fbpx
Wikipedia

Yevdokim Laçınov

Oktyabr 13, 2021

Laçınov Evdokim Emelyanoviç (1799, Voronej quberniyası, Rusiya İmperiyası – 1 sentyabr 1875, Moskva şəhəri) – rusiyalı zabit, dekabrist («Cənub cəmiyyəti»nin üzvü), Rusiya-İran (1826-1828), Rusiya-Türkiyə (1828-1829) və Qafqaz müharibələrinin iştirakçısı, topoqraf, etnoqraf və ədib.

Yevdokim Laçınov
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 1799
Doğum yeri
Vəfat tarixi 1 sentyabr 1875(1875-09-01)
Vəfat yeri
Hərbi fəaliyyəti
Qoşun növü piyada
Rütbə praporşik
Döyüşlər

Bioqrafiya

Köhnə zadəgan nəsillərinə aid olan Laçinov 1799-cu ildə Voronej quberniyasında anadan olmuşdu. Atası ehtiyata buraxılmış mayor Emelyan Nikolayeviç Laçinov, anası – Praskovya Efimovna Şidlovksyaya idi.

İlkin təhsilini evdə alıb. 1815-ci ildə N.N. Muravyev açdığı kolonna rəhbərləri məktəbinə qəbul olub. 1816-ci ildə oxuduğu dövrdə olan xüsusi nailiyyətlərə görə, onu İrana Ermolovun başçılıq etdiyi xüsusi deleqasiya tərkibində göndərdilər. Deleqasiyada iştiraka görə “Şir və Günəş ordenı” ilə mükafatlandırılmışdı. 1818-ci ildə kolonna rəhbərləri məktəbində təhsilini davam etdirmişdi. Eyni ildə imtahanları verərək, Baş Qərargahın praporşiki rütbəsini aldı. 1820-ci ildə məktəbi bitirərək podporuçik rütbəsini aldı. 1821-ci ildə Tulçinə 2-ci Ordunun Qərargahın nəzdində ordunun yerləşməsi üzrə böyük adyutant vəzifəsinə göndərilmişdi.

Dekabrist

E. E. Laçınov dekabrist hərəkatın aktiv üzvlərindən deyildi. Cənub cəmiyyətinin axırıncı illərində üzv olaraq (1825-ci ildə, özünün sözlərinə görə isə hətta axırıncı ayında), hansısa aktivlik ilə təşkilatda özünü göstərə bilmədi. Amma başqa dekabristlərin ifadələrinə görə aktivlik göstərmək istəyirdi, lakin vaxtı çatmadı. Buna görə cəzası da müəyyən qədər yüngül idi – hüquqlardan məhrum etmə və Qafqazda fəaliyyət göstərən batalyonlardan birinə sıravi əsgər kimi sürgün.

Publisistika

Müəyyən qədər ad çıxardığı sahə isə – publisistika idi. Laçınov ölümündən sonra geniş bir publisistik irs qoymuşdu, onların arasında xalqların xasiyyətlərinin və adətlərinin təsviri (həmçinin Cənubi Azərbaycanda yaşayan xalqların da), vilayətlərin statistik və tarixi təsvirlərinə dair (Erivan, Qars və s.), məqalələr və s. İndiki vaxtda bu dekabristin irsi elə də yaxşı tədqiq olunmayıb, hətta bir çox məqalələri uzun müddət ya Qriboyedovun adına, ya da başqa görkəmli ədəbiyyatşünasların adlarına çıxarılırıb. Ümumiyyətlə, Laçınov publisistika ilə çox tez, hələ 1816-1817-ci illərdə məşğul olmağa başlamışdı. Onu yazmağa məcbur edən faktorlardan biri də demək olar ki, Azərbaycan oldu.

Laçinov və Azərbaycan

Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, dekabristi Azərbaycan ilə təkcə adı yox, həmçinin həyatı da birləşdirir. O, burada həyat boyu iki dəfə olub. Və çoxlu dekabristlərdən fərqli olaraq, buraya hələ sürgündən əvvəl, öz istəyi ilə gəlib. Birinci səfəri hələ 1816-ci ildə baş verib. O zaman, onu Moskva kolonna başçıları məktəbinin şagirdi kimi Ermolovun yanına köməkçi kimi ezam etmişdilər. 1816-1817-ci illərdə Ermolov İrana səfirlik ilə getməli idi və ona bir sıra köməkçilər lazım idi. Əvvəlcə Ermolov Laçınovu götürmək istəmirdi, deyirdi ki, “bizə uşaqlar yox, öz işini bilən insanlar lazımdır”. Amma Laçınov ümidini kəsmirdi və öz işini yerinə yetirirdi. Nəticədə, o hətta Ermolovun xoşuna gəldi və o, Laçınovu öz məiyyətindən kənarlaşdırmadı.

Azərbaycanı təsvir edən vacib sənədlərdən biri, məhz Laçınovun tərtib etdiyi “Səfirliyin hərəkət etməsinin gündəliyi”dir. Bu, onun birinci publisistik əsərlərindən biri hesab olunur.

Onların yolu əvvəlcə indiki Gürcüstan və Ermənistan ərazilərindən keçir, bir ay sonra isə onlar Naxçıvana çatırlar. Burada onları Naxçıvan xanı – Kərbəli xan qarşılayır. Gündəlikdə olan Naxçıvanın təsviri Erevanın təsvirindən daha az yer tutur: «Naxçıvan Erevandan xeyli balacadır. Yerləşmə baxımından yaxşıdır, çoxlu bağları var. Şəhərdə 20 sajın hündürlükdə qala var və iki eyni hündürlükdə olan sütunlar ilə darvaza var. Deyilənlərə görə darvaza və qala hələ Tamerlan tərəfindən tikilmişdilər».

Müəllif həmçinin müxtəlif yerləri təsvir edəndə, mütləq təsvirdə bu regionda yerləşən heykəllər haqqında söhbət açmalıdır. Gündəliyin davamında o, Cənubi Azərbaycan şəhərləri üzrə, Təbrizə qədər olan yolu təsvir edir. Bu təsvirdə xüsusi yeri Ermolovun səfəri zamanı baş verən maraqlı hadisələr tutur. Xüsusən Ermolov öz zabitlərini və yerli xanları bir tuturdu, bu isə yerli xanlar üçün başa düşülməz idi. Laçınov üçün başqa “maraqlı” fakt o idi ki, bura “dözülməz dərəcədə darıxdırıcıdır”. Baxmayaraq ki, dekabrist özü kart oynamağı və ballarda iştirakı sevmirdi, amma hətta onun üçün qəlyandan və bekarçılıqdan ibarət olan yerli əyləncələr də cansıxıcı idi.

Dekabristin fikrincə burada yollar yaxşı inkişaf edib, xüsusən də böyük sayda körpü (burada o, I Şah Abbasın vaxtında tikilmiş körpüləri təsvir edir) və keçidlər var.

Növbəti səhifələrdə yer tutmuş təsvirlər islam adətləri və qonaq qarşılama adətləri nəzərindən daha maraqlıdır. Farslar və azərbaycanlılar ruslara qarşı hörmət bəsləyirdilər və müəyyən qədər onlar rusların istəklərini yerinə yetirib, işlərinə mane olmurdular.

1817-ci ilin sentyabrın 10-da Laçınov daha iki nəfər ilə birlikdə (Rennenkampf və Voyeykov, gələcəkdə bu ikisi də dekabristlərin işi üzrə keçəcəklər, amma bəraət alacaqlar) Qarabağ yolu üzrə geriyə göndərilmişdilər. Əsas məqsədləri isə bu yolu təsvir etmək idi. Qarabağda yenə də yerli qonaqpərvərlik ilə qarşılaşdılar. Burada onlara yeməyə pul xərcləməyə imkan vermirdilər, bütün günü yedizdirirdilər. Sonra isə onlar Elizavetpol tərəfə, ya da indiki Gəncə tərəfə yönəldilər.

Gəncə haqqında Laçınov belə yazırdı:

Şəhər böyük deyil, qala müəyyən qədər genişdir və yaxşı qalıb. Elizavetpoldan çıxanda Şamxor qülləsi görünür. Bu qülləni xeyli yüksək olmasına baxmayaraq təəccüblü dərəcədə kiçik qalınlığı var: bünövrəsinin çevrəsi on addımdan çox deyil.

— Evdokim Laçınov

Bu demək olar ki, Şamxor qülləsinin axırıncı təsvirlərindən biridir, çünki bu qüllə bizim günlərimizə qədər çatmadı (XIX əsrin 40-ci illərdin dağıldı).

Növbəti dəfə Azərbaycana artıq Qafqaza sürgünü zamanı gəlmişdi. Bu dövr ərzində onun artıq buranı normal dərəcədə təsvir etməyə vaxtı çatmadı. Amma Şərqi Türkiyədə yaşayan “tatarlar” haqqında o öz kitabında (“Mənim tövbəm”) və qeydlərində maraqlı məlumatlar qoydu (yalnız Sovet dövründə çap edilmişdi).

Mənbə

  • Отрывок из «Исповеди» Лачинова // Кавказский сборник / Под. ред. И. С. Чернявского. — Тф.: Тип. ОШКВО, 1876. — Т. 1. — С. 123.
  • Декабристы. Биографический справочник / Под редакцией М. В. Нечкиной. — М.: Наука, 1988. — С. 98, 274, 275. — 448 с. — 50 000 экз
  • Дневники и записки Е. Е. Лачинова. Ч. 1 // Декабристы об Армении и Закавказье (Сборник документов и материалов) / Под ред. М. Г. Нерсисяна. — Ереван: АН Армянской ССР, 1985.
  • Лачинов Е.Е. Дневник следования посольства. М.Г. Нерсисян. Из истории русско-армянских отношений. Ереван, 1956.
  • Şamxor minarəsi haqqında
  • Машаллы Т. Лачин и Лачинов.

İstinadlar

  1. Отрывок из «Исповеди» Лачинова // Кавказский сборник / Под. ред. И. С. Чернявского. — Тф.: Тип. ОШКВО, 1876. — Т. 1. — С. 123.
  2. Декабристы. Биографический справочник / Под редакцией М. В. Нечкиной. — М.: Наука, 1988. — С. 98, 274, 275. — 448 с. — 50 000 экз
  3. Дневники и записки Е. Е. Лачинова. Ч. 1 // Декабристы об Армении и Закавказье (Сборник документов и материалов) / Под ред. М. Г. Нерсисяна. — Ереван: АН Армянской ССР, 1985.
  4. Лачинов Е.Е. Дневник следования посольства. М.Г. Нерсисян. Из истории русско-армянских отношений. Ереван, 1956.
  5. Şamxor minarəsi haqqında
  6. Машаллы Т. Лачин и Лачинов.

Oktyabr 13, 2021
yevdokim, laçınov, laçınov, evdokim, emelyanoviç, 1799, voronej, quberniyası, rusiya, imperiyası, sentyabr, 1875, moskva, şəhəri, rusiyalı, zabit, dekabrist, cənub, cəmiyyəti, üzvü, rusiya, iran, 1826, 1828, rusiya, türkiyə, 1828, 1829, qafqaz, müharibələrinin. Lacinov Evdokim Emelyanovic 1799 Voronej quberniyasi Rusiya Imperiyasi 1 sentyabr 1875 Moskva seheri rusiyali zabit dekabrist Cenub cemiyyeti nin uzvu Rusiya Iran 1826 1828 Rusiya Turkiye 1828 1829 ve Qafqaz muharibelerinin istirakcisi topoqraf etnoqraf ve edib Yevdokim LacinovSexsi melumatlarDogum tarixi 1799Dogum yeri Voronej quberniyasi d Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1 sentyabr 1875 1875 09 01 Vefat yeri Moskva Moskva quberniyasi d Rusiya imperiyasiHerbi fealiyyetiQosun novu piyadaRutbe praporsikDoyusler Rusiya Iran muharibesi 1826 1828 Mundericat 1 Bioqrafiya 1 1 Dekabrist 2 Publisistika 3 Lacinov ve Azerbaycan 4 Menbe 5 IstinadlarBioqrafiya RedakteKohne zadegan nesillerine aid olan Lacinov 1799 cu ilde Voronej quberniyasinda anadan olmusdu Atasi ehtiyata buraxilmis mayor Emelyan Nikolayevic Lacinov anasi Praskovya Efimovna Sidlovksyaya idi Ilkin tehsilini evde alib 1815 ci ilde N N Muravyev acdigi kolonna rehberleri mektebine qebul olub 1 1816 ci ilde oxudugu dovrde olan xususi nailiyyetlere gore onu Irana Ermolovun basciliq etdiyi xususi deleqasiya terkibinde gonderdiler Deleqasiyada istiraka gore Sir ve Gunes ordeni ile mukafatlandirilmisdi 1818 ci ilde kolonna rehberleri mektebinde tehsilini davam etdirmisdi Eyni ilde imtahanlari vererek Bas Qerargahin praporsiki rutbesini aldi 1820 ci ilde mektebi bitirerek podporucik rutbesini aldi 1821 ci ilde Tulcine 2 ci Ordunun Qerargahin nezdinde ordunun yerlesmesi uzre boyuk adyutant vezifesine gonderilmisdi 2 Dekabrist Redakte E E Lacinov dekabrist herekatin aktiv uzvlerinden deyildi Cenub cemiyyetinin axirinci illerinde uzv olaraq 1825 ci ilde ozunun sozlerine gore ise hetta axirinci ayinda hansisa aktivlik ile teskilatda ozunu gostere bilmedi Amma basqa dekabristlerin ifadelerine gore aktivlik gostermek isteyirdi lakin vaxti catmadi Buna gore cezasi da mueyyen qeder yungul idi huquqlardan mehrum etme ve Qafqazda fealiyyet gosteren batalyonlardan birine siravi esger kimi surgun Publisistika RedakteMueyyen qeder ad cixardigi sahe ise publisistika idi Lacinov olumunden sonra genis bir publisistik irs qoymusdu onlarin arasinda xalqlarin xasiyyetlerinin ve adetlerinin tesviri hemcinin Cenubi Azerbaycanda yasayan xalqlarin da vilayetlerin statistik ve tarixi tesvirlerine dair Erivan Qars ve s meqaleler ve s Indiki vaxtda bu dekabristin irsi ele de yaxsi tedqiq olunmayib hetta bir cox meqaleleri uzun muddet ya Qriboyedovun adina ya da basqa gorkemli edebiyyatsunaslarin adlarina cixarilirib Umumiyyetle Lacinov publisistika ile cox tez hele 1816 1817 ci illerde mesgul olmaga baslamisdi Onu yazmaga mecbur eden faktorlardan biri de demek olar ki Azerbaycan oldu Lacinov ve Azerbaycan RedakteYuxarida qeyd etdiyimiz kimi dekabristi Azerbaycan ile tekce adi yox hemcinin heyati da birlesdirir O burada heyat boyu iki defe olub Ve coxlu dekabristlerden ferqli olaraq buraya hele surgunden evvel oz isteyi ile gelib Birinci seferi hele 1816 ci ilde bas verib O zaman onu Moskva kolonna bascilari mektebinin sagirdi kimi Ermolovun yanina komekci kimi ezam etmisdiler 1816 1817 ci illerde Ermolov Irana sefirlik ile getmeli idi ve ona bir sira komekciler lazim idi Evvelce Ermolov Lacinovu goturmek istemirdi deyirdi ki bize usaqlar yox oz isini bilen insanlar lazimdir 3 Amma Lacinov umidini kesmirdi ve oz isini yerine yetirirdi Neticede o hetta Ermolovun xosuna geldi ve o Lacinovu oz meiyyetinden kenarlasdirmadi Azerbaycani tesvir eden vacib senedlerden biri mehz Lacinovun tertib etdiyi Sefirliyin hereket etmesinin gundeliyi dir Bu onun birinci publisistik eserlerinden biri hesab olunur Onlarin yolu evvelce indiki Gurcustan ve Ermenistan erazilerinden kecir bir ay sonra ise onlar Naxcivana catirlar Burada onlari Naxcivan xani Kerbeli xan qarsilayir Gundelikde olan Naxcivanin tesviri Erevanin tesvirinden daha az yer tutur Naxcivan Erevandan xeyli balacadir Yerlesme baximindan yaxsidir coxlu baglari var Seherde 20 sajin hundurlukde qala var ve iki eyni hundurlukde olan sutunlar ile darvaza var Deyilenlere gore darvaza ve qala hele Tamerlan terefinden tikilmisdiler 4 Muellif hemcinin muxtelif yerleri tesvir edende mutleq tesvirde bu regionda yerlesen heykeller haqqinda sohbet acmalidir Gundeliyin davaminda o Cenubi Azerbaycan seherleri uzre Tebrize qeder olan yolu tesvir edir Bu tesvirde xususi yeri Ermolovun seferi zamani bas veren maraqli hadiseler tutur Xususen Ermolov oz zabitlerini ve yerli xanlari bir tuturdu bu ise yerli xanlar ucun basa dusulmez idi Lacinov ucun basqa maraqli fakt o idi ki bura dozulmez derecede darixdiricidir Baxmayaraq ki dekabrist ozu kart oynamagi ve ballarda istiraki sevmirdi amma hetta onun ucun qelyandan ve bekarciliqdan ibaret olan yerli eylenceler de cansixici idi Dekabristin fikrince burada yollar yaxsi inkisaf edib xususen de boyuk sayda korpu burada o I Sah Abbasin vaxtinda tikilmis korpuleri tesvir edir ve kecidler var Novbeti sehifelerde yer tutmus tesvirler islam adetleri ve qonaq qarsilama adetleri nezerinden daha maraqlidir Farslar ve azerbaycanlilar ruslara qarsi hormet besleyirdiler ve mueyyen qeder onlar ruslarin isteklerini yerine yetirib islerine mane olmurdular 1817 ci ilin sentyabrin 10 da Lacinov daha iki nefer ile birlikde Rennenkampf ve Voyeykov gelecekde bu ikisi de dekabristlerin isi uzre kececekler amma beraet alacaqlar Qarabag yolu uzre geriye gonderilmisdiler Esas meqsedleri ise bu yolu tesvir etmek idi Qarabagda yene de yerli qonaqperverlik ile qarsilasdilar Burada onlara yemeye pul xerclemeye imkan vermirdiler butun gunu yedizdirirdiler Sonra ise onlar Elizavetpol terefe ya da indiki Gence terefe yoneldiler Gence haqqinda Lacinov bele yazirdi Seher boyuk deyil qala mueyyen qeder genisdir ve yaxsi qalib Elizavetpoldan cixanda Samxor qullesi gorunur Bu qulleni xeyli yuksek olmasina baxmayaraq teeccublu derecede kicik qalinligi var bunovresinin cevresi on addimdan cox deyil Evdokim Lacinov Bu demek olar ki Samxor qullesinin 5 axirinci tesvirlerinden biridir cunki bu qulle bizim gunlerimize qeder catmadi XIX esrin 40 ci illerdin dagildi Novbeti defe Azerbaycana artiq Qafqaza surgunu zamani gelmisdi Bu dovr erzinde onun artiq burani normal derecede tesvir etmeye vaxti catmadi Amma Serqi Turkiyede yasayan tatarlar haqqinda o oz kitabinda Menim tovbem ve qeydlerinde maraqli melumatlar qoydu yalniz Sovet dovrunde cap edilmisdi 6 Menbe RedakteOtryvok iz Ispovedi Lachinova Kavkazskij sbornik Pod red I S Chernyavskogo Tf Tip OShKVO 1876 T 1 S 123 Dekabristy Biograficheskij spravochnik Pod redakciej M V Nechkinoj M Nauka 1988 S 98 274 275 448 s 50 000 ekz Dnevniki i zapiski E E Lachinova Ch 1 Dekabristy ob Armenii i Zakavkaze Sbornik dokumentov i materialov Pod red M G Nersisyana Erevan AN Armyanskoj SSR 1985 Lachinov E E Dnevnik sledovaniya posolstva M G Nersisyan Iz istorii russko armyanskih otnoshenij Erevan 1956 Samxor minaresi haqqinda Mashally T Lachin i Lachinov Istinadlar Redakte Otryvok iz Ispovedi Lachinova Kavkazskij sbornik Pod red I S Chernyavskogo Tf Tip OShKVO 1876 T 1 S 123 Dekabristy Biograficheskij spravochnik Pod redakciej M V Nechkinoj M Nauka 1988 S 98 274 275 448 s 50 000 ekz Dnevniki i zapiski E E Lachinova Ch 1 Dekabristy ob Armenii i Zakavkaze Sbornik dokumentov i materialov Pod red M G Nersisyana Erevan AN Armyanskoj SSR 1985 Lachinov E E Dnevnik sledovaniya posolstva M G Nersisyan Iz istorii russko armyanskih otnoshenij Erevan 1956 Samxor minaresi haqqinda Mashally T Lachin i Lachinov Menbe https az wikipedia org w index php title Yevdokim Lacinov amp oldid 5877543, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.