Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vəliəhd Şahzadə Sado (Hangeul: 사도세자, : 思悼 世子) 13 fevral 1735-ci ildə dünyaya gəlmişdir. Ona doğuşdan verilən ad Yi Son (Hangeul: 이선, : 李愃) olmuşdur. Yi Son Çosonun 21-ci kralı ikinci oğlu olmuşdur. Onun bioloji anası olmuşdur. Sadonun böyük qardaşı Vəliəhd Şahzadə Hyocanq erkən vəfat etmişdir. Buna görə də ondan sonra doğulan oğlan uşağı Çoson Krallığının növbəti vəliəhdi olacaqdı. Vəliəhd Şahzadə Sado hələ taxta çıxa bilmədən 27 yaşında düyü sandığına həbs edilərək edam edilmişdir.
| Vəliəhd Şahzadə Sado | |
|---|---|
| kor. 이선 | |
 | |
| Doğum tarixi | 21 yanvar 1735 |
| Vəfat tarixi | 12 iyul 1762 (27 yaşında) |
| Uşaqları | |
| Fəaliyyəti | xəttat |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiya
Uşaqlığı
Kral Yonqconun sevimli oğlu Vəliəhd Şahzadə Hyocanqın ölümündən sonra Çoson Krallığı uzun müddət vəliəhdsiz qalmışdı. övladsız idi, lakin bir neçə qızı dünyaya gəlmişdi (1696–1764). 1735-ci ilin fevral ayında Sonhui xanımın bir oğlu dünyaya gəldi. Uzun müddət vəliəhdsiz qalan Çoson krallığında yeni şahzadənin doğulması ilə xoşbəxtlik yayıldı. Vəliəhd Şahzadə Sadonun doğulmasından 100 gün sonra onu xədimlər, saray qulluqçuları və mürəbbiyələr ilə birlikdə "Vəliəhd Şahzadə Sarayı"na köçürdülər. O vaxtdan etibarən Vəliəhd Şahzadə Sado valideynlərindən uzaq, özünə xoş olan bir həyat yaşamağa başladı.
Kral Yonqco asanlıqla əsəbiləşirdi və bu hirsi adətən oğlu Sadoya olurdu. Çünki Vəliəhd Şahzadə Sado həmişə atasının yanında səhv etməməyə çalışsa da, adətən səhvlər edir, atasının istədiyi kimi davrana bilmirdi. Anası Sonhui xanım isə tez-tez oğlunu ziyarət edir, ona şəfqət göstərmək əvəzinə tez-tez danlayırdı. Sado isə atasından olduğu qədər anasından da qorxurdu və həmişə valideynlərinə qarşı ehtiyatla davranırdı.
1743-cü ildə Kral və Kraliçə Sadonun gələcək həyat yoldaşını seçdilər. Bu Honq ailəsindən idi. O, məşhur alim Honq Ponq Hanın 8 yaşlı qızı idi. Hyeqyonq xanım Şahzadə nəslindən gəlsə də, Honq ailəsinin yoxsul bir qoluna mənsub idi. İki uşaq 1744-cü il aprelin 27-də evləndilər, lakin 1745-ci ildə Sado çox ağır xəstələndi. O vaxt onun 10 yaşı var idi. Bu xəstəlikdən sonra Sadonun davranışlarında pozuntular hiss olunmağa başlandı. 1746-cı ildə Sado və həyat yoldaşı anası Sonhui xanıma yaxın başqa bir saraya köçdülər. Burada Vəliəhd Şahzadə Sado dərslərini məsuliyyətlə oxudu və qılınc oynatma, ox atma kimi döyüş sənətlərini mükəmməl öyrəndi.
Saray qaydaları çox sərt idi. Belə qaydalardan biri də Vəliəhd Şahzadə Sado və həyat yoldaşının həftədə bir neçə dəfə səhər erkən saatlarda Kral, Kraliçə və Sonhui xanıma baş çəkməsi idi. Belə görüşlərdə Sado, adətən, sərt davransa da, böyük bacılarına hörmətlə yanaşırdı. Xüsusilə də, qarşı dərin bir bağ hiss edirdi.
1747-ci ildə Sado və həyat yoldaşı köçdü. Bu saray bir az uzaqda yerləşirdi. Artıq Vəliəhd öz anasını və bacılarını çox nadir hallarda görə bilirdi. Buna görə də o, əyləncə məclisləri təşkil edir və içkiyə qurşanırdı.
1749-cu ildə Vəliəhd Şahzadə Sado 14 yaşında olarkən, artıq onun tam bir ailə həyatı yaşaması əmr edildi. Növbəti il, Sadonun ilk övladı dünyaya gəldi, lakin uşaq 2 yaşında olarkən dünyasını dəyişdi, lakin tezliklə Hyeqyonq xanımın 2-ci oğlu, Şəhzadə Conqco dünyaya gəldi. Həmin il ölkədə olduğu kimi sarayda da qızılca epidemiyası yayılmağa başladı. Vəliəhd Şahzadə Sado və oğlu Şəhzadə Conqco xəstəlikdən qorunmaq üçün başqa bir saraya köçürüldülər. Həmin vaxt körpə üç həftəlik idi, lakin Vəliəhd Şahzadə Sado xəstəlikdən yaxa qurtara bilmədi və oğlunun xəstələndiyini eşidən Sonhui xanım onu ziyarətə gəldi. Xoşbəxtlikdən, Sadonun simptomları ciddi deyildi, sadəcə qızdırması var idi. Tezliklə Vəliəhd sağaldı, lakin onun həyat yoldaşı Hyeqyonq xanım bu müddət ərzində çox çətinlik çəkdi və ruhi cəhətdən yoruldu. Vəliəhdin ailəsi, körpə də daxil olmaqla xəstəliyə yoluxsalar da, tezliklə sağaldılar, lakin Sadonun ən sevimli bacısı Hvayop bu xəstəlikdən vəfat etdi.
Xəstəliyi
Vəliəhd Şahzadə Sado 10 yaşında keçirdiyi xəstəlikdən sonra əqli narahatlıqdan əziyyət çəkirdi və davranışlarında qeyri-normallıq var idi. Artıq o, kabus və qarabasmalardan da əziyyət çəkməyə başlamışdı. Onun iddiasına görə o, ildırım tanrısını görürdü. Buna görə də səmadan və göy gurultusu kimi səslərdən qorxurdu. Əgər qışda göy gurultusu eşidilsəydi və ya tufan qopsaydı, Vəliəhd çox narahat olur, qeyri-normal davranışlar göstərirdi. Buna görə də Kral ilə arasında anlaşılmazlıqlar yaşanırdı. O, 1752–1753-cü illərdə bu əqli narahatlıqlardan əziyyət çəkmiş, vəziyyəti getdikcə ağırlaşmışdı. O, qısa rəsmi görüşlər zamanı özünü normal apara bilmirdi.
Vəliəhd Şahzadə Sado həmişə saraydan çıxmaq, kəndə getmək istəyirdi, lakin atası heç vaxt buna icazə vermirdi. Kral və oğlu Vəliəhdin münasibətləri daim gərgin idi. Vəliəhd Şahzadə Sado həmişə atasının istədiyi kimi davranmağa çalışır, lakin tez-tez səhvlər edir və atasının qəzəbinə düçar olurdu. Bu münasibətlər gün keçdikcə daha da gərginləşməyə başlayırdı. Ata-oğul münasibətlərinin gərginləşməsində saray əyanlarının da rolu böyük olmuşdur. Onlardan bəziləri Vəliəhdin taxta çıxmasının qarşısını almaq üçün siyasi səbəblərlə Kral və Vəliəhdin münasibətlərini gərginləşdirirdilər. Bəzi saray əyanları Vəliəhdin etmədiyi hərəkətləri Krala yanlış məlumat şəklində ötürür, nəticədə onu qəzəbləndirirdilər.
1753-cü ildə Kral Yonqco saray xanımlarından biri ilə münasibətdə oldu. Nəticədə saray xanımı hamilə qaldı. Atasının bu davranışından sonra Vəliəhd Sado da onun kimi davrandı və öz saray xanımlarından olan Yanqiye ilə münasibətdə oldu. Yanqiyenin hamilə qaldığını bilən Sado atasının qəzəbindən qorxdu və Yanqiyeni uşağı tələf etməyə məcbur etdi, lakin bu uşaq dünyaya gəldi, onun ardınca bir oğul övladı da oldu. Kral Yonqconun isə saray xanımı Mun Sonqqukdan iki qızı dünyaya gəldi. Bunlar baş verərkən Mun Sonqquk Vəliəhd Sadonun hərəkətlərini Krala çatdırır və münasibətlərin pisləşməsinə səbəb olurdu.
1756-cı ildə Kral Yonqco oğlu Vəliəhd Şahzadə Sadonu ziyarət etdi və onun əqli cəhətdən pis vəziyyətdə olduğunu gördü, lakin o oğlunun vəziyyətini sərxoş olmağı ilə əlaqələndirdi. Kral oğlunu danladı, ona öyüd-nəsihətlər verərək Vəliəhdin sarayıni tərk etdi. Bu hadisədən sonra Vəliəhd Sadonun vəziyyəti daha da pisləşdi, o öz saray qulluqçularını döyməyə başladı. Bundan sonra saray alovlandı. Həyat yoldaşı Hyeqyonq xanım və kiçik oğlu Conqco çətinliklə saraydan ayrılmağı bacardılar. Bu şiddət gün keçdikcə daha da artırdı. və Ana Kraliçənin ölümlərindən sonra Vəliəhd Sado onlarla çox yaxın olduğuna görə ruhi böhranı dərinləşməyə davam edirdi. Saray xanımları və qulluqçuları onun əmrlərinə itaət etməyəndə və ya ən kiçik bir səhvə yol verdikdə Sado qəzəblənir, onları döyürdü. Hətta bir dəfə o, saray xədimlərindən birinin başını kəsərək əlində sarayı dolaşmış, həyat yoldaşı və digər xanımları buna baxmağa məcbur etmişdi. İnsan öldürmək artıq Vəliəhd üçün adi bir hala çevrilməyə başlamışdı.
Hyeqyonq xanım 1754–1756-cı illərdə iki qız övladı dünyaya gətirmişdir. Bu illər ərzində o, həyat yoldaşı Vəliəhdin davranışlarına görə əziyyət çəkir, melanxolik ruh halında yaşayıdı. Özünə baxa bilmirdi. Hər nə qədər hiss etdirməsə və bu barədə çox danışmasa da, qeydlərə görə Vəliəhd Şahzadə Sado ona qarşı da kobud rəftar edir və fiziki şiddət göstərirdi. Bəzən Hyeqyonq xanım üzündə və bədənində olan yara izlərini gizlətmək üçün saray içərisində üzünü gizlədib gəzməli olurdu.
Vəliəhd Sadonun eyni zamanda vestifobiyası var idi. Hyeqyonq xanımın qeydlərinə görə, Vəliəhd Sadonun geyinməsi üçün hər gün 20, 30 dəst paltar gətirirdilər. O, asanlıqla paltar geyinmir, bəzən platarları müxtəlif səbəblərə görə yandırırdı. Bu səbəblər adətən ruhlarla bağlı olurdu. Vəliəhd Sado paltar geyinərkən qulluqçuları təhqir edər və döyərdi. Hyeqyonq xanımın sözlərinə görə Vəliəhd heç bir hadisə baş vermədən paltar seçə bilsəydi, bu böyük bir uğur hesab olunurdu.
Yaz aylarından birində Kral Yonqco kral ailəsi məbədinə öz əcdadlarını ziyarətə gedirdi. O, oğlu Vəliəhd Şahzadə Sadonu da özü ilə aparmağa qərar verdi. Yaz olmasına baxmayaraq, yolda güclü yağış yağdı. Kral Yonqco bunu oğlu Sadonu özü ilə apardığı üçün cənnətin öz narazılığını bildirməsi kimi yozdu və Sadonu yarı yoldan geri qaytardı. Saraya geri qayıdan Sado çox məyus oldu və "bundan sonra yaşamağın mənası yoxdur" dedi. Bu hadisədə belə o, paltarlarını günahlandırdı və yanlış paltar seçdiyi üçün bunların baş verdiyini dedi.
1760-cı ildən başlayaraq Sadonun davranışlarında geri dönülməz dəyişikliklər başlandı. O, öz anasını və kiçik uşaqlarını təhqir edir, tez-tez saraya yaraşmayan içki məclisləri təşkil edirdi. Tezliklə bir az uzaqlaşmaq üçün Onyanq sarayına köçdü, lakin burada o daha da depressiv hiss edərək yenidən öz sarayına qayıtdı.
1762-ci ildə Sado tez-tez əsəbi və aqressiv ruh halında olurdu. Demək olar ki, hər gün saraydan müxtəlif alimlərin, tərcüməçilərin və qulluqçuların cəsədləri çıxırdı. Sado tez-tez bir ailəsi olduğunu unudurdu, lakin sakit olduğu vaxtlarda oğlu Conqco ilə qürur duyurdu.
1762-ci ilin mayında Sonhui xanım öz oğlunu ziyarət etdi, onun vəziyyətindən təsirlənən ana oğlunun sarayını göz yaşlarıyla tərk etdi. Həmin ilin iyun ayında nazirlər və alimlər Kral Yonqcoya etiraz məktubları göndərməyə başladılar. Onlar Vəliəhd Şahzadə Sadonun taxtdan endirilməsini tələb edirdilər. Buna səbəb olaraq onlar saraya kənardan xanım gətirərək onunla cinsi münasibətdə olmağını göstərdilər. Bunu irəli sürən nazir tezliklə sorğuya çəkildi və edam edildi. Hətta bu ərəfədə Sadonun Kralın iqamətgahı olan böyük saraya əlində qılıncla daxil olduğuna adi şayiələr də yayıldı.
Taxtdan endirilməsi və edamı
Vəliəhd Sadonun vəziyyəti çox ciddi olduğu üçün anası Sonhui xanım Kral Yonqconun yanına gedərək digər övladlarını və nəvələrini Sadodan qorumağı ondan xahiş etdi. Nəhayət iyulun 4-də Kral Yonqco Vəliəhd Şahzadə Sadonu taxtdan endirdi və onu öz otağına çağıraraq qılıncını yerə vuraraq bunu elan etdi.
Sadonun edamı məsələsi üzərində çox düşünən Kral Yonqco onu digər edam formaları kimi qətlə yetirə bilməzdi. Çünki Kral ailəsinə mənsub olan birinin bədəninə hər hanısa bir xələl gətirmək qadağan idi. Üstəlik, Sadonun cinayətkar kimi edam edilməsi onun həyat yoldaşı və uşaqlarının da taxtdan endirilməsi və saraydan qovulmasına səbəb olacaqdı. Buna görə də Kral Yonqco Sadonu düyü ilə dolu kiçik bir sandığın içinə həbs etmək qərarına gəldi.
1762-ci ilin iyul ayının 4-də Sado sarayın həyətinə qoyulmuş düyü sandığının içərisinə girdi. O, sandığa girərkən yalvarır, atasının onu bağışlamasını istəyirdi, lakin onun fəryadına qulaq asan olmadı. Sado sandığa həbs olundu, sandığın ağzı isə qalın kəndirlərlə bağlandı. Günlərlə Sadonun ah-nalələri və çığırışları sandıqdan eşidildi, lakin kiminsə ona yaxınlaşmaq icazəsi yox idi. Beləliklə 8 gündən sonra iyulun 12-də Vəliəhd Sado düyü sandığı içərisində susuzluqdan və istidən dünyasını dəyişmiş şəkildə tapıldı. Bu hadisə tarixə "İmho hadisəsi" kimi keçdi.
Onun qulluqçuları, saray xanımları və xədimləri də ölümə məhkum edildilər. Həyat yoldaşı Hyeqyonq xanım isə saraydan ayrılaraq öz ailəsinin evinə qayıtdı. 3 il ərzində o, öz övladlarından uzaq qaldı.
Sadonun ölümündən sonra Kral Yonqco onun vəliəhdlik ünvanını geri verdi və onun adına məbəd hazırladı. "Sado" adının mənası "dərin hüznlə yad edilən" mənasına gəlir. Sado Yanqjudakı Bebonqsanda dəfn olundu, lakin Kral Yonqco sarayda onun adının çəkilməsini qadağan etdi.
Sadodan sonra vəliəhdlik taxtına onun sevimli oğlu Conqco çıxdı, lakin o, Sadonun oğlu olaraq deyil, ölən əmisi Hyocanqın övladı kimi vəliəhd seçildi. Buna baxmayaraq, Conqco taxta çıxıb kral olarkən ilk dediyi söz "Mən Sadonun oğluyam" olmuşdur.
19-cu əsrdə Vəliəhd sadonun əslində xəstə olmadığı barədə şayiələr yayıldı, lakin Hyeqyonq xanımın xatirə qeydləri bütün bunları təkzib etdi. Lakin Sadonun xəstəliyi ilə yanaşı saray əyanlarının ata ilə oğulun arasını pozma cəhdləri, şayiələr yaymaları da bir həqiqətdir.
Ailəsi
- · Atası – Çoson Kralı Yonqco (조선 영조) (31 oktyabr 1694 – 22 aprel 1776)
- · Babası – Çoson Kralı Sukconq (조선 숙종) (7 oktyabr 1661 – 12 iyul 1720)
- · Bioloji nənəsi – Kral Cariyəsi Suk, Heju Çoe ailəsindən (숙빈 최씨) (17 dekabr 1670 – 9 aprel 1718)
- · Ögey nənəsi – Kraliçə İnvon, Kyonqcu Kim ailəsindən (인원왕후 김씨) (3 noyabr 1687 – 13 may 1757)
- · Bioloji anası – Kral Cariyəsi Yonq, Conui Yi ailəsindən (영빈 이씨) (15 avqust 1696 – 23 avqust 1764)
- · Ana babası – Yi Yu Bon (이유번)
- · Ana nənəsi – Kim xanım, Hanyanq Kim ailəsindən (한양 김씨)
- · Ögey anası – Kraliçə Conqsonq, Dequ So ailəsindən (정성왕후 서씨) (12 yanvar 1693 – 3 aprel 1757)
Cariyələri və övladları
1. Kraliçə Honqyonq, Punqsan Honq ailəsindən (헌경왕후 홍씨) (6 avqust 1735 – 13 yanvar 1816)
1.1. Yi Conq, Vəliəhd Şahzadə Uiso (의소세자 이정) (27 sentyabr 1750 – 17 aprel 1752) ilk oğlu
1.2. Böyük Vəliəhd Yi San (왕세손 이산) (28 oktyabr 1752 – 18 avqust 1800) ikinci oğlu
1.3. Şahzadə Çonqyon (청연공주) (1754 – 9 iyun 1821) birinci qızı
1.4. Şahzadə Çonqson (청선공주) (1756 – 20 iyul 1802) ikinci qızı
2. Kraliyyət Cariyəsi Suk, Buan İm ailəsindən (숙빈 임씨) (? – 1773)
2.1. Yi İn, Şahzadə Inon (은언군 이인) (1 fevral 1754 – 30 iyun 1801) üçüncü oğlu
2.2. Yi Cin, Şahzadə Inşin (은신군 이진) (1755 – 1771) dördüncü oğlu
3. Kraliyyət Cariyəsi Kyonq, Park ailəsindən (경빈 박씨) (? – 1761)
3.1. Şahzadə Çonqqın (청근옹주) (1758 – 1835) üçüncü qızı
3.2. Yi Çan, Şahzadə Incon (은전군 이찬) (14 avqust 1759 – 16 avqust 1778) beşinci oğlu
4. Saray xanımı Yi (수칙 이씨)
5. Qa son (가선)
Filmlər və seriallar
- The Tragic Prince (1956)
- Mangbuseok (A Wife Turned to Stone) (1963)
- O, Heaven (1988)
- 500 Years of Joseon: The Memoirs of Lady Hyegyeong (1988)
- The Great King's Road (1998)
- Lee San, Wind of the Palace (2007)
- Eight Days, Assassination Attempts against King Jeongjo (2007)
- The Great King, Sejong (2008)
- Warrior Baek Dong Soo (2011)
- Secret Door (2014)
- The Throne (2015)
- The Red Sleeve (2021)·
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2023-03-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-19.
- Tennant, R.: A History of Korea, Kegan Paul International, 1996
- Hulbert, H. B.: History of Korea II, Routledge & Kegan Paul, 1962
- The Memoirs of Lady Hyegyeong, tərcümə olunub — JaHyun Kim Haboush tərəfindən, səh. 274–278
- The Memoirs of Lady Hyegyeong, tərcümə olunub — JaHyun Kim Haboush tərəfindən, səh. 282
- The Memoirs of Lady Hyegyeong, tərcümə olunub — JaHyun Kim Haboush tərəfindən, səh. 289
- The Memoirs of Lady Hyegyeong, tərcümə olunub — JaHyun Kim Haboush tərəfindən, səh. 316
- The Memoirs of Lady Hyegyeong, tərcümə olunub — JaHyun Kim Haboush tərəfindən, səh. 318
- The Memoirs of Lady Hyegyeong, tərcümə olunub — JaHyun Kim Haboush tərəfindən, səh. 2
- The Memoirs of Lady Hyegyeong, tərcümə olunub — JaHyun Kim Haboush tərəfindən, səh. 324
- The Memoirs of Lady Hyegyeong, tərcümə olunub — JaHyun Kim Haboush tərəfindən, səh. 320
- The Memoirs of Lady Hyegyeong, tərcümə olunub — JaHyun Kim Haboush tərəfindən, səh. 325
- The Memoirs of Lady Hyegyeong, tərcümə olunub — JaHyun Kim Haboush tərəfindən, səh. 327
- "Arxivlənmiş surət". 2023-03-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-19.
- The Memoirs of Lady Hyegyeong, tərcümə olunub — JaHyun Kim Haboush tərəfindən
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Veliehd Sahzade Sado Hangeul 사도세자 Hanja 思悼 世子 13 fevral 1735 ci ilde dunyaya gelmisdir Ona dogusdan verilen ad Yi Son Hangeul 이선 Hanja 李愃 olmusdur Yi Son Cosonun 21 ci krali Yonqconun ikinci oglu olmusdur Onun bioloji anasi Kraliyyet Cariyesi Yonq olmusdur Sadonun boyuk qardasi Veliehd Sahzade Hyocanq erken vefat etmisdir Buna gore de ondan sonra dogulan oglan usagi Coson Kralliginin novbeti veliehdi olacaqdi Veliehd Sahzade Sado hele taxta cixa bilmeden 27 yasinda duyu sandigina hebs edilerek edam edilmisdir Veliehd Sahzade Sadokor 이선 Dogum tarixi 21 yanvar 1735 1735 01 21 Vefat tarixi 12 iyul 1762 1762 07 12 27 yasinda Usaqlari Coson Krali Conqco Fealiyyeti xettat Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Bioqrafiya 1 1 Usaqligi 1 2 Xesteliyi 1 3 Taxtdan endirilmesi ve edami 1 4 Ailesi 1 4 1 Cariyeleri ve ovladlari 1 5 Filmler ve seriallar 1 6 IstinadlarBioqrafiyaredakteUsaqligiredakte Kral Yonqconun sevimli oglu Veliehd Sahzade Hyocanqin olumunden sonra Coson Kralligi uzun muddet veliehdsiz qalmisdi Kralice Conqsonq ovladsiz idi lakin Sonhui xanimin bir nece qizi dunyaya gelmisdi 1696 1764 1735 ci ilin fevral ayinda Sonhui xanimin bir oglu dunyaya geldi Uzun muddet veliehdsiz qalan Coson kralliginda yeni sahzadenin dogulmasi ile xosbextlik yayildi Veliehd Sahzade Sadonun dogulmasindan 100 gun sonra onu xedimler saray qulluqculari ve murebbiyeler ile birlikde Veliehd Sahzade Sarayi na kocurduler O vaxtdan etibaren Veliehd Sahzade Sado valideynlerinden uzaq ozune xos olan bir heyat yasamaga basladi 1 Kral Yonqco asanliqla esebilesirdi ve bu hirsi adeten oglu Sadoya olurdu Cunki Veliehd Sahzade Sado hemise atasinin yaninda sehv etmemeye calissa da adeten sehvler edir atasinin istediyi kimi davrana bilmirdi Anasi Sonhui xanim ise tez tez oglunu ziyaret edir ona sefqet gostermek evezine tez tez danlayirdi Sado ise atasindan oldugu qeder anasindan da qorxurdu ve hemise valideynlerine qarsi ehtiyatla davranirdi 2 1743 cu ilde Kral ve Kralice Sadonun gelecek heyat yoldasini secdiler Bu Honq ailesinden Hyeqyonq xanim idi O meshur alim Honq Ponq Hanin 8 yasli qizi idi Hyeqyonq xanim Sahzade neslinden gelse de Honq ailesinin yoxsul bir qoluna mensub idi Iki usaq 1744 cu il aprelin 27 de evlendiler lakin 1745 ci ilde Sado cox agir xestelendi O vaxt onun 10 yasi var idi Bu xestelikden sonra Sadonun davranislarinda pozuntular hiss olunmaga baslandi 1746 ci ilde Sado ve heyat yoldasi anasi Sonhui xanima yaxin basqa bir saraya kocduler Burada Veliehd Sahzade Sado derslerini mesuliyyetle oxudu ve qilinc oynatma ox atma kimi doyus senetlerini mukemmel oyrendi 3 Saray qaydalari cox sert idi Bele qaydalardan biri de Veliehd Sahzade Sado ve heyat yoldasinin heftede bir nece defe seher erken saatlarda Kral Kralice ve Sonhui xanima bas cekmesi idi Bele goruslerde Sado adeten sert davransa da boyuk bacilarina hormetle yanasirdi Xususile de Sehzade Hvayopa qarsi derin bir bag hiss edirdi 1 1747 ci ilde Sado ve heyat yoldasi Cuphui donq sarayina kocdu Bu saray bir az uzaqda yerlesirdi Artiq Veliehd oz anasini ve bacilarini cox nadir hallarda gore bilirdi Buna gore de o eylence meclisleri teskil edir ve ickiye qursanirdi 4 1749 cu ilde Veliehd Sahzade Sado 14 yasinda olarken artiq onun tam bir aile heyati yasamasi emr edildi Novbeti il Sadonun ilk ovladi Sehzade Uiso dunyaya geldi lakin usaq 2 yasinda olarken dunyasini deyisdi lakin tezlikle Hyeqyonq xanimin 2 ci oglu Sehzade Conqco dunyaya geldi Hemin il olkede oldugu kimi sarayda da qizilca epidemiyasi yayilmaga basladi Veliehd Sahzade Sado ve oglu Sehzade Conqco xestelikden qorunmaq ucun basqa bir saraya kocurulduler Hemin vaxt korpe uc heftelik idi lakin Veliehd Sahzade Sado xestelikden yaxa qurtara bilmedi ve oglunun xestelendiyini esiden Sonhui xanim onu ziyarete geldi Xosbextlikden Sadonun simptomlari ciddi deyildi sadece qizdirmasi var idi Tezlikle Veliehd sagaldi lakin onun heyat yoldasi Hyeqyonq xanim bu muddet erzinde cox cetinlik cekdi ve ruhi cehetden yoruldu Veliehdin ailesi korpe de daxil olmaqla xesteliye yoluxsalar da tezlikle sagaldilar lakin Sadonun en sevimli bacisi Hvayop bu xestelikden vefat etdi 3 Xesteliyiredakte Veliehd Sahzade Sado 10 yasinda kecirdiyi xestelikden sonra eqli narahatliqdan eziyyet cekirdi ve davranislarinda qeyri normalliq var idi Artiq o kabus ve qarabasmalardan da eziyyet cekmeye baslamisdi Onun iddiasina gore o ildirim tanrisini gorurdu Buna gore de semadan ve goy gurultusu kimi seslerden qorxurdu Eger qisda goy gurultusu esidilseydi ve ya tufan qopsaydi Veliehd cox narahat olur qeyri normal davranislar gosterirdi Buna gore de Kral ile arasinda anlasilmazliqlar yasanirdi O 1752 1753 cu illerde bu eqli narahatliqlardan eziyyet cekmis veziyyeti getdikce agirlasmisdi O qisa resmi gorusler zamani ozunu normal apara bilmirdi 4 Veliehd Sahzade Sado hemise saraydan cixmaq kende getmek isteyirdi lakin atasi hec vaxt buna icaze vermirdi Kral ve oglu Veliehdin munasibetleri daim gergin idi Veliehd Sahzade Sado hemise atasinin istediyi kimi davranmaga calisir lakin tez tez sehvler edir ve atasinin qezebine ducar olurdu Bu munasibetler gun kecdikce daha da gerginlesmeye baslayirdi Ata ogul munasibetlerinin gerginlesmesinde saray eyanlarinin da rolu boyuk olmusdur Onlardan bezileri Veliehdin taxta cixmasinin qarsisini almaq ucun siyasi sebeblerle Kral ve Veliehdin munasibetlerini gerginlesdirirdiler Bezi saray eyanlari Veliehdin etmediyi hereketleri Krala yanlis melumat seklinde oturur neticede onu qezeblendirirdiler 1 1753 cu ilde Kral Yonqco saray xanimlarindan biri ile munasibetde oldu Neticede saray xanimi hamile qaldi Atasinin bu davranisindan sonra Veliehd Sado da onun kimi davrandi ve oz saray xanimlarindan olan Yanqiye ile munasibetde oldu Yanqiyenin hamile qaldigini bilen Sado atasinin qezebinden qorxdu ve Yanqiyeni usagi telef etmeye mecbur etdi lakin bu usaq dunyaya geldi onun ardinca bir ogul ovladi da oldu Kral Yonqconun ise saray xanimi Mun Sonqqukdan iki qizi dunyaya geldi Bunlar bas vererken Mun Sonqquk Veliehd Sadonun hereketlerini Krala catdirir ve munasibetlerin pislesmesine sebeb olurdu 3 1756 ci ilde Kral Yonqco oglu Veliehd Sahzade Sadonu ziyaret etdi ve onun eqli cehetden pis veziyyetde oldugunu gordu lakin o oglunun veziyyetini serxos olmagi ile elaqelendirdi Kral oglunu danladi ona oyud nesihetler vererek Veliehdin sarayini terk etdi Bu hadiseden sonra Veliehd Sadonun veziyyeti daha da pislesdi o oz saray qulluqcularini doymeye basladi Bundan sonra saray alovlandi Heyat yoldasi Hyeqyonq xanim ve kicik oglu Conqco cetinlikle saraydan ayrilmagi bacardilar Bu siddet gun kecdikce daha da artirdi Kralice ve Ana Kralicenin olumlerinden sonra Veliehd Sado onlarla cox yaxin olduguna gore ruhi bohrani derinlesmeye davam edirdi 4 Saray xanimlari ve qulluqculari onun emrlerine itaet etmeyende ve ya en kicik bir sehve yol verdikde Sado qezeblenir onlari doyurdu Hetta bir defe o saray xedimlerinden birinin basini keserek elinde sarayi dolasmis heyat yoldasi ve diger xanimlari buna baxmaga mecbur etmisdi Insan oldurmek artiq Veliehd ucun adi bir hala cevrilmeye baslamisdi 5 Hyeqyonq xanim 1754 1756 ci illerde iki qiz ovladi dunyaya getirmisdir Bu iller erzinde o heyat yoldasi Veliehdin davranislarina gore eziyyet cekir melanxolik ruh halinda yasayidi Ozune baxa bilmirdi Her ne qeder hiss etdirmese ve bu barede cox danismasa da qeydlere gore Veliehd Sahzade Sado ona qarsi da kobud reftar edir ve fiziki siddet gosterirdi Bezen Hyeqyonq xanim uzunde ve bedeninde olan yara izlerini gizletmek ucun saray icerisinde uzunu gizledib gezmeli olurdu 1 Veliehd Sadonun eyni zamanda vestifobiyasi var idi Hyeqyonq xanimin qeydlerine gore Veliehd Sadonun geyinmesi ucun her gun 20 30 dest paltar getirirdiler O asanliqla paltar geyinmir bezen platarlari muxtelif sebeblere gore yandirirdi Bu sebebler adeten ruhlarla bagli olurdu Veliehd Sado paltar geyinerken qulluqculari tehqir eder ve doyerdi Hyeqyonq xanimin sozlerine gore Veliehd hec bir hadise bas vermeden paltar sece bilseydi bu boyuk bir ugur hesab olunurdu 6 Yaz aylarindan birinde Kral Yonqco kral ailesi mebedine oz ecdadlarini ziyarete gedirdi O oglu Veliehd Sahzade Sadonu da ozu ile aparmaga qerar verdi Yaz olmasina baxmayaraq yolda guclu yagis yagdi Kral Yonqco bunu oglu Sadonu ozu ile apardigi ucun cennetin oz naraziligini bildirmesi kimi yozdu ve Sadonu yari yoldan geri qaytardi Saraya geri qayidan Sado cox meyus oldu ve bundan sonra yasamagin menasi yoxdur dedi Bu hadisede bele o paltarlarini gunahlandirdi ve yanlis paltar secdiyi ucun bunlarin bas verdiyini dedi 1 1760 ci ilden baslayaraq Sadonun davranislarinda geri donulmez deyisiklikler baslandi O oz anasini ve kicik usaqlarini tehqir edir tez tez saraya yarasmayan icki meclisleri teskil edirdi Tezlikle bir az uzaqlasmaq ucun Onyanq sarayina kocdu lakin burada o daha da depressiv hiss ederek yeniden oz sarayina qayitdi 2 1762 ci ilde Sado tez tez esebi ve aqressiv ruh halinda olurdu Demek olar ki her gun saraydan muxtelif alimlerin tercumecilerin ve qulluqcularin cesedleri cixirdi Sado tez tez bir ailesi oldugunu unudurdu lakin sakit oldugu vaxtlarda oglu Conqco ile qurur duyurdu 3 1762 ci ilin mayinda Sonhui xanim oz oglunu ziyaret etdi onun veziyyetinden tesirlenen ana oglunun sarayini goz yaslariyla terk etdi Hemin ilin iyun ayinda nazirler ve alimler Kral Yonqcoya etiraz mektublari gondermeye basladilar Onlar Veliehd Sahzade Sadonun taxtdan endirilmesini teleb edirdiler Buna sebeb olaraq onlar saraya kenardan xanim getirerek onunla cinsi munasibetde olmagini gosterdiler 1 Bunu ireli suren nazir tezlikle sorguya cekildi ve edam edildi Hetta bu erefede Sadonun Kralin iqametgahi olan boyuk saraya elinde qilincla daxil olduguna adi sayieler de yayildi 7 Taxtdan endirilmesi ve edamiredakte nbsp Veliehd Sahzade Sadonun icerisine hebs edilerek edam edildiyi duyu sandiginin replikasi Veliehd Sadonun veziyyeti cox ciddi oldugu ucun anasi Sonhui xanim Kral Yonqconun yanina gederek diger ovladlarini ve nevelerini Sadodan qorumagi ondan xahis etdi 8 Nehayet iyulun 4 de Kral Yonqco Veliehd Sahzade Sadonu taxtdan endirdi ve onu oz otagina cagiraraq qilincini yere vuraraq bunu elan etdi Sadonun edami meselesi uzerinde cox dusunen Kral Yonqco onu diger edam formalari kimi qetle yetire bilmezdi Cunki Kral ailesine mensub olan birinin bedenine her hanisa bir xelel getirmek qadagan idi Ustelik Sadonun cinayetkar kimi edam edilmesi onun heyat yoldasi ve usaqlarinin da taxtdan endirilmesi ve saraydan qovulmasina sebeb olacaqdi 9 Buna gore de Kral Yonqco Sadonu duyu ile dolu kicik bir sandigin icine hebs etmek qerarina geldi 1762 ci ilin iyul ayinin 4 de Sado sarayin heyetine qoyulmus duyu sandiginin icerisine girdi O sandiga girerken yalvarir atasinin onu bagislamasini isteyirdi lakin onun feryadina qulaq asan olmadi Sado sandiga hebs olundu sandigin agzi ise qalin kendirlerle baglandi 10 Gunlerle Sadonun ah naleleri ve cigirislari sandiqdan esidildi lakin kiminse ona yaxinlasmaq icazesi yox idi 11 Belelikle 8 gunden sonra iyulun 12 de Veliehd Sado duyu sandigi icerisinde susuzluqdan ve istiden dunyasini deyismis sekilde tapildi 12 Bu hadise tarixe Imho hadisesi kimi kecdi 1 Onun qulluqculari saray xanimlari ve xedimleri de olume mehkum edildiler Heyat yoldasi Hyeqyonq xanim ise saraydan ayrilaraq oz ailesinin evine qayitdi 3 il erzinde o oz ovladlarindan uzaq qaldi Sadonun olumunden sonra Kral Yonqco onun veliehdlik unvanini geri verdi ve onun adina mebed hazirladi Sado adinin menasi derin huznle yad edilen menasina gelir Sado Yanqjudaki Bebonqsanda defn olundu lakin Kral Yonqco sarayda onun adinin cekilmesini qadagan etdi 13 Sadodan sonra veliehdlik taxtina onun sevimli oglu Conqco cixdi lakin o Sadonun oglu olaraq deyil olen emisi Hyocanqin ovladi kimi veliehd secildi Buna baxmayaraq Conqco taxta cixib kral olarken ilk dediyi soz Men Sadonun ogluyam olmusdur 14 19 cu esrde Veliehd sadonun eslinde xeste olmadigi barede sayieler yayildi lakin Hyeqyonq xanimin xatire qeydleri butun bunlari tekzib etdi 15 Lakin Sadonun xesteliyi ile yanasi saray eyanlarinin ata ile ogulun arasini pozma cehdleri sayieler yaymalari da bir heqiqetdir Ailesiredakte Atasi Coson Krali Yonqco 조선 영조 31 oktyabr 1694 22 aprel 1776 Babasi Coson Krali Sukconq 조선 숙종 7 oktyabr 1661 12 iyul 1720 Bioloji nenesi Kral Cariyesi Suk Heju Coe ailesinden 숙빈 최씨 17 dekabr 1670 9 aprel 1718 Ogey nenesi Kralice Invon Kyonqcu Kim ailesinden 인원왕후 김씨 3 noyabr 1687 13 may 1757 Bioloji anasi Kral Cariyesi Yonq Conui Yi ailesinden 영빈 이씨 15 avqust 1696 23 avqust 1764 Ana babasi Yi Yu Bon 이유번 Ana nenesi Kim xanim Hanyanq Kim ailesinden 한양 김씨 Ogey anasi Kralice Conqsonq Dequ So ailesinden 정성왕후 서씨 12 yanvar 1693 3 aprel 1757 Cariyeleri ve ovladlariredakte 1 Kralice Honqyonq Punqsan Honq ailesinden 헌경왕후 홍씨 6 avqust 1735 13 yanvar 1816 1 1 Yi Conq Veliehd Sahzade Uiso 의소세자 이정 27 sentyabr 1750 17 aprel 1752 ilk oglu 1 2 Boyuk Veliehd Yi San 왕세손 이산 28 oktyabr 1752 18 avqust 1800 ikinci oglu 1 3 Sahzade Conqyon 청연공주 1754 9 iyun 1821 birinci qizi 1 4 Sahzade Conqson 청선공주 1756 20 iyul 1802 ikinci qizi 2 Kraliyyet Cariyesi Suk Buan Im ailesinden 숙빈 임씨 1773 2 1 Yi In Sahzade Inon 은언군 이인 1 fevral 1754 30 iyun 1801 ucuncu oglu 2 2 Yi Cin Sahzade Insin 은신군 이진 1755 1771 dorduncu oglu 3 Kraliyyet Cariyesi Kyonq Park ailesinden 경빈 박씨 1761 3 1 Sahzade Conqqin 청근옹주 1758 1835 ucuncu qizi 3 2 Yi Can Sahzade Incon 은전군 이찬 14 avqust 1759 16 avqust 1778 besinci oglu 4 Saray xanimi Yi 수칙 이씨 5 Qa son 가선 Filmler ve seriallarredakte The Tragic Prince 1956 Mangbuseok A Wife Turned to Stone 1963 O Heaven 1988 500 Years of Joseon The Memoirs of Lady Hyegyeong 1988 The Great King s Road 1998 Lee San Wind of the Palace 2007 Eight Days Assassination Attempts against King Jeongjo 2007 The Great King Sejong 2008 Warrior Baek Dong Soo 2011 Secret Door 2014 The Throne 2015 The Red Sleeve 2021 Istinadlarredakte 1 2 3 4 5 6 7 Arxivlenmis suret 2023 03 19 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 03 19 1 2 Tennant R A History of Korea Kegan Paul International 1996 1 2 3 4 Hulbert H B History of Korea II Routledge amp Kegan Paul 1962 1 2 3 The Memoirs of Lady Hyegyeong tercume olunub JaHyun Kim Haboush terefinden seh 274 278 The Memoirs of Lady Hyegyeong tercume olunub JaHyun Kim Haboush terefinden seh 282 The Memoirs of Lady Hyegyeong tercume olunub JaHyun Kim Haboush terefinden seh 289 The Memoirs of Lady Hyegyeong tercume olunub JaHyun Kim Haboush terefinden seh 316 The Memoirs of Lady Hyegyeong tercume olunub JaHyun Kim Haboush terefinden seh 318 The Memoirs of Lady Hyegyeong tercume olunub JaHyun Kim Haboush terefinden seh 2 The Memoirs of Lady Hyegyeong tercume olunub JaHyun Kim Haboush terefinden seh 324 The Memoirs of Lady Hyegyeong tercume olunub JaHyun Kim Haboush terefinden seh 320 The Memoirs of Lady Hyegyeong tercume olunub JaHyun Kim Haboush terefinden seh 325 The Memoirs of Lady Hyegyeong tercume olunub JaHyun Kim Haboush terefinden seh 327 Arxivlenmis suret 2023 03 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 03 19 The Memoirs of Lady Hyegyeong tercume olunub JaHyun Kim Haboush terefinden Menbe https az wikipedia org w index php title Veliehd Sahzade Sado amp oldid 7139353