| Vənənd məscidi | |
|---|---|
| Ölkə | |
| Tikilmə tarixi | 1324-1325 |
| Üslubu | İslam memarlığı |
| İstinad nöm. | 5341 |
| Kateqoriya | Məscid |
| Əhəmiyyəti | Yerli əhəmiyyətli |
![]() Vənənd məscidi | |
Vənənd məscidi və ya Vənənd Came məscidi — Azərbaycanda Ordubad rayonunun Vənənd kəndində yerləşən XIV əsrə aid məscid və tarix-memarlıq abidəsi.
Məscid, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb. Naxçıvan Muxtar Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2007-ci il 21 noyabr tarixli 98 nömrəli qərarı ilə Vənənd məscidi ölkə əhəmiyyətli memarlıq abidələri siyahısına salınıb.
Haqqında
| ]Məscid Ordubad rayonunun Vənənd kəndində yerləşir. Qapı yerinin çatmasında iri nəsx xəttilə yazılmış kitabəyə əsasən məscid 1324–1325-ci illərdə tikilib. Məscid düzbucaqlı formadadır. Giriş qapısı şimal tərəfdən olan məscidin hündürlüyü 7 metr, daxili sahəsi isə 375 kvadratmetrdir. Məscidin cənub divarında müxtəlif rənglərdən istifadə olunmaqla ornament və naxışlarla bəzədilmiş böyük bir mehrab var. Məscidin daxilində qadınların ibadət etməsi üçün balkon kimi düzəldilmiş ikinci mərtəbə var. Sonrakı illərdə məscid bir neçə dəfə bərpa olunub. XVII əsrin əvvəllərində məscidin ərazisi genişləndirilib. Məscidinin ilkin binası hazırda onun şimal qərb küncünü təşkil edir. Bu hissəyə qərb fasadından açılan qapıdan girmək mümkündür. Məscidin girişindəki kitabə məscid genişləndirilərkən məscidin qərb divarından təxminən 2 metr aralı bir divar çəkilib və kitabə olan divar məscidin içərisində qalıb.
Məscidin ikinci kitabəsində onun 1732-ci ildə vənəndli Məhəmməd Rza tərəfindən bərpa edildiyi qeyd olunub. Bu kitabə məscidin içərisində, şimal tərəfdəki orta sütunları birləşdirən tağın üzərində qoyulub. Ölçüsü 348х26,5 sm olan kitabə süls elementli nəsx və şikəstə xətti ilə yazılıb. Fars və ərəb dillərində yazılmış bu kitabədə XVIII əsrin birinci yarısında Vənəndin, elecə də Naxçıvanın iqtisadi həyatına dair məlumat verilir. Onu ilk dəfə rus şərqşünası, tarixçi, etnoqraf və diplomat Nikolay Xanıkov fransız dilinə tərcümə edib.
Üçüncü kitabə isə məscidin cənub divarında gəc üzərində qara rənglə yazılıb. Bu kitabədən aydın olur ki, məscid 1890-cı ildə təmir olunub. Bu təmir zamanı məscidin mehrabı bəzədilib və digər rəng işləri görülüb. Təmir işlərini görən və kitabəni yazan isə Mirzə Süleyman Mərəndidir.
Sovet işğalında
| ]Azərbaycanda sovet işğalından sonra rəsmi olaraq 1928-ci ildən dinlə mübarizəyə başladılar. Həmin ilin dekabrında Azərbaycan KP MK-i bir çox məscid, kilsə və sinaqoqları maarifləndirici istiqamətlərdə istifadə üçün klubların balansına verdi. Əgər 1917-ci ildə Azərbaycanda 3.000 məscid var idisə 1927-ci ildə bu rəqəm 1.700, 1928-ci ildə 1369, 1933-cü ildə isə 17 idi. Vənənd məscidi də bu dövrdə fəaliyyətini dayandırıb.
Müstəqillikdən sonra
| ]Azərbaycan müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonra məscid Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.Naxçıvan Muxtar Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2007-ci il 21 noyabr tarixli 98 nömrəli qərarı ilə Vənənd məscidi ölkə əhəmiyyətli memarlıq abidələri siyahısına salınıb.
Mənbə
| ]İstinadlar
| ]- Naxçıvan abidələri ensiklopediyası, 2008. səh. 461
- Nemətova, 1963. səh. 143
- Naxçıvan abidələri ensiklopediyası, 2008. səh. 462
- "Vənənd məscidi". anl.az. 28 yanvar 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 yanvar 2025.
- "Ordubad rayonu Vənənd kənd məscidi". sirat.az. 24 sentyabr 2022. 27 sentyabr 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 yanvar 2025.
- Naxçıvan ensiklopediyası: II cild, 2005. səh. 349
- Səfərli, 2018. səh. 46
- Nemətova, 1963. səh. 140
- Nemətova, 1963. səh. 139
- Nemətova, 1963. səh. 141
- Naxçıvan tarixi: II cild, 2014. səh. 200
- Səfərli, 2018. səh. 47
- Yunusov, Arif. Azərbaycanda İslam (PDF) (az.). Bakı: Zaman. 2004. səh. 140. ISBN . 5 iyul 2023 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 14 dekabr 2022.
- Yunusov, Arif. Azərbaycanda İslam (PDF) (az.). Bakı: Zaman. 2004. səh. 141. ISBN . 5 iyul 2023 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 14 dekabr 2022.
- Ələsgərova, Nəsrin. "Ислам в Азербайджане: история и современность | Heinrich Böll Stiftung | Tbilisi - South Caucasus Region". ge.boell.org (rus). 15 yanvar 2005. 13 sentyabr 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 sentyabr 2024.
- "Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust Tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir" (PDF) (az.). mct.gov.az. 2 avqust 2001. 7 iyul 2021 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 14 dekabr 2022.
- Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisindəki dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələri (az.). Naxçıvan: Qızıl dağ nəşriyyatı. 2009. 37.
Ədəbiyyat
| ]- The encyclopaedia of “Nakhchivan monuments” (az.). Naxçıvan: national Academy of sciences of Azerbaijan nakhchivan branch. 2008. səh. 521.
- Naxçıvan ensiklopediyası (az.). II. Naxçıvan: Elm nəşriyyatı. 2005. səh. 380. ISBN .
- Naxçıvan tarixi (az.). II. Naxçıvan: Əcəmi NPM. 2014. səh. 528. ISBN .
- Nemətova, Məşədixanım. Azərbaycanın epiqrafik abidələri (az.). Naxçıvan: Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası Nəşriyyatı. 1963. səh. 158.
- Səfərli, Hacıfəxrəddin. Naxçıvanın məscid və ziyarətgahları (az.). Naxçıvan: Əcəmi NPM. 2018. səh. 216.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Venend mescidiOlke AzerbaycanTikilme tarixi 1324 1325Uslubu Islam memarligiAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 5341KateqoriyaMescidEhemiyyetiYerli ehemiyyetliVenend mescidi Venend mescidi ve ya Venend Came mescidi Azerbaycanda Ordubad rayonunun Venend kendinde yerlesen XIV esre aid mescid ve tarix memarliq abidesi Mescid Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 2 avqust 2001 ci ilde verdiyi 132 nomreli qerar ile yerli ehemiyyetli dasinmaz tarix ve medeniyyet abidelerinin siyahisina salinib Naxcivan Muxtar Respublikasi Nazirler Kabinetinin 2007 ci il 21 noyabr tarixli 98 nomreli qerari ile Venend mescidi olke ehemiyyetli memarliq abideleri siyahisina salinib Haqqinda span Mescid Ordubad rayonunun Venend kendinde yerlesir Qapi yerinin catmasinda iri nesx xettile yazilmis kitabeye esasen mescid 1324 1325 ci illerde tikilib Mescid duzbucaqli formadadir Giris qapisi simal terefden olan mescidin hundurluyu 7 metr daxili sahesi ise 375 kvadratmetrdir Mescidin cenub divarinda muxtelif renglerden istifade olunmaqla ornament ve naxislarla bezedilmis boyuk bir mehrab var Mescidin daxilinde qadinlarin ibadet etmesi ucun balkon kimi duzeldilmis ikinci mertebe var Sonraki illerde mescid bir nece defe berpa olunub XVII esrin evvellerinde mescidin erazisi genislendirilib Mescidinin ilkin binasi hazirda onun simal qerb kuncunu teskil edir Bu hisseye qerb fasadindan acilan qapidan girmek mumkundur Mescidin girisindeki kitabe mescid genislendirilerken mescidin qerb divarindan texminen 2 metr arali bir divar cekilib ve kitabe olan divar mescidin icerisinde qalib Mescidin ikinci kitabesinde onun 1732 ci ilde venendli Mehemmed Rza terefinden berpa edildiyi qeyd olunub Bu kitabe mescidin icerisinde simal terefdeki orta sutunlari birlesdiren tagin uzerinde qoyulub Olcusu 348h26 5 sm olan kitabe suls elementli nesx ve sikeste xetti ile yazilib Fars ve ereb dillerinde yazilmis bu kitabede XVIII esrin birinci yarisinda Venendin elece de Naxcivanin iqtisadi heyatina dair melumat verilir Onu ilk defe rus serqsunasi tarixci etnoqraf ve diplomat Nikolay Xanikov fransiz diline tercume edib Ucuncu kitabe ise mescidin cenub divarinda gec uzerinde qara rengle yazilib Bu kitabeden aydin olur ki mescid 1890 ci ilde temir olunub Bu temir zamani mescidin mehrabi bezedilib ve diger reng isleri gorulub Temir islerini goren ve kitabeni yazan ise Mirze Suleyman Merendidir Sovet isgalinda span Azerbaycanda sovet isgalindan sonra resmi olaraq 1928 ci ilden dinle mubarizeye basladilar Hemin ilin dekabrinda Azerbaycan KP MK i bir cox mescid kilse ve sinaqoqlari maariflendirici istiqametlerde istifade ucun klublarin balansina verdi Eger 1917 ci ilde Azerbaycanda 3 000 mescid var idise 1927 ci ilde bu reqem 1 700 1928 ci ilde 1369 1933 cu ilde ise 17 idi Venend mescidi de bu dovrde fealiyyetini dayandirib Musteqillikden sonra span Azerbaycan musteqilliyini yeniden berpa etdikden sonra mescid Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 2 avqust 2001 ci ilde verdiyi 132 nomreli qerar ile yerli ehemiyyetli dasinmaz tarix ve medeniyyet abidelerinin siyahisina salinib Naxcivan Muxtar Respublikasi Nazirler Kabinetinin 2007 ci il 21 noyabr tarixli 98 nomreli qerari ile Venend mescidi olke ehemiyyetli memarliq abideleri siyahisina salinib Menbe span Istinadlar span Naxcivan abideleri ensiklopediyasi 2008 seh 461 Nemetova 1963 seh 143 Naxcivan abideleri ensiklopediyasi 2008 seh 462 Venend mescidi anl az 28 yanvar 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 yanvar 2025 Ordubad rayonu Venend kend mescidi sirat az 24 sentyabr 2022 27 sentyabr 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 yanvar 2025 Naxcivan ensiklopediyasi II cild 2005 seh 349 Seferli 2018 seh 46 Nemetova 1963 seh 140 Nemetova 1963 seh 139 Nemetova 1963 seh 141 Naxcivan tarixi II cild 2014 seh 200 Seferli 2018 seh 47 Yunusov Arif Azerbaycanda Islam PDF az Baki Zaman 2004 seh 140 ISBN 9952 8052 2 5 5 iyul 2023 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 14 dekabr 2022 Yunusov Arif Azerbaycanda Islam PDF az Baki Zaman 2004 seh 141 ISBN 9952 8052 2 5 5 iyul 2023 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 14 dekabr 2022 Elesgerova Nesrin Islam v Azerbajdzhane istoriya i sovremennost Heinrich Boll Stiftung Tbilisi South Caucasus Region ge boell org rus 15 yanvar 2005 13 sentyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 4 sentyabr 2024 Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 2001 ci il 2 avqust Tarixli 132 nomreli qerari ile tesdiq edilmisdir PDF az mct gov az 2 avqust 2001 7 iyul 2021 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 14 dekabr 2022 Naxcivan Muxtar Respublikasi erazisindeki dunya olke ve yerli ehemiyyetli dasinmaz tarix ve medeniyyet abideleri az Naxcivan Qizil dag nesriyyati 2009 37 Edebiyyat span The encyclopaedia of Nakhchivan monuments az Naxcivan national Academy of sciences of Azerbaijan nakhchivan branch 2008 seh 521 Naxcivan ensiklopediyasi az II Naxcivan Elm nesriyyati 2005 seh 380 ISBN 5806614689 Naxcivan tarixi az II Naxcivan Ecemi NPM 2014 seh 528 ISBN 9789952823738 Nemetova Mesedixanim Azerbaycanin epiqrafik abideleri az Naxcivan Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasi Nesriyyati 1963 seh 158 Seferli Hacifexreddin Naxcivanin mescid ve ziyaretgahlari az Naxcivan Ecemi NPM 2018 seh 216 Kateqoriyalar Elifba sirasina gore tarixi abidelerOrdubad rayonunun mescidleri1324 cu ilde yarananlarXIV esr mescidleri
