Arakül
Arakül, Arakel, Xətai — Azərbaycan Respublikasının Xocavənd rayonunun Arakül kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.
| Arakül | |
|---|---|
| 39°26′16″ şm. e. 46°59′51″ ş. u. | |
| Ölkə | Azərbaycan |
| Region | Xocavənd rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 812 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəsmi dili | Azərbaycan dili |
| | |
| Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.svg.html){kind=link}
Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən 1993-ci ildə işğal edilmişdir.
2020-ci il noyabr ayının 9-u Arakül kəndi Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.
Toponomik izahı
XIX əsrin II yarısında Ərgünəş və ya Dolanlar kənd icmasında iki Arakel məntəqəsi vardı. Kənd 1840-ci ildə Cənubi Azərbaycanın Qaradağ mahalında Sevakar kəndindən və İrəvan əyalətinin Qafan mahalından köçüb gəlmə erməni ailələri məskunlaşmışdı. Kəndin adı onun əsasını qoymuş erməni Arakelin adındandır. Kəndin digər adı Xətandır.
Tarixi
Kənd Qarabağ silsiləsinin ətəyindədir. Keçmiş adları Arakul, Hərəkül olmuş, hətta ermənilər tərəfindən Arakel də adlandırılmışdır. 1988-ci ildə Ermənistandan qovulmuş Azərbaycan ailələri kənddə məskunlaşdıqdan sonra əhalinin xahişi ilə yaşayış məntəqəsi Azərbaycan şairi və Səfəvilər dövlətinin görkəmli xadimi Şah İsmayıl Xətainin şərəfinə Xətai adlandırılmışdır.
Çaylaq çayının (Araz çayının qolu) sol sahilində, Qarabağ silsiləsinin cənub-şərq ətəyindədir. Kəndin əvvəlki adı Qara Quzey olmuşdur. Arakel oykonimi türk dillərindəki arak və el sözlərindən ibarət olub, "su, çay kənarında yerləşən kənd, oba" mənasına uyğundur. Celyabinsk vilayətinin Silaceki kəndi 1968-ci ilədək Arakulski adlanırdı. 1917-ci ildə Cəbrayıl qəzasında Birinci və İkinci Arakul adlı iki yaşayış məntəqəsi qeydə alınmışdır. 1928-ci ildə kəndə elektrik enerjisi verilməyə başlandı. İkinci Dünya müharibəsində bu kənddən 340 nəfər iştirak etmiş, onlardan 110 nəfəri geri qayıtmamışdır. 1988-ci ildən kəndin adı Şah İsmayıl Xətainin Şərəfinə Xətai adlandırılmışdır.
Qarabağ müharibəsi
Xətai kəndinin erməni əhalisi Çaykənd əməliyyatı çərçivəsində 1991-ci il 13-15 may tarixlərində Ermənistanın Xınzırək kəndinə yaxın yerdə, Azərbaycan ərazisində salınmış düşərgəyə köçürülmüşdür. Əhalinin bir hissəsi isə Hadrut şəhərinə getdi. Həmin ilin iyun ayında kənddə Ermənistandan deportasiya edilmiş azərbaycanlılar yerləşdirildi. 1993-cü ilin 15 avqust tarixində Ermənistan ordusunun Qarabağda yay hücumu çərçivəsində Xətai kəndi işğal olunmuş, oranın azərbaycanlı əhalisi isə kənddən qovulmuşdur. Onların yerinə kəndə yenidən ermənilər köçürüldü.
Əhalisi
2005-ci ildə Dağlıq Qarabağda keçirilən əhalinin siyahıyaalmasına əsasən Xətai kəndinin əhalisinin faktiki sayı 107 nəfər, qeydiyyatdakı əhalinin sayı 106 nəfər təşkil edirdi.
- 1897-ci ildə 873 nəfər. Rusiya imperiyasının əhalinin siyahıyaalınması (1897)
- 1912-ci ildə 1235 nəfər.
- 1921-ci ildə 1091 nəfər.
- 1970-ci ildə 307 nəfər.
- 1976-cı ildə 195 nəfər.
- 1979-cu ildə 330 nəfər.
- 1991-ci ildə 257 nəfər.
- 2005-ci ildə 107 nəfər.
- 2015-ci ildə 134 nəfər.
İstinadlar
- Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi (2019). "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı" (PDF) (azərb.). stat.gov.az. 2020-04-16 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-04-16.
- Bu kəndlər də azad edildi - Siyahı
- B.Budaqov, Q.Qeybullayev Yuxarı Qarabağın toponimləri 2005-ci il
- ↑ "Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti". İki cilddə. I cild. Bakı, "Şərq-Qərb", 2007.
- Qarabağ müharibəsinin xronikası Qarabağ münaqişəsi 1988-2006
- İnzibati-ərazi bölgüsü və cinsinə görə hazırki və daimi əhali - səh. 4
| Xocavənd rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
| Kənd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
