Vaytim (alb.Vajtimi) — Alban adətində ölənlərin yas mərasimində bir və ya bir neçə qadın tərəfindən oxunan mərsiyyə. Şimali Albaniyada kişilərin də ifa etdiyini görmək olur.
Cənubi Albaniya
Cənubi Albaniyadakı adətlərə görə bir qadın poetik ayələr oxuyur və arxasında xor duruş gətirir. Cənubi Albaniyada Vaytimdə yalnız qadınlar iştirak edir, Şimali Albaniyada isə kişilər də iştirak edə bilər. Mahnı mərhumun dirildilməsini xahiş edir, çünki sahib olduğu və onun üçün əziz olanların hamısı onu yenidən həyata qayıtmağa çağırır. Keçmişdə varlı ailələr tərəfindən yaxşı bir vaytim icra etmək üçün peşəkar matəmçilər işə götürüldü. Türk səyyahı Övliya Çələbi 1670-ci ildə Osmanlı İmperiyasının bir hissəsi olan Cənubi Albaniyanın Qirokastra şəhərinə baş çəkdi və bunları qeyd etdi:
Qirokastra xalqı ölən qohumlarını qırx və ya əlli, şüphəsiz səksən ilədək yas tutur. Hər bazar günü ölən şəxsin bütün qohumları ağlaya-ağlaya böyük bir nalə və fəryad qaldıran peşəkar matəmçilərə pul ödəməklə tikilmiş bir evdə toplaşırlar. Bütün səs-küy və qarışıqılıq səbəbindən bazar günü heç kim şəhərdə dayana bilməz. Mən Qirokostranı fəryad edən şəhər adlandırdım. Peşəkar matəmçilərin öz qohumları üçün deyil, yüz il ölən və hətta qohum olmayan biri üçün belə hisslərlə hönkürməyi və fəryad etməyi bacarması çox təəccüblüdür. Və necə ağlayırdılar! Bu yalnız onlar aclıqdan qurtulduqları zaman dayanırdı.
Vaytimin xüsusi bir növü E qara me ligje ( "Fəryadla ağalamaq") və buna əsasən Laböriada rast gəlinir.
Mahnıda istifadə olunan nida uzuntələffüz olunan Oi-oi nidasıdır. Oirat termini alban bəstəkar Aleksandr Peçi Oirat operasında istifadə olunmuşdur.
Şimali Albaniya
Gjâma e Burrave, ("Kişilərin Mərsiyəsi") Albaniyada, yalnız Dukagin dağlıq ərazilərində, Yakova və İballe, Puka yüksəkliklərində, yalnız kişilər tərəfindən icra edilən və kişilər üçün edilən bir ölüm ayinidir. Bu ayini həyata keçirmək üçün on və ya daha çox kişidən ibarət kvorum lazımdır. Mərasim zamanı kişilər sinələrini vurur və üzlərini cızır, mərhumdan asılı olaraq təkrarlayırlar: O i mjeri unë për ty o biri / nipi / miku jem, (Oh kasıb mən, o mənim oğlum / qardaşım / dostum). Gjama, kədərini ifadə etməkdə, eyni zamanda, başqalarının mərhumun ailəsini ziyarət etməsi üçün xoşagəlməz xəbərləri qonşu bölgələrdə yaymaq üçün xidmət etdi.
Kommunist rejimi dövründə mərasim qəti qadağan edildi. Lakin ənənə 1990-cı ildən sonra yenidən canlandı. Gjamanın mənşəyi 1468-ci ildə İskəndər bəyin ölümü ilə bağlıdır.
Alban katolikləri Maljiya bölgəsindəki alban müsəlmanlarından daha çox Gjâma tətbiq edirlər. Müsəlman inancına görə, ölülər üçün ağlamaq kişilərə qadağandır. Bu gün Monteneqronun alban katolikləri özləri artıq Gjâma ifa etmirlər və Şimali Albaniyadan Gjâmatarë adlı peşəkar matəmçilər işə götürürlər.
Vaytim alban mifologiyasında daha yaxşı tanınır. Kreşniks dövrünün ən gözəl hissələrindən biri Vajtimi i Ajkunës ("Aykunesin Vaytimi" )-dir.
Elsie, Robert (2000). A dictionary of Albanian religion, mythology, and folk culture. New York University Press. 95–96. ISBN0-8147-2214-8. İstifadə tarixi: 2010-06-09.
Tole, Vasil (2010). "Inventory of Performers on Albanian Folk Iso-Polyphony" (PDF). Albanian Music Council. 100–101. İstifadə tarixi: 2 August 2010.
Tole, p.117
Gjovalin Shkurtaj: Etnografi e të folurit të shqipes: (përmbledhje studimesh socio- dhe etnolinguistike). Shtëpia Botuese e Librit Universitar, 2004. Page 42
Gjëma e burrave. Traditë malësore
Gjâma e burrave, Nikaj-Mërtur
Ahmedaja, Ardian; Haid, Gerlinde (2008). European voices: Multipart singing in the Balkans and the. Boehlau Verlag. 247–248. ISBN3-205-78090-6. İstifadə tarixi: 2010-06-09.
Ahmedaja p.24G
Elsie, Robert (2004). Songs of the frontier warriors. Bolchazy-Carducci. səh. 341. ISBN0-86516-412-6. İstifadə tarixi: 2010-07-02.
September 09, 2021
vaytim, vajtimi, alban, adətində, ölənlərin, mərasimində, neçə, qadın, tərəfindən, oxunan, mərsiyyə, şimali, albaniyada, kişilərin, etdiyini, görmək, olur, mündəricat, cənubi, albaniya, şimali, albaniya, həmçinin, istinadlarcənubi, albaniya, redaktəcənubi, alb. Vaytim alb Vajtimi Alban adetinde olenlerin yas merasiminde bir ve ya bir nece qadin terefinden oxunan mersiyye Simali Albaniyada kisilerin de ifa etdiyini gormek olur Mundericat 1 Cenubi Albaniya 2 Simali Albaniya 3 Hemcinin bax 4 IstinadlarCenubi Albaniya RedakteCenubi Albaniyadaki adetlere gore bir qadin poetik ayeler oxuyur ve arxasinda xor durus getirir Cenubi Albaniyada Vaytimde yalniz qadinlar istirak edir Simali Albaniyada ise kisiler de istirak ede biler Mahni merhumun dirildilmesini xahis edir cunki sahib oldugu ve onun ucun eziz olanlarin hamisi onu yeniden heyata qayitmaga cagirir Kecmisde varli aileler terefinden yaxsi bir vaytim icra etmek ucun pesekar matemciler ise goturuldu Turk seyyahi Ovliya Celebi 1670 ci ilde Osmanli Imperiyasinin bir hissesi olan Cenubi Albaniyanin Qirokastra seherine bas cekdi ve bunlari qeyd etdi 1 Qirokastra xalqi olen qohumlarini qirx ve ya elli suphesiz seksen iledek yas tutur Her bazar gunu olen sexsin butun qohumlari aglaya aglaya boyuk bir nale ve feryad qaldiran pesekar matemcilere pul odemekle tikilmis bir evde toplasirlar Butun ses kuy ve qarisiqiliq sebebinden bazar gunu hec kim seherde dayana bilmez Men Qirokostrani feryad eden seher adlandirdim Pesekar matemcilerin oz qohumlari ucun deyil yuz il olen ve hetta qohum olmayan biri ucun bele hisslerle honkurmeyi ve feryad etmeyi bacarmasi cox teeccubludur Ve nece aglayirdilar Bu yalniz onlar acliqdan qurtulduqlari zaman dayanirdi Vaytimin xususi bir novu E qara me ligje Feryadla agalamaq ve buna esasen Laboriada rast gelinir 2 Mahnida istifade olunan nida uzunteleffuz olunan Oi oi nidasidir Oirat termini alban bestekar Aleksandr Peci Oirat operasinda istifade olunmusdur 3 Simali Albaniya RedakteGjama e Burrave Kisilerin Mersiyesi Albaniyada yalniz Dukagin dagliq erazilerinde Yakova ve Iballe Puka yuksekliklerinde yalniz kisiler terefinden icra edilen ve kisiler ucun edilen bir olum ayinidir 4 Bu ayini heyata kecirmek ucun on ve ya daha cox kisiden ibaret kvorum lazimdir Merasim zamani kisiler sinelerini vurur ve uzlerini cizir merhumdan asili olaraq tekrarlayirlar O i mjeri une per ty o biri nipi miku jem Oh kasib men o menim oglum qardasim dostum Gjama kederini ifade etmekde eyni zamanda basqalarinin merhumun ailesini ziyaret etmesi ucun xosagelmez xeberleri qonsu bolgelerde yaymaq ucun xidmet etdi Kommunist rejimi dovrunde merasim qeti qadagan edildi Lakin enene 1990 ci ilden sonra yeniden canlandi 5 6 Gjamanin menseyi 1468 ci ilde Iskender beyin olumu ile baglidir 7 Alban katolikleri Maljiya bolgesindeki alban muselmanlarindan daha cox Gjama tetbiq edirler Muselman inancina gore oluler ucun aglamaq kisilere qadagandir Bu gun Monteneqronun alban katolikleri ozleri artiq Gjama ifa etmirler ve Simali Albaniyadan Gjamatare adli pesekar matemciler ise gotururler 8 Vaytim alban mifologiyasinda daha yaxsi taninir Kresniks dovrunun en gozel hisselerinden biri Vajtimi i Ajkunes Aykunesin Vaytimi dir 9 Hemcinin bax RedakteAlman edebiyyatiIstinadlar Redakte Elsie Robert 2000 A dictionary of Albanian religion mythology and folk culture New York University Press 95 96 ISBN 0 8147 2214 8 Istifade tarixi 2010 06 09 Tole Vasil 2010 Inventory of Performers on Albanian Folk Iso Polyphony PDF Albanian Music Council 100 101 Istifade tarixi 2 August 2010 Tole p 117 Gjovalin Shkurtaj Etnografi e te folurit te shqipes permbledhje studimesh socio dhe etnolinguistike Shtepia Botuese e Librit Universitar 2004 Page 42 Gjema e burrave Tradite malesore Gjama e burrave Nikaj Mertur Ahmedaja Ardian Haid Gerlinde 2008 European voices Multipart singing in the Balkans and the Boehlau Verlag 247 248 ISBN 3 205 78090 6 Istifade tarixi 2010 06 09 Ahmedaja p 24G Elsie Robert 2004 Songs of the frontier warriors Bolchazy Carducci seh 341 ISBN 0 86516 412 6 Istifade tarixi 2010 07 02 Menbe https az wikipedia org w index php title Vaytim amp oldid 5265527, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
