Yaşar Seyidli
Yaşar Mədət oğlu Seyidli — AMEA Zoologiya İnstitutu, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, böyük elmi işçi.
Yaşar Seyidli | |
---|---|
Yaşar Mədət oğlu Seyidli | |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Mincivan, Zəngilan, Azərbaycan SSR, SSRİ |
Vətəndaşlığı | SSRİ→ Azərbaycan |
Milliyyəti | azərbaycanlı |
Elm sahəsi | biologiya, parazitologiya |
Elmi dərəcəsi | biologiya üzrə fəlsəfə doktoru |
Elmi adı | böyük elmi işçi |
İş yeri | AMEA Zoologiya İnstitutu |
Təhsili | Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti |
Həyatı
Yasar Mədət oğlu Seyidli 27 oktyabr 1958-ci ildə Azərbaycan Respublikası Zəngilan rayonu Mincivan qəsəbəsində anadan olmuşdur. 1975-ci ildə ildə Zəngilan rayonu Mincivan qəsəbə orta məktəbini, 1981-ci ildə isə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin biologiya fakultəsini bitirmişdir. Həmin ildə təyinatla Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Zoologiya İnstitutunun “Su heyvanlarının parazitləri” laboratoriyasına laborant vəzifəsinə işə qəbul olunmuşdur. 1981-1983-cü illərdə Sovet Ordusu sıralarında hərbi xidmət etmişdir. Hərbi xidmətdən sonra yenidən öz təyinat yerinə qayıtmış və 1983-cü ildən kiçik elmi işçi vəzifəsində çalışmışdır. Y.M.Seyidli işlədiyi müddətdə balıqların parazit faunasını tədqiq etmiş və 1992-ci ildə “Xəzər dənizi Böyük Qızılağac körfəzinin balıqlarının parazit faunası” mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir. 1993-cü ildən AMEA Zoologiya İnstitutunda “Parazitologiya” laboratoriyasında böyük elmi işçi vəzifəsində çalışır.
Elmi fəaliyyəti
Y.M.Seyidli 1981-ci ildə AMEA Zoologiya İnstitutunun «Su heyvanlarının parazitləri» laboratoriyasında elmi fəaliyyətə başlamışdır. O, işlədiyi müddətdə 7 elmi-tədqiqat mövzusunun iştirakçısı olmuşdur. 2011-2013-cü ildə «Azərbaycanin bəzi su heyvanlari parazitlərinin morfo-bioloji və populyasiya-ekoloji tədqiqi» tədqiqat mövzusunun «Azərbaycanın bəzi su hövzələrində iqlimləşdirilmiş balıqların (qambuziya, kefal, qalınalın, ağ amur) parazitoloji durumunun müasir vəziyyəti» tədqiqat işinin yerinə yetirilməsində iştirak etmişdir. Tədqiqat zamanı görülmüş işlər nəticəsində Azərbaycan müxtəlif su hövzələrində yaşayan iqlimləşdirilmiş balıqlarının parazit faunasının növ tərkibi və parazitoloji durumu müqayisəli şəkildə öyrənilmişdir. İlk dəfə iqlimləşdirilmiş balıqlar hesabına Amur parazitlərindən olan 2 növün – Thelohanellus dogieli və Dactylogyrus molnari parazitlərinin Azərbaycana gətirilməsi, həmçinin qambuziyada ilk dəfə Zscokella nova, Eimeria sp.,Trichodina sp.geyd edilmişdir. 42 elmi əsərin müəllifidir.
Mükafatları
Kitabları və monoqrafiyaları
Elmi əsərləri
- Сеидли Я.М. Особенности паразитофаны рыб акклиматизированных в Каспийском море. / Ибрагимов Ш.Р. // Пятая Закавказ.конф. по паразитол. Тез.докл. 1987 –С. 93-94
- Сеидли Я.М. К изучении гельминтов рыб Большого Кызылагачского залива Каспийского моря. // III Всесоюзн.конф. по морской биологии. Тез.докл. –Севастополь, 1988. – С.82
- Сеидли Я.М. Моногенеи рыб Большого Кызылагачского залива Каспийского моря. / Микаилов Т.К. // Изв.АН Азерб.ССР. Сер.биол.н. № 1. 1989. –С. 39-42
- Сеидли Я.М. Гельминтофауна гамбузии в Большом Кызылагачском заливе Каспийского моря. // Тр.конф. молодых ученых. Посв.70-летию ВЛКСМ. Баку 1988. – с-53
- Сеидли Я.М. Сравнительно-экологический анализ паразитофауны рыб Большого Кызылагачского и Малого Кызылагачского заливов Южного Каспия. / Ибрагимов Ш.Р. // IX Всес.совещ. по паразитам и болезням рыб. Тез.докл. – Л. 1990. – С. 49-50
- Seyidli Y.M. Böyük Qızılağac körfəzində çəki balığının parazit faunası// Azərb.EA «Xəbərlər» jurnalı. Biol.elmləri seriyası. 1990. № 3. - S. 84-86
- Сеидли Я.М. Гельминтофауна щуки в Большом Кызылагачском заливе Каспийского моря// Исследов.по гельминтол. в Азербайджане. Баку, 1991. – С. 99-100.
- Сеидли Я.М. Особенности паразитофауны пресноводных рыб в условиях Большого Кызылагачского залива Каспийского моря. / Микаилов Т.К. // Первая межд.конф. по пробл. Каспийского моря. – Баку; 1992. – С.58-59
- Я.М.Сеидли. Фауна простейших рыб Большого Кызылагачского залива Каспийского моря. / Т.К.Микаилов.// Журн. Цитология, 1992. Том 34, № 4. – С.97
- Y.M.Seyidli. Qanlı göl balıqlarının parazit faunasının ekoloji təhlili. / İbrahimov Ş.R., A.A.Manafov // Bakı şəhəri və şəhərətrafı ərazilərin ekoloji problemləri. 1992. -S.89-90
- Seyidli Y.M. Suyun şorluğundan asılı olaraq Böyük Qızılağac körfəzində balıq parazitlərinin yayılması. / Manafov A.A. // Heyvanların xəstəlikləri ilə mübarizə sisteminin elmi əsasları. Bakı, 1995. - S. 46-47
- Seyidli Y.M. Melanopsis proemorza ilbizi balıq parazitləri olan trematodların aralıq sahibi kimi. / Mikayılov T.k., Manafov A.A. // Heyvanların xəstəlikləri ilə mübarizə sisteminin elmi əsasarı. Elmi-praktik konf. Materialları. Bakı, 1995. - S. 44-46.
- Seyidli Y.M. Asсoсotyle coleostoma (Trem. Heterophyda) trematodu balıqlarda askokotilyoz xəstəliyinin törədicisi kimi. // Heyvanların xəstəlikləri ilə mübarizə sisteminin elmi əsasları. Bakı, 1995. - S. 48
- Я.М.Сеидли. Влияние повышения уровня Каспийского моря а распространении патогенных паразитов. Межд.науч.техн.конф.Совр.проб.экол. Баку, 1994 с. 44-46
- Y.M.Seyidli. Asсoсotyle sp. (Trem. Heterophydae) is the estuarine parasite of Caspian Sea fishes. / Sh. Ibrahimov // Gdansk 1993.p.
- Y.M.Seyidli. Xəzər dənizində balıq parazitlərinin tədqiqinin əsas nəticələri. Heyvanlar aləminin öyrənilməsi və qorunması. / Ş.R.İbrahimov, T.K.Mikayılov, K.İ.Bünyatova, Q.H.Əliyev. // Akad. M.Ə.Musayevin 75 illiyinə həsr olunmuş elmi konfransın materialları. Bakı, 1997. - S.97-98
- Y.M.Seyidli. Balıqların anizakidozu insanlar üçün də təhlükəlidir. / T.K Mikayılov,K.İ.Bünyatova // Beyn. Konf.tez. 15 sentyabr, 2000. s.45-46.
- Y.M.Seyidli. Xəzər dənizinin Böyük Qızılağac körfəzində kefal balıqlarının parazit faunasının bəzi xüsusiyyətləri. // Akad.M.Ə.Musayevin 80 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq elmi konfransın materialları. Bakı. 2001. - S.
- Y.M.Seyidli. «Akvarium balıqçılığı» proqramı Respublika Təhsil Nazirliyinin ekoloji dərnək. // Klub və digər birləşmələrin nümunəvi tədris planı. Bakı. 1999 səh.68-73
- Y.M.Seyidli. Askocotyle coleostoma (Trematoda: Heterorhydae) trematodunun metaserkarisinin morfoloji xüsusiyyətəri. // Azərbaycan zooloqlar cəmiyyətinin I qurultayının materialları. Bakı, 2003. s. - 129-131.
- Y.M.Seyidli . Xəzər dənizinin cənub hissəsində kefal balıqlarının parazit faunasının vəziyyəti və bəzi xüsusiyyətləri. //Современные проблемы биологических ресурсов Каспийского моря. // Мат. Межд.конф.посвящ. 90 летному юбилею Азер.НИРХ. 15-17 сентября, Астрахань, 2004, стр.252-254
- Y.M.Seyidli «Akvarium balıqçılığı»dərnəyinin tematik plan və proqramı. // Respublika Təhsil Nazirliyinin Ekoloji dərnək, klub və digər birləşmələrinin nümunəvi tədris proqramları. VIII-XI siniflər üçün tədris vəsaiti. Bakı, 2003 s.32-37
- Y.M.Seyidli. «Ümumi biologiya »dərsliyi. X-XI siniflər üçün dərslik. / T.K.Mikayılov və b. // Bakı nəşriyyatı, 2003. 256 s.
- Сеидли Я.М. Трематоды Ascocotyle coleostoma и некоторые предположения о возможностях поподания ее в Каспийское море. // Тез.докл. Международной научной конференции «Основные достижения и перспективы развития паразитологии», посвяшенной 125 со дня рождения академика К.И.Скрябина. Москва, 2004, с. 273-274
- Y.M.Seyidli. «Ümumi biologiya »dərsliyi.(Azərbaycan və rus dillərində) X siniflər üçün dərslik. / T.K.Mikayılov, və b. // Bakı nəşriyyatı, 2005. 128 s.
- Y.M.Seyidli. «Ümumi biologiya »dərsliyi.(Azərbaycan və rus dillərində) XI siniflər üçün dərslik. / T.K.Mikayılov, və b. // Bakı nəşriyyatı, 2005. 128 s.
- Y.M.Seyidli. Xəzər dənizinin cənub hissəsində kefal balıqlarının parazit faunasının bəzi ekoloji amillərdən asılılığı. Azərb . // MEA Zoologiya İnstitutunun 70 və Akad. M.Ə.Musayevin 85 illik yubleyi. Zoologiya İnstitutunun əsərləri, XXVIII cild. (məqalələr toplusu) - Bakı, Elm. 2006-cı il. səh.840-846
- Y.M.Seyidli. İş dəftəri Orta məktəbin X sinif şagirdləri üçün dərslik. // Bakı nəşriyyatı, 2006. 104 səh.
- Y.M.Seyidli. Xəzər dənizinin Azərbaycan ərazisində geniş yayılan bəzi siyənək növlərinin parazit faunası. // Azərbaycan zooloqlar cəmiyyətinin əsərləri. I- ci cild. Məqalələr toplusu.Bakı,elm. 2008, səh. 180-184.
- Y.M.Seyidli. Xəzər dənizinin Abşeron hissəsinin müxtəif ərazilərində yaşayan kilkə balıqlarının parazit faunası, // BDU-nun 90 illik yubleyinə həsr olunmuş Respublika Konfransının materialları.Bakı.2009. səh. 362-363.
- Y.M.Seyidli. Biologiya. Müəllimlər üçün metodik vəsait.10.sinif. // Ümumtəhsil məktəbləri üçün. Bakınəşr.2009. 211 səh.
- Y.M.Seyidli. «Ümumi biologiya »dərsliyi.(Azərbaycan və rus dillərində) X siniflər üçün dərslik. / T.K.Mikayılov və b.// Bakı nəşriyyatı, 2010. 128 s.
- Y.M.Seyidli «Ümumi biologiya »dərsliyi.(Azərbaycan və rus dillərində) XI siniflər üçün dərslik. / T.K.Mikayılov və b. // Bakı nəşriyyatı, 2010. 128 s.
- Y.M.Seyidli. Ümumi biologiya. Orta ümumtəhsil məktəbləri üçün dərslik. / T.K.Mikayılov və b. // Bakı nəşriyyatı, 2011. 256 s.
- Y.M.Seyidli. Xəzər dənizinin Azərbaycanərazisində geniş yayılan bəzi siyənək növlərinin Anisakis shupakovi Mosgovoy,1951 nematodu ilə yoluxmasının qidalanmadan asılılığı . // Zooloqlar cəmiyyətinin elmi əsərləri,II cild, -Bakı, «Elm» , 2010 . səh. 226-229 .
- Y.M.Seyidli. Ümum təhsil məktəblərinin VII-IX sinifləri üçün Biologiya fənninin proqramı. // 2011, Azərb.Resp.Təhsil Nazirliyi. 15 səh.
- Y.M.Seyidli. Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda kutum (Rutilus frisii kutum (Kamensky)) balıgının parazit faunası. / E.C.Mehdiyeva // Azərb.MEA Zoologiya Institutunun əsərləri.29 cild. 2011. Səh.279-283
- Y.M.Seyidli.”Biologiya” müəllimlər üçün metodik vəsait.Ümumtəhsil məktəbləri üçün. / T.K.Mikayılov və b. // Bakı nəşriyyatı, 2011. 211 s.
- Y.M.Seyidli. “Biologiya məktəbdə” jurnalı 2011. // Ümumtəhsil məktəblərinin müəllimləri üçün metodik vəsait. 32 səh.
- Y.M.Seyidli. Biologiyadan çalışmalar. X-XI siniflər. // Ümumtəhsil məktəbləri üçün. 2011. 104 səh.
- Y.M.Seyidli. ”Zoologiya” Orta ümumtəhsil məktəblərinin VII-VIII sinifləri üçün dərs vəsaiti. / Q.N.Quliyev, X.Əhmədbəyli // Bakı nəşriyyatı, 2012. 320 s.
- Y.M.Seyidli. Xəzər dənizinə və Azərbaycanın дахили su hövzələrinə iqlimləşdirilmiş bəzi balıqların parazit faunası. // Azərb.MEA Zoologiya İnstitutunun əsərləri. 30-cu cild. №2. 2012 səh. 61-67.
- Y.M.Seyidli. Mingəçevir su anbarında çəki balığının (Cyprinus carpio L.) parazit faunasının müasir vəziyyəti. / YusubovV.Ş., Məmmədova H.İ., Məmmədov K.İ. // Azərbaycan zooloqlar cəmiyyətinin əsərləri. 5- ci cild, №1, 2013, səh. 78-81.
- Y.M.Seyidli. “Biologiya” Orta ümumtəhsil məktəblərinin VI sinifləri üçün dərslik. (azərb. və rus dillərində) / X.Əhmədbəyli, N.Əliyeva. // Bakı nəşriyyatı, 2013, 160 s.
- Y.M.Seyidli. “Biologiya” Müəllimlər üçün vəsait. / X.Əhmədbəyli, N.Əliyeva. // Bakı nəşriyyatı, 2013, 160 s.
- Y.M.Seyidli. “Biologiya” Orta ümumtəhsil məktəblərinin VI sinifləri üçün (azərb. və rus dillərində) dərslik. / X.Əhmədbəyli, N.Əliyeva. // (Təkrar nəşr) Bakı nəşriyyatı, 2014, 160 s.
- Y.M.Seyidli. “Biologiya” Müəllimlər üçün vəsait. / X.Əhmədbəyli, N.Əliyeva.// (Təkrar nəşr) Bakı nəşriyyatı, 2014, 160
- Y.M.Seyidli . “Azərbaycanın müxtəlif su hövzələrində qambuziya balığının -Gambuziya affinis affinis (Baird et Girard) 1953 parazit faunasının müasir vəziyyəti” // Azərbaycan zooloqlar cəmiyyətinin əsərləri. 6- ci cild, №2, 2014, səh. 87-91.
- Y.M.Seyidli. Biologiyadan VI siniflər üçün iş dəftəri I hissə. / X.Əhmədbəyli, N.Əliyeva.// Bakı nəşriyyatı, 2014, 52 s.
- Y.M.Seyidli. Biologiyadan VI siniflər üçün iş dəftəri II hissə. / X.Əhmədbəyli, N.Əliyeva // Bakı nəşriyyatı, 2014, 68 s
- Y.M.Seyidli. “Biologiya” Orta ümumtəhsil məktəblərinin VIII sinifləri üçün dərs vəsaiti. / X.Əhmədbəyli, N.Əliyeva // Bakı nəşriyyatı, 2014, 200 s.
- Y.M.Seyidli. “Mingəçevir su anbarında iqlimləşdirilmiş ağ amur və qalınalın balıqlarının parazitləri” / V.Ş.Yusubov, K.İ.Məmmədov, S.C.Yusubova // Azərbaycan zooloqlar cəmiyyətinin əsərləri. 7- ci cild, №2, 2015, səh. 106-111.