Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Yabanı alça– Qızılgülçiçəklilər fəsiləsinin gavalı cinsinə aiddir.
Haqqında
| ]30-dan çox növü vardır. Yabanı alça Qafqaz, Orta Asiya və Zaqafqaziyada geniş yayılmışdır. Azərbaycanda ən çox Quba və Xaçmaz rayonlarında, Dağlıq Qarabağda bitir. Alça yarpaqlamazdan bir az əvvəl mart-may aylarında çiçəkləyir. Çiçəkləri ağ və xırdadır. Yabanı alçanın meyvələri iyun ayından başlamış sentyabrın axırına qədər müxtəlif vaxtlarda yetişir. 4-7 yaşında bar verir. 100-120 il ömür sürür. Meyvələri əksəriyyətlə yumrudur. Yastı-yumru və bir qədər oval şəklində olanları da vardır. Bir meyvənin çəkisi 2-6 qr-dır. Ətliyi çəyirdəyindən ayrılmır. Meyvələri sarı, qırmızı, çəhrayı, tünd bənövşəyi, yaşıl və ağ rəngdə olur. Meyvələri, həmçinin ölçüsünə, dadına, formasına və yetişmə müddətinə görə fərqlənirlər.
Tərkibi
| ]Yabanı alçanın tərkibində 3,12-5,96% şəkər, 1,32-3,97% üzvi turşu (ən çox limon), 0,46-1,39% pektinli maddə, karotin və C vitamini vardır. Təzə halda yeyilir. Yabanı alça qurudulur, kompot, mürəbbə, povidlo, pastila hazırlanmasında istifadə edilir. Şirəsindən spirtsiz içkilər üçün cövhər hazırlanır. Ətlik hissəsindən hazırlanan lavaşana aşpazlıqda geniş tətbiq olunur. Meyvələri (həmçinin kal meyvələri) bəzi xörəklərin hazırlanmasında istifadə edilir ki, nəticədə hazır xörək turşməzə dadlı olur. Çəyirdəyində yağ vardır, lakin ondan təcrübi olaraq hələlik istifadə edilmir. Xalq təbabətində alça lavaşı sinqaya qarşı tətbiq olunur. Boğaz ağrısında alça ekstraktından istifadə edilir. Alçanın qabıq hissəsindən alınan qatran öskürəyi zəiflətmək məqsədi ilə işlədilir.
Həmçinin bax
| ]- Yabanı albalı
İstinadlar
| ]- Ə-C.İ.Əhmədov,N.T.Əliyev. "M E Y V Ə V Ə T Ə R Ə V Ə Z İ N Ə M T Ə Ə Ş Ü N A S L I Ğ I (Dərslik)" (PDF). 29 dekabr 2023 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Yabani alca Qizilgulcicekliler fesilesinin gavali cinsine aiddir Haqqinda span 30 dan cox novu vardir Yabani alca Qafqaz Orta Asiya ve Zaqafqaziyada genis yayilmisdir Azerbaycanda en cox Quba ve Xacmaz rayonlarinda Dagliq Qarabagda bitir Alca yarpaqlamazdan bir az evvel mart may aylarinda cicekleyir Cicekleri ag ve xirdadir Yabani alcanin meyveleri iyun ayindan baslamis sentyabrin axirina qeder muxtelif vaxtlarda yetisir 4 7 yasinda bar verir 100 120 il omur surur Meyveleri ekseriyyetle yumrudur Yasti yumru ve bir qeder oval seklinde olanlari da vardir Bir meyvenin cekisi 2 6 qr dir Etliyi ceyirdeyinden ayrilmir Meyveleri sari qirmizi cehrayi tund benovseyi yasil ve ag rengde olur Meyveleri hemcinin olcusune dadina formasina ve yetisme muddetine gore ferqlenirler Terkibi span Yabani alcanin terkibinde 3 12 5 96 seker 1 32 3 97 uzvi tursu en cox limon 0 46 1 39 pektinli madde karotin ve C vitamini vardir Teze halda yeyilir Yabani alca qurudulur kompot murebbe povidlo pastila hazirlanmasinda istifade edilir Siresinden spirtsiz ickiler ucun covher hazirlanir Etlik hissesinden hazirlanan lavasana aspazliqda genis tetbiq olunur Meyveleri hemcinin kal meyveleri bezi xoreklerin hazirlanmasinda istifade edilir ki neticede hazir xorek tursmeze dadli olur Ceyirdeyinde yag vardir lakin ondan tecrubi olaraq helelik istifade edilmir Xalq tebabetinde alca lavasi sinqaya qarsi tetbiq olunur Bogaz agrisinda alca ekstraktindan istifade edilir Alcanin qabiq hissesinden alinan qatran oskureyi zeifletmek meqsedi ile isledilir Hemcinin bax span Yabani albaliIstinadlar span E C I Ehmedov N T Eliyev M E Y V E V E T E R E V E Z I N E M T E E S U N A S L I G I Derslik PDF 29 dekabr 2023 tarixinde arxivlesdirilib PDF Kateqoriya Meyveler