Vikipediya azad ensiklopediya Yoqa məşqləri və nəfəs texnikaları pranayama insan elmlərində məsələn anatomiya fiziologiy

Vikipediya azad ensiklopediya Yoqa mesqleri ve nefes texnikalari pranayama insan elmlerinde meselen anatomiya fiziologiya ve psixologiya sahelerinde oyrenilmisdir Yoqa mueyyen menada diger fiziki fealiyyet novleri ile oxsar tesirlere malikdir Lakin bu praktika daha cox dartinma hereketleri uzun muddet davam eden pozalar ve relaksasiya texnikalarinin istifadesi ile ferqlenir Buna gore de yoqa stressin azaldilmasinda xususi yer tutur Qeyd edilmelidir ki burada yoqa meditasiya ile qarisdirilmadan teqdim olunur baxmayaraq ki bezi yoqa mekteblerinde bu iki praktika birlesdirilir Yoqa XIX esrde N C Paul terefinden aparilan fiziologiya tecrubelerinden beri elmi sekilde tedqiq olunmaqdadir XX esrin evvellerinde yoqa sahesinde oncul sexsler olan Yoqendra ve Kuvalayananda bu saheni sistemli sekilde arasdirmaq meqsedile institutlar tesis etmisler Yoqa xususile post travmatik stress pozuntusu PTSP kimi psixoloji hallar ucun birbasa terapiya vasitesi kimi de istifade olunur Lakin bu istiqametde elde edilmis subutlar hele zeifdir Bezi hallarda yoqa diger mesq novlerinden daha ustun olmadigi sahelerde spesifik faydalar ved eden psevdobili elmi iddialarla teqdim olunmusdur Meselen beden ireli eyildikde qaraciyerden toksinlerin cixarilmasi kimi bezi iddialarin elmi esasi yoxdur Tedqiqatcilar yoqanin tesirlerini mueyyen etmek ucun daha keyfiyyetli ve genismiqyasli tedqiqatlara ehtiyac oldugunu vurgulayirlar Tarixi span XIX esrde Benqal menseli hekim N C Paul yoqa fiziologiyasinin oyrenilmesine baslamisdir O bu sahedeki ilk eserlerden biri olan 1851 ci il nesri Treatise on Yoga Philosophy Yoqa Felsefesi Haqqinda Traktat adli kitabinda yoqanin qanda karbon qazinin seviyyesini artirdigini hiperkapniya musahide etmisdir XX esrin evvellerinde Hindistanda yoqani fiziki mesq kimi teqdim eden iki oncul sexs Yoqendra ve Kuvalayananda Hatha Yoqa praktikasini qebul edilen hala getirmek ucun calismis asanalarin yoqa pozalarinin ve pranayamanin nefes texnikalarinin saglamliq baximindan faydalarina dair elmi subutlar axtarmislar 1918 ci ilde Yoqendra uzerinde arasdirmalar aparmaq meqsedile Yoqa Institutunu tesis etmisdir O elmi yanasmanin yoqani Qerbde daha qebulolunan ede bileceyine inanirdi Yoqendra bu niyyetlerini 1928 ci ilde nesr etdirdiyi Yoga Asanas Simplified ve 1931 ci ildeki Yoga Personal Hygiene adli kitablarinda ifade etmisdir 1924 cu ilde ise Kuvalayananda Kaivalyadhama Saglamliq ve Yoqa Tedqiqat Merkezini yaratmis burada asanalari gimnastika ile birlesdirmis ve Yoqendra kimi yoqa praktikasinin elmi ve tibbi esaslarini ortaya qoymaga calismisdir 1937 ci ilde Yale Universitetinin fizioloqu K T Behanan Yoga A Scientific Evaluation Yoqa Elmi Qiymetlendirme adli kitabini nesr etdirmisdir O bu eserinde pranayama texnikalarindan biri olan Ujjayi Qelebe nefesi praktikasini tedqiq etmis ve bu nefes texnikasinin 22 deqiqeye 28 nefes kimi yavas tempde icrasinin derin bir rahatlama hali yaratdigini qeyd etmisdir Behanan bu veziyyeti son derece xos bir sakitlik hissi kimi tesvir etmis lakin eyni zamanda bu halin zehni fealiyyetlerde meselen reqemsal hesablamalar rengleri tanima ve sade tapsiriqlarin yerine yetirilmesi ciddi yavaslama ile musayiet olundugunu bildirmisdir Elm jurnalisti William Broad bu neticenin yoqanin fovqelade gucler qazandirmasi ile bagli yaradilmis imicle ziddiyyet teskil etdiyini vurgulamisdir 1970 ci ilde Christopher Hills onun oglu John ve Kevin Kingsland Yeni Dehlide Elmi Yoqa uzre Dunya Konfransi ni teskil etdiler Bu tedbirde 50 Qerb alimi ile Hindistanin 800 aparici svamisi yoqisi ve lamasi bir araya gelerek oz tedqiqatlarini muzakire etdiler Dunya Yoqa Universitetinin yaradilmasi ucun sebekenin qurulmasini meqsed qoydular Ehate Dairesi span Yoqa idman novu kimi Merriam Webster lugetine esasen fiziki duruslar pozalar teneffus texnikalari ve bezen meditasiya usullarindan ibaret bir sistemdir Bu sistem klassik Yoqa telimlerinden goturulse de xususile Qerb medeniyyetlerinde fiziki ve emosional saglamligin tesviqi meqsedile tez tez musteqil sekilde tetbiq olunur Uilyam Brod taninmis elm jurnalisti yoqa elmini yoqanin potensial imkanlarini ve mahiyyetini daha derinden anlamaga yonelmis bir sahe kimi xarakterize edir O arasdirmalarinin esasini teskil eden muasir yoqa ni orta esrlerde formalasmis Hatha Yoqadan ferqlendirir Complementary Therapies in Clinical Practice jurnalinin redaktoru Denise Rankin Box yoqa uzre elmi tedqiqatlari yoqanin saglamliq ve umumi rifah uzerindeki tesirini arasdiran fealiyyet kimi terif edir Psixiatriya tedqiqatcilari o cumleden Misela Paskoe yoqanin psixoloji stress ve depressiya seviyyelerine tesirini oyrenen arasdirmalar aparmislar William Brod qeyd edir ki yoqa ile bagli movcud elmi bilikler yayilmis ve parcalanmis formadadir Bu sahedeki melumatlar metaforik olaraq bir tapmacanin parcalari kimi muxtelif laboratoriyada yerlesir Onun fikrince bu elmi menzere esasen ozunu reklam eden kommersiya maraqlarinin yirtici davranislari sebebinden daha da qarisiq hala gelmisdir Bununla bele ABSin Milli Saglamliq Institutlari NIH 1998 ci ilden baslayaraq yoqa uzre elmi arasdirmalari maliyyelesdirmekle bu saheye aydinliq getirmeye baslamis ve muxtelif xesteliklere qarsi yoqanin tesirlerine dair etibarli hesabatlarin ortaya cixmasina sebeb olmusdur Fiziki Tesirleri span Sumuk Sistemi ve Oynaqlar span Hazirda yoqa ile boyuklerde sumuk sixligi ve skelet saglamligi arasinda musbet elaqeni tesdiq eden etibarli elmi subutlar movcud deyil Yoqa diger fiziki fealiyyetler kimi bezi hallarda xesaretlere sebeb ola biler En cox zede ile elaqelendirilen pozalar basuste durus Sirsasana ciyinustu durus Sarvangasana ve Lotus pozasi Padmasana dir 2015 ci ilde aparilan sistematik arasdirma neticesinde yoqa adi tibbi qulluq ve fiziki mesqler qeder tehlukesiz hesab edilmisdir ABSin Milli Saglamliq Institutlari xesaret riskinin azaldilmasi meqsedile ixtisasli telimci ile mesgul olmagi tovsiye edir Ezele Sistemi span Yoqa praktikasinda hem izotonik fealiyyetler ezelelerin gerginlik altinda qisalmasi hem de ehemiyyetli derecede izometrik fealiyyetler ezelelerin gerginlik altinda hereketsiz qalmasi musahide olunur Ikinci nov fealiyyet adeten mueyyen muddet saxlanilan asanalarda bas verir Izometrik mesqler ezele gucunu artirmaqda muhum rol oynayir Sistematik arasdirmalara esasen yoqa 60 yasdan yuxari sexslerde balans qabiliyyetini ehemiyyetli derecede yaxsilasdirir Lakin bu tesirin skeletin guclenmesine ve ya yixilmalarin qarsisinin alinmasina tesiri hele de deqiq mueyyen olunmayib Elmi bilikler yoqa muellimleri ve terapevtleri ucun skelet ezele sisteminin anatomik qurulusuna dair derin anlayis teqdim edir David Coulterin Hatha Yoqanin Anatomiyasi kitabi yoqa pozalarinin ayaqustu duruslarin arxaya ve ireli eyilmelerin anatomiyasi ile elaqeli melumatlar teqdim edir Teneffus Prosesi span Nefesalma ve beden durusu bir birini qarsiliqli sekilde tamamlayir xususile bu elaqe diafraqmanin funksiyasi vasitesile musahide olunur Nefesalma avtonom sinir sistemine tesir ederek urek ritmini yavasladir ve qan tezyiqini asagi salir Neticede orqanizmde sakitlik ve rahatliq hissi yaranir Bu effekt yoqa tecrubesinde genis istifade olunan pranayama texnikasinda tetbiq edilir burada nefes verme muddeti nefes almadan texminen iki defe uzun olur meselen 3 sayda nefes alma ve 6 sayda nefes verme Broad yoqanin ve xususile de pranayama nefes texnikalarinin bedene elave oksigen temin etdiyi ile bagli olan mifik vurgulayir Onun qeyd etdiyine gore bhastrika kimi suretli ve guclu nefes texnikalari insanda enerji artisi hissi yaratsa da bu qan plazmasinda karbon qazinin azalmasina sebeb olur Bele olduqda beyin damarlari daralir oksigenin beyin terefinden qebul edilmesi azalir ve basgicellenme ve yayilma kimi hallar bas vere biler Eksine yavas ritmli pranayama karbon qazinin seviyyesini artirmaqla beynin oksigen alisini yaxsilasdira biler Fizioloji Tesirleri span Fitnes span Yoqa bedenin fiziki formasinin qorunmasi ucun faydali bir mesq novu kimi tetbiq oluna biler Asana ve Pranayama daxil olan tam yoqa seanslari adeten orta intensivlikli fiziki fealiyyet hesab olunur Surya Namaskar yeni 12 pozadan ibaret Gunesi Salamlama ardicilligi tetbiq formasindan asili olaraq asagidan yuksek intensivliye qeder deyisen fiziki mesq novu olan biler Surya Namaskara daxil olmayan yoqa seanslari ise umumilikde asagi ve ya orta fiziki yuk seviyyesinde heyata kecirilir Stressin Azaldilmasi span Yoqa mesqleri cox vaxt Shavasana yeni meyit pozasinda derin istirahetle tamamlanir Bezi hallarda hemin poza seansin evvelinde de tetbiq edilir Bu merhelede butun beden ezelelerinin ve onlara impuls oturen motor neyronlarin fealiyyeti minimuma enir yalniz diafraqma aktiv qalir cunki nefes alma davam edir Eyni zamanda nefes alma tezliyi azalir bu da fizioloji rahatlama ile neticelenir Elave Mualice Metodu Kimi span Guclu elmi subutlar yoqanin bel agrisi olan insanlar ucun tehlukesiz ve effektiv tamamlayici mualice formasi oldugunu tesdiqleyir Tekbasina tetbiq edildikde yoqa diger aktiv mualice usullari ile muqayisede benzer derecede tesirlidir ve passiv fiziki aktivsizlik mualice metodlarindan daha ustun neticeler gosterir Xususile agrinin azalmasi ve hereketliliyin yaxsilasmasi baxmindan Yoqa bezi psixoloji veziyyetlerde xususile stress ve depressiya hallarinda mueyyen qeder faydali tesir gostere biler Buna baxmayaraq diger spesifik tibbi hallarda yoqanin effektivliyine dair yeterli ve etibarli elmi subut yoxdur Movcud tedqiqatlarin ekseriyyeti ilkin merhelede olan isler ve ya asagi metodoloji keyfiyyete malik klinik sinaqlardir Bu arasdirmalarin coxu kicik istirakci sayi nezaret qruplarinin olmamasi korlama ve randomizasiyanin heyata kecirilmemesi ve qerezlilik riski kimi elmi problemlerle uzlesmisdir Xususile travma hessas yoqa ile bagli tedqiqatlar metodoloji zeiflikler sebebile mehdud neticeler vermisdir Elmi Status Dasimayan Fikirler ve Praktikalar span 2013 cu ilde neyroloq ve taninmis skeptik Steven Novella qeyd etmisdir ki Yoqa xususi faydalar ved eden bir mudaxile kimi teqdim olunur halbuki onun tesiri sadece olaraq fiziki aktivliyin yaratdigi umumi faydalardir Novella elave edir ki yoqa menevi ve mistik komponentlere de malikdir bu ise elmi delillerle tesdiqlenmeyen bir sira psevdoelmi iddialarla qarisiq sekilde teqdim olunmasina getirib cixarir O elmi esaslardan mehrum olan bir nece numune teqdim edir Meselen ireli eyilme hereketinin medealti vez ve qaraciyeri sixaraq toksinleri cixardigi ve emosional gerginliyin bel ezelelerinde toplandigi ucun hemin nahiyeni dartmagin insani sakitlesdirdiyi deyilir Novella bu fikirlerin realliqla hec bir elaqesinin olmadigini vurgulayir Yoqa tedqiqatcilari James Mallinson ve Mark Singleton yoqaya dair elmi esaslara malik olmayan basqa bir iddia novunden behs edirler yeni onun mualicevi ve fovqeltebii gucler qazandirmasi XV esre aid Hatha Yoqa Pradipika adli menbeye esasen yoqa pozalari asanalar bedene sabitlik saglamliq ve yungulluk getirir Muxtelif asanalar ferqli faydalarla tesvir olunur Matsyendrasana Kundalini enerjisini oyadir ve cinsi enerjini qoruyur Paschimottanasana Hezmi guclendirir qarini inceldir ve saglamliq verir Shavasana fiziki yorgunlugu aradan qaldirir ve psixi rahatliq temin edir Padmasana Butun xestelikleri yox edir Bu iddialar yoqanin tarixi enenelerinde praktika yolu ile aiddir fovqeltebii bacariqlar ve eldeetme inancinin bir hissesidir Istinadlar span https www livescience com 35129 yoga increases brain function bone density html bare url missing title Arxivlenmis suret 26 iyul 2025 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 27 iyul 2025 Arxivlenmis suret 22 iyul 2025 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 27 iyul 2025 Arxivlenmis suret 21 yanvar 2025 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 27 iyul 2025 PDF https watermark silverchair com afv175 pdf token AQECAHi208BE49Ooan9kkhW Ercy7Dm3ZL 9Cf3qfKAc485ysgAAA08wggNLBgkqhkiG9w0BBwagggM8MIIDOAIBADCCAzEGCSqGSIb3DQEHATAeBglghkgBZQMEAS4wEQQMhdLJ FgVKoQ93VYZAgEQgIIDAhw2 9EI0L0PgBl8jzCNQGKjTEpGPa6YRBKUMBCa5JMRGheJ0iMnlIFreVTknH YkZaJ0G0pilCmLU5jABWmzm9Ou4SDiOG5I7scHnhiyYvEN1UjUhKdUg6UBhWDcaD82doXM09UTS5UOIkua1PQRtDv sEWQu MVm 2uZY94TFZp9 recdmBGDc9UPRCGzVGl b9istTGzzniYwaHsUhWwXP NzGgIwA2B40rTBsSaaT0k3tvO7i7so7P Gwt8p9WwW3VYic sxCeILIIt06DhbFCbuMJzP90mIvToJlBV bzsKe4W3cJKhG85r64vST8GOarl tJNsWFWUgs51ipMgXbB4jT8FvNrpyylU6tcR3hrJ61 jSQlKSy19417YNcGAiM ioegl0dsUqbTbyIMdnDHgCQQqgatgl2VZxxadbFojy DiBLyUVJ8Hc7UkgEdfojmYfl8JLy3sGyjyRHTtGUdCr3l9TN5TTqZq 9WyWOUducco8VEwPzhDPvEOBstBXW385TNLX4rn QhRLxYAmXj6XB4YjY6uzvH1KsAWI2XovtoaAMydrHUGeUbWeHRlv7GWFfXfEyiaJ6WPyg0Su HgsOKY7Us4jSrvmyhfiZw0b8cluJvGUpTz3ss1Jl9FRP40xi4 zQRc4JSzC6NxDn1nrBvFHIQ2hck9NdqIeXoclNPZ9QNhKoreDLv7LBT BSJMFDqWJneSui aH u 2sKDS00MhRcQGeRWxD0mZcwda1Ykgetqw17aNUHEGrxprRaqeJhKDV8eWckzWO4rqLrXs D2u3e3BuTZ6hA4AX 0zPyUWldjQpSIns6FAWjzzRmqMKbt5ZZaDdhCh9PUMAXQyKO14J38MEfzrl8V5h6p gQl z j2NndLosDtvRB ddUIgCCjTaN 2dTK0AzyFGsNIsoJPfk8mNpPfRQKdQPX hz6cT2 c6r6Cm6BaWFBz21O6bFoExPfeqTDAIhDT41ZGOqbV1 FNcvkiHEkK1VBmBrXJUpDwwdiWTkNs bare url missing title Arxivlenmis suret 22 iyul 2025 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 27 iyul 2025 PDF https oro open ac uk 48147 1 April Yoga Revival Newcombe pdf bare url missing title https academic oup com aje article abstract 182 4 281 113378 redirectedFrom PDF amp login false bare url missing title https archive org details atreatiseonyoga00paulgoog bare url missing title Kateqoriya Yoqa