpost.ge
  3. http://www.gpost.ge/
  4. Pr.Dr.Ş.Məmmmədli."Ensklopedik bilgi kitabı"

yuxarı, oruzman, dumanis, başkeçid, rayonunun, böyük, qədim, kəndlərindən, biri, hazırda, kənddə, ailə, yaşayır, kəndin, 1100, nəfər, sakini, kənddəki, orta, məktəb, qədər, şagird, müəllim, heyətinin, istifadəsindədir, kəndigürc, სოფელი, ზემო, ოროზმანი, sopeli. Yuxari Oruzman Dumanis Baskecid rayonunun boyuk ve qedim kendlerinden biri Hazirda kendde 205 aile yasayir ve kendin 1100 nefer sakini var Kenddeki orta mekteb 200 e qeder sagird ve 20 muellim heyetinin istifadesindedir Yuxari Oruzman kendigurc სოფელი ზემო ოროზმანი sopeli zemo orozmani gurc ზემო ოროზმანი41 17 48 sm e 44 10 37 s u Olke GurcustanTarixi ve cografiyasiIlk melumat 1536Merkezin hundurluyu 1 220 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 624 nef 2014 1 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 995 360 Poct indeksi 1713 2 3 Xeriteni goster gizle Yuxari Oruzman kendigurc სოფელი ზემო ოროზმანი sopeli zemo orozmani Baskecidin basqa kendleri kimi bu kend de cox qedim tarixi koklerile xalqin yaddasinda derin izlerile secilen ellerimizdendir Ilk onceler tarixi materiallara ve Akademiyanin muxbir uzvu hemyerlimiz Esger Ismayilovun arasdirmalarina istinaden Aydemirli adi altinda taninan bu kendde hazirda yasayan nesiller bunlardir Aydemirli Bozerler Usufoyu Qarasoyunler Hacioyu Dularvadlar Orucoyu Hetemliler ve s Tarixin sert sinagi bu kendde cox boyuk ziyanlar vurdusa da amma nece deyerler Yurd yerindedir basqa kendlere nisbeten hal hazirda oz dogma yurd yuvalarini atib geden kendler sirasindan kenarda qalmagi ile de diqqeti celb etmekdedir Yuxari Oruzman kendi Size uzun zaman mubahiselere dedi qodulara sebeb olan ve benzeri ile Baskecidin bir cox kendlerinde hal hazirda da tarixi megrurlugu ile oyunen bir Alban kilsesi haqqinda bezi melumatlari catdirmagi nezede tutmusuq bir coxlari ucun sade bir tikili kimi gorunse de tarixi zenginliyi ile nelerden xeber verir bu tikili Baskecidin Yuxari Oruzman Asagi Oruzman Qara kilse Deller Dunus ve Bala Dumanis Batara Dmanisi kendlerinde olan her kes burada kilselerin oldugunun sahidi olur ve bu kilseler bir birine benzerliyi ile coxlarinin diqqetini celb etmisdir Yuxari Oruzan kendine mexsus otaracaq ve bicin sahelerinden biri olan Qiriq kilse ye ve Balli qaya ya bu kilselerin lap axrincisi yeni zencirvari duzulmus kilselerin adini versek yanilmariq Bala Dumanisda aparilan arxeoloji qazintilar neticesinde milyon yarim yasi olan insan cenesi askarlandi Hemin arxeloji qazintilar zamani seheryani muselman qebirstanligi ereb elifbasiyla yazili 1204 cu ile aid epitayfa abideisi 1340 ci ile aid olan uzundeki yaziyla onun Kerem xana mexsuslugu ifadelendiyi bildirilmisdir dasdanyonma at heykelciyi uze cixarilib 4 Bu sadalanan kendlerdeki bezi kilseleri Yuxari Oruzmandan kilsenin yanindan baxdiqda zencirvari oldugunu gormek ve musahide etmek olar Amma Y Oruzmandaki tarixi megrurlugu ile oyunen sax dayanan bu qedim Alban kilsesinin yanindaki tunel ise basqalarina nisbeten bunun daha zengin tarixi olduguna subutdur Tunel kilsenin qerb hissesinde yerlesir girisden bir az getdikde uc dairevi otaga rast gelinir tunelin cixisinin ise Xezine cixan adli kendin arxasinda yerlesen tepeye qeder uzandigi soylenilir Bu tepenin adinin da kilse ile elaqeli oldugu soylenilir ki XIX esrde rus turk muharibesi zamani ruslar tepeden cuxur tapmis ve oradan tunele girmis coxlu das qas tapib aparmislar ve buradan da tepe Xaznacixan adlandirilmisdir Bu kilsenin yanindaki qebirler uzerinde olan sekiller ise nelerden xeber verdiyine daslara diqqetle baxdiqda secmek o qeder de cetin deyil meselen bir qadin basdasinda elleri sinesinde qadin sekli ve bir terefi 7 o biri ise 8 disli olan daraga guzguyu gormek olur Kisi basdasindaki yazi ise hele oxunmamis amma hemin dasdaki sekilde ise ayaginda ayaqqabi belinde eyri xenceri enlisifet nazikcene basinda qipcaqlara xas olan papaq cuxasinin belindeki duymelerin duzlusuyle de qipcaqlara benzeyen kisi sekli cekilmis amma tufeng sekli dasin orta esrlere aid oldugunu gosterir Kilsenin yanindaki eveller usaqlarin mindikleri das qoc qebirustu abide hal hazirda hemin das Dmaniside medeniyyet evinin qabagindadir ve das at ustu torpaqla basrildigi ucun seklini goturmek mumkun olmadi hele de bir coxlarinin duzlu mezeli usaqliq xatirelerinden silinmemisdir Bu tarixi abideler ise burada yasayanlarin etnik mensubiyyetini ifade eden qiymetli mexezlerdir Qeyd Qarapapaqlar jurnalinin oten may sayinda saylarindan birinde Azerbaycanda qoc qoyun ayini adli bir meqalenin icinde gorduyum Borcalinin basqa elatina aid qoc sekli meni heyretlendirmisdi cunki o bizim kilsenin yanindaki das qocla yarialma idiler Xarici kecidler RedakteEl yaddasi Orzuman Oguz eli 1 Istinadlar Redakte http census ge en home http www gpost ge http www gpost ge Pr Dr S Memmmedli Ensklopedik bilgi kitabi Menbe https az wikipedia org w index php title Yuxari Oruzman amp oldid 5781792, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.