Bu məqalə Xoy döyüşü (1478) haqqındadır. Digər mənalar üçün Xoy döyüşü səhifəsinə baxın.
Xoy döyüşü — 14 avqust 1478-ci ildə Uzun Həsənin oğulları Sultan Xəlil və Sultan Yaqub arasında taxt müharibəsinə son qoyan həlledici döyüş sayılır. Döyüş Sultan Xəlilin üstünlüyü ilə başlasa da, Sultan Yaqubun qələbəsi ilə bitmiş və Sultan Xəlil öldürülmüşdür. Sultan Yaqub Təbrizə daxil olduqdan sonra Xəlilin tərəfdarlarının çoxunun bağışlanması haqqında qərar qəbul etdi.
• Mərkəz cinah: Yaqub bəy Ömər bəy Cagirlü Yusif bəy Xurşid bəy Mənsur bəy Çəgəni • Sağ cinah: Süleyman bəy Bəhram bəy Bayrami İsgəndər bəy Piltən Mahmud bəy • Sol cinah: Bayandur bəy Həsən ağa Çələbioğlu Yusif bəy Təvaçı Maqsud bəy
Döyüşün səbəbləri
1478-ci ildə Uzun Həsənin ölümündən sonra böyük oğlu Sultan Xəlil tezliklə özünü Təbrizə çatdırdı və adına xütbə oxudub, sikkə zərb etdirərək hökmdar elan edildi.
Sultan Xəlil hakimiyyətə gəldikdən sonra qardaşları ilə müharibəyə başladı. Qardaşı Maqsudu öldürdü, digər qardaşları Yaqub və Yusifi isə sürgünə göndərdi. Həmin il əmisi Murad bəy Bayanduru da məğlub edərək hakimiyyəti mərkəzləşdirməyə başladı. Mərkəzləşdirmə siyasətini bəyənməyən türkman əmirləri bundan narazılıq etdilər.
Qısa bir zamanda Sultan Xəlilin müxalifləri Diyarbəkirə yığışmağa başladılar. Yaqub bəyin başçılığı altında böyük Ağqoyunlu sərkərdələri, Bayandur bəy, Süleyman bəy və böyük din adamı Qazi İsa bəy birləşərək Sultan Xəlilə qarşı cəbhə əmələ gətirdilər. Belə vəziyyətdən narahatlıq keçirən Sultan Xəlil, Yaqub bəyə qarşı hərəkətə başladı.
Döyüş
İki ordu Xoy çayı yaxınlığında üz-üzə gəldilər.Yaqub bəyin sağ cinahına Süleyman bəy Bicənoğlu, Bəhram bəy Bayrami, İsgəndər bəy Piltən, Mahmud bəy başçılıq edirdilər. Onun sol cinahı Bayandur bəyin, Həsən ağa Çələbioğlunun, Yusif bəy Təvaçının və Maqsud bəyin başçılığı altında idi. Mərkəzdə isə Sultan Yaqubun özü və Ömər bəy Cagirlü, Mənsur bəy Çəgəni, Yusif bəy, Xurşid bəy dururdu. Sultan Xəlilin ordusuna Osman bəy Miranşahi, Şahəli bəy Pornak və Sufi Xəlil rəhbərlik edirdilər. Sultan Xəlil mərkəzdə idi. Qızılbaşlar tarixində döyüş haqqında belə yazılıb:
883-cü il rəbi'ülaxir ayının 14-də (15.VII.1478) çərşənbə günü nahar çağı Xoy çayının sahilində iki qardaş arasında döyüş oldu, Əvvəl Yaqubun tərəfdarları məğlub olurdular və Sultan Xəlilin böyük əmirlərindən biri olan Osman bəy Miranşahi Yaqub bəyin ordusundan Bayandur bəyin evini tutub talan etdi. Bir anda tale əksinə döndü və Sultanı (Xəlili) atın üstündəcə parça-parça etdilər və qələbə Yaqub bəyə nəsib oldu.
Qızılbaşlar tarixində yazıldığı kimi əvvəl döyüşdəki üstünlük tamamilə Sultan Xəlilin qoşununun əlində idi. Sultan Yaqubun sərkərdəsi Bayandur bəyin döyüş çadırı Sultan Xəlilin qoşunu tərəfindən tutuldu. Həmçinin Süleyman bəy və Şahəli bəy Bayraminin oğlu Bəhram bəy əsir alındılar. Yaqub bəyin qoşununun sağ cinahı tamamilə darmadağın edildi. Lakin təsadüfən öz qoşun mərkəzini Yaqub bəyin mərkəzi ilə səhv salan Sultan Xəlil özüdə bilmədən Yaqub bəyin mərkəzinə az qüvvə ilə sürətlə hərəkətə keçdi. Bunu gec başa düşən Sultan Xəlil məcbur olub döyüşməyə başladı və mühasirəyə düşdü. Mühasirədən çıxa bilməyən Sultan Xəlil, Şeyxəli bəy Möhürdarı və Başlamış bəy Əmiraxur tərəfindən öldürüldü. Xəlilin ölümündən xəbər tutan qoşunu isə qaçmağa başladı və dağıldı. 1478-ci ilin sentyabrında Təbrizə daxil olan Yaqub bəy sultan elan edildi.
İstinadlar
V. Minorsky, Persia in A. D. 1478-1490, s. 38-39.
C. İbrahimov, Azərbaycan Tarixinə Aid Oçerklər, s. 99.
J. E. Woods, Akkoyunlular, s. 231
I. H. Uzunçarşılı, Anadolu Beylikleri, s. 195
J. E. Woods, Ağqoyunlular, s. 233-234
H. D. Yıldız, The Akkoyunlu, s. 218.
J. E. Woods, Akkoyunlular, s. 234
W. Hinz, Uzun Hasan ve Şeyh Cüneyd, s. 57
C.İbrahimov, Azərbaycan Tarixinə Aid Oçerklər, s. 99-100
W. Hinz, Uzun Hasan ve Şeyh Cüneyd, s. 57
C.İbrahimov, Azərbaycan Tarixinə Aid Oçerklər, s. 99-100
Rumlu, Əhsənüt-Təvarix, s.306-307.
Qızılbaşlar tarixi, s.9.
Rumlu, Əhsənüt-Təvarix, s.309.
J. E. Woods, Akkoyunlular, s. 234
H. D. Yıldız, The Akkoyunlu, s. 218.
Ədəbiyyat
Həsən bəy Rumlu. "Əhsənüt-təvarix (Tarixlərin ən yaxşısı)". Kastamonu: Uzanlar, 2017, 661 s.
"Qızılbaşlar tarixi". Tərcümə və şərhlər M. Ə. Məhəmmədinindir. — Bakı, «Azərbaycan» nəşriyyatı. 1993 —48 s.
Cəfər İbrahimov. "Azərbaycanın XV Əsr Tarixinə Dair Oçerklər". Bakı, 1958.
J. E. Woods. "300 Yıllık Türk İmparatorluğu Akkoyunlular, Aşiret, Konfederasyon, İmparatorluk". (tərc. Sibel Özbudun), Milliyet yay, İstanbul, 1993.
İsmail Hakkı Uzunçarşılı. "Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu ve Karakoyunlu Devletleri". 4-cü Baskı, Ankara, 1988.
Hakkı Dursun Yıldız, "The Akkoyunlu, A Short History of Turkish-Islamic States (Excluding the Otoman State)". Written by: İ. Kafesoğlu, H.D. Yıldız, E. Merçil and M. Saray, Ankara, 1994.
Fazlullah ibn Ruzbixan Xundji. "Tarixi alam-aray-i Amini" (tərc. T.A.Minorskoy). Baku, 1987.
döyüşü, 1478, məqalə, haqqındadır, digər, mənalar, üçün, döyüşü, səhifəsinə, baxın, döyüşü, avqust, 1478, ildə, uzun, həsənin, oğulları, sultan, xəlil, sultan, yaqub, arasında, taxt, müharibəsinə, qoyan, həlledici, döyüş, sayılır, döyüş, sultan, xəlilin, üstün. Bu meqale Xoy doyusu 1478 haqqindadir Diger menalar ucun Xoy doyusu sehifesine baxin Xoy doyusu 14 avqust 1478 ci ilde Uzun Hesenin ogullari Sultan Xelil ve Sultan Yaqub arasinda taxt muharibesine son qoyan helledici doyus sayilir Doyus Sultan Xelilin ustunluyu ile baslasa da Sultan Yaqubun qelebesi ile bitmis ve Sultan Xelil oldurulmusdur Sultan Yaqub Tebrize daxil olduqdan sonra Xelilin terefdarlarinin coxunun bagislanmasi haqqinda qerar qebul etdi 1 Xoy doyusuAgqoyunlu imperiyasinda ara muharibeleriTarix 1478Yeri XoySebebi Sultan Yaqubun Agqoyunlu taxtini ele kecirmek ucun qiyamiNeticesi Yaqub beyin qelebesiMunaqise terefleriAgqoyunlular Merkezi hakimiyyet Agqoyunlular Taxta iddiaciKomandan lar Sultan Xelil Osman bey Miransahi Saheli bey Pornak Sufi Xelil Merkez cinah Yaqub bey Omer bey Cagirlu Yusif bey Xursid bey Mensur bey Cegeni Sag cinah Suleyman bey Behram bey Bayrami Isgender bey Pilten Mahmud bey Sol cinah Bayandur bey Hesen aga Celebioglu Yusif bey Tevaci Maqsud bey Mundericat 1 Doyusun sebebleri 2 Doyus 3 Istinadlar 4 Edebiyyat 5 Hemcinin bax 6 Xarici kecidlerDoyusun sebebleri Redakte1478 ci ilde Uzun Hesenin olumunden 2 sonra boyuk oglu Sultan Xelil tezlikle ozunu Tebrize catdirdi ve adina xutbe oxudub sikke zerb etdirerek hokmdar elan edildi 3 Sultan Xelil hakimiyyete geldikden sonra qardaslari ile muharibeye basladi Qardasi Maqsudu oldurdu diger qardaslari Yaqub ve Yusifi ise surgune gonderdi 4 Hemin il emisi Murad bey Bayanduru da meglub ederek 5 6 hakimiyyeti merkezlesdirmeye basladi Merkezlesdirme siyasetini beyenmeyen turkman emirleri bundan naraziliq etdiler Qisa bir zamanda Sultan Xelilin muxalifleri Diyarbekire yigismaga basladilar Yaqub beyin basciligi altinda boyuk Agqoyunlu serkerdeleri Bayandur bey Suleyman bey ve boyuk din adami Qazi Isa bey birleserek Sultan Xelile qarsi cebhe emele getirdiler Bele veziyyetden narahatliq keciren Sultan Xelil Yaqub beye qarsi herekete basladi 7 8 9 Doyus RedakteIki ordu Xoy cayi yaxinliginda uz uze geldiler 10 11 Yaqub beyin sag cinahina Suleyman bey Bicenoglu Behram bey Bayrami Isgender bey Pilten Mahmud bey basciliq edirdiler Onun sol cinahi Bayandur beyin Hesen aga Celebioglunun Yusif bey Tevacinin ve Maqsud beyin basciligi altinda idi Merkezde ise Sultan Yaqubun ozu ve Omer bey Cagirlu Mensur bey Cegeni Yusif bey Xursid bey dururdu Sultan Xelilin ordusuna Osman bey Miransahi Saheli bey Pornak ve Sufi Xelil rehberlik edirdiler Sultan Xelil merkezde idi 12 Qizilbaslar tarixinde doyus haqqinda bele yazilib 13 883 cu il rebi ulaxir ayinin 14 de 15 VII 1478 cersenbe gunu nahar cagi Xoy cayinin sahilinde iki qardas arasinda doyus oldu Evvel Yaqubun terefdarlari meglub olurdular ve Sultan Xelilin boyuk emirlerinden biri olan Osman bey Miransahi Yaqub beyin ordusundan Bayandur beyin evini tutub talan etdi Bir anda tale eksine dondu ve Sultani Xelili atin ustundece parca parca etdiler ve qelebe Yaqub beye nesib oldu Qizilbaslar tarixinde yazildigi kimi evvel doyusdeki ustunluk tamamile Sultan Xelilin qosununun elinde idi Sultan Yaqubun serkerdesi Bayandur beyin doyus cadiri Sultan Xelilin qosunu terefinden tutuldu Hemcinin Suleyman bey ve Saheli bey Bayraminin oglu Behram bey esir alindilar Yaqub beyin qosununun sag cinahi tamamile darmadagin edildi Lakin tesadufen oz qosun merkezini Yaqub beyin merkezi ile sehv salan Sultan Xelil ozude bilmeden Yaqub beyin merkezine az quvve ile suretle herekete kecdi Bunu gec basa dusen Sultan Xelil mecbur olub doyusmeye basladi ve muhasireye dusdu Muhasireden cixa bilmeyen Sultan Xelil Seyxeli bey Mohurdari ve Baslamis bey Emiraxur terefinden olduruldu Xelilin olumunden xeber tutan qosunu ise qacmaga basladi ve dagildi 14 1478 ci ilin sentyabrinda Tebrize daxil olan Yaqub bey sultan elan edildi 15 16 Istinadlar Redakte V Minorsky Persia in A D 1478 1490 s 38 39 C Ibrahimov Azerbaycan Tarixine Aid Ocerkler s 99 J E Woods Akkoyunlular s 231 I H Uzuncarsili Anadolu Beylikleri s 195 J E Woods Agqoyunlular s 233 234 H D Yildiz The Akkoyunlu s 218 J E Woods Akkoyunlular s 234 W Hinz Uzun Hasan ve Seyh Cuneyd s 57 C Ibrahimov Azerbaycan Tarixine Aid Ocerkler s 99 100 W Hinz Uzun Hasan ve Seyh Cuneyd s 57 C Ibrahimov Azerbaycan Tarixine Aid Ocerkler s 99 100 Rumlu Ehsenut Tevarix s 306 307 Qizilbaslar tarixi s 9 Rumlu Ehsenut Tevarix s 309 J E Woods Akkoyunlular s 234 H D Yildiz The Akkoyunlu s 218 Edebiyyat RedakteHesen bey Rumlu Ehsenut tevarix Tarixlerin en yaxsisi Kastamonu Uzanlar 2017 661 s Qizilbaslar tarixi Tercume ve serhler M E Mehemmedinindir Baki Azerbaycan nesriyyati 1993 48 s Cefer Ibrahimov Azerbaycanin XV Esr Tarixine Dair Ocerkler Baki 1958 J E Woods 300 Yillik Turk Imparatorlugu Akkoyunlular Asiret Konfederasyon Imparatorluk terc Sibel Ozbudun Milliyet yay Istanbul 1993 Ismail Hakki Uzuncarsili Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu ve Karakoyunlu Devletleri 4 cu Baski Ankara 1988 Hakki Dursun Yildiz The Akkoyunlu A Short History of Turkish Islamic States Excluding the Otoman State Written by I Kafesoglu H D Yildiz E Mercil and M Saray Ankara 1994 Fazlullah ibn Ruzbixan Xundji Tarixi alam aray i Amini terc T A Minorskoy Baku 1987 Hemcinin bax RedakteAgqoyunlularXarici kecidler RedakteTDV Islam Ansiklopedisi Faruk SumerMenbe https az wikipedia org w index php title Xoy doyusu 1478 amp oldid 6086561, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
