fbpx
Wikipedia

Yamato monoqatari

Yamato monoqatari (yaponca 大和物語) — 951-ci ilə aid yapon ədəbiyyatının nümunəsi.

Haqqında

«Yamato-monoqatari»nin adı da Yamato adlı bir əyalətin adı ilə bağlıdır. Bu almanaxda da bir sıra hekayələr yığılıb. Bu abidədə baş qəhrəmanlar saray cəngavərləri və saray xanımlarıdır. «Yamato-monoqatari»də şeirlərin qarşılıqlı əlaqəsi bir qədər başqa cürdür və bu şeirlər müəyyən aspektlərdə hekayələr əlaqələndirilir, əslində isə burada da həmin şeirlər müstəqildirlər.

«Yamato-monoqatari» 951-ci ildə toplanıb, yazıya alınmışdır. Onun müəllifi məlum deyil. Bəzi mənbələrə görə əsərin müəllifi Arivara-no Şiqe xanımdır. Bəzi alimlər isə belə güman edirlər ki, bu əsəri İse-no va yazıb. Bu abidəni yapon dilindən rus dilinə A.M.Yermakova tərcümə etmiş, onu geniş filoloji təhlilə cəlb etmiş və ona geniş əhatəli şərh yazmışdır. Bu əsər Heian dövrünün (IX-XII əsrlər) ən mükəmməl ədəbi-estetik abidələrindən biridir. İ.M.Yermakova tədqiqatının əvvəlində Heian dövrünü belə səciyyələndirir: Yapon ədəbiyyatının və mədəniyyətinin hər hansı bir tədqiqatçısı, onun hansı dövrü tədqiq etmək istiqamətindən asılı olmayaraq həmişə tarixdə Heian dövrü (IX-XII) adlanan bir dövrün cazibəsindən uzaqlaşa bilməz. Bu dövr nəhəng ədəbi, quruculuq dövrü idi və bu mənada həmin dövr yapon söz sənətinin zirvə nöqtəsi adlandırılmağa layiq olan bir dövrdür… Məhz Heian dövrü bir çox əsrlər boyu əsas ədəbi etalonları, başlıca poetik priyomların teleologiyasını, ədəbi zövqlərin sistemə salınmasını, ədəbi dünyagörüşlərinin mahiyyətini müəyyənləşdirmişdir. (Teleologiya – elə bir idealist təlimdir ki, bu təlimə görə təbiətdə hər şey məqsədəuyğun şəkildə yaranmışdır.).

Nara dövründən sonra gələn Heyyan dövrünün poeziya üçün romantik ideallar yaratmaq üçün, asudə düşünə bilmək üçün gözəlliklərini bir də o fakt sübut edir ki, yapon dilində «Heian» sözünün mənası – «Sakitlik» deməkdir. Tədqiqatçıların fikrincə, o dövrün Yaponiyası qeterodoksiyanın heyrət ediləcək nümunəsidir (Qeteredoksiya – düşüncədə, psixologiyada, dini etiqadda müəyyən qədər sərbəstlik monotonluqdan uzaqlaşmaq).

Əgər yapon cəmiyyətinin ilk dövrlərində qədim yapon etiqadlarının məcmuu olan Şintoizm hökm sürürdüsə artıq Heian dövründə Budda metafizikasının «İn-yan» adlanan magiya praktikasının Substratına çevrilir. (Substrant – qalib gələn təfəkkür və ideologiya, yerli dili sıxışdırıb çıxaran gəlmə dildə və şair bu kimi hadisələrdə əvvəlki yerli adət və ənənələrin, dilin və s. qalması)

Heian dövrünün mədəniyyətinin daşıyıcıları bu və ya başqa dərəcədə poeziyanın fəal yaradıcıları idi. Bu dövrdə müəllif oxucuya, oxucu isə müəllifə çevrilirdi. İ.M.Yermakova yazır: «Yamato-monoqatari» abidəsində toplanan materiallarla tanış olduqca biz bir neçə konsepsiyanı üzə çıxarmış oluruq, bunlar bu və ya başqa arqumentlərlə möhkəmlənən konsepsiyalardır, lakin bununla belə yenə də həmin konsepsiyaların tam sübut edildiyini demək olmaz. Amma bircə şey aydındır. Bu abidənin bir neçə «qatı» vardır, görünür buradakıların hamısını eyni adam yazmamışdır, hətta oxucuya və tədqiqatçılara belə gəlsə də. Burada hadisəni nəql və təsvir etmə vahid bir stilə oxşasa da hiss edilir ki, müxtəlif üslubu müəlliflər eyni bir üslub texnikasına tabe olmuşlar. «Yamato-monoqatari»də vahid qəhrəman yoxdur, hətta üstünlük təşkil edən personojlar qrupu da yoxdur. Burada yeganə sabit mövzular bunlardır: sevgi, ayrılıq, dünyanın faniliyi. Deyildiyi kimi «Yamato-monoqatari»də üstünlük təşkil edən poeziya nümunələri tankalardır. Bu tankalar ya abidə müəllifinin eşitdiyi, ya hansısa bir ev dəftərindən götürülmüş hansısa başqa antologiya seçilmiş, kiminsə qaralamasından alınmış tankalardır.

«Yamato-monoqatari»nin əsas poetik problemi tankaların prozaya uyğunlaşdırılması məsələsidir, yəni şeirin kontekstə sığışdırılması problemidir. Yamato-monoqatari lirik prozanın inkişafında keçici eksperimental xarakter daşıyır, amma bu prozada gözəllik yaradır. «Yamatoda» nəql etmə zəncirvari şəkildədir. Bu, bəzən bütöv bir dövr-tsikl yaradır. Bu abidənin tədqiq edərkən belə nəticəyə gəlmək olur ki, bu abidədə pərakəndəlik yoxdur, düşünülmüş bir kompozisiya vardır. Bu abidə müəyyən mənada novator antologiyadır. Bu əsərin qiyməti yalnız onun forma və məzmun yeniliyində deyil, həm də bu abidədə daxili kompozisiya ilə poetika rəngarəngliyi arasında gözəl bir harmoniya vardır.

İstinadlar

  1. Bədəlzadə A. Yapon ədəbiyyatı tarixi. Bakı, 2016, s. 62-66

yamato, monoqatari, yaponca, 大和物語, ilə, yapon, ədəbiyyatının, nümunəsi, haqqında, redaktə, yamato, monoqatari, adı, yamato, adlı, əyalətin, adı, ilə, bağlıdır, almanaxda, sıra, hekayələr, yığılıb, abidədə, baş, qəhrəmanlar, saray, cəngavərləri, saray, xanımlar. Yamato monoqatari yaponca 大和物語 951 ci ile aid yapon edebiyyatinin numunesi 1 Haqqinda Redakte Yamato monoqatari nin adi da Yamato adli bir eyaletin adi ile baglidir Bu almanaxda da bir sira hekayeler yigilib Bu abidede bas qehremanlar saray cengaverleri ve saray xanimlaridir Yamato monoqatari de seirlerin qarsiliqli elaqesi bir qeder basqa curdur ve bu seirler mueyyen aspektlerde hekayeler elaqelendirilir eslinde ise burada da hemin seirler musteqildirler Yamato monoqatari 951 ci ilde toplanib yaziya alinmisdir Onun muellifi melum deyil Bezi menbelere gore eserin muellifi Arivara no Siqe xanimdir Bezi alimler ise bele guman edirler ki bu eseri Ise no va yazib Bu abideni yapon dilinden rus diline A M Yermakova tercume etmis onu genis filoloji tehlile celb etmis ve ona genis ehateli serh yazmisdir Bu eser Heian dovrunun IX XII esrler en mukemmel edebi estetik abidelerinden biridir I M Yermakova tedqiqatinin evvelinde Heian dovrunu bele seciyyelendirir Yapon edebiyyatinin ve medeniyyetinin her hansi bir tedqiqatcisi onun hansi dovru tedqiq etmek istiqametinden asili olmayaraq hemise tarixde Heian dovru IX XII adlanan bir dovrun cazibesinden uzaqlasa bilmez Bu dovr neheng edebi quruculuq dovru idi ve bu menada hemin dovr yapon soz senetinin zirve noqtesi adlandirilmaga layiq olan bir dovrdur Mehz Heian dovru bir cox esrler boyu esas edebi etalonlari baslica poetik priyomlarin teleologiyasini edebi zovqlerin sisteme salinmasini edebi dunyagoruslerinin mahiyyetini mueyyenlesdirmisdir Teleologiya ele bir idealist telimdir ki bu telime gore tebietde her sey meqsedeuygun sekilde yaranmisdir Nara dovrunden sonra gelen Heyyan dovrunun poeziya ucun romantik ideallar yaratmaq ucun asude dusune bilmek ucun gozelliklerini bir de o fakt subut edir ki yapon dilinde Heian sozunun menasi Sakitlik demekdir Tedqiqatcilarin fikrince o dovrun Yaponiyasi qeterodoksiyanin heyret edilecek numunesidir Qeteredoksiya dusuncede psixologiyada dini etiqadda mueyyen qeder serbestlik monotonluqdan uzaqlasmaq Eger yapon cemiyyetinin ilk dovrlerinde qedim yapon etiqadlarinin mecmuu olan Sintoizm hokm sururduse artiq Heian dovrunde Budda metafizikasinin In yan adlanan magiya praktikasinin Substratina cevrilir Substrant qalib gelen tefekkur ve ideologiya yerli dili sixisdirib cixaran gelme dilde ve sair bu kimi hadiselerde evvelki yerli adet ve enenelerin dilin ve s qalmasi Heian dovrunun medeniyyetinin dasiyicilari bu ve ya basqa derecede poeziyanin feal yaradicilari idi Bu dovrde muellif oxucuya oxucu ise muellife cevrilirdi I M Yermakova yazir Yamato monoqatari abidesinde toplanan materiallarla tanis olduqca biz bir nece konsepsiyani uze cixarmis oluruq bunlar bu ve ya basqa arqumentlerle mohkemlenen konsepsiyalardir lakin bununla bele yene de hemin konsepsiyalarin tam subut edildiyini demek olmaz Amma birce sey aydindir Bu abidenin bir nece qati vardir gorunur buradakilarin hamisini eyni adam yazmamisdir hetta oxucuya ve tedqiqatcilara bele gelse de Burada hadiseni neql ve tesvir etme vahid bir stile oxsasa da hiss edilir ki muxtelif uslubu muellifler eyni bir uslub texnikasina tabe olmuslar Yamato monoqatari de vahid qehreman yoxdur hetta ustunluk teskil eden personojlar qrupu da yoxdur Burada yegane sabit movzular bunlardir sevgi ayriliq dunyanin faniliyi Deyildiyi kimi Yamato monoqatari de ustunluk teskil eden poeziya numuneleri tankalardir Bu tankalar ya abide muellifinin esitdiyi ya hansisa bir ev defterinden goturulmus hansisa basqa antologiya secilmis kiminse qaralamasindan alinmis tankalardir Yamato monoqatari nin esas poetik problemi tankalarin prozaya uygunlasdirilmasi meselesidir yeni seirin kontekste sigisdirilmasi problemidir Yamato monoqatari lirik prozanin inkisafinda kecici eksperimental xarakter dasiyir amma bu prozada gozellik yaradir Yamatoda neql etme zencirvari sekildedir Bu bezen butov bir dovr tsikl yaradir Bu abidenin tedqiq ederken bele neticeye gelmek olur ki bu abidede perakendelik yoxdur dusunulmus bir kompozisiya vardir Bu abide mueyyen menada novator antologiyadir Bu eserin qiymeti yalniz onun forma ve mezmun yeniliyinde deyil hem de bu abidede daxili kompozisiya ile poetika rengarengliyi arasinda gozel bir harmoniya vardir 1 Istinadlar Redakte 1 2 Bedelzade A Yapon edebiyyati tarixi Baki 2016 s 62 66Menbe https az wikipedia org w index php title Yamato monoqatari amp oldid 4955970, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.