fbpx
Wikipedia

Qüds

Avqust 12, 2021

Qüds (ərəb. القدس‎‎ əl-Qüds (dinlə)) və ya Yerusəlim (ivr. יְרוּשָׁלַיִם‎ Yerushalayim (dinlə)) — Yaxın Şərqdə, Aralıq dənizi ilə Ölü dəniz arasında yerləşən və dünyanın ən qədim şəhərlərindən biri.

Qüds
ivr. ירושלים‎
ərəb. القدس‎‎
Bayraq[d] Gerb[d]
31°47′ şm. e. 35°13′ ş. u.
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub e.ə. IV minillik
Sahəsi
  • 125,42 km²
Mərkəzin hündürlüyü 754 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 919.438 nəf. (2018)
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +972 2
Poçt indeksi 91000–91999
jerusalem.muni.il
Qüds
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İsrail və Fələstin hər ikisi Qüds şəhərinin öz ölkələrinin paytaxtı olmasını iddia edirlər. İsrail Dövləti uzun müddətdir ki, bütün hökumət qurumlarını Qüdsdə saxlamasına baxmayaraq, fələstinlilər də şəhəri Fələstinin əsas nöqtəsi olaraq tanıyırlar. Lakin heç bir iddia beynəlxalq səviyyədə tanınmır.

Dünyanın ən qədim şəhərlərindən biri olan Qüdsün adı qədim Mesopotamiyanın mixi yazılarında "Tanrının şəhəri" anlamına gəldiyi düşünülən "Urusalima" olaraq göstərilir. Yəhudilərin şəhər üzərində hakimiyyəti dövründə e.ə. 9-cu əsrdə (İkinci Dəmir dövrü) Qüdsdə əhəmiyyətli tikinti işləri həyata keçirilmiş və 8-ci əsrdə şəhər İudeya krallığının dini və inzibati mərkəzinə çevrilmişdir. Böyük tarixi boyunca Qüds ümumilikdə iki dəfə darmadağın edilib, 23 dəfə işğal edilib, 52 dəfə hücuma məruz qalıb, 44 dəfə ələ keçirilib və yenidən azad edilmişdir. Qüdsün David Şəhəri adlandırılan ən qədim hissəsi e.ə. 4-cü minillikdə salınmışdır. 1538-ci ildə darmadağın edilmiş şəhərin divarları Sultan Süleyman Qanuninin hökmranlığı altında yenidən hörülmüşdür. Hal-hazırda həmin divarlar müsəlman, xristian, yəhudi olmaq üzrə dörd məhəllədən ibarət Köhnə Şəhəri əhatə edir. 1981-ci ildə Köhnə Şəhər Dünya Mədəniyyət Mirasları siyahısına daxil edilmişdir. Həmin ərazi eyni zamanda təhlükədə olan Ümumdünya irsləri siyahısına da daxil edilib.

Qüds hər üç səmavi din olan İslam, İudaizm və Xristianlıq üçün müqəddəs şəhər sayılır. Qüdsdə bu dinlərin ən məşhur məbədlərinin bir hissəsi yerləşir. Qüds üç böyük din arasındakı ortaq nöqtə kimi bəşəriyyət tarixində özəl bir əhəmiyyət daşıyır. Qüdsdə olan Əl-Əqsa məscidi müsəlmanların ilk qibləsidir. Qüds müsəlmanlar üçün Məkkə və Mədinədən sonra üçüncü müqəddəs şəhərdir.

Etimologiya

Qərb və yəhudi mənbələrində Yerusəlim (ivr. ירושלים‎ Yeruşala(y)im   (audio)). İncilin ərəb dilinə tərcümələrində — أورشليم Ūrşlšalīm (Ūrşalīm), Ūrşəlim,. Beytül-Müqəddəs adlarıyla da tanınır

Ərəb dilində adı

Qüds şəhəri ərəb dilində əl-Qüds القُدس, yəni müqəddəs yer adlanır. İsrail hökuməti siyasəti isə yəhudi və ingilis mənbələrində istifadə edilən Yerusəlim adına bənzər Ūršalīmin istifadə edilməsini tövsiyə edir. أُورُشَلِيمَ-القُدس. Qüdsdən olan Fələstinli ərəb ailələri Qüdsi və Məqdisi adlandırılır.

Tarixi

Antik era

Feodal dövrü

Yeni dövr

Müasir dövrü

 
Qüds

Qüdsün statusu – qızğın müzakirələr mövzusudur. Həm İsrail, həm də Fələstin Dövləti Muxtariyyəti Qüdsü öz paytaxtı sayır, lakin fələstinlilərin əksəriyyəti de-fakto buraya getmək hüququndan məhrumdur. İsrailin Şərqi Qüds üzərində suverenliyi BMT və dünyanın əksər dövlətləri tərəfindən tanınmayıb. Bu gün "Yaxın Şərq dördlüyü" tərəfləri yenidən danışıqlar masası arxasında əyləşdirməyə və 60 ildən artıqdır davam edən münaqişəni "ölü nöqtədən" tərpətməyə yönəlmiş səylərini davam etdirir. Lakin ayırıcı divarla və ideoloji baxışlarla iki yerə bölünmüş unikal müqəddəs şəhər olan Qüdsün taleyi hələ də qeyri-müəyyəndir.

Siyasi statusu

Beynəlxalq mövqe

İsrailin paytaxtı kimi

Fələstinin paytatı kimi

Coğrafiya

Əhali

Din

Qüds həm müsəlmanlar, həm xristianlar, həm də yəhudilər üçün müqəddəs sayılır. Köhnə Şəhərdə qala divarları ilə dövrələnmiş ərazidə üç səmavi dinin – islam, xristian və yəhudi dinlərinin müqəddəs məbədləri yerləşir.

Müsəlmanlar üçün Qüds Əl-Əqsa məscidinin yerləşdiyi, xristianlar üçün İsa peyğəmbərin son günlərini yaşadığı, həvarilərlə Gizli Görüş keçirdiyi, çarmıxa çəkildiyi və zühur etdiyi, yəhudilər üçün İbrahim peyğəmbərin oğlu İsmayılı qurban kəsdiyi yer, Süleyman peyğəmbərin sarayının olduğu, Davud peyğəmbərin şöhrət qazandığı şəhərdir.

Köhnə Şəhərə yeddi qapıdan birindən keçməklə daxil olmaq olar. Köhnə Şəhər dörd məhəllədən — müsəlman, yəhudi, xristian və erməni məhəllələrindən ibarətdir. İstənilən xristian, katolik və protestant üçün müqəddəs sayılan Via Dolorosa küçəsi, yaxud "Kədər Yolu" məhz müsəlman məhəlləsindən başlayır. "Kədər Yolu" — İsa peyğəmbərin Ponti Pilatdan Qolqofa qədər xaçını əlində tutaraq getdiyi yoldur. "Kədər Yolu" İsa peyğəmbərin edama məhkum edildiyi yerdən çarmıxa çəkildiyi və dəfn olunduğu Mələklər Kilsəsinə qədər uzanır. Bu ərazidə demək olar ki, bütün dini konfessiyaların kilsələri var.

Məbəd Kompleksindən salamat qalmış yeganə hissə olan divar Ağlama divarı adlanır. Yəhudilər buraya məhv olmuş Məbədə kədərlərini ifadə etmək üçün gəlirlər. Abidlər bura dua etməyə gəlir, bəziləri arzularını kağıza yazaraq divardakı deşiklərə soxurlar. Onlar ümid edir ki, Tanrı onların dualarını eşidəcək.

İqtisadiyyat

Mədəniyyət

Musiqi

Təhsil

Tanınmış şəxsləri

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. archINFORM — 1994.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P5383"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P5604"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q265049"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P5573"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P5508"></a>
  2. אוכלוסייה ביישובים 2018, Population in the Localities 2018 — הלשכה המרכזית לסטטיסטיקה, 2019.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1043319"></a>
  3. http://www.geopostcodes.com/Jerusalem
  4. "Qüds". Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддə]. III ҹилд: Гаjыбов – Елдаров. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксиjасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1979. сәһ. 292. (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char)
  5. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (PDF). S.523. ISBN 978-9952-441-01-7. İstifadə tarixi: 20 avqust 2016.
  6. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (PDF). 180, 181-ci səhifələr. ISBN 978-9952-441-01-7. İstifadə tarixi: 20 avqust 2016.
  7. "Biblical History and Israel S Past: The Changing Study of the Bible and History". Wm. B. Eerdmans Publishing. 17 may 2011 – Google Books vasitəsilə.
  8. "Do We Divide the Holiest Holy City?". Moment Magazine. 3 iyun 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 5 mart 2008.
  9. Yerusalem 19-cu əsrdə, Köhnə Şəhər (İngiliscə). Yad Izhak Ben Zvi & St. Martin's Press. 1984. səh. 14. ISBN 0-312-44187-8.
  10. "Old City of Jerusalem and its Walls". UNESCO World Heritage Convention. İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2010.
  11. Nasir Purpirar. , s. 75.
  12. . 2015-02-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-02-17.
  13. Bosworth, Clifford Edmund (2007). Historic cities of the Islamic world. The Netherlands: Koninklijke Brill NV. 225–226. ISBN 90-04-15388-8. İstifadə tarixi: 17 December 2011.
  14. Denise DeGarmo (9 September 2011). . Wandering Thoughts. Center for Conflict Studies. 26 April 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 December 2011.
  15. . Municipality of Jerusalem. 19 September 2011. 27 April 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  16. Sonbol, Amira (1996). Women, the Family, and Divorce Laws in Islamic History. səh. 133.
  17. UN rebukes Israel over Jerusalem settlements
  18. Mideast Peace Talks Collapse; Jerusalem's Future Uncertain
  19. ↑ What makes Jerusalem so holy?
  20. Visiting The Temple Mount
  21. The 4 Quarters of Jerusalem United One Day?
  22. Via Dolorosa, Jerusalem
  23. Via Dolorosa (Via Crucis)
  24. ↑ Six Reasons Why The Wall Is Holy

Xarici keçidlər

  • Lonely Planetin Qüds bələdçısı
  • Ottoman Palestine, Jerusalem Pictures
  Vikianbarda Qüds ilə əlaqəli mediafayllar var.

Avqust 12, 2021
qüds, ərəb, القدس, dinlə, yerusəlim, רו, yerushalayim, dinlə, yaxın, şərqdə, aralıq, dənizi, ilə, ölü, dəniz, arasında, yerləşən, dünyanın, qədim, şəhərlərindən, biri, ירושלים, ərəb, القدس, bayraq, gerb, ölkə, israil, tarixi, coğrafiyasıəsası, qoyulub, minilli. Quds 4 5 ereb القدس el Quds dinle ve ya Yeruselim 6 ivr י רו ש ל י ם Yerushalayim dinle Yaxin Serqde Araliq denizi ile Olu deniz arasinda yerlesen ve dunyanin en qedim seherlerinden biri Qudsivr ירושלים ereb القدس Bayraq d Gerb d 31 47 sm e 35 13 s u Olke Israil 1 Tarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub e e IV minillikSahesi 125 42 km Merkezin hundurluyu 754 mSaat qursagi UTC 02 00EhalisiEhalisi 919 438 nef 2018 2 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 972 2Poct indeksi 91000 91999 3 jerusalem muni ilQuds Vikianbarda elaqeli mediafayllarIsrail ve Felestin her ikisi Quds seherinin oz olkelerinin paytaxti olmasini iddia edirler Israil Dovleti uzun muddetdir ki butun hokumet qurumlarini Qudsde saxlamasina baxmayaraq felestinliler de seheri Felestinin esas noqtesi olaraq taniyirlar Lakin hec bir iddia beynelxalq seviyyede taninmir Dunyanin en qedim seherlerinden biri olan Qudsun adi qedim Mesopotamiyanin mixi yazilarinda Tanrinin seheri anlamina geldiyi dusunulen Urusalima olaraq gosterilir Yehudilerin seher uzerinde hakimiyyeti dovrunde e e 9 cu esrde Ikinci Demir dovru Qudsde ehemiyyetli tikinti isleri heyata kecirilmis ve 8 ci esrde seher Iudeya kralliginin dini ve inzibati merkezine cevrilmisdir 7 Boyuk tarixi boyunca Quds umumilikde iki defe darmadagin edilib 23 defe isgal edilib 52 defe hucuma meruz qalib 44 defe ele kecirilib ve yeniden azad edilmisdir 8 Qudsun David Seheri adlandirilan en qedim hissesi e e 4 cu minillikde salinmisdir 1538 ci ilde darmadagin edilmis seherin divarlari Sultan Suleyman Qanuninin hokmranligi altinda yeniden horulmusdur Hal hazirda hemin divarlar muselman xristian yehudi olmaq uzre dord mehelleden ibaret Kohne Seheri ehate edir 9 1981 ci ilde Kohne Seher Dunya Medeniyyet Miraslari siyahisina daxil edilmisdir 10 Hemin erazi eyni zamanda tehlukede olan Umumdunya irsleri siyahisina da daxil edilib Quds her uc semavi din olan Islam Iudaizm ve Xristianliq ucun muqeddes seher sayilir Qudsde bu dinlerin en meshur mebedlerinin bir hissesi yerlesir Quds uc boyuk din arasindaki ortaq noqte kimi beseriyyet tarixinde ozel bir ehemiyyet dasiyir Qudsde olan El Eqsa mescidi muselmanlarin ilk qiblesidir Quds muselmanlar ucun Mekke ve Medineden sonra ucuncu muqeddes seherdir Mundericat 1 Etimologiya 1 1 Ereb dilinde adi 2 Tarixi 2 1 Antik era 2 2 Feodal dovru 2 3 Yeni dovr 2 4 Muasir dovru 3 Siyasi statusu 3 1 Beynelxalq movqe 3 2 Israilin paytaxti kimi 3 3 Felestinin paytati kimi 4 Cografiya 5 Ehali 5 1 Din 6 Iqtisadiyyat 7 Medeniyyet 7 1 Musiqi 8 Tehsil 9 Taninmis sexsleri 10 Hemcinin bax 11 Istinadlar 12 Xarici kecidlerEtimologiya RedakteQerb ve yehudi menbelerinde Yeruselim ivr ירושלים Yerusala y im audio Incilin ereb diline tercumelerinde أورشليم urslsalim ursalim urselim 11 Beytul Muqeddes 12 adlariyla da taninir Ereb dilinde adi Redakte Quds seheri ereb dilinde el Quds الق دس yeni muqeddes yer adlanir 13 14 Israil hokumeti siyaseti ise yehudi ve ingilis menbelerinde istifade edilen Yeruselim adina benzer ursalimin istifade edilmesini tovsiye edir أ ور ش ل يم الق دس 15 Qudsden olan Felestinli ereb aileleri Qudsi ve Meqdisi adlandirilir 16 Tarixi RedakteAntik era Redakte Feodal dovru Redakte Yeni dovr Redakte Muasir dovru Redakte Quds Qudsun statusu qizgin muzakireler movzusudur Hem Israil hem de Felestin Dovleti Muxtariyyeti Qudsu oz paytaxti sayir lakin felestinlilerin ekseriyyeti de fakto buraya getmek huququndan mehrumdur Israilin Serqi Quds uzerinde suverenliyi BMT ve dunyanin ekser dovletleri terefinden taninmayib 17 Bu gun Yaxin Serq dordluyu terefleri yeniden danisiqlar masasi arxasinda eylesdirmeye ve 60 ilden artiqdir davam eden munaqiseni olu noqteden terpetmeye yonelmis seylerini davam etdirir Lakin ayirici divarla ve ideoloji baxislarla iki yere bolunmus unikal muqeddes seher olan Qudsun taleyi hele de qeyri mueyyendir 18 Siyasi statusu RedakteBeynelxalq movqe Redakte Israilin paytaxti kimi Redakte Felestinin paytati kimi RedakteCografiya RedakteEhali RedakteDin Redakte Quds hem muselmanlar hem xristianlar hem de yehudiler ucun muqeddes sayilir Kohne Seherde qala divarlari ile dovrelenmis erazide uc semavi dinin islam xristian ve yehudi dinlerinin muqeddes mebedleri yerlesir 19 Muselmanlar ucun Quds El Eqsa mescidinin yerlesdiyi xristianlar ucun Isa peygemberin son gunlerini yasadigi hevarilerle Gizli Gorus kecirdiyi carmixa cekildiyi ve zuhur etdiyi yehudiler ucun Ibrahim peygemberin oglu Ismayili qurban kesdiyi yer Suleyman peygemberin sarayinin oldugu Davud peygemberin sohret qazandigi seherdir 19 Kohne Sehere yeddi qapidan birinden kecmekle daxil olmaq olar 20 Kohne Seher dord mehelleden muselman yehudi xristian ve ermeni mehellelerinden ibaretdir 21 Istenilen xristian katolik ve protestant ucun muqeddes sayilan Via Dolorosa kucesi yaxud Keder Yolu mehz muselman mehellesinden baslayir 22 Keder Yolu Isa peygemberin Ponti Pilatdan Qolqofa qeder xacini elinde tutaraq getdiyi yoldur Keder Yolu Isa peygemberin edama mehkum edildiyi yerden carmixa cekildiyi ve defn olundugu Melekler Kilsesine qeder uzanir 23 Bu erazide demek olar ki butun dini konfessiyalarin kilseleri var Mebed Kompleksinden salamat qalmis yegane hisse olan divar Aglama divari adlanir Yehudiler buraya mehv olmus Mebede kederlerini ifade etmek ucun gelirler 24 Abidler bura dua etmeye gelir bezileri arzularini kagiza yazaraq divardaki desiklere soxurlar Onlar umid edir ki Tanri onlarin dualarini esidecek 24 Iqtisadiyyat RedakteMedeniyyet RedakteMusiqi RedakteTehsil RedakteTaninmis sexsleri RedakteHemcinin bax RedakteIstinadlar RedakteBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir archINFORM 1994 lt a href https wikidata org wiki Track P5383 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P5604 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q265049 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P5573 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P5508 gt lt a gt אוכלוסייה ביישובים 2018 Population in the Localities 2018 הלשכה המרכזית לסטטיסטיקה 2019 lt a href https wikidata org wiki Track Q1043319 gt lt a gt http www geopostcodes com Jerusalem Quds Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasy 10 ҹildde III ҹild Gajybov Eldarov Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksijasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1979 sәһ 292 invisible char invisible char invisible char invisible char invisible char invisible char Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi PDF S 523 ISBN 978 9952 441 01 7 Istifade tarixi 20 avqust 2016 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi PDF 180 181 ci sehifeler ISBN 978 9952 441 01 7 Istifade tarixi 20 avqust 2016 Biblical History and Israel S Past The Changing Study of the Bible and History Wm B Eerdmans Publishing 17 may 2011 Google Books vasitesile Do We Divide the Holiest Holy City Moment Magazine 3 iyun 2008 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 mart 2008 Yerusalem 19 cu esrde Kohne Seher Ingilisce Yad Izhak Ben Zvi amp St Martin s Press 1984 seh 14 ISBN 0 312 44187 8 Old City of Jerusalem and its Walls UNESCO World Heritage Convention Istifade tarixi 11 sentyabr 2010 Nasir Purpirar On iki esr sukut s 75 Felestin Dovletinin Azerbaycanda Sefirliyi 2015 02 11 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 02 17 Bosworth Clifford Edmund 2007 Historic cities of the Islamic world The Netherlands Koninklijke Brill NV 225 226 ISBN 90 04 15388 8 Istifade tarixi 17 December 2011 Denise DeGarmo 9 September 2011 Abode of Peace Wandering Thoughts Center for Conflict Studies 26 April 2012 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 December 2011 The Official Website of Jerusalem Municipality of Jerusalem 19 September 2011 27 April 2007 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Sonbol Amira 1996 Women the Family and Divorce Laws in Islamic History seh 133 UN rebukes Israel over Jerusalem settlements Mideast Peace Talks Collapse Jerusalem s Future Uncertain 1 2 What makes Jerusalem so holy Visiting The Temple Mount The 4 Quarters of Jerusalem United One Day Via Dolorosa Jerusalem Via Dolorosa Via Crucis 1 2 Six Reasons Why The Wall Is HolyXarici kecidler RedakteLonely Planetin Quds beledcisi Ottoman Palestine Jerusalem Pictures Vikianbarda Quds ile elaqeli mediafayllar var Menbe https az wikipedia org w index php title Quds amp oldid 6034744, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.