Vəhy – teologiyanın əsas anlayışı olub, mistik nurlanma halında fövqəltəbii reallığın fövqəlhissi dərkini ifadə edir. Dini məntiq isə vəhyin bütün varlıqların əsl və həqiqi yaradıcısının var olduğuna işarə etdiyini bir mənalı şəkildə iddia edir. Vəhy bu mənanın təsdiqləyicisi kimi çıxış edir. Bu yaradılmış məxluqların mövcud olduqları formaların ən doğrusu olduğunu, o anda, o məkanda bu formanın, vəziyyətin xaricində digərinin qeyri-mümkün olduğunu da ifadə edir.
Vəhyin mahiyyəti dini istilahların məntiqi izahına tabedir. Vəhyin mahiyyətinin iki tərəfi vardır.:
Vəhy Tanrının əmr və xəbərlərini yaratdıqlarına çatdırma tərzidir.
Vəhy həm məhdud çərçivədə ilahi biliyin seçilmiş insana, peyğəmbərə göndərilmə prosesinin adı, həm də çatdırılan biliklərin məcmusudur. İstər yəhudilərin Tövratı, istərsə də xristianların İncili, yaxud da müsəlmanların Qurani Kərimi həmin din mənsublarına görə, dini kitablar olmaqla bərabər, həm vəhy əsəridir, həm də bilavasitə vəhyin özüdür.
Dini istilah olaraq vəhy termini müxtəlif mənalarda səsləndirilir. Bu ifadələr doğru başa düşülmədiyi təqdirdə, cəmiyyətdə fərqli fikir ayrılıqlarına yol aça bilir. Misallar:
"Vəhydə belə deyilir:" – yəni Quranda belə deyilir:
"Bir vəhy cümləsində belə qeyd olunur:" – yəni Quranın bir ayəsində belə qeyd olunur.
"Vəhydə oxuyuruq:" – yəni Quranda oxuyuruq.
Vəhyin mənası
Lüğəti məna
“Əl-vəhy” kəlməsi , lüğətə gizlicə yaxud sürətli şəkildə bildirmək, danışmaq, ilham etmək, əmr etmək, işarət etmək, tələsik etmək, fısıldamaq, söz, yazı, xəbərçi ya da işarət kimi hər hansı bir vasitə ilə məqsədi ifadə etmək kimi mənalara gəlməkdədir.
Bu vəziyyətdə vəhyin ilahi olan və ilahi olmayan şəklində hissələri vardır.
Şəri istilahda isə belə tərif edə bilərik : “Hər hansı bir peyğəmbərə endirilmiş olan Allah kəlamıdır” . “Allahın göy üzündən yerə mesaj göndərməsi, inandırması” mənasında olan “tənzil” ya da “inzal” kəlmələri də vəhy mənasındadır . Ayrıca Quranda keçdiyi şəkildə elm, hikmət, hidayət, şəfa, və nur kəlmələri də vəhy qarşılığında işlənir . İngiliscə də vəhy kəlməsini qarşılamaq üzrə , “ Tanrının özünü açması ya da göstərməsi” mənasına gələn “ revelation” mənası işlənməkdədir.
Dediyimiz kimi vəhy lüğətdə ani sürətdə işarət deməkdir. Bu bəzən dolayı və simvolik olan sözlü ifadə şəklində, bəzən cümlə halında təmizlənmiş səs surətində bəzən organlardan biri ilə işarə tərzində və bəzəndə yazı ilə hasil olur. Ayrıca vəhy, elçi göndərmək, ilham etmək, gizli danışmaq, təşviq və təhriq etmək mənalarınada gəlir. Əbu İshaq Əz-Zəccac bütün lüğətlərin, vəhy yuxarıdakı mənalarından “ gizli danışmaq” üzərində birləşdiklərini söyləməkdədir. Ona görə ilhama vəhy deyilməsidə bundandır. Abdullah Ət-Teymi Əl-İsfahani isə vəhyin özünün “ tefhim” olduğunu bildirməkdə; işarət, ilham və yazı surəti ilə anladılan hər mənanın vəhy olduğunu söyləməkdi. Qurani-Kərimdə vəhy sözü həm lüğət mənasında, həm də terim olaraq işlədilmişdir. Nitəkim ayətlərində keçən “yerə və arıya vəhy”, əmr və təshir; “Zəkəriyyənin ( a.s) qövmünə vəhy” işarə; “ Hz. Musanın anasına və Havarilərə vəhy” ilham; şeytanların bir birlərinə və dostlarına vəhy təlqin mənalarına gəlməkdədir. Bu vəziyyətə görə həm Allahdan, həm də başqasından sadir olan işarə, ilham və gizli danışmalara vəhy deyilir. Allaha izafə edilən vəhyetmə feli peyğəmbərlər Musanın anasına olduğu kimi insanlara, mələklərə, arılara, yer kürəsinə və göylərə yönəltdik. Şeytanlara bağışlanan vəhy lüğət mənasındadır və şeytanın öz dostları olan insanlara və cinlərə, peyğəmbərlərə möminlərə düşmanlıq etmələri üçün gizlicə təlqində tapılması ifadə edir. Bəzi ayələrdə peyğəmbərlərə endirilən vəhyin “ruh” deyə tanınmasının səbəbi vəhy insanları məcazi mənada ölüm demək olan savadsızlıq və imansızlıqdan qurtarıb onların gerçəyi tapmasına yardım etməsi hikmətinə bağlıdır. Əsaslıqla Quran vəhy insanın dünya həyatının qaynağını təşkil edən ünsürə bənzədilərək məcazi mənada ruh deyilmişdir. Vəhy mələyi Cəbrayıl üçün “ ər-ruhul-əmin” adını istifadə etməsi mənəvi həyatla bağlı vəhy gətirməsi ilə açıqlamaq mümkündür. Hz. İsanın ruh şəklində formalaşdırmasıda eyni səbəblə izah edilə bilir. Hz. Peyğəmbərin vəhy idrak edərkən soyuq zamanlarda belə tərlədiyini, dəvə üzərində ikən vəhy təsiri ilə dəvənin çökdüyü və bəzən yanında olanların arı uğultusuna bənzər səslər duyduğu bilinməkdədir. Peyğəmbərin xaricindəki insanlar insanlar isə göstərəcəyi möcüzələrlə ona gələn bilgilərin vəhy olduğunu bilirdilər. Vəhy Nübuvvətin əsasını təşkil edir. Ancaq şeytanın insanlara telqin etdiyi duyğu və düşüncələr də Quranda bəzən vəhy kəlməsi ilə ifadə edilmişdir. Ancaq bunlar vəhyin lüğət mənsasındakı istifadəsindən ibarət olub peyğəmbərlərə gələn vəhy ilə bir bağlantısı yoxdur.
Vəhyin termin mənası
Onunla əlaqəli qaynaqlarda vəhy, "Bir mənaya, bir nəfəsə gizli və sehrli bir şəkildə ilka etmək” deyə tanınır. Bu mənada olmaq üzrə Allah tərəfindən bütün canlılara verilən istidad və qabiliyyətlərə vəhy deyilmişdir. Rəqib Əl-İsfəhani ( 502-1108) vəhyin taalluq alanını sinirləndirərək “Allahın peyğəmbər və vəlilərə göndərdiyi ilahi sözlər” deyə tanınır. Hadis və Təfsir bilgiləri isə vəhy şümulünü daha da daraltmışdır. Onlara görə vəhy, Allahın peyğəmbərlərə çeşidli şəkillərdə söz və əmirlər göndərməsidir. Vəhy sözünün Qurani-Kərimdə yayılan istimal şəkili də budur. Vəhy bu mənaya alınca, insanlarda görülə bilən ilham, kəşf, həds və istidat kimi xüsusiyyətləri vəhy xaricində mütəala etmək lazımdır.
Mehmet Erdoğan (2001). Vahiy-Akıl dengesi açısından sünnet. İstanbul. 13–14.
↑ İlyas Çelebi (1996). İslam inancında gayp problemi. İstanbul. 145–146.
Bekir Topaloğlu, Yusuf Şevki Yavuz, İlyas Çelebe (2015). İslamda inanc əsasları. İstanbul. səh. 146.
Avqust 01, 2021
vəhy, teologiyanın, əsas, anlayışı, olub, mistik, nurlanma, halında, fövqəltəbii, reallığın, fövqəlhissi, dərkini, ifadə, edir, dini, məntiq, isə, vəhyin, bütün, varlıqların, əsl, həqiqi, yaradıcısının, olduğuna, işarə, etdiyini, mənalı, şəkildə, iddia, edir, . Vehy teologiyanin esas anlayisi olub mistik nurlanma halinda fovqeltebii realligin fovqelhissi derkini ifade edir Dini mentiq ise vehyin butun varliqlarin esl ve heqiqi yaradicisinin var olduguna isare etdiyini bir menali sekilde iddia edir Vehy bu menanin tesdiqleyicisi kimi cixis edir Bu yaradilmis mexluqlarin movcud olduqlari formalarin en dogrusu oldugunu o anda o mekanda bu formanin veziyyetin xaricinde digerinin qeyri mumkun oldugunu da ifade edir Vehyin mahiyyeti dini istilahlarin mentiqi izahina tabedir Vehyin mahiyyetinin iki terefi vardir Vehy Tanrinin emr ve xeberlerini yaratdiqlarina catdirma terzidir Tanridan yaratdiqlarina catdirilan biliyin tipidir Vehy hem mehdud cercivede ilahi biliyin secilmis insana peygembere gonderilme prosesinin adi hem de catdirilan biliklerin mecmusudur Ister yehudilerin Tovrati isterse de xristianlarin Incili yaxud da muselmanlarin Qurani Kerimi hemin din mensublarina gore dini kitablar olmaqla beraber hem vehy eseridir hem de bilavasite vehyin ozudur Dini istilah olaraq vehy termini muxtelif menalarda seslendirilir Bu ifadeler dogru basa dusulmediyi teqdirde cemiyyetde ferqli fikir ayriliqlarina yol aca bilir Misallar Vehy deyir yeni Quranda Allah bele buyurur Vehyde bele deyilir yeni Quranda bele deyilir Bir vehy cumlesinde bele qeyd olunur yeni Quranin bir ayesinde bele qeyd olunur Vehyde oxuyuruq yeni Quranda oxuyuruq Mundericat 1 Vehyin menasi 1 1 Lugeti mena 1 2 Vehyin termin menasi 2 Hemcinin bax 3 IstinadlarVehyin menasi RedakteLugeti mena Redakte El vehy kelmesi lugete gizlice yaxud suretli sekilde bildirmek danismaq ilham etmek emr etmek isaret etmek telesik etmek fisildamaq soz yazi xeberci ya da isaret kimi her hansi bir vasite ile meqsedi ifade etmek kimi menalara gelmekdedir Bu veziyyetde vehyin ilahi olan ve ilahi olmayan seklinde hisseleri vardir Seri istilahda ise bele terif ede bilerik Her hansi bir peygembere endirilmis olan Allah kelamidir Allahin goy uzunden yere mesaj gondermesi inandirmasi menasinda olan tenzil ya da inzal kelmeleri de vehy menasindadir Ayrica Quranda kecdiyi sekilde elm hikmet hidayet sefa ve nur kelmeleri de vehy qarsiliginda islenir Ingilisce de vehy kelmesini qarsilamaq uzre Tanrinin ozunu acmasi ya da gostermesi menasina gelen revelation menasi islenmekdedir 1 Dediyimiz kimi vehy lugetde ani suretde isaret demekdir Bu bezen dolayi ve simvolik olan sozlu ifade seklinde bezen cumle halinda temizlenmis ses suretinde bezen organlardan biri ile isare terzinde ve bezende yazi ile hasil olur Ayrica vehy elci gondermek ilham etmek gizli danismaq tesviq ve tehriq etmek menalarinada gelir Ebu Ishaq Ez Zeccac butun lugetlerin vehy yuxaridaki menalarindan gizli danismaq uzerinde birlesdiklerini soylemekdedir Ona gore ilhama vehy deyilmeside bundandir Abdullah Et Teymi El Isfahani ise vehyin ozunun tefhim oldugunu bildirmekde isaret ilham ve yazi sureti ile anladilan her menanin vehy oldugunu soylemekdi Qurani Kerimde vehy sozu hem luget menasinda hem de terim olaraq isledilmisdir Nitekim ayetlerinde kecen yere ve ariya vehy emr ve teshir Zekeriyyenin a s qovmune vehy isare Hz Musanin anasina ve Havarilere vehy ilham seytanlarin bir birlerine ve dostlarina vehy telqin menalarina gelmekdedir Bu veziyyete gore hem Allahdan hem de basqasindan sadir olan isare ilham ve gizli danismalara vehy deyilir 2 Allaha izafe edilen vehyetme feli peygemberler Musanin anasina oldugu kimi insanlara meleklere arilara yer kuresine ve goylere yoneltdik Seytanlara bagislanan vehy luget menasindadir ve seytanin oz dostlari olan insanlara ve cinlere peygemberlere mominlere dusmanliq etmeleri ucun gizlice telqinde tapilmasi ifade edir Bezi ayelerde peygemberlere endirilen vehyin ruh deye taninmasinin sebebi vehy insanlari mecazi menada olum demek olan savadsizliq ve imansizliqdan qurtarib onlarin gerceyi tapmasina yardim etmesi hikmetine baglidir Esasliqla Quran vehy insanin dunya heyatinin qaynagini teskil eden unsure benzedilerek mecazi menada ruh deyilmisdir Vehy meleyi Cebrayil ucun er ruhul emin adini istifade etmesi menevi heyatla bagli vehy getirmesi ile aciqlamaq mumkundur Hz Isanin ruh seklinde formalasdirmasida eyni sebeble izah edile bilir Hz Peygemberin vehy idrak ederken soyuq zamanlarda bele terlediyini deve uzerinde iken vehy tesiri ile devenin cokduyu ve bezen yaninda olanlarin ari ugultusuna benzer sesler duydugu bilinmekdedir Peygemberin xaricindeki insanlar insanlar ise gostereceyi mocuzelerle ona gelen bilgilerin vehy oldugunu bilirdiler Vehy Nubuvvetin esasini teskil edir Ancaq seytanin insanlara telqin etdiyi duygu ve dusunceler de Quranda bezen vehy kelmesi ile ifade edilmisdir Ancaq bunlar vehyin luget mensasindaki istifadesinden ibaret olub peygemberlere gelen vehy ile bir baglantisi yoxdur 3 Vehyin termin menasi Redakte Onunla elaqeli qaynaqlarda vehy Bir menaya bir nefese gizli ve sehrli bir sekilde ilka etmek deye taninir Bu menada olmaq uzre Allah terefinden butun canlilara verilen istidad ve qabiliyyetlere vehy deyilmisdir Reqib El Isfehani 502 1108 vehyin taalluq alanini sinirlendirerek Allahin peygember ve velilere gonderdiyi ilahi sozler deye taninir Hadis ve Tefsir bilgileri ise vehy sumulunu daha da daraltmisdir Onlara gore vehy Allahin peygemberlere cesidli sekillerde soz ve emirler gondermesidir Vehy sozunun Qurani Kerimde yayilan istimal sekili de budur Vehy bu menaya alinca insanlarda gorule bilen ilham kesf heds ve istidat kimi xususiyyetleri vehy xaricinde muteala etmek lazimdir 2 Hemcinin bax RedakteVehyin mahiyyetiIstinadlar Redakte Mehmet Erdogan 2001 Vahiy Akil dengesi acisindan sunnet Istanbul 13 14 1 2 Ilyas Celebi 1996 Islam inancinda gayp problemi Istanbul 145 146 Bekir Topaloglu Yusuf Sevki Yavuz Ilyas Celebe 2015 Islamda inanc esaslari Istanbul seh 146 Menbe https az wikipedia org w index php title Vehy amp oldid 5904855, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
