fbpx
Wikipedia

Uluqbəy mədrəsəsi (Səmərqənd)

İyul 07, 2022

Uluqbəy mədrəsəsi
özb. Ulug`bek mаdrаsasi
Uluqbəy mədrəsəsi
Ölkə Özbəkistan
Şəhər Səmərqənd
Yerləşməsi Registan meydanı
Banisi Uluqbəy
İnşası təxminən 1415-ci il—1420-ci il illər

Uluqbəy mədrəsəsi (özb. Ulug`bek mаdrаsasi) — Səmərqənddə XV əsrə aid dini, mənəvi, təhsil binasıdır. Teymurilər dövlətinin hökmdarı və alim-astronom Uluqbəy tərəfindən inşa edilmiş Registan meydanının memarlıq ansamblının ən qədim mədrəsəsidir. Şerdor və Tilla-Kari mədrəsələri ilə birlikdə ayrılmaz bir memarlıq ansamblı təşkil edir. 2001-ci ildə Səmərqəndin digər görməli yerləri kimi UNESCO-nun Dünya Mədəniyyət Mirasları siyahısına daxil edilmişdi.

YUNESKO-nun Ümumdünya irsi,
obyekt № 603
ing. • rus. • fr.

Tarixi

Əmir Teymurun dövründən başlayaraq Registan orta əsr Səmərqəndinin əsas bazar meydanı və sosial mərkəzi idi. Burada çoxsaylı ticarət dükanları, karvansaralar və örtülü ticarət mərkəzləri (tims) yerləşirdi. Onlar arasında ən böyüyü tim Tilpak-furuşon idi. Əmir Teymurun nəvəsi Uluqbəyin hakimiyyəti illərində meydanın görünüşü tədricən dəyişməyə başladı. Uluqbəy, Registanın yenidən qurulmasına Mərkəzi Asiyada ən böyük İslam universitetinin inşası ilə başlayır.

Registan meydanında mədrəsənin inşasının başlanmasının dəqiq tarixi məlum deyil. Girişdəki daş kitabənin üzərində yalnız bunlar yazılıb: "820-ci il (1417). Məlum olsun ki: bu bina dünyadakı yerlərin ən yaxşı və ən ucasıdır, sənət və iş üçün ən mükəmməl binalardandır ... ". Bu yazılar, 1417-ci ildə mədrəsə binasının artıq tikildiyi qənaətinə gəlməyə imkan verir. Mavəraünnəhrdə tikinti işlərinin yüksək sürətlə getməsi nəticəsində bu cür tikililərin inşası ən azı 5-6 il çəkdi. Əsas işin 1420-ci ildə başa çatdığını nəzərə alsaq, tikintinin 1415-dən gec olmayaraq başlandığını güman etmək olar. Mədrəsə layihəsinin müəllifi Şahrux Mirzənin saray memarı Kavaməddin Şirazi hesab olunur. Lakin Uluqbəyin müasiri orta əsr tarixçisi Vasifi, tikilinin memarının Kazi-zadə ər-Ruminin tələbəsi Kəmaləddin Muhəndisin olduğunu bildirir.

İnşaat başa çatdıqdan qısa müddət sonra Uluqbəy mədrəsəsi XV əsr Müsəlman Şərqinin ən nüfuzlu ali təhsil ocaqlarından birnə çevrilir. Rəvayətə görə, burada məşhur şair, alim və filosof Əbdürrəhman Cami təhsil alıb. Onun davamçıları nəqşibəndilik tariqətinin şeyxi Xacə Əhrar və şair Əlişir Nəvai idi. Təhsil müəssisəsində riyaziyyat, həndəsə, məntiq, təbiət elmləri, ilahiyyat, insan və din haqqında təlimlər toplusu haqqında mühazirələr oxunur. Burada Qiyasəddin Cəmşid, Əli Quşçu, Ər-Rumi,eləcə də Uluqbəyin özü dərslər keçirdi. Ali təhsil müəssisəsinin ilk müdərrisi (rektor) dərin elmi biliklərə sahib olan, mənşəyinə görə adi səyahət edən dərviş Maulana Məhəmməd Xavafi olmuşdur.

1533-cü ildə Özbək xanı Ubaydulla xan dövlətinin paytaxtını Buxaraya köçürərək Mavəraünnəhrdə hakimiyyətə gəldi. Paytaxt statusunu itirən Səmərqənd tədricən tənəzzülə uğrayır. Bununla yanaşı, Uluqbəy mədrəsəsi Orta Asiyanın ən yaxşı təhsil müəssisələrindən biri statusunu qorumağa davam edir. Registan meydanında köklü yenidənqurma işləri aparan Yalanqtuş Bahadurun hakimiyyəti dövründə mədrəsə binası əsaslı təmir edilir. Onun lütfkarlıqlarından biridə daha sonra Şerdor adlanan Xüsusi Səmərqənd hökmdarı tərəfindən yeni mədrəsənin tikilməsi idi. Həştərxanilər sülaləsindən olan son Buxara xanı Əbülfizin hakimiyyəti ilə müşayiət olunan feodal müharibələri və xalq iğtişaşları dövründə Uluqbəy mədrəsəsinin görünüşü çox zədələnmişdi. XVIII əsr Səmərqənd tarixçisi Əbu Tahir Xocaya məlumat verir ki, Buxara valisi üsyançıların mədrəsənin hündür divarlarından onun iqamətgahını atəşə tuta biləcəyindən qorxaraq binanın ikinci mərtəbəsini sökməyi əmr etdi.

XIX əsrin birinci yarısında Uluqbəy mədrəsəsi güclü zəlzələ nəticəsində dağıldı (1817-18). Binanın vəziyyəti haqqında məşhur fransız yazıçısı Jül Vern yazırdı:

Registan meydanı gözəl dördbucaqlıdır ...Meydanın üç tərəfində, "mollaların" uşaqlara dini təhsil verdikləri üç "mədrəsə" nin yaxşı qorunmuş xarabalıqları var. Əyilən minarələr sanki yıxılmaq üzrədir, amma heç düşməz.

— Jül Vern. Kloudius Bombarnak. Böyük Trans-Asiya magistralının açılışı ilə bağlı reportyor dəftəri (Rusiyadan Pekinə).

Bərpası

Mədrəsənin bərpası Heydər xanın dövründə başlamışdır. Xanın əmri ilə cənub-qərb binalarında bərpa işləri aparılmışdır.

1897-ci ildə baş verən zəlzələ "yaxşı qorunmuş xarabalıqları" dağıntılara çevirdi.

Uluqbəy mədrəsəsinin ilk və geniş bərpası 1920-ci illərdə başlamış və yetmiş ildən çox davam etmişdir. Birinci mərhələdə binanın salamat qalmış fraqmentlərinin qorunması üçün təcili işlər görüldü. 1932-ci ildə, memarlar V.G.Şuxov və M.F.Mauerin layihələrinin nəticəsində, bütün dünyada rezonans doğuran şimal-şərq minarəsini düzəltmək üçün bənzərsiz işlər həyata keçirildi. Əsas bərpa işləri 1950-1960-cı illərdə aparılmışdır: yerdən 2 metr endirilərək, giriş və binanın dekor elementləri bərpa edildi. 1965-ci ildə mühəndislər E.M.Handel və E.O.Nelle cənub-şərq minarəsini düzəldib bərpa etdilər. 1990-cı illərdə hücrələrin ikinci mərtəbəsi yenidən quruldu. Binanın şimal-qərb minarəsi qismən qorunub saxlanılmışdır.

1960-cı illərdə Akademik İbrahim Muminov Özbəkistan SSR başçısı Şərəf Rəşidovun dəstəyi ilə Səmərqənddəki ali təhsil ocağı tarixinin - mədrəsə sisteminin geniş araşdırılması ideyasını irəli sürdü. 1970-ci ildə Mirzə Uluqbəy mədrəsəsindəki təhsil sisteminin bərpası və mədrəsənin 550 illiyini qeyd etmək planlaşdırılmışdı, lakin bu nəcib təşəbbüs Moskvadakı mərkəzi orqanlar tərəfindən dəstəklənmədi. Yalnız Özbəkistan müstəqillik qazandıqdan sonra,2000-ci ildə akademik B.Vəlixocayev bu fikri fərqli formatda canlandırmağa çalışdı.

1992-ci ildə UzNIIPI Restavrasiyası çərçivəsində hazırlanmış layihəyə görə həyata keçirilən Uluqbəyin ildönümünə təsadüf edən abidədə təmir və bərpa işləri başlandı. Layihə ikinci mərtəbənin tamamilə yenidən qurulmasını: memarlıq keramikasının bərpası və cənub-qərb otaqlarında dağılmış suvqa və stalaktitlərin dəyişdirilməsini əhatə etdi.

Memarlığı

 
Uluqbəy mədrəsəsi XX əsrin əvvəllərində. Fotoqraf Sergey Prokudin Qorski.
 
Uluqbəy mədrəsəsinin daxili həyəti

Uluqbəy mədrəsəsi, dövrün tələblərinə tam uyğun olaraq müsəlman şəriət qanunlarına əsasən inşa edilmişdir. Mərkəzi Asiya və Orta Şərqdəki mənəvi təhsil müəssisəsinin klassik nümunəsidir.

Mədrəsə ümumi sahəsi 81x56 metr olan düzbucaqlı tikildir. Əsas şərq fasadı Registan meydanına baxır. Əsas fasadın əsas elementi göstərişli giriş portalı - peştakdır. Portalda üç giriş var, bunların içərisi böyük sivri tağla haşiyələnmiş, açıq bir pəncərə ilə bağlanmışdır. Digər iki giriş də daha kiçik ölçülü sivri tağlarla bəzədilmişdi. Hər birinin üstündə hücrələr meydanına baxan lodjiya var. Mədrəsənin künclərində bir vaxtlar yalnız şərq olanları tam qorunub saxlanılan 33 metr hündürlüyündə dörd minarə var idi. Binanın künclərində vaxtilə cüt günbəzlərlə örtülmüş geniş zallar (dərsxanalar) var idi. Planı 30x30 metr olan dörd eyvanlı həyət kvadrat böyük daş lövhələrlə döşənmişdir və bir otaqlı və iki otaqlı hücrələrin iki mərtəbəsi ilə çərçivələnmişdir. Eyvanlar binanın sonunda yerləşir və portallarla bəzədilib. Hər eyvan, hücrələrin hissələrini yarıya bölür ki, hər tərəfində iki mərtəbədə altı hücrə olsun. Şimal və cənub eyvanları küncdə yerləşir və əvvəllər yay sinif otağı kimi xidmət göstərirdi. Qərbi eyvanında qərb qanadının bütün mərkəzi hissəsini tutan qış məscidinə giriş var.

Mədrəsənin dekorasiyasında o dövrdə mövcud olan bütün materiallardan: şirli kərpiclər, oyulmuş kaşin mozaikası, mayolika, oyulmuş mərmərdən istifadə edilmişdir. Ağ, mavi, açıq mavi və qara rəngli plitələrin terakota üzlüklü kərpiclə birləşməsi bitki və epiqrafik naxışlı bütün həndəsi zənginliyi yaradır. Mədrəsə girişvə hücrələri tağlarının timpanumu çox rəngli kaşin mozaikaları ilə bəzədilmişdir. Əsas giriş xüsusilə gözəl bəzədilmişdir. Timpanumdakı mozaika ulduzları, ulduzlu səmanı simvolizə edən naxış əmələ gətirir və sütunlar həndəsi naxışlarla mozaika panelləri ilə bəzədilib. Uluqbəy mədrəsəsinin yüksək bədii bəzəklə vurğulandığı memarlıq məziyyətləri, onu müsəlman orta əsr memarlığının digər şah əsərləri ilə bir sıraya qoymuşdur.

Mədrəsənin 600 illiyi

2020-ci ilin iyul ayında Səmərqənd Dövlət Universitetinin rəhbərliyi, Kazan Federal Universitetinin rusiyalı alimləri ilə birlikdə Uluqbəy mədrəsəsinin açılmasının 600 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans keçirildi. Təəssüf ki, bu təşəbbüs, Özbəkistanın paytaxtı - Daşkənddəki heç bir ali təhsil müəssisəsi, o cümlədən Mirzo Ulugbek adını daşıyan Özbəkistan Milli Universiteti tərəfindən dəstəklənmədi.

İstinadlar

  1. Портал города Самарканда. Медресе Улугбека
  2. Файзиев, 1988. səh. 20
  3. Мауэр, Михаил Фёдорович (1866-после 1932) — русский военный инженер и архитектор. Титулярый советник (1907). В 1932 году — заведующий строительной секцией Туркестанского комитета по делам музеев, охраны памятников старины, искусства и природы
  4. Валихужаев Б. Самарқандда олий таълим-мадрасайи олия-университет тарихидан лавхалар. Самарканд: Абдулло Қодирий номидаги халқ мероси нашриёти, 2001.
  5. КФУ принял участие в Международной научной онлайн-конференции “Самаркандский государственный университет – преемник Медресе Улугбека» | Медиа портал - Казанский (Приволжский) ...

Ədəbiyyat

  • Самаркад. Музей под открытым небом. Ташкент: Издательство литературы и искусства имени Гафура Гуляма. 1986. 99–117.
  • Памятники искусства Советского Союза. Средняя Азия. Справочник-путеводитль. М.: Искусство. Автор текста и составитель альбома Г.А. Пугаченкова. 1983. 392.
  • Файзиев А. Ф. Вакуфные документы Самарканда первой половины XIX века // Вопросы социально-экономической жизни Узбекистана в XVI—начале XX веков. 1988.
  • Blair, Sheila S.; Bloom, Jonathan M, "The Art and Architecture of Islam 1250-1800", Yale University Press (ingilis), New Haven, 1995, ISBN 9780300064650[ölü keçid]
  • Bloom, Jonathan M.; Blair, Sheila S., eds."The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture", Oxford University Press (ingilis), 2009, ISBN 9780195309911, İstifadə tarixi: 19 November 2020
  • Chuvin, Pierre; Degeorge, Gerard, "Samarkand, Bukhara, Khiva", Flammarion (ingilis), 2001, ISBN 9782080111692
  • Dani, Ahmad Hasan. Masson, :en:Vadim Mikhaĭlovich (ed.). History of Civilizations of Central Asia, Volume 6 (ingilis). Paris: UNESCO. 1992. ISBN 9789231034671.
  • Gangler, Anette; Gaube, Heinz; Petruccioli, Attilio, "Bukhara, the Eastern Dome of Islam: Urban Development, Urban Space, Architecture and Population", Axel Menges (ingilis), 2004, ISBN 9783932565274
  • Hattstein, Markus; Delius, Peter, "Islam: Art and Architecture", Könemann (ingilis), 2007, ISBN 9783833111785
  • Hillenbrand, Robert, "Islamic Architecture: Form, Function, and Meaning", Columbia University Press (ingilis), New York, 1994, ISBN 9780231101332
  • Knobloch, Edgar, "Monuments of Central Asia", Bloomsbury Academic (ingilis), 2001, ISBN 9781860645907
  • MacLeod, Calum; Mayhew, Bradley, "Uzbekistan – The Golden Road to Samarkand", Odyssey Books & Maps (ingilis) (8th), Hong Kong, 2017, ISBN 978-962-217-837-3
  • Soustiel, Jean; Porter, Yves; Janos, Damien, Hampton, Ellen (ed.), "Tombs of Paradise: The Shah-e Zende in Samarkand and Architectural Ceramics of Central Asia", Monelle Hayot (ingilis), 2003, ISBN 9782903824433

Xarici keçidlər

  • Регистан — bəbirlər şəhərinin ürəyi 2021-07-15 at the Wayback Machine  (rus.)
  •  (rus.)
  • "Справочник по архитектуре и проектированию. Медресе Улугбека". 2012-10-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-09-23. (#parameter_ignored_suggest)
  • "Портал города Самарканда". 2012-12-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-12-17. (#parameter_ignored_suggest)
  • Fazlıoğlu İ. The Samarqand Mathematical-Astronomical School: A Basis for Ottoman Philosophy and Science (PDF) // Journal for the History of Arabic Science. 14. 2008. 2014-02-22 tarixində (PDF).
  • Фотографии С. М. Прокудина-Горского: 1, 2, 3, 4, 5, 6
  • Фотографии с сайта samarkand-foto.ru (Самарканд в фотографиях): 1 2021-07-18 at the Wayback Machine, 2 2021-07-19 at the Wayback Machine, 3 2021-07-19 at the Wayback Machine, 4 2021-07-18 at the Wayback Machine, 5 2021-07-18 at the Wayback Machine, 6 2021-07-18 at the Wayback Machine
  • "Площадь Регистан. Древние свидетели истории Самарканда". İstifadə tarixi: 2012-09-23. (#parameter_ignored_suggest)

İyul 07, 2022
uluqbəy, mədrəsəsi, səmərqənd, uluqbəy, mədrəsəsi, özb, ulug, mаdrаsasiuluqbəy, mədrəsəsiölkə, özbəkistanşəhər, səmərqəndyerləşməsi, registan, meydanıbanisi, uluqbəyinşası, təxminən, 1415, 1420, illəruluqbəy, mədrəsəsi, özb, ulug, mаdrаsasi, səmərqənddə, əsrə,. Uluqbey medresesi ozb Ulug bek madrasasiUluqbey medresesiOlke OzbekistanSeher SemerqendYerlesmesi Registan meydaniBanisi UluqbeyInsasi texminen 1415 ci il 1420 ci il illerUluqbey medresesi ozb Ulug bek madrasasi Semerqendde XV esre aid dini menevi tehsil binasidir Teymuriler dovletinin hokmdari ve alim astronom Uluqbey terefinden insa edilmis Registan meydaninin memarliq ansamblinin en qedim medresesidir Serdor ve Tilla Kari medreseleri ile birlikde ayrilmaz bir memarliq ansambli teskil edir 2001 ci ilde Semerqendin diger gormeli yerleri kimi UNESCO nun Dunya Medeniyyet Miraslari siyahisina daxil edilmisdi YUNESKO nun Umumdunya irsi obyekt 603 ing rus fr Mundericat 1 Tarixi 1 1 Berpasi 2 Memarligi 3 Medresenin 600 illiyi 4 Istinadlar 5 Edebiyyat 6 Xarici kecidlerTarixi RedakteEmir Teymurun dovrunden baslayaraq Registan orta esr Semerqendinin esas bazar meydani ve sosial merkezi idi Burada coxsayli ticaret dukanlari karvansaralar ve ortulu ticaret merkezleri tims yerlesirdi Onlar arasinda en boyuyu tim Tilpak furuson idi Emir Teymurun nevesi Uluqbeyin hakimiyyeti illerinde meydanin gorunusu tedricen deyismeye basladi Uluqbey Registanin yeniden qurulmasina Merkezi Asiyada en boyuk Islam universitetinin insasi ile baslayir Registan meydaninda medresenin insasinin baslanmasinin deqiq tarixi melum deyil Girisdeki das kitabenin uzerinde yalniz bunlar yazilib 820 ci il 1417 Melum olsun ki bu bina dunyadaki yerlerin en yaxsi ve en ucasidir senet ve is ucun en mukemmel binalardandir Bu yazilar 1417 ci ilde medrese binasinin artiq tikildiyi qenaetine gelmeye imkan verir Maveraunnehrde tikinti islerinin yuksek suretle getmesi neticesinde bu cur tikililerin insasi en azi 5 6 il cekdi 1 Esas isin 1420 ci ilde basa catdigini nezere alsaq tikintinin 1415 den gec olmayaraq baslandigini guman etmek olar Medrese layihesinin muellifi Sahrux Mirzenin saray memari Kavameddin Sirazi hesab olunur Lakin Uluqbeyin muasiri orta esr tarixcisi Vasifi tikilinin memarinin Kazi zade er Ruminin telebesi Kemaleddin Muhendisin oldugunu bildirir Insaat basa catdiqdan qisa muddet sonra Uluqbey medresesi XV esr Muselman Serqinin en nufuzlu ali tehsil ocaqlarindan birne cevrilir Revayete gore burada meshur sair alim ve filosof Ebdurrehman Cami tehsil alib Onun davamcilari neqsibendilik tariqetinin seyxi Xace Ehrar ve sair Elisir Nevai idi Tehsil muessisesinde riyaziyyat hendese mentiq tebiet elmleri ilahiyyat insan ve din haqqinda telimler toplusu haqqinda muhazireler oxunur Burada Qiyaseddin Cemsid Eli Quscu Er Rumi elece de Uluqbeyin ozu dersler kecirdi Ali tehsil muessisesinin ilk muderrisi rektor derin elmi biliklere sahib olan menseyine gore adi seyahet eden dervis Maulana Mehemmed Xavafi olmusdur 1533 cu ilde Ozbek xani Ubaydulla xan dovletinin paytaxtini Buxaraya kocurerek Maveraunnehrde hakimiyyete geldi Paytaxt statusunu itiren Semerqend tedricen tenezzule ugrayir Bununla yanasi Uluqbey medresesi Orta Asiyanin en yaxsi tehsil muessiselerinden biri statusunu qorumaga davam edir Registan meydaninda koklu yenidenqurma isleri aparan Yalanqtus Bahadurun hakimiyyeti dovrunde medrese binasi esasli temir edilir Onun lutfkarliqlarindan biride daha sonra Serdor adlanan Xususi Semerqend hokmdari terefinden yeni medresenin tikilmesi idi Hesterxaniler sulalesinden olan son Buxara xani Ebulfizin hakimiyyeti ile musayiet olunan feodal muharibeleri ve xalq igtisaslari dovrunde Uluqbey medresesinin gorunusu cox zedelenmisdi XVIII esr Semerqend tarixcisi Ebu Tahir Xocaya melumat verir ki Buxara valisi usyancilarin medresenin hundur divarlarindan onun iqametgahini atese tuta bileceyinden qorxaraq binanin ikinci mertebesini sokmeyi emr etdi XIX esrin birinci yarisinda Uluqbey medresesi guclu zelzele neticesinde dagildi 1817 18 2 Binanin veziyyeti haqqinda meshur fransiz yazicisi Jul Vern yazirdi Registan meydani gozel dordbucaqlidir Meydanin uc terefinde mollalarin usaqlara dini tehsil verdikleri uc medrese nin yaxsi qorunmus xarabaliqlari var Eyilen minareler sanki yixilmaq uzredir amma hec dusmez Jul Vern Kloudius Bombarnak Boyuk Trans Asiya magistralinin acilisi ile bagli reportyor defteri Rusiyadan Pekine Berpasi Redakte Medresenin berpasi Heyder xanin dovrunde baslamisdir Xanin emri ile cenub qerb binalarinda berpa isleri aparilmisdir 1897 ci ilde bas veren zelzele yaxsi qorunmus xarabaliqlari dagintilara cevirdi Uluqbey medresesinin ilk ve genis berpasi 1920 ci illerde baslamis ve yetmis ilden cox davam etmisdir Birinci merhelede binanin salamat qalmis fraqmentlerinin qorunmasi ucun tecili isler goruldu 1932 ci ilde memarlar V G Suxov ve M F Mauerin layihelerinin neticesinde butun dunyada rezonans doguran simal serq minaresini duzeltmek ucun benzersiz isler heyata kecirildi 3 Esas berpa isleri 1950 1960 ci illerde aparilmisdir yerden 2 metr endirilerek giris ve binanin dekor elementleri berpa edildi 1965 ci ilde muhendisler E M Handel ve E O Nelle cenub serq minaresini duzeldib berpa etdiler 1990 ci illerde hucrelerin ikinci mertebesi yeniden quruldu Binanin simal qerb minaresi qismen qorunub saxlanilmisdir 1960 ci illerde Akademik Ibrahim Muminov Ozbekistan SSR bascisi Seref Residovun desteyi ile Semerqenddeki ali tehsil ocagi tarixinin medrese sisteminin genis arasdirilmasi ideyasini ireli surdu 1970 ci ilde Mirze Uluqbey medresesindeki tehsil sisteminin berpasi ve medresenin 550 illiyini qeyd etmek planlasdirilmisdi lakin bu necib tesebbus Moskvadaki merkezi orqanlar terefinden desteklenmedi Yalniz Ozbekistan musteqillik qazandiqdan sonra 2000 ci ilde akademik B Velixocayev bu fikri ferqli formatda canlandirmaga calisdi 4 1992 ci ilde UzNIIPI Restavrasiyasi cercivesinde hazirlanmis layiheye gore heyata kecirilen Uluqbeyin ildonumune tesaduf eden abidede temir ve berpa isleri baslandi Layihe ikinci mertebenin tamamile yeniden qurulmasini memarliq keramikasinin berpasi ve cenub qerb otaqlarinda dagilmis suvqa ve stalaktitlerin deyisdirilmesini ehate etdi Memarligi Redakte Uluqbey medresesi XX esrin evvellerinde Fotoqraf Sergey Prokudin Qorski Uluqbey medresesinin daxili heyeti Uluqbey medresesi dovrun teleblerine tam uygun olaraq muselman seriet qanunlarina esasen insa edilmisdir Merkezi Asiya ve Orta Serqdeki menevi tehsil muessisesinin klassik numunesidir Medrese umumi sahesi 81x56 metr olan duzbucaqli tikildir Esas serq fasadi Registan meydanina baxir Esas fasadin esas elementi gosterisli giris portali pestakdir Portalda uc giris var bunlarin icerisi boyuk sivri tagla hasiyelenmis aciq bir pencere ile baglanmisdir Diger iki giris de daha kicik olculu sivri taglarla bezedilmisdi Her birinin ustunde hucreler meydanina baxan lodjiya var Medresenin kunclerinde bir vaxtlar yalniz serq olanlari tam qorunub saxlanilan 33 metr hundurluyunde dord minare var idi Binanin kunclerinde vaxtile cut gunbezlerle ortulmus genis zallar dersxanalar var idi Plani 30x30 metr olan dord eyvanli heyet kvadrat boyuk das lovhelerle dosenmisdir ve bir otaqli ve iki otaqli hucrelerin iki mertebesi ile cercivelenmisdir Eyvanlar binanin sonunda yerlesir ve portallarla bezedilib Her eyvan hucrelerin hisselerini yariya bolur ki her terefinde iki mertebede alti hucre olsun Simal ve cenub eyvanlari kuncde yerlesir ve evveller yay sinif otagi kimi xidmet gosterirdi Qerbi eyvaninda qerb qanadinin butun merkezi hissesini tutan qis mescidine giris var Medresenin dekorasiyasinda o dovrde movcud olan butun materiallardan sirli kerpicler oyulmus kasin mozaikasi mayolika oyulmus mermerden istifade edilmisdir Ag mavi aciq mavi ve qara rengli plitelerin terakota uzluklu kerpicle birlesmesi bitki ve epiqrafik naxisli butun hendesi zenginliyi yaradir Medrese girisve hucreleri taglarinin timpanumu cox rengli kasin mozaikalari ile bezedilmisdir Esas giris xususile gozel bezedilmisdir Timpanumdaki mozaika ulduzlari ulduzlu semani simvolize eden naxis emele getirir ve sutunlar hendesi naxislarla mozaika panelleri ile bezedilib Uluqbey medresesinin yuksek bedii bezekle vurgulandigi memarliq meziyyetleri onu muselman orta esr memarliginin diger sah eserleri ile bir siraya qoymusdur Medresenin 600 illiyi Redakte2020 ci ilin iyul ayinda Semerqend Dovlet Universitetinin rehberliyi Kazan Federal Universitetinin rusiyali alimleri ile birlikde Uluqbey medresesinin acilmasinin 600 illiyine hesr olunmus beynelxalq konfrans kecirildi 5 Teessuf ki bu tesebbus Ozbekistanin paytaxti Daskenddeki hec bir ali tehsil muessisesi o cumleden Mirzo Ulugbek adini dasiyan Ozbekistan Milli Universiteti terefinden desteklenmedi Istinadlar Redakte Portal goroda Samarkanda Medrese Ulugbeka Fajziev 1988 seh 20 Mauer Mihail Fyodorovich 1866 posle 1932 russkij voennyj inzhener i arhitektor Titulyaryj sovetnik 1907 V 1932 godu zaveduyushij stroitelnoj sekciej Turkestanskogo komiteta po delam muzeev ohrany pamyatnikov stariny iskusstva i prirody Valihuzhaev B Samarkandda olij talim madrasaji oliya universitet tarihidan lavhalar Samarkand Abdullo Қodirij nomidagi halk merosi nashriyoti 2001 KFU prinyal uchastie v Mezhdunarodnoj nauchnoj onlajn konferencii Samarkandskij gosudarstvennyj universitet preemnik Medrese Ulugbeka Media portal Kazanskij Privolzhskij Edebiyyat RedakteSamarkad Muzej pod otkrytym nebom Tashkent Izdatelstvo literatury i iskusstva imeni Gafura Gulyama 1986 99 117 Pamyatniki iskusstva Sovetskogo Soyuza Srednyaya Aziya Spravochnik putevoditl M Iskusstvo Avtor teksta i sostavitel alboma G A Pugachenkova 1983 392 Fajziev A F Vakufnye dokumenty Samarkanda pervoj poloviny XIX veka Voprosy socialno ekonomicheskoj zhizni Uzbekistana v XVI nachale XX vekov 1988 Blair Sheila S Bloom Jonathan M The Art and Architecture of Islam 1250 1800 Yale University Press ingilis New Haven 1995 ISBN 9780300064650 olu kecid Bloom Jonathan M Blair Sheila S eds The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture Oxford University Press ingilis 2009 ISBN 9780195309911 Istifade tarixi 19 November 2020 Chuvin Pierre Degeorge Gerard Samarkand Bukhara Khiva Flammarion ingilis 2001 ISBN 9782080111692 Dani Ahmad Hasan Masson en Vadim Mikhaĭlovich ed History of Civilizations of Central Asia Volume 6 ingilis Paris UNESCO 1992 ISBN 9789231034671 Gangler Anette Gaube Heinz Petruccioli Attilio Bukhara the Eastern Dome of Islam Urban Development Urban Space Architecture and Population Axel Menges ingilis 2004 ISBN 9783932565274 Hattstein Markus Delius Peter Islam Art and Architecture Konemann ingilis 2007 ISBN 9783833111785 Hillenbrand Robert Islamic Architecture Form Function and Meaning Columbia University Press ingilis New York 1994 ISBN 9780231101332 Knobloch Edgar Monuments of Central Asia Bloomsbury Academic ingilis 2001 ISBN 9781860645907 MacLeod Calum Mayhew Bradley Uzbekistan The Golden Road to Samarkand Odyssey Books amp Maps ingilis 8th Hong Kong 2017 ISBN 978 962 217 837 3 Soustiel Jean Porter Yves Janos Damien Hampton Ellen ed Tombs of Paradise The Shah e Zende in Samarkand and Architectural Ceramics of Central Asia Monelle Hayot ingilis 2003 ISBN 9782903824433Xarici kecidler RedakteRegistan bebirler seherinin ureyi Arxivlesdirilib 2021 07 15 at the Wayback Machine rus Mixail Massonun meqalesi Zamanin disi zelzeleler ve xususile insanin ozu Orta Asiyada pravoslav kilsesinin saytinda rus Spravochnik po arhitekture i proektirovaniyu Medrese Ulugbeka 2012 10 19 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 09 23 parameter ignored suggest Portal goroda Samarkanda 2012 12 19 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2012 12 17 parameter ignored suggest Fazlioglu I The Samarqand Mathematical Astronomical School A Basis for Ottoman Philosophy and Science PDF Journal for the History of Arabic Science 14 2008 2014 02 22 tarixinde arxivlesdirilib PDF Fotografii S M Prokudina Gorskogo 1 2 3 4 5 6 Fotografii s sajta samarkand foto ru Samarkand v fotografiyah 1 Arxivlesdirilib 2021 07 18 at the Wayback Machine 2 Arxivlesdirilib 2021 07 19 at the Wayback Machine 3 Arxivlesdirilib 2021 07 19 at the Wayback Machine 4 Arxivlesdirilib 2021 07 18 at the Wayback Machine 5 Arxivlesdirilib 2021 07 18 at the Wayback Machine 6 Arxivlesdirilib 2021 07 18 at the Wayback Machine Ploshad Registan Drevnie svideteli istorii Samarkanda Istifade tarixi 2012 09 23 parameter ignored suggest Menbe https az wikipedia org w index php title Uluqbey medresesi Semerqend amp oldid 6473382, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.