fbpx
Wikipedia

Vecihi Hürquş

September 05, 2021

Vecihi Hürquş (6 yanvar 1896 - 16 iyul 1969) — türk pilot və mühəndis. Türk aviasiya tarixinin ən önəmli şəxslərindən biridir.

Vecihi Hürquş
türk. Vecihi Hürkuş
Doğum tarixi
Doğum yeri İstanbul Osmanlı İmperiyası
Vəfat tarixi (73 yaşında)
Vəfat yeri Ankara Türkiyə
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı
Təhsili
Fəaliyyəti pilot, mühəndis
Fəaliyyət illəri 1912-ci ildən
Mükafatları İstiqlal medalı
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Vecihi Hürquş 6 yanvar 1896-cı ildə İstanbulda anadan olub. O, Birinci Dünya Müharibəsində iştirak etmişdi. Yaralandıqdan sonra İstanbula dönərək Yaşılköydəki Təyyarə məktəbinə daxil olaraq pilot kimi məzun olmuşdur. Birinci Dünya Müharibəsində pilot lisenziyası alaraq Aviasiya bölükləri tərkibində 7-ci Təyyarə bölüyündə ruslara qarşı hərakata qatılan Vecihi bəy uğurlu kəşfiyyat və bombardıman uçuşları keçirmiş və bu arada girdiyi bir hava müharibəsində bir rus təyyarəsini vurmuşdur. Vecihi Hürquş təyyarə vuran ilk türk təyyərəçisidir. Daha sonra ruslara əsir düşən Vecihi bəy Xəzər dənizində yerləşən Nargin adasından (Böyük Zirə) üzərək İran vasitəsi ilə qaçmağı bacarmış və Türkiyəyə dönərək 1918-ci ilin yay aylarında Yaşılköydə yerləşən 9-cu Hərbi Təyyarə bölüyündə vəzifəyə başlamışdır.

Bu bölükdə vəzifəli ikən bir qırıcı təyyarə layihəsini çəkən Vecihi bəyin bu proyekti Mudros müqaviləsinin imzalanması ilə yarımçıq qalmışdır. Qurtuluş Savaşına qatılan Vecihi bəy, xüsusilə İnönü və Sakarya savaşı müddətində çox bacarıqlı kəşfiyyat və dəstək uçuşları keçirməkdən əlavə bir yunan təyyarəsini də vurmuşdur. Qurtuluş Savaşının ilk və son uçuşunu edən pilotdur. İzmirin (Qaziəmir - Seydiköy) hava məkanına ilk girən və nəzarətə alan şəxs olmuşdur.

Vecihi bəyə qırmızı lentli İstiqlal medalı verilmişdir. Həmçinin TBMM tərəfindən üç dəfə təqdirnamə almışdır. Üç təqdirnamə verilən tək şəxsdir.

Vecihi Hürquş savaşdan sonra İzmirdə yeni təyyarəçilərə dərs deməyə başladı. Ədirnəyə səhvən enən bir sərnişin təyyarəsini almaqla vəzifələndirilmişdi. Xidməti qarşılığında təyyarəyə "Vecihi" adı verildikdə, onda təyyarə istehsal etmək düşüncələri canlandı. İzmir Seydiköy Hava məktəbində - bugünkü Qaziəmir Hava məktəbi komandanlığı təyyarə istehsal etmək layihəsinə davam etmişdir. 1923-cü ildə qənimət olaraq yunanlardan ələ keçirilən mühərriklərdən yararlanaraq ilk türk təyyarəsini istehsal etdi. 28 yanvar 1925-ci ildə "Vecihi K-VI" adını verdiyi təyyarəsi ilə ilk uçuşunu həyata keçirmişdi. Ancaq təltif əvəzinə onu cəzalandırdılar. Vecihi Hürquşun təltif gözləyərkən cəza almasının səbəbi, aviasiyadan anlayan heç kimin olmamasında idi. Ona icazə verəcək qanun olmadığı üçün icazəsiz uçmuş, bu səbəbdən də cəzalandırılmışdır.

 
Vecihi Hürquş təyyarəsinin yanında

Daha sonra hərbi aviasiyadan ayrılaraq təyyarə istehsalı və çalışmalarına davam etmişdir. Vecihi Hürquş təkcə türk aviasiya tarixinin deyil, həm də bütün Türkiyə tarixinin ən qeyri-adi simalarından biridir.

1930-cu ildə Kadıköydə bir dülgər dükanını icarəyə götürərək 3 ay müddətində orada ilk türk mülki təyyarəsini, əslində isə ikinci təyyarəsi olan Vecihi XIV-ü inşa etdi. İlk uçuşunu 27 sentyabr 1930-cu ildə Kadıköy Fikirtəpədə böyük bir kütlə və mətbuat qarşısında keçirmişdir. Bu uçuşdan sonra Vecihi XIV ilə əvvəlcə Yaşılköyə, sonra Ankaraya uçmuşdur. Uçuş sertifikatı üçün İqtisad Nazirliyinə müraciət etmiş, 14 oktyabr 1930-cu ildə “Təyyarənin texniki vasitələrini təyin edəcək kimsə olmadığından lazımi vəsiqə verilməmişdir” cavabını almışdı. Hürquş bundan sonra nazirliyin tələb etdiyi texniki baxış haqqında vəsiqəni almaq üçün təyyarəni sökərək icarəyə götürdüyü vaqonla Çexoslovakiyaya göndərilməsi üçün icazə almışdır. Hürquş 6 dekabr 1930-cu ildə Praqaya çatdığı zaman hələki təyyarəsi gəlməmişdi. Təyyarəyə aid texniki hesabat kimi rəsmi sənədi öncə çex dilinə tərcümə etmişdir. Təyyarə gəldikdən sonra təyyarəni təkrar yığaraq detallarını və hər cür texniki yoxlamaları keçirildikdən sonra uçuşu üçün icazəsi istənilmişdir. Hər cür uçuş üçün təyyarənin yoxlamaları tamamlanmışdır.

Vecihi Hürquş 1931-ci ildə TTaC (türk. Türk Təyyarə Cəmiyyəti) yarananda Türkiyə turu keçirmişdir.

Birinci tur (2 sentyabr 1931): Ankara, Qızılcahamam, Gerede, Bolu, Ereqli, Zonquldak, Cide, Sinop, Samsun, Trabzon, Rizə, Gümüşxana, Bayburt, Suşəhri, Zara, Hafik, Sivas, Şarqışla, Ağdağmədəni, Sorqun, Yozqat, Sunqurlu, Qalacıq, Ankara.

İkinci tur (9 noyabr 1931): Ankara, Gölbaşı, Bağla, Şərəfliqoçhisar, Ağsaray, Konya, Bəyşəhər, Seydişəhər, Alanya, Manavqat, Antalya, Fəthiyə, Köycəğiz, Muğla, Göytəpə, Qala, Tavas, Qaracasu, Babadağ, Dənizli, Çal, Çivril, Qarahallı, Ulubəy, Uşak, Kütahya, Əskişəhər, Çuxurhisar, İnönü, Bozüyük, Qaraköy, Söyüd, Geyvə, Adabazarı, İzmit, İstanbul.

1932-ci ildə Vecihi Mülki Təyyarə məktəbi adlı ilk Türk Mülki Aviasiya məktəbini açmışdır. Məktəbdə ilk türk qadın pilot Bədriyə Göymən ilə birlikdə 12 pilot hazırlamışdır. Vecihi Hürquş Qalamış-Kadıköydə ilk mülki təyyarə Vecihi XIV, ilk təlim və idman təyyarəsi Vecihi XV, 160 at güclü Mersedes təyyarə mühərrikli və dəniz xizəyi olan Vecihi SK-X-i hazırlamışdır. Nuru Dəmirağ bir təyyarə istehsalı üçün 5000 TL vermiş, beləliklə 1933-cü ildə Vecihi Hürquş tərəfindən Nuru bəy adı verilən Vecihi XVI təyyarəsi hazırlanmışdır. Vecihi bəy çətin şəraitdə dərs keçərkən bəzi qurumların, misalçün TEKEL idarəsinin və İş bankının reklamlarını təşkil etmiş, bəzi vətənsevər quruluşların da köməklərini almışdır.

1954-cü ildə ilk mülkü hava yolu şirkəti olan Hürquş Hava yollarını qurmuşdur.

Türk aviasiya tarixinin ən böyük şəxsiyyəti olan Vecihi Hürquş, Ankarada 16 iyul 1969-cu ildə Gülhanə Hərbi Tibb Akademiyasında vəfat etmişdir.

Vecihi Hürquşun xatirəsi

  • Rejissorluğunu Ərtəm Əyilməzin etdiyi 1977-ci ildə çəkilən komediya filmindəki pilot Vecihi obrazının Vecihi Hürquşdan təsirləndiyi iddia olunur.
  • TUSAŞ-ın istehsalı olan və ilk uçuşunu 29 iyun 2013-cü ildə həyata keçirən təlim təyyarəsinə Vecihi Hürquşun şərəfinə Hürquş adı verilmişdir.

Mənbələr

  • Vecihi Hürquş, Havalarda, 1915-1925, İstanbul, Qənaət Kitab evi, 1942.
  • Vecihi Hürquş, Bir təyyarəçinin xatirələri: həyatı, İstanbul, YKY, 2000, ISBN 978-9-75-080219-5.
  • Mehmed Gürbüz Gürər, Vecihi Hürquş "Göylərin qorxusuz adamı", İstanbul, 2001.
  • M.Bahəddin Adıgözəl, Türk aviasiyasında iz buraxanlar, Ankara, 2001.
  • Sunay Axın, Ay oğrusu (Vecihi Hürquş).

Xarici keçidlər

  • Biografia
  • Kurtuluş Savaşı Hatıraları  (türk.)
  • Hürkuş
  • Vecihi Hürkuş ile ilgili fotoğraflar[ölü keçid]
  • Vecihi Hürkuş'u bilir misiniz?

İstinadlar

  1. . 2009-07-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-08-30.

September 05, 2021
vecihi, hürquş, yanvar, 1896, iyul, 1969, türk, pilot, mühəndis, türk, aviasiya, tarixinin, önəmli, şəxslərindən, biridir, türk, vecihi, hürkuşdoğum, tarixi, yanvar, 1896doğum, yeri, istanbul, osmanlı, imperiyasıvəfat, tarixi, iyul, 1969, yaşında, vəfat, yeri,. Vecihi Hurqus 6 yanvar 1896 16 iyul 1969 turk pilot ve muhendis Turk aviasiya tarixinin en onemli sexslerinden biridir Vecihi Hurqusturk Vecihi HurkusDogum tarixi 6 yanvar 1896Dogum yeri Istanbul Osmanli ImperiyasiVefat tarixi 16 iyul 1969 73 yasinda Vefat yeri Ankara TurkiyeDefn yeri Cebeci Esri qebiristanligiVetendasligi Osmanli imperiyasi TurkiyeTehsili Teyyare mektebiFealiyyeti pilot muhendisFealiyyet illeri 1912 ci ildenMukafatlari Istiqlal medali Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 2 Vecihi Hurqusun xatiresi 3 Menbeler 4 Xarici kecidler 5 IstinadlarHeyati RedakteVecihi Hurqus 6 yanvar 1896 ci ilde Istanbulda anadan olub O Birinci Dunya Muharibesinde istirak etmisdi Yaralandiqdan sonra Istanbula donerek Yasilkoydeki Teyyare mektebine daxil olaraq pilot kimi mezun olmusdur Birinci Dunya Muharibesinde pilot lisenziyasi alaraq Aviasiya bolukleri terkibinde 7 ci Teyyare boluyunde ruslara qarsi herakata qatilan Vecihi bey ugurlu kesfiyyat ve bombardiman ucuslari kecirmis ve bu arada girdiyi bir hava muharibesinde bir rus teyyaresini vurmusdur Vecihi Hurqus teyyare vuran ilk turk teyyerecisidir 1 Daha sonra ruslara esir dusen Vecihi bey Xezer denizinde yerlesen Nargin adasindan Boyuk Zire uzerek Iran vasitesi ile qacmagi bacarmis ve Turkiyeye donerek 1918 ci ilin yay aylarinda Yasilkoyde yerlesen 9 cu Herbi Teyyare boluyunde vezifeye baslamisdir Bu bolukde vezifeli iken bir qirici teyyare layihesini ceken Vecihi beyin bu proyekti Mudros muqavilesinin imzalanmasi ile yarimciq qalmisdir Qurtulus Savasina qatilan Vecihi bey xususile Inonu ve Sakarya savasi muddetinde cox bacariqli kesfiyyat ve destek ucuslari kecirmekden elave bir yunan teyyaresini de vurmusdur Qurtulus Savasinin ilk ve son ucusunu eden pilotdur Izmirin Qaziemir Seydikoy hava mekanina ilk giren ve nezarete alan sexs olmusdur Vecihi beye qirmizi lentli Istiqlal medali verilmisdir Hemcinin TBMM terefinden uc defe teqdirname almisdir Uc teqdirname verilen tek sexsdir Vecihi Hurqus savasdan sonra Izmirde yeni teyyarecilere ders demeye basladi Edirneye sehven enen bir sernisin teyyaresini almaqla vezifelendirilmisdi Xidmeti qarsiliginda teyyareye Vecihi adi verildikde onda teyyare istehsal etmek dusunceleri canlandi Izmir Seydikoy Hava mektebinde bugunku Qaziemir Hava mektebi komandanligi teyyare istehsal etmek layihesine davam etmisdir 1923 cu ilde qenimet olaraq yunanlardan ele kecirilen muherriklerden yararlanaraq ilk turk teyyaresini istehsal etdi 28 yanvar 1925 ci ilde Vecihi K VI adini verdiyi teyyaresi ile ilk ucusunu heyata kecirmisdi Ancaq teltif evezine onu cezalandirdilar Vecihi Hurqusun teltif gozleyerken ceza almasinin sebebi aviasiyadan anlayan hec kimin olmamasinda idi Ona icaze verecek qanun olmadigi ucun icazesiz ucmus bu sebebden de cezalandirilmisdir Vecihi Hurqus teyyaresinin yaninda Daha sonra herbi aviasiyadan ayrilaraq teyyare istehsali ve calismalarina davam etmisdir Vecihi Hurqus tekce turk aviasiya tarixinin deyil hem de butun Turkiye tarixinin en qeyri adi simalarindan biridir 1930 cu ilde Kadikoyde bir dulger dukanini icareye goturerek 3 ay muddetinde orada ilk turk mulki teyyaresini eslinde ise ikinci teyyaresi olan Vecihi XIV u insa etdi Ilk ucusunu 27 sentyabr 1930 cu ilde Kadikoy Fikirtepede boyuk bir kutle ve metbuat qarsisinda kecirmisdir Bu ucusdan sonra Vecihi XIV ile evvelce Yasilkoye sonra Ankaraya ucmusdur Ucus sertifikati ucun Iqtisad Nazirliyine muraciet etmis 14 oktyabr 1930 cu ilde Teyyarenin texniki vasitelerini teyin edecek kimse olmadigindan lazimi vesiqe verilmemisdir cavabini almisdi Hurqus bundan sonra nazirliyin teleb etdiyi texniki baxis haqqinda vesiqeni almaq ucun teyyareni sokerek icareye goturduyu vaqonla Cexoslovakiyaya gonderilmesi ucun icaze almisdir Hurqus 6 dekabr 1930 cu ilde Praqaya catdigi zaman heleki teyyaresi gelmemisdi Teyyareye aid texniki hesabat kimi resmi senedi once cex diline tercume etmisdir Teyyare geldikden sonra teyyareni tekrar yigaraq detallarini ve her cur texniki yoxlamalari kecirildikden sonra ucusu ucun icazesi istenilmisdir Her cur ucus ucun teyyarenin yoxlamalari tamamlanmisdir Vecihi Hurqus 1931 ci ilde TTaC turk Turk Teyyare Cemiyyeti yarananda Turkiye turu kecirmisdir Birinci tur 2 sentyabr 1931 Ankara Qizilcahamam Gerede Bolu Ereqli Zonquldak Cide Sinop Samsun Trabzon Rize Gumusxana Bayburt Susehri Zara Hafik Sivas Sarqisla Agdagmedeni Sorqun Yozqat Sunqurlu Qalaciq Ankara Ikinci tur 9 noyabr 1931 Ankara Golbasi Bagla Serefliqochisar Agsaray Konya Beyseher Seydiseher Alanya Manavqat Antalya Fethiye Koycegiz Mugla Goytepe Qala Tavas Qaracasu Babadag Denizli Cal Civril Qarahalli Ulubey Usak Kutahya Eskiseher Cuxurhisar Inonu Bozuyuk Qarakoy Soyud Geyve Adabazari Izmit Istanbul 1932 ci ilde Vecihi Mulki Teyyare mektebi adli ilk Turk Mulki Aviasiya mektebini acmisdir Mektebde ilk turk qadin pilot Bedriye Goymen ile birlikde 12 pilot hazirlamisdir Vecihi Hurqus Qalamis Kadikoyde ilk mulki teyyare Vecihi XIV ilk telim ve idman teyyaresi Vecihi XV 160 at guclu Mersedes teyyare muherrikli ve deniz xizeyi olan Vecihi SK X i hazirlamisdir Nuru Demirag bir teyyare istehsali ucun 5000 TL vermis belelikle 1933 cu ilde Vecihi Hurqus terefinden Nuru bey adi verilen Vecihi XVI teyyaresi hazirlanmisdir Vecihi bey cetin seraitde ders kecerken bezi qurumlarin misalcun TEKEL idaresinin ve Is bankinin reklamlarini teskil etmis bezi vetensever quruluslarin da komeklerini almisdir 1954 cu ilde ilk mulku hava yolu sirketi olan Hurqus Hava yollarini qurmusdur Turk aviasiya tarixinin en boyuk sexsiyyeti olan Vecihi Hurqus Ankarada 16 iyul 1969 cu ilde Gulhane Herbi Tibb Akademiyasinda vefat etmisdir Vecihi Hurqusun xatiresi RedakteRejissorlugunu Ertem Eyilmezin etdiyi 1977 ci ilde cekilen komediya filmindeki pilot Vecihi obrazinin Vecihi Hurqusdan tesirlendiyi iddia olunur TUSAS in istehsali olan ve ilk ucusunu 29 iyun 2013 cu ilde heyata keciren telim teyyaresine Vecihi Hurqusun serefine Hurqus adi verilmisdir Menbeler RedakteVecihi Hurqus Havalarda 1915 1925 Istanbul Qenaet Kitab evi 1942 Vecihi Hurqus Bir teyyarecinin xatireleri heyati Istanbul YKY 2000 ISBN 978 9 75 080219 5 Mehmed Gurbuz Gurer Vecihi Hurqus Goylerin qorxusuz adami Istanbul 2001 M Baheddin Adigozel Turk aviasiyasinda iz buraxanlar Ankara 2001 Sunay Axin Ay ogrusu Vecihi Hurqus Xarici kecidler RedakteBiografia Kurtulus Savasi Hatiralari turk Hurkus Vecihi Hurkus ile ilgili fotograflar olu kecid Vecihi Hurkus u bilir misiniz Istinadlar Redakte Arxivlenmis suret 2009 07 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 08 30 Menbe https az wikipedia org w index php title Vecihi Hurqus amp oldid 6028893, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.