Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Bu məqaləni lazımdır. |
Təbii birliklər Meşə, çəmən, bataqlıqda olan canlılar qrup halında birgə yaşamağa uyğunlaşmışlar. Müəyyən ərazidə birgə yaşamağa uyğunlaşan müxtəlif canlılar qrupu təbii birliklər əmələ gətirir. Təbii birliklərdə canlı orqanizmlər birbiri ilə və cansız təbiət amillərilə (torpaq, su və s.) əlaqədədirlər.
Ekoloji sistem
Təbii birliklər və onları əhatə edən mühit vahid sistem – ekoloji sistem adlanır. İstənilən ekoloji sistemdə əsas yeri üzvi maddə “istehsalçıları” olan yaşıl bitkilər tutur. Ekoloji sistemlərdə bir orqanizm digəri ilə qidalandığı üçün bunlar arasında müəyyən əlaqə – qida zənciri yaranır.
Sadə qida zəncirləri
Sadə qida zəncirləri, adətən, bir-biri ilə birləşərək mürəkkəb şəbəkə əmələ gətirir. Təbii birlikləri təşkil edən canlılar arasında birgə yaşamağı təmin edən müxtəlif münasibətlər formalaşır: Rəqabət münasibətləri. Oxşar həyat tərzi keçirən eyni və ya müxtəlif növə mənsub olan fərdlər arasında gedən mübarizə rəqabət adlanır. Rəqabətə dözə bilməyənlər isə məhv olurlar.
Yırtıcı–şikar münasibətləri
Təbii birliklərdə yırtıcı–şikar münasibətlərinə də rast gəlinir. Əlverişli şəraitdə (məsələn: qida bol olduqda) şikarların sayı artarsa, buna müvafiq yırtıcıların da miqdarı artır. Yırtıcılar həm də sanitar rolunu oynayaraq xəstə heyvanları tutub yeyir və bununla xəstəliklərin yayılmasının qarşısını alırlar.
Parazit – sahib münasibətləri
Təbii birliklərdə bəzən bir orqanizm digər orqanizmdən yaşayış məskəni kimi istifadə edir və onun hesabına qidalanır. Belə orqanizm – parazit, parazitin yaşadığı orqanizm isə sahib adlanır.
Əlverişli qarşılıqlı münasibətlər
Təbii birliklərdə birgə yaşamaqla əlaqədar bitkilər və heyvanlar, bitkilər və mikroorqanizmlər, bir heyvan növü ilə digəri arasında əlverişli qarşılıqlı münasibətlər formalaşır. Məsələn, kəpənəklər çiçəklərin tozlanmasında iştirak edir, özləri isə nektarla qidalanırlar.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Tebii birlikler Mese cemen bataqliqda olan canlilar qrup halinda birge yasamaga uygunlasmislar Mueyyen erazide birge yasamaga uygunlasan muxtelif canlilar qrupu tebii birlikler emele getirir Tebii birliklerde canli orqanizmler birbiri ile ve cansiz tebiet amillerile torpaq su ve s elaqededirler Ekoloji sistemTebii birlikler ve onlari ehate eden muhit vahid sistem ekoloji sistem adlanir Istenilen ekoloji sistemde esas yeri uzvi madde istehsalcilari olan yasil bitkiler tutur Ekoloji sistemlerde bir orqanizm digeri ile qidalandigi ucun bunlar arasinda mueyyen elaqe qida zenciri yaranir Sade qida zencirleri Sade qida zencirleri adeten bir biri ile birleserek murekkeb sebeke emele getirir Tebii birlikleri teskil eden canlilar arasinda birge yasamagi temin eden muxtelif munasibetler formalasir Reqabet munasibetleri Oxsar heyat terzi keciren eyni ve ya muxtelif nove mensub olan ferdler arasinda geden mubarize reqabet adlanir Reqabete doze bilmeyenler ise mehv olurlar Yirtici sikar munasibetleri Tebii birliklerde yirtici sikar munasibetlerine de rast gelinir Elverisli seraitde meselen qida bol olduqda sikarlarin sayi artarsa buna muvafiq yirticilarin da miqdari artir Yirticilar hem de sanitar rolunu oynayaraq xeste heyvanlari tutub yeyir ve bununla xesteliklerin yayilmasinin qarsisini alirlar Parazit sahib munasibetleri Tebii birliklerde bezen bir orqanizm diger orqanizmden yasayis meskeni kimi istifade edir ve onun hesabina qidalanir Bele orqanizm parazit parazitin yasadigi orqanizm ise sahib adlanir Elverisli qarsiliqli munasibetler Tebii birliklerde birge yasamaqla elaqedar bitkiler ve heyvanlar bitkiler ve mikroorqanizmler bir heyvan novu ile digeri arasinda elverisli qarsiliqli munasibetler formalasir Meselen kepenekler ciceklerin tozlanmasinda istirak edir ozleri ise nektarla qidalanirlar