Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Yəhuda Haləvi (təq. 1075, Tudela – təq. 1141, Qüds) — orta əsrlərdə İspaniyada yaşayıb-yaratmış tanınmış yəhudi alimi və mütəfəkkiri.
Həyatı
Tanınmış yəhudi ilahiyyatçı və şairi Yəhuda Haləvi 1075-ci ildə müsəlman İspaniyasının Tudela şəhərində doğulmuşdur. O, öz dövrünə görə mükəmməl təhsil almış, ərəb və yəhudi dillərini öyrənmişdir. Təhsilini İshaq Əlfazidən almışdır. Haləvinin digər məşhur yəhudi mütəfəkkiri İbn Əzra ilə yaxın münasibətləri olduğu tədqiqatçılara məlumdur. O, daha sonra İspaniyanın ən böyük mədəniyyət mərkəzi olan Qranada şəhərinə köçmüşdür. Burada uzun müddət yaşayıb-yaradan mütəfəkkir daxili müharibələr nəticəsində Əndəlüsü tərk etmiş, Toledo, Sevilya, Kordova, şəhərlərində yaşamışdır. Həyatının sonlarına yaxın Fələstini ziyarət etmək niyyətinə düşmüş, lakin İsgəndəriyyədə xəstəlikdən vəfat etmişdir. Bu hadisə 1141-ci ildə baş vermişdir.
Yaradıcılığı
Yəhuda Haləvinin yaradıcılığı əsasən dini və dünyəvi məzmunda yazılmış şeirlərdən ibarətdir. Dünyəvi məzmunlu ədəbiyyatda müxtəlif məişət məsələlərinə toxunulmuşdur. Burada qadın gözəlliyi, aşiqlərin çəkdiyi əzab-əziyyətlər tərənnüm olunmuş, toy himnləri yer almışdır. Həmçinin dünya həyatının müvəqqətiliyi haqqında nümunələr də qələmə alınmışdır.
Dini məzmunlu şeirlərinin mühüm hissəsi "Sürgün nəğmələri" adlı kitabda toplanmışdır. Burada dini və milli hisslərlə zəngin poeziya nümunələri yer almışdır. Bu kitab yəhudi poeziyasının ən qiymətli əsərləri arasında öz layiqli yerini tutmaqdadır.
Kuzari
Haləvinin ən mühüm fəlsəfi məzmunlu əsəri "Kuzari" (ərəbcə tam adı "Kitabül-hüccə vəd-dəlil fi nasr-əd-diniz-zəlil", tərcüməsi "Əzilmiş dinin müdafiə və isbatına dair kitab") əsəridir. Bu əsər iudaizmin və yəhudi xalqının başqa din və xalqlardan üstünlüyünün isbatına həsr olunmuşdur.
Digər əsərləri
Bunlardan əlavə Yəhuda Haləvinin yaradıcılığında "Şirey Sion" (Sion nəğmələri) poetik tsikli özünəməxsus yer tutur. Bu tsikldə İsrailə dair duyulan həsrət, həyəcan yüksək sənətkarlıq bacarığı ilə izhar olunmuşdur. Həmçinin yəhudi xalqının üzləşdiyi ağır dərdlər, müsibətlər də ifadə edilmiş, onların qeyri-müəyyən gələcəkləri haqqında fikir yürüdülmüşdür.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- "Quran ruh haqqında danışmaqdan niyə çəkinir? - Mirmehdi Ağaoğlu yazır..." Kulis.az. 2023-08-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-25.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yehuda Halevi teq 1075 Tudela teq 1141 Quds orta esrlerde Ispaniyada yasayib yaratmis taninmis yehudi alimi ve mutefekkiri Yehuda Haleviivr יהודה הלוי Dogum tarixi teq 1075Dogum yeri TudelaVefat tarixi teq 1141Vefat yeri Quds Quds kralligiFealiyyeti sair ilahiyyatci filosof hekim yazici RavvinTaninmis eseri Kuzari Vikianbarda elaqeli mediafayllar Yehudilik Yehudilik felsefesi Secilmislik Alaha Kabbala TaleKasrut Dini metnler Tevrat Tora Tanah Talmud Zoqar Sidur Midras Muqqedes seherler Quds Safed Hebron Tiberia Rosasana Yom Kippur Pesah Dini sexsiyyetler Avraham Mose Dvora David Rif Yosef Karo Musevilik heyat terzi Nida Mektebler Dini rollar Kabar Dini tikililer Sinaqoq Ibraniceler Aramiceler Arapcalar Diger Cermen Yesivis Roman Hind Iran Diger Diger Kartveli Dravid Etnik bolunmeler Afrika Asya Buxara Avropa Askenaz SefaradQafqaz Dag yehudileri Gurcustan yehudileri KaraylarOrta Dogu Mizrahi Musevi mezhebleri Yehudilik Dini obyektler Tefilin Mezuza Menora Diger dinlerle elaqeler HeyatiTaninmis yehudi ilahiyyatci ve sairi Yehuda Halevi 1075 ci ilde muselman Ispaniyasinin Tudela seherinde dogulmusdur O oz dovrune gore mukemmel tehsil almis ereb ve yehudi dillerini oyrenmisdir Tehsilini Ishaq Elfaziden almisdir Halevinin diger meshur yehudi mutefekkiri Ibn Ezra ile yaxin munasibetleri oldugu tedqiqatcilara melumdur O daha sonra Ispaniyanin en boyuk medeniyyet merkezi olan Qranada seherine kocmusdur Burada uzun muddet yasayib yaradan mutefekkir daxili muharibeler neticesinde Endelusu terk etmis Toledo Sevilya Kordova seherlerinde yasamisdir Heyatinin sonlarina yaxin Felestini ziyaret etmek niyyetine dusmus lakin Isgenderiyyede xestelikden vefat etmisdir Bu hadise 1141 ci ilde bas vermisdir YaradiciligiYehuda Halevinin yaradiciligi esasen dini ve dunyevi mezmunda yazilmis seirlerden ibaretdir Dunyevi mezmunlu edebiyyatda muxtelif meiset meselelerine toxunulmusdur Burada qadin gozelliyi asiqlerin cekdiyi ezab eziyyetler terennum olunmus toy himnleri yer almisdir Hemcinin dunya heyatinin muveqqetiliyi haqqinda numuneler de qeleme alinmisdir Dini mezmunlu seirlerinin muhum hissesi Surgun negmeleri adli kitabda toplanmisdir Burada dini ve milli hisslerle zengin poeziya numuneleri yer almisdir Bu kitab yehudi poeziyasinin en qiymetli eserleri arasinda oz layiqli yerini tutmaqdadir KuzariEsas meqale Kuzari Halevinin en muhum felsefi mezmunlu eseri Kuzari erebce tam adi Kitabul hucce ved delil fi nasr ed diniz zelil tercumesi Ezilmis dinin mudafie ve isbatina dair kitab eseridir Bu eser iudaizmin ve yehudi xalqinin basqa din ve xalqlardan ustunluyunun isbatina hesr olunmusdur Diger eserleriBunlardan elave Yehuda Halevinin yaradiciliginda Sirey Sion Sion negmeleri poetik tsikli ozunemexsus yer tutur Bu tsiklde Israile dair duyulan hesret heyecan yuksek senetkarliq bacarigi ile izhar olunmusdur Hemcinin yehudi xalqinin uzlesdiyi agir derdler musibetler de ifade edilmis onlarin qeyri mueyyen gelecekleri haqqinda fikir yurudulmusdur IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Quran ruh haqqinda danismaqdan niye cekinir Mirmehdi Agaoglu yazir Kulis az 2023 08 25 tarixinde Istifade tarixi 2023 08 25 Xarici kecidler