Yeganə Axundova
Həyatı
Atası Əsgər Mahmudov saz alətində gözəl xalq melodiyalarını (həmçinin aşıq mahnılarını) çalırdı və balaca Yeganə saatlarla bu musiqiyə qulaq asır, zümzümə edirdi. Sonralar Yeganə atasından saz çalmağı öyrəndi və indi də maraqlı improvizələr çalır. Ümumiyyətlə, Əsgər kişi tanınmış inşaatçı, böyük inşaat müəssisələrinin rəisi vəzifəsində gecə-gündüz çalışırdı. Anası Solmaz xanım Azərbaycan Dövlət Politexnik İnstitutunda dosent vəzifəsində çalışıb. O, yarımkeçiricilər və dielektrikləşmə fizika fənnindən dərs deyirdi və bu sahənin, bu elmin gözəl alimlərindən biri olub. Yeganə xatırlayır ki, anası gecələr kabinetində masa arxasında səhərə qədər işləyirdi. Son gününə qədər həmişə Yeganənin repertuarını izləyirdi və öz fikirləri ilə bölüşürdü. Belə bir çalışqan, zəhməti sevən ziyalı ailəsində balaca Yeganənin xarakteri formalaşır.
Yeganə Mahmudova 1960-cı il mayın 22-də Şəki şəhərində dünyaya göz açıb. 5 yaşından musiqi dərsləri almağa başlayan Yeganənin ilk müəllimi Vera Arkadiyevna Bitner olmuşdur. Bülbül adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbində isə çox təcrübəli və bilikli müəllimlərdən olan Valeriya xanım Seyidovadan dərs alıb. Yeganə Axundova əla qiymətlərlə həmin musiqi məktəbini bitirir və Ü.Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına (indi Ü.Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası adlanır – red.) fortepiano ixtisası üzrə ifaçılıq fakültəsinə daxil olur. Burada o, tanınmış, gözəl pedaqoq, ifaçı və xoşxasiyyətli, mehriban insan olan professor Nigar xanım Usubovanın sinfinə göndərilir. Nigar xanımla birlikdə işləmək bu sətirlərin müəllifinə də qismət olub. Onun nəcibliyi, insanlığı, sadəliyi haqqında saatlarla danışmaq olar. Həmçinin Nigar xanım bizim tədris və elm üzrə prorektorumuz olmuşdur. O, tez-tez Moskva, Leninqrad, Kiyev və digər şəhərlərdən adlı-sanlı pianoçuları dəvət edir, nümunəvi dərslər keçirirdi. Onun tələbələri ildə iki dəfə solo-konsert verirdilər, müxtəlif tədbirlərdə, o cümlədən televiziyada, Filarmoniyada gündüz keçirilən konsertlərdə, daha sonra tələbələrin Respublika üzrə keçirilən elmi konfranslarında və s. iştirak edirdilər. Aydın məsələdir ki, belə mühitdə oxuyan tələbə nəinki savadlı və ciddi olacaq, həmçinin o, fəal və özünə qarşı məsuliyyətli bir şəxs, fərd kimi formalaşacaq. Biz, cavan müəllimlər heç vaxt professor Nigar Usubovanın sinfinin konsertlərini buraxmırdıq, çünki dərslər maraqlı və yüksək səviyyədə olurdu. Misal üçün, Yeganə Mahmudovanın solo konsertini xatırlayıram: o, Bethovenin sonatalarını (N5, N23) və Qara Qarayevin bir neçə prelüdünü olduqca məharətlə çaldı. Yeganə xanım səhnədə özünü sərbəst və inamlı aparır, həyəcanı bilinmirdi. İfaçını həmişə narahat edən daxildən gələn həyəcandır. Yeganə xanım xatırlayır ki, Nigar xanım təkcə musiqi elmini, fortepiano ifaçılığını öyrətmirdi, həm də əsl ziyalılığı, Azərbaycan kübar qadınına məxsus olan bütün gözəl xüsusiyyətləri ona çatdırmağa çalışırdı. Tələbəlik illərində Yeganə Mahmudova bütün sınaqlardan keçir, fərqlənmə diplomu ilə Konservatoriyanı bitirir və onu P.İ.Çaykovski adına Moskva Dövlət Filarmoniyasına “stajirovkaya” göndərirlər. O dövrün “stajirovkası” məhz aspiranturaya bənzəyirdi, çünki tələblər çox ciddi idi. Yeganə Mahmudova “stajirovkanı” professor Lev Naumovun sinfində keçir. Moskva təhsilini uğurla bitirəndən sonra doğma Bakıya qayıdır və Konservatoriyada müəllimlik fəaliyyətinə başlayır.
Vətənə qayıtdıqdan sonra ailə quran Yegənə ömür-gün yoldaşı kimi dəyərli insan, gözəl musiqiçi Nadir Axundovu seçir. Artıq onun soyadı da Axundova kimi təqdim olunmağa başlayır. Nadir müəllim Ü.Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının nəfəsli alətlər fakültəsini (qaboy aləti üzrə) bitirib. O, 1968-ci ildən Azərbaycan Dövlət Televiziyasında rejissor, redaktor, musiqi redaksiyasının baş redaktoru işləyir. Hazırda Əməkdar incəsənət xadimi N.Axundov Mədəniyyət kanalının müdir müavini vəzifəsində işləyir. N.Axundovun təşəbbüsü ilə 2005-ci ildən başlayaraq Respublikamızda Televiziya muğam müsabiqələri keçirilir.
Nə üçün Nadir müəllim haqqında belə ətraflı məlumat veririk? Açığını deyim ki, təxminən, on il olar ki, Yeganə xanımın ifaçılıq fəaliyyətini izləyərək, bir çox yeni tapıntılar aşkar etmişəm. Bir dəfə onun sinfinə gəldim və gördüm ki, Yeganə xanım piano arxasında Azərbaycan xalq mahnıları əsasında improvizələr çalır. Onun ifasında xalq mahnılarımız yeni naxışlarla, milli musiqimizə səciyyəvi olan zəngin ornamentlərlə və maraqlı, dolğun akkordlarla diqqətimi cəlb etdi. Bu mənim üçün olduqca doğma sahədir, çünki tələbələrimlə harmoniya fənnini keçərkən proqram üzrə onlar xalq mahnılarımızı ciddi və sərbəst üsulda harmonizə etməlidirlər və Yeganə xanım mənim üçün təxminən səkkiz mahnı çalandan sonra ondan xahiş etdim ki, bu mahnıları təcili nota köçürsün və çap etsin. Biz müəllimlər müasir harmoniyanı keçəndə bu əsərləri tələbələrimizə nümunə kimi çalacağıq. Həmçinin Yeganə xanım hansısa bir muğam əsasında gözəl improvizələr edir, sözün əsl mənasında, kompozisiya yaradır.
Bir pianoçu kimi Y.Axundovanın fəaliyyəti olduqca geniş və masştablıdır. O, həm solo, həm də “duet şəklində” çıxış edir.
Y.Axundovanın Fransada, Kanadada, Rusiyada, Türkiyədə, Macarıstanda, İspaniyada, Marokkoda konsertləri olmuşdur. Bir konsert haqqında xüsusi danışmaq istərdim. Budapeştdə, şəhərin mərkəzi konsert salonlarının birində (mərkəz “Duna Palota” adlanır – red.) Yeganə xanım uğurla konsert verdi. O, həmin konsertin əvvəlində dahi insan Heydər Əliyevə həsr olunmuş əsərini ifa etdi. “İthaf” adlanan əsər sürəkli alqışlarla qarşılandı – həmin kompozisiyada səmimiyyət, yüksək professionallıq diqqəti cəlb etdi. Həmin gün Y.Axundova S.Raxmaninovun fortepiano və simfonik orkestr üçün bəstələnmiş “Paqanininin mövzuları əsasında rapsodiya”nı ifa etdi.
2011-ci il martın 8-də Y.Axundova və Nina Koqan M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında birgə konsert verdilər. İstedadlı pianoçular səhnədə bir-birini çox gözəl başa düşərək təkrarsız və qeyri-adi kompozisiyalar yaratdılar. Böyük məmnuniyyətlə biz Leo-nardo Bernstaynın, Dmitriy Şostakoviçin, Edvard Qriqin və digərlərinin əsərləri ilə tanış olduq. Ümumiyyətlə, konsert çox yüksək səviyyədə keçdi. Texniki baxımdan çox çətin əsərlər idi, lakin ifaçılar yüksək professionallıqla bədii gözəl obrazlar yaratdılar. Onların ifası simfonik orkestrə bənzəyirdi. Yeganə xanım Nina Koqan ilə birlikdə (onu da xatırladaq ki, N.Koqan bir neçə Beynəlxalq müsabiqələrin laureatıdır – red.) gələcəkdə Qara Qarayevin, Vasif Adıgözəlovun, Vaqif Mustafazadənin əsərlərini ifa etməyə hazırlaşırlar.
2012-ci ildə Y.Axundova Almaniyada, İstanbulda da çıxış etdi. O, İstanbulda nüfuzlu konsert salonlarında Azərbaycan bəstəkarlarının əsərlərini ifa etmiş və dinləyicilərin rəğbətini qazanmışdı.
Onun repertuarında S.Raxmaninovun fortepiano və simfonik orkestr üçün 2 saylı konserti mühüm yer tutur. Bu, bəstəkarın ən gözəl, səmimi, coşqun emosional obrazlarla səciyyələnən masştablı əsərlərindən biridir. Bəstəkar burada ən mürəkkəb texniki priyomlardan, vasitələrdən istifadə etmiş və dahi bir kompozisiya yaratmışdır. Böyük rus bəstəkarın əsərində şairanə Şərq obrazları səslənir və musiqiyə xüsusi rəngarənglik və təravət gətirir. Y.Axundova hər dəfə bu konserti çalaraq sanki yeni bir dinamik xətt, yeni bir texniki üsulla əsəri zənginləşdirir.
Y.Axundova Beynəlxalq əlaqələr və tərbiyə işləri üzrə prorektordur. O, iki ildir ki, mart ayında İslam ölkələrinin iştirakı ilə gözəl tədbirlər keçirir. Belə ki, həmin ölkələrdən istedadlı ifaçılar (uşaqlar, yeniyetmələr) dəvət olunurlar və Beynəlxalq Musiqi Festivalında çıxış edirlər. Bu, çox məsuliyyətli və nəcib bir işi Y.Axundova həvəslə, məhəbbətlə yerinə yetirir. Uşaqlara diplomlar, pul mükafatı və digər milli hədiyyələr verirlər. Hər il müxtəlif ölkələrdən musiqiçilər gəlir və uğurla çıxış edirlər.
Yeganə Axundova müxtəlif milli və beynəlxalq mükafatlara da layiq görülüb. Onlardan “Humay” Milli mükafatı, Niaqara Beynəlxalq Musiqi Festivalının “Niaqaranın qızıl ilham pərisi”, Yunanıstanda Avropa-Amerika Qadınlar Konserni (EAWC ) tərəfindən “İlin nailiyyətlər qadını” beynəlxalq mükafatı və başqalarını qeyd eləmək olar. Həmçinin o, Xalq artisti adına layiq görülüb.
Y.Axundova çox səmimi, nəcib, mehriban və ürəyiaçıq insandır, hamıya kömək edir, çox böyük hörmət və sevgi qazanıb.