Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Yastıyarpaq xaçgülü (lat. Senecio plathyphylloides) - xaçgülü cinsinə aid bitki növü.
| Yastıyarpaq xaçgülü | ||||
|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||
| XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. | ||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
| XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin | ||||
| ||||
Botaniki xarakteristikası:
Çoxillik ot bitkisi olub, hündürlüyü 50-150 (250) sm, düzqalxan, budaqlanmayan, tək gövdəli və çoxşaxəli köklərdən ibarətdir. Kökətrafı və gövdə ətrafı yarpaqları uzunsaplaqlı, çox iri, üçbucaqvari-böyrəkşəkilli, dərin oyuqlu əsasa malik, kənarları bərabər olmayan dişcikli, sıx, yuxarı hissəsi çılpaq, tünd-yaşıl, alt tərəfdən açıq rəngli, orta və yuxarı yarpaqları tədricən kiçilən, yuxarı yarpaqları yumurtavari və ya yumurtavari-neştərşəkilli, demək olar ki, oturaqdır. Səbətləri kiçik çoxsaylı, zirvəsində qalxanvari-yumurtavari çiçək qrupunda formalaşmışdır. Səbətcikdə yerləşən bütün çiçəkləri (10-15) boruşəkilli, ikicinsli, sarı tacabənzər olur. Toxumları kəkillidir. Kökləri çoxsaylı uzun, sürünən və gümüşü-qonur rənglidir. Gövdəsi düz şaxəli, yarpaqları iri, növbəli, üçbucaq-böyrəkşəkillı, uzunluğu 30 sm-dir. İyun-iyul aylarında çiçəkləyir, iyul-sentyabr aylarında isə meyvələri yetişir.
Pöhrəliklərdə, 1600-2800m yüksəkliklərdə yüksək dağlıq meşələrdə, orta setrək meşələrdə, otluq və subalp çəmənliklərdə rast gəlinir. İndiki zamanda bu bitki təbii məskənlərdə plantasiya şəklində əkilir.
Toplanılması və qurudulması – Xammal olaraq ikiillik, üçillik bitkinin kökü və otu hesab olunur. Xammal kimi butonizasiya, çiçəkləmə və meyvənin əmələ gəlməsi zamanı toplanılır. Xammal kimi ən çox yastı yarpaqları yığılır. Yabanı şəkildə bitən xaçgülünü toplamaq qadağandır. Torpaqdan qazıb çıxarararaq, yarpaq, kök və gövdələrini toplamaq məqsədəuyğundur. Bitkinin yerüstü orqanları çiçəkləmə dövründə iti bıçaq və ya oraqla yerüstü hissədən 15-20 sm hündür biçmək lazımdır. Təkrar toplama 2 ildən sonra mümkündür. İlkin olaraq toplanılmış xammalı kölgəli yelçəkən yerlərdə, naveslərdə, çardaxda brezent və digər vasitələrin üzərinə sərməklə və ya 45-50ОС temperaturda quruducu şkafda qurudulmalıdır.
Xammalı B siyahısında saxlanılır. Saxlanılma müddəti 3 ildir.
Tərkibi və təsiri:
Bitkinin bütün orqanlarının tərkibində pirozolin törəməli alkoloidlər (platifillin və seneçifillin) vardır. Yerüstü orqanlarında bişmiş halda alkoloidlər 2-5%, otunda 0,6-3%-ə qədər inulin, qatran və piyli yağlar olur. Platifillin köklərində 1%, bitkidə isə 0,5% olur.
Spazmolotik və M-xolinoblakatr dərmandır. Yabanı çoxillik ot bitkisi olan yastıyarpaq xaçgülü butonizasiya dövründə, eyni zamanda çiçək və meyvələri keyfiyyətli xammal və dərman bitkisidir. M-xolinoblakatr kimi atropin və skopolamindən güclüdür.
Platifillin hidrotartarat toz, həb 0,005 q, 0,2% məhlul. Spazmalotik, sedativ və M-xolinoblakatr dərmandır.
Platifillin hidrotartarat. Kombinəedilmiş dərman «Tepafillin», «Palyufin».
Diplaçin hidroxlorid 2% məhlul. Mioreleksant dərmandır.
Kökümsovlarının və köklərinin tərkibindən platifillin alkaloidi alınır. Platifillin hidrotartarat saya əzələlərin spazmını götürərək, 12 barmaq bağırsaq xorasında, bronxial astmada, qan damarlarının spazmında, hipertoniya xəstəliyi, stenokardiya və göz xəstəliklərində bəbəyin genişləndirilməsində tətbiq edilir.
Mənbə
- Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
- Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
- S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
- S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
- S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
- S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
- S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
 | İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yastiyarpaq xacgulu lat Senecio plathyphylloides xacgulu cinsine aid bitki novu Yastiyarpaq xacguluElmi tesnifatXETA latin parametri doldurulmayib Beynelxalq elmi adiXETA HAQQINDA MELUMAT Bu parametr doldurulmayib latinSeklin VikiAnbarda axtarisiBotaniki xarakteristikasi Coxillik ot bitkisi olub hundurluyu 50 150 250 sm duzqalxan budaqlanmayan tek govdeli ve coxsaxeli koklerden ibaretdir Koketrafi ve govde etrafi yarpaqlari uzunsaplaqli cox iri ucbucaqvari boyreksekilli derin oyuqlu esasa malik kenarlari beraber olmayan discikli six yuxari hissesi cilpaq tund yasil alt terefden aciq rengli orta ve yuxari yarpaqlari tedricen kicilen yuxari yarpaqlari yumurtavari ve ya yumurtavari nestersekilli demek olar ki oturaqdir Sebetleri kicik coxsayli zirvesinde qalxanvari yumurtavari cicek qrupunda formalasmisdir Sebetcikde yerlesen butun cicekleri 10 15 borusekilli ikicinsli sari tacabenzer olur Toxumlari kekillidir Kokleri coxsayli uzun surunen ve gumusu qonur renglidir Govdesi duz saxeli yarpaqlari iri novbeli ucbucaq boyreksekilli uzunlugu 30 sm dir Iyun iyul aylarinda cicekleyir iyul sentyabr aylarinda ise meyveleri yetisir Pohreliklerde 1600 2800m yuksekliklerde yuksek dagliq meselerde orta setrek meselerde otluq ve subalp cemenliklerde rast gelinir Indiki zamanda bu bitki tebii meskenlerde plantasiya seklinde ekilir Toplanilmasi ve qurudulmasi Xammal olaraq ikiillik ucillik bitkinin koku ve otu hesab olunur Xammal kimi butonizasiya cicekleme ve meyvenin emele gelmesi zamani toplanilir Xammal kimi en cox yasti yarpaqlari yigilir Yabani sekilde biten xacgulunu toplamaq qadagandir Torpaqdan qazib cixarararaq yarpaq kok ve govdelerini toplamaq meqsedeuygundur Bitkinin yerustu orqanlari cicekleme dovrunde iti bicaq ve ya oraqla yerustu hisseden 15 20 sm hundur bicmek lazimdir Tekrar toplama 2 ilden sonra mumkundur Ilkin olaraq toplanilmis xammali kolgeli yelceken yerlerde naveslerde cardaxda brezent ve diger vasitelerin uzerine sermekle ve ya 45 50OS temperaturda quruducu skafda qurudulmalidir Xammali B siyahisinda saxlanilir Saxlanilma muddeti 3 ildir Terkibi ve tesiri Bitkinin butun orqanlarinin terkibinde pirozolin toremeli alkoloidler platifillin ve senecifillin vardir Yerustu orqanlarinda bismis halda alkoloidler 2 5 otunda 0 6 3 e qeder inulin qatran ve piyli yaglar olur Platifillin koklerinde 1 bitkide ise 0 5 olur Spazmolotik ve M xolinoblakatr dermandir Yabani coxillik ot bitkisi olan yastiyarpaq xacgulu butonizasiya dovrunde eyni zamanda cicek ve meyveleri keyfiyyetli xammal ve derman bitkisidir M xolinoblakatr kimi atropin ve skopolaminden gucludur Platifillin hidrotartarat toz heb 0 005 q 0 2 mehlul Spazmalotik sedativ ve M xolinoblakatr dermandir Platifillin hidrotartarat Kombineedilmis derman Tepafillin Palyufin Diplacin hidroxlorid 2 mehlul Mioreleksant dermandir Kokumsovlarinin ve koklerinin terkibinden platifillin alkaloidi alinir Platifillin hidrotartarat saya ezelelerin spazmini goturerek 12 barmaq bagirsaq xorasinda bronxial astmada qan damarlarinin spazminda hipertoniya xesteliyi stenokardiya ve goz xesteliklerinde bebeyin genislendirilmesinde tetbiq edilir MenbeNureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 Ikilepeliler ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin