Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Xəzər tısbağası (lat. Mauremys caspica) Asiya şirinsu tısbağaları (lat. Geoemydidae) fəsiləsinə aid növdür. Qafqazda ilk dəfə 1774-cü ildə Şamaxı ətrafında qeydə alınmışdır.
| Xəzər tısbağası | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Xəzər tısbağası | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
Qısa təsviri
Karapaks plastronla enli sümük vasitəsilə hərəkətsiz birləşib. Başda, boyunda və ətraflarda sarı rəngdə uzununa zolaqlar yerləşir. Çanaq üstdən zeytuni – qonur rəngdə olub, sarımtıl zolaqlara, alt tərəfi isə sarı rəngdə olub, qara xallara malikdir.
Yayılması
mal-Qərbi Afrikada, Cənubi Avropada və Ön Asiyada, həmçinin Aralıq dənizinin şimalındakı adalarda rast gəlinir. Azərbaycan ərazisində nominativ yarımnövü olan (lat. Mauremys caspica caspica) yayılmışdır.
Yarımnövləri
- Mauremys caspica caspica
- Mauremys caspica siebenrocki
- Mauremys caspica ventrimaculata
Həyat tərzi
Kanal, arx və nohurladan tutmuş meşə çayları və körfəzlərə qədər müxtəlif şirinsu hövzələrində adətən qruplarla (3-dən 100-ədək) yaşayır. Sudan uzağa getmir. Aprelin sonu - mayın əvvəllərində qış yuxusundan oyanır. Bundan sonra cütləşmə baş verir. Bir dişi mövsüm ərzində 8-10 ədəd yumurtadan ibarət olmaqla 2-3 dəfə yumurta qoyur. İnkubasiya dövrü iki aya yaxındır. Cinsi yetkinliyə 10-11 yaşında çatırlar. Başlıca olaraq gündüz fəaldırlar. Gecəni su hövzələrinin dibində keçirirlər. Oktyabrın sonu, noyabrın əvvəlləri qışlamay gedirlər. Həm quruda, həm də suda əsasən cücülər, xərçəngkimilər, qurbağalar və balıqlarla, bəzən isə bitkilərlə qidalanır.
Ədəbiyyat
- Алекперов А.М. Земноводные и пресмыкающиеся Азербайджана. Изд-во «Элм». Баку, 1978, 264 с.
- Azərbaycan heyvanlar aləmi, III Onurğalılar, Bakı: Elm, 2004, 619 s.
- Cəfərova S.Q., Əhmədov S.B., Bünyatova S.N., Əsgərova S.Ə. Azərbaycanda yayılan suda-quruda yaşayanların və sürünənlərin təyinedicisi, ADTU nəşriyyatı, Bakı, 2013.
Mənbə
- Fritz U., Havaš P. Checklist of Chelonians of the World. 2007. C. 57. S. 149–368.
- The Reptile Database (ing.). / P. Uetz 2015.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xezer tisbagasi lat Mauremys caspica Asiya sirinsu tisbagalari lat Geoemydidae fesilesine aid novdur Qafqazda ilk defe 1774 cu ilde Samaxi etrafinda qeyde alinmisdir Xezer tisbagasiElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Xezer tisbagasiBeynelxalq elmi adiMauremys caspica S G Gmel 1774Sekil axtarisiITIS 551928NCBI 202459EOL 791491FW 137557Qisa tesviriKarapaks plastronla enli sumuk vasitesile hereketsiz birlesib Basda boyunda ve etraflarda sari rengde uzununa zolaqlar yerlesir Canaq ustden zeytuni qonur rengde olub sarimtil zolaqlara alt terefi ise sari rengde olub qara xallara malikdir Yayilmasimal Qerbi Afrikada Cenubi Avropada ve On Asiyada hemcinin Araliq denizinin simalindaki adalarda rast gelinir Azerbaycan erazisinde nominativ yarimnovu olan lat Mauremys caspica caspica yayilmisdir YarimnovleriMauremys caspica caspica Mauremys caspica siebenrocki Mauremys caspica ventrimaculataHeyat terziKanal arx ve nohurladan tutmus mese caylari ve korfezlere qeder muxtelif sirinsu hovzelerinde adeten qruplarla 3 den 100 edek yasayir Sudan uzaga getmir Aprelin sonu mayin evvellerinde qis yuxusundan oyanir Bundan sonra cutlesme bas verir Bir disi movsum erzinde 8 10 eded yumurtadan ibaret olmaqla 2 3 defe yumurta qoyur Inkubasiya dovru iki aya yaxindir Cinsi yetkinliye 10 11 yasinda catirlar Baslica olaraq gunduz fealdirlar Geceni su hovzelerinin dibinde kecirirler Oktyabrin sonu noyabrin evvelleri qislamay gedirler Hem quruda hem de suda esasen cuculer xercengkimiler qurbagalar ve baliqlarla bezen ise bitkilerle qidalanir EdebiyyatAlekperov A M Zemnovodnye i presmykayushiesya Azerbajdzhana Izd vo Elm Baku 1978 264 s Azerbaycan heyvanlar alemi III Onurgalilar Baki Elm 2004 619 s Ceferova S Q Ehmedov S B Bunyatova S N Esgerova S E Azerbaycanda yayilan suda quruda yasayanlarin ve surunenlerin teyinedicisi ADTU nesriyyati Baki 2013 MenbeYoutube InstagramFritz U Havas P Checklist of Chelonians of the World 2007 C 57 S 149 368 The Reptile Database ing P Uetz 2015