Yaradılış dastanı — ilk türk dastanlarından biri. Dastan Vasili Radlov tərəfindən yazıya alınmışdır. Qəhrəmanlarının coşqulu tərzdə mədh edildiyi və bir neçə hissədən ibarət olan bu dastan bütün Orta Asiyada və Sibirdə yayılmış türk mifoloji təsəvvürlərinə əsaslanır.
Yer kürəsinin yaranması
Bu dastanda başlanğıcda yalnız Tanrı Qara xanın və suyun olması deyilir. Birdən Ağ Ana peyda olub “yarat” dedi və suya daldı. Qara xan isə uça bilən bir kişi yaratdı. Kişi Qara xandan daha yüksəkdə uçmaq istəyirdi. Bunu bilən Qara xan ondan uçmaq qabiliyyətini aldı. Kişi dibsiz suya yuvarlanıb boğulmağa başladı. O, peşman olub Qara xandan bağışlanmasını istədi. Sonra kişi Tanrı Qara xanın suyun üzərində yaratdığı ulduzun üstünə çıxdı. Qara xan ondan uçmaq qabiliyyətini alandan sonra dünyanı yaratmaq istədi. Kişiyə buyurdu ki, suyun dibindən torpaq çıxartsın. Lakin kişi də özü üçün dünya yaratmaq istədiyindən torpağın bir hissəsini ağzında saxladı. Kişi torpağı suyun üzərinə səpdi, Qara xan torpağa “böyü” deyə buyurdu. Torpaq böyüyüb dünya oldu. Lakin kişinin ağzındakı torpaq da böyüyüb onu boğmağa başladı. Qara xan ona “tüpür” deməsəydi, boğulub öləcəkdi. Kişinin tüpürdüyü torpaq Tanrı Qara xanın yaratdığı dümdüz torpaqğın üstündə bataqlıqlar, təpələr əmələ gətirdi. Qara xan ona “erlik” (şeytan) adənı verib onu öz dünyasından qovdu.
Sonra yerdə doqquz budaqlı ağac bitirdi, hər budağın altında bir insan yaratdı ki, bunlar doqquz insan irqinin ataları oldular. Erlik Tanrı Qara xandan xahiş etdi ki, həmin insanları onun ixtiyarına versin. Qara xan verməsə də, erlik onları öz tərəfinə çəkməyə başladı. Qara xan insanların ona aldanmalarını görüb onları öz başına buraxdı. Erliyi isə yerin altındakı dünyanın üçüncü qatına qovdu. Özü isə göyün on yeddinci qatına çəkildi. Mələklərindən birini yerin üzünə göndərdi.
Erlik Tanrı Qara xandan xahiş etdi ki, özü üçün bir göy yaratsın. İcazə alıb yaratdı və aldatdığı şər ruhları öz göyündə yerləşdirdi. Qara xan görəndə ki, erliyin təbəəsi ondan daha yaxşı yaşayır, mələklərindən birini göndərib oranı dağıtdırdı. Göy yıxılıb dağlar, dərələr, meşələr əmələ gətirdi. Tanı Qara xan erliyi yerin ən aşağı qatına qovdu. Buyurdu ki, dünyanın sonuna qədər orada qalsın. Tanrı Qara xan göyün on yeddinci qatında oturub kainatı idarə edir. Ondan bir qat aşağıda Bay Ölgün Altun dağda taxt üstündə oturur. Göyün yeddinci qatında Gün Ana, altıncı qatında Ay Ata otururlar.
İstinadlar
Nizami Cəfərov Qədim türk ədəbiyyatı, Bakı, AzAtaM, 2014, səh 30
Avqust 12, 2021
yaradılış, dastanı, türk, dastanlarından, biri, dastan, vasili, radlov, tərəfindən, yazıya, alınmışdır, qəhrəmanlarının, coşqulu, tərzdə, mədh, edildiyi, neçə, hissədən, ibarət, olan, dastan, bütün, orta, asiyada, sibirdə, yayılmış, türk, mifoloji, təsəvvürlər. Yaradilis dastani ilk turk dastanlarindan biri Dastan Vasili Radlov terefinden yaziya alinmisdir Qehremanlarinin cosqulu terzde medh edildiyi ve bir nece hisseden ibaret olan bu dastan butun Orta Asiyada ve Sibirde yayilmis turk mifoloji tesevvurlerine esaslanir Yer kuresinin yaranmasi RedakteBu dastanda baslangicda yalniz Tanri Qara xanin ve suyun olmasi deyilir Birden Ag Ana peyda olub yarat dedi ve suya daldi Qara xan ise uca bilen bir kisi yaratdi Kisi Qara xandan daha yuksekde ucmaq isteyirdi Bunu bilen Qara xan ondan ucmaq qabiliyyetini aldi Kisi dibsiz suya yuvarlanib bogulmaga basladi O pesman olub Qara xandan bagislanmasini istedi Sonra kisi Tanri Qara xanin suyun uzerinde yaratdigi ulduzun ustune cixdi Qara xan ondan ucmaq qabiliyyetini alandan sonra dunyani yaratmaq istedi Kisiye buyurdu ki suyun dibinden torpaq cixartsin Lakin kisi de ozu ucun dunya yaratmaq istediyinden torpagin bir hissesini agzinda saxladi Kisi torpagi suyun uzerine sepdi Qara xan torpaga boyu deye buyurdu Torpaq boyuyub dunya oldu Lakin kisinin agzindaki torpaq da boyuyub onu bogmaga basladi Qara xan ona tupur demeseydi bogulub olecekdi Kisinin tupurduyu torpaq Tanri Qara xanin yaratdigi dumduz torpaqgin ustunde bataqliqlar tepeler emele getirdi Qara xan ona erlik seytan adeni verib onu oz dunyasindan qovdu Sonra yerde doqquz budaqli agac bitirdi her budagin altinda bir insan yaratdi ki bunlar doqquz insan irqinin atalari oldular Erlik Tanri Qara xandan xahis etdi ki hemin insanlari onun ixtiyarina versin Qara xan vermese de erlik onlari oz terefine cekmeye basladi Qara xan insanlarin ona aldanmalarini gorub onlari oz basina buraxdi Erliyi ise yerin altindaki dunyanin ucuncu qatina qovdu Ozu ise goyun on yeddinci qatina cekildi Meleklerinden birini yerin uzune gonderdi Erlik Tanri Qara xandan xahis etdi ki ozu ucun bir goy yaratsin Icaze alib yaratdi ve aldatdigi ser ruhlari oz goyunde yerlesdirdi Qara xan gorende ki erliyin tebeesi ondan daha yaxsi yasayir meleklerinden birini gonderib orani dagitdirdi Goy yixilib daglar dereler meseler emele getirdi Tani Qara xan erliyi yerin en asagi qatina qovdu Buyurdu ki dunyanin sonuna qeder orada qalsin Tanri Qara xan goyun on yeddinci qatinda oturub kainati idare edir Ondan bir qat asagida Bay Olgun Altun dagda taxt ustunde oturur Goyun yeddinci qatinda Gun Ana altinci qatinda Ay Ata otururlar 1 Istinadlar Redakte Nizami Ceferov Qedim turk edebiyyati Baki AzAtaM 2014 seh 30Menbe https az wikipedia org w index php title Yaradilis dastani amp oldid 4086039, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
