Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Viktor Dmitriyeviç Artamonov (rus. Ви́ктор Дми́триевич Артамо́нов; 10 fevral 1921, Ostrov[d], Moskva quberniyası[d] – 14 may 1994, Moskva) — SSRİ hərbi xadimi, İkinci Dünya müharibəsi iştirakçısı, hərbi pilot, 17-ci Hava Ordusunun 10-cu Qvardiya Hücum Aviasiya Diviziyasının 165-ci Qvardiya Hücum Aviasiya Polkunun zəncir komandiri, qvardiya baş leytenantı. Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (1945), aviasiya general-mayoru (1968), hərbi elmlər namizədi (1954).
| Viktor Artamonov | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 10 fevral 1921 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 14 may 1994 (73 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Təhsili |
|
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı |
| Qoşun növü | Sovet Hərbi Hava Qüvvələri |
| Rütbəsi | general-mayor |
| Döyüşlər | |
| Təltifləri |      |
Həyatı
Viktor Dmitriyeviç Artamonov 1921-ci il fevralın 10-da Moskva vilayətinin Leninski rayonundakı Ostrov kəndində, fəhlə ailəsində anadan olmuşdur. Rus milliyyətindədir. 1942-ci ildən Sov.İKP üzvüdür. 1-ci kursunu bitirmişdir. Tornaçı kimi çalışmış və aeroklubda təhsil almışdır.
Qırmızı Orduda 1940-cı il iyulun 25-dən xidmət etmişdir. 1940-cı ilin dekabrına qədər Radexov Hərbi Aviasiya Məktəbində təhsil almış, 1942-ci ilin iyulunda Engels Hərbi Aviasiya Pilotları Məktəbini bitirmişdir. 1942-ci ilin iyulundan oktyabrına qədər Saratov vilayətinin Engels şəhərində 10-cu Ehtiyat Aviasiya Polkunda pilot olmuşdur. Daha sonra, 1943-cü ilin aprelinə qədər Voronej cəbhəsinin 2-ci Hava Ordusunun 2-ci Ayrı Təlim-Təcrübə Aviasiya Polkunda pilot kimi xidmət edərək İL-2 hücum təyyarəsində yenidən təlim keçmişdir.
İkinci Dünya müharibəsi iştirakçısıdır: 1943-cü ilin aprelindən 61-ci (1944-cü ilin fevralından 165-ci Qvardiya) Hücum Aviasiya Polkunda pilot, baş pilot və zəncir komandiri kimi xidmət etmişdir. Voronej (aprel-oktyabr 1943), 1-ci Ukrayna (oktyabr 1943 – avqust 1944), 2-ci Ukrayna (avqust-oktyabr 1944) və 3-cü Ukrayna (oktyabr 1944 – may 1945) cəbhələrində döyüşmüşdür. Kursk döyüşü, Belqorod-Xarkov əməliyyatı, Dnepr uğrunda döyüş, Kiyev, Korsun-Şevçenkovski, Lvov-Sandomir və Yassi-Kişinyov əməliyyatlarında, Rumıniya və Bolqarıstanın azad edilməsində, Belqrad əməliyyatında və Yuqoslaviyanın azad edilməsində iştirak etmişdir.
1945-ci ilin martına qədər 165-ci Qvardiya Hücum Aviasiya Stanislav Qırmızı Bayraq Polkunun zəncir komandiri, qvardiya baş leytenantı Viktor Artamonov hücum təyyarəsində 155 döyüş uçuşu həyata keçirərək kəşfiyyat, bombardman və düşmənin canlı qüvvəsi ilə texnikasına şturm hücumları etmişdir. Gərgin döyüş günlərində ən aktiv hava döyüşçüsü olmuş, gündə 3–4 döyüş uçuşu yerinə yetirmişdir.
1943-cü il noyabrın 6-da Artamonova Kiyev-Vasilkiv şosesində geri çəkilən nasist qoşunlarına şturm zərbəsi endirmək tapşırığı verilmişdir. Tapşırığı yerinə yetirən zaman aşağı uçuşla 4–5 hücum edərək nasist canlı qüvvə və texnikasında böyük itkilərə səbəb olmuşdur. 1944-cü il iyulun 15-də Artamonov 6 İL-2 təyyarəsindən ibarət qrupun başçısı olaraq, Trostyanets-Podlipçe sərhədində möhkəmlənən və yer qoşunlarının irəliləməsinə mane olan nasistlərə şturm zərbəsi endirmək tapşırığı almışdır. Şturm zərbəsi nəticəsində alman qoşunları böyük itkilər verərək yeni sərhədə çəkilməyə məcbur olmuşdur.
1945-ci il yanvarın 17-də nasistlər Tovarnik bölgəsində SSRİ qoşunlarına zərbə endirmək üçün böyük miqdarda canlı qüvvə və texnika cəmləşdirmişdi. Artamonov İL-2 təyyarələri ilə bu cəmləşməyə hava zərbəsi endirmək tapşırığı almışdı. Əlverişsiz hava şəraitinə baxmayaraq, qrup kiçik yüksəkliklərdən cəsarətli zərbə endirmiş, almanlara böyük itkilər verdirmiş və onun hücum planını pozmuşdur. 1945-ci il fevralın 1-də qvardiya baş leytenantı Artamonov cütlükdə Şid bölgəsinə "ov" uçuşuna çıxmış, burada sursat və canlı qüvvə daşıyan avtomobil kolonunu aşkar etmişdir. Aşağı uçuşla bir neçə hücum edərək kolonu darmadağın etmiş, alman maşınlarının çoxunu sursatla birlikdə məhv etmişdir.
1945-ci il avqustun 18-də SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fərmanı ilə "alman işğalçılarına qarşı mübarizədə komandanlığın döyüş tapşırıqlarını nümunəvi yerinə yetirdiyinə və bu zaman göstərdiyi cəsarət və qəhrəmanlığa görə" qvardiya baş leytenantı Viktor Dmitriyeviç Artamonova Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı, və verilmişdir.
Döyüş yolunu Yuqoslaviyada başa vurmuş, düşmənin canlı qüvvəsi və texnikasına zərbələr endirmək üçün 162 döyüş uçuşu həyata keçirmişdir. Müharibədən sonra hücum təyyarəsi pilotu kimi SSRİ Silahlı Qüvvələrində xidmətini davam etdirmişdir. 1951-ci ildə Moninodakı Hərbi-Hava Akademiyasını, 1954-cü ildə isə bu akademiyanın adyunkturasını bitirmişdir. 1954-cü ildə vaxtından əvvəl hərbi elmlər namizədi dissertasiyasını müdafiə etmişdir. Hərbi-Hava Akademiyasında xidmət etmişdir: 1954–1956-cı illərdə hücum aviasiyası taktikası kafedrasının baş müəllimi, 1956–1961-ci illərdə bombardman aviasiyası kafedrasının baş müəllimi, 1961–1966-cı illərdə qırıcı-bombardman və bombardman aviasiyası kafedrasının rəis müavini, 1966–1969-cu illərdə isə qırıcı-bombardman, bombardman və vertolyot aviasiyası kafedrasının rəisi olmuşdur.
1969–1989-cu illərdə 30-cu Mərkəzi Aviasiya və Kosmik Texnika Elmi-Tədqiqat İnstitutunda idarə rəisi vəzifəsində çalışmışdır. 1987-ci il aprelin 14-dən aviasiya general-mayoru V. D. Artamonov təqaüdə çıxmışdır. Dövlət Aeronaviqasiya Elmi-Tədqiqat İnstitutunda işləmişdir.
Moskvada yaşamışdır. 1994-cü il mayın 14-də vəfat etmişdir.
Mənbə
İstinadlar
- Красовский, 1968, После войны. Кузница крылатых кадров
- Наградной лист с представлением к званию Героя Советского Союза в электронном банке документов "Подвиг народа" (архивные материалы ЦАМО. Ф. 33. Оп. 793756. Д. 3. Л. 63–64).
- Указ Президиума ВС СССР № 222/325 от 18.08.1945 в электронном банке документов "Подвиг народа" (архивные материалы ЦАМО. Ф. 33. Оп. 686046. Д. 192. Л. 18).
Ədəbiyyat
- Красовский, Степан Акимович. Жизнь в авиации // 2-е изд., испр. и доп. М.: . 1968.
Xarici keçidlər
- "Герой Советского Союза Артамонов Виктор Дмитриевич" (#bad_url). http://ветеранленинский.рф.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Viktor Dmitriyevic Artamonov rus Vi ktor Dmi trievich Artamo nov 10 fevral 1921 Ostrov d Moskva quberniyasi d 14 may 1994 Moskva SSRI herbi xadimi Ikinci Dunya muharibesi istirakcisi herbi pilot 17 ci Hava Ordusunun 10 cu Qvardiya Hucum Aviasiya Diviziyasinin 165 ci Qvardiya Hucum Aviasiya Polkunun zencir komandiri qvardiya bas leytenanti Sovet Ittifaqi Qehremani 1945 aviasiya general mayoru 1968 herbi elmler namizedi 1954 Viktor ArtamonovSexsi melumatlarDogum tarixi 10 fevral 1921 1921 02 10 Dogum yeri Ostrov d Podolsk qezasi d Moskva quberniyasi d Sovet Rusiyasi d Vefat tarixi 14 may 1994 1994 05 14 73 yasinda Vefat yeri Moskva RusiyaDefn yeri Donskoye qebiristanligi d Tehsili Qaqarin adina Herbi Hava Quvveleri Akademiyasi d Herbi fealiyyetiMensubiyyeti Sovet Sosialist Respublikalari IttifaqiQosun novu Sovet Herbi Hava QuvveleriRutbesi general mayorDoyusler Boyuk Veten muharibesiTeltifleriHeyatiViktor Dmitriyevic Artamonov 1921 ci il fevralin 10 da Moskva vilayetinin Leninski rayonundaki Ostrov kendinde fehle ailesinde anadan olmusdur Rus milliyyetindedir 1942 ci ilden Sov IKP uzvudur 1 ci kursunu bitirmisdir Tornaci kimi calismis ve aeroklubda tehsil almisdir Qirmizi Orduda 1940 ci il iyulun 25 den xidmet etmisdir 1940 ci ilin dekabrina qeder Radexov Herbi Aviasiya Mektebinde tehsil almis 1942 ci ilin iyulunda Engels Herbi Aviasiya Pilotlari Mektebini bitirmisdir 1942 ci ilin iyulundan oktyabrina qeder Saratov vilayetinin Engels seherinde 10 cu Ehtiyat Aviasiya Polkunda pilot olmusdur Daha sonra 1943 cu ilin apreline qeder Voronej cebhesinin 2 ci Hava Ordusunun 2 ci Ayri Telim Tecrube Aviasiya Polkunda pilot kimi xidmet ederek IL 2 hucum teyyaresinde yeniden telim kecmisdir Ikinci Dunya muharibesi istirakcisidir 1943 cu ilin aprelinden 61 ci 1944 cu ilin fevralindan 165 ci Qvardiya Hucum Aviasiya Polkunda pilot bas pilot ve zencir komandiri kimi xidmet etmisdir Voronej aprel oktyabr 1943 1 ci Ukrayna oktyabr 1943 avqust 1944 2 ci Ukrayna avqust oktyabr 1944 ve 3 cu Ukrayna oktyabr 1944 may 1945 cebhelerinde doyusmusdur Kursk doyusu Belqorod Xarkov emeliyyati Dnepr ugrunda doyus Kiyev Korsun Sevcenkovski Lvov Sandomir ve Yassi Kisinyov emeliyyatlarinda Ruminiya ve Bolqaristanin azad edilmesinde Belqrad emeliyyatinda ve Yuqoslaviyanin azad edilmesinde istirak etmisdir 1945 ci ilin martina qeder 165 ci Qvardiya Hucum Aviasiya Stanislav Qirmizi Bayraq Polkunun zencir komandiri qvardiya bas leytenanti Viktor Artamonov hucum teyyaresinde 155 doyus ucusu heyata kecirerek kesfiyyat bombardman ve dusmenin canli quvvesi ile texnikasina sturm hucumlari etmisdir Gergin doyus gunlerinde en aktiv hava doyuscusu olmus gunde 3 4 doyus ucusu yerine yetirmisdir 1943 cu il noyabrin 6 da Artamonova Kiyev Vasilkiv sosesinde geri cekilen nasist qosunlarina sturm zerbesi endirmek tapsirigi verilmisdir Tapsirigi yerine yetiren zaman asagi ucusla 4 5 hucum ederek nasist canli quvve ve texnikasinda boyuk itkilere sebeb olmusdur 1944 cu il iyulun 15 de Artamonov 6 IL 2 teyyaresinden ibaret qrupun bascisi olaraq Trostyanets Podlipce serhedinde mohkemlenen ve yer qosunlarinin irelilemesine mane olan nasistlere sturm zerbesi endirmek tapsirigi almisdir Sturm zerbesi neticesinde alman qosunlari boyuk itkiler vererek yeni serhede cekilmeye mecbur olmusdur 1945 ci il yanvarin 17 de nasistler Tovarnik bolgesinde SSRI qosunlarina zerbe endirmek ucun boyuk miqdarda canli quvve ve texnika cemlesdirmisdi Artamonov IL 2 teyyareleri ile bu cemlesmeye hava zerbesi endirmek tapsirigi almisdi Elverissiz hava seraitine baxmayaraq qrup kicik yuksekliklerden cesaretli zerbe endirmis almanlara boyuk itkiler verdirmis ve onun hucum planini pozmusdur 1945 ci il fevralin 1 de qvardiya bas leytenanti Artamonov cutlukde Sid bolgesine ov ucusuna cixmis burada sursat ve canli quvve dasiyan avtomobil kolonunu askar etmisdir Asagi ucusla bir nece hucum ederek kolonu darmadagin etmis alman masinlarinin coxunu sursatla birlikde mehv etmisdir 1945 ci il avqustun 18 de SSRI Ali Soveti Reyaset Heyetinin fermani ile alman isgalcilarina qarsi mubarizede komandanligin doyus tapsiriqlarini numunevi yerine yetirdiyine ve bu zaman gosterdiyi cesaret ve qehremanliga gore qvardiya bas leytenanti Viktor Dmitriyevic Artamonova Sovet Ittifaqi Qehremani adi Lenin ordeni ve Qizil ulduz medali verilmisdir Doyus yolunu Yuqoslaviyada basa vurmus dusmenin canli quvvesi ve texnikasina zerbeler endirmek ucun 162 doyus ucusu heyata kecirmisdir Muharibeden sonra hucum teyyaresi pilotu kimi SSRI Silahli Quvvelerinde xidmetini davam etdirmisdir 1951 ci ilde Moninodaki Herbi Hava Akademiyasini 1954 cu ilde ise bu akademiyanin adyunkturasini bitirmisdir 1954 cu ilde vaxtindan evvel herbi elmler namizedi dissertasiyasini mudafie etmisdir Herbi Hava Akademiyasinda xidmet etmisdir 1954 1956 ci illerde hucum aviasiyasi taktikasi kafedrasinin bas muellimi 1956 1961 ci illerde bombardman aviasiyasi kafedrasinin bas muellimi 1961 1966 ci illerde qirici bombardman ve bombardman aviasiyasi kafedrasinin reis muavini 1966 1969 cu illerde ise qirici bombardman bombardman ve vertolyot aviasiyasi kafedrasinin reisi olmusdur 1969 1989 cu illerde 30 cu Merkezi Aviasiya ve Kosmik Texnika Elmi Tedqiqat Institutunda idare reisi vezifesinde calismisdir 1987 ci il aprelin 14 den aviasiya general mayoru V D Artamonov teqaude cixmisdir Dovlet Aeronaviqasiya Elmi Tedqiqat Institutunda islemisdir Moskvada yasamisdir 1994 cu il mayin 14 de vefat etmisdir MenbeIstinadlar Krasovskij 1968 Posle vojny Kuznica krylatyh kadrov Nagradnoj list s predstavleniem k zvaniyu Geroya Sovetskogo Soyuza v elektronnom banke dokumentov Podvig naroda arhivnye materialy CAMO F 33 Op 793756 D 3 L 63 64 Ukaz Prezidiuma VS SSSR 222 325 ot 18 08 1945 v elektronnom banke dokumentov Podvig naroda arhivnye materialy CAMO F 33 Op 686046 D 192 L 18 Edebiyyat Krasovskij Stepan Akimovich Zhizn v aviacii 2 e izd ispr i dop M 1968 Xarici kecidler Geroj Sovetskogo Soyuza Artamonov Viktor Dmitrievich bad url http veteranleninskij rf