Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Türkiyənin coğrafiyası — Türkiyənin relyef formaları, əhalisi, dini və iqtisadiyyatının bölgələrə görə bölgüsünü ehtiva edir.
| Türkiyə coğrafiyası | |
|---|---|
 | |
| Qitə | Asiya, Avropa |
| Region | Qərbi Asiya Anadolu Şərqi Trakya |
| Koordinatlar | 39°00′N 35°00′E |
| Ən yüksək nöqtə | Ağrı dağı, 5.166 m |
| Ən alçaq nöqtə | Aralıq dənizi, 0m |
| Ən böyük göl | Van gölü, 3,755 km² |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Türkiyə torpaqları 36-42° Şimal paralelləri ilə 26-45° Şərq meridianları arasında yerləşir. Şərqlə qərb arasında 76 dəqiqə vaxt fərqi var. Təxminən düzbucaqlıya bənzəyir və eni 1660 kilometrdir. Onun əhatə etdiyi faktiki ərazi göllər və adalar daxil olmaqla 814.578 km², proyeksiya sahəsi isə 783.562 km²-dir. Türkiyənin bu iki səth sahəsi dəyəri arasındakı fərqin böyüklüyü dağlıq və engebeli relyefə görədir. Mərmərə Bölgəsi 8,5%, Ege Bölgəsi 12%, Aralıq dənizi Bölgəsi 16%, İç Anadolu Bölgəsi 18%, Qara dəniz Bölgəsi 18%, Şərqi Anadolu Bölgəsi 21%, Cənub-Şərqi Anadolu Bölgəsi 7,5%. Trakya ərazisinin sahəsi 24,370 km²-dir. Türkiyənin quru sərhədlərinin uzunluğu 2875 km, sahil xətti isə adalarla birlikdə 8333 kilometrdir. Quru kütləsinin ümumi sahəsi 770,760 km², su sahələrinin ümumi sahəsi isə 9,820 km²-dir.
Coğrafi bölgələr
6-21 iyun 1941-ci ildə keçirilən Birinci Türk Coğrafiya Qurultayında Türkiyə 7 əsas coğrafi bölgəyə və 21 coğrafi hissəyə bölünmüş, Türkiyənin yeddi coğrafi bölgəsindən dördünün adı qonşu olduğu dənizin adı ilə verilmiş, digər üç bölgəyə isə bütün Anadoludakı mövqelərinə görə adlandırılmışdır. Yaradılan coğrafi rayonlar heç bir siyasi xüsusiyyətə malik deyil və əyalət sərhədləri ilə üst-üstə düşmür.
Relyef formaları
Dağ
Ölkə ərazisinin yarıdan çoxu hündürlüyü 1000 metrdən çox olan yüksək ərazilərdən ibarətdir.Türkiyənin orta hündürlüyü 1141 metrdir. Təxminən üçdə birini orta hündürlükdə düzənliklər, yaylalar və dağlar, 10 faizini isə alçaq ərazilər tutur. Ən hündür və dağlıq ərazilər şərq hissəsində yerləşir. Şimal hissəsini Şimali Anadolu dağları, cənub, şərq və cənub-şərq hissələrini isə Buğa dağları təşkil edir. Ölkənin ən yüksək nöqtəsi 5137 metrə çatan Ağrı dağının zirvəsidir.
Düzənliklər
Əsas geniş düzənliklər Çukurova, Konya düzənliyi və Harran düzənlikləridir.
Axınlar - Göllər
Türkiyə dünyanın ən mühüm zəlzələ zonalarından biri olan Alp-Himalay qurşağındadır. 1939-cu ildən bəri Şimali Anadolu qırılması boyunca çoxlu böyük və dağıdıcı zəlzələlər baş verib.
İqlim
Temperatur və yağıntı şərtləri aşağıdakı cədvəldə verilmişdir.
| Orta temperatur | Yüksək temperatur | Aşağı temperatur | Orta rütubət | Orta yağıntı | |||||
| Mərmərə bölgəsi | 13.5°C | 56.3°F | 44.6°C | 112.3°F | -27.8°C | -18.0°F | 71.2 % | 564.3 mm | 22.2 |
| Ege bölgəsi | 15.4°C | 59.7°F | 48.5°C | 119.3°F | -45.6°C | -50.1°F | 60.9 % | 706.0 mm | 27.8 |
| Aralıq dənizi bölgəsi | 16.4°C | 61.5°F | 45.6°C | 114.1°F | -33.5°C | -28.3°F | 63.9 % | 706.0 mm | 27.8 |
| Qara dəniz bölgəsi | 12.3°C | 54.1°F | 44.2°C | 111.6°F | -32.8°C | -27.0°F | 70.9 % | 828.5 mm | 32.6 |
| Orta Anadolu | 10.6°C | 51.1°F | 41.8°C | 107.2°F | -36.2°C | -33.2°F | 62.6 % | 392.0 mm | 15.4 |
| Şərqi Anadolu | 9.7°C | 49.5°F | 44.4°C | 111.9°F | -45.6°C | -50.1°F | 60.9 % | 569.0 mm | 22.4 |
| Cənub-Şərqi Anadolu | 16.5°C | 61.7°F | 48.4°C | 119.1°F | -24.3°C | -11.7°F | 53.4 % | 584.5 mm | 23.0 |
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Türk Coğrafya Kurumu - Bölgeler ve İller". (#archive_missing_date) tarixində .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Turkiyenin cografiyasi Turkiyenin relyef formalari ehalisi dini ve iqtisadiyyatinin bolgelere gore bolgusunu ehtiva edir Turkiye cografiyasiQite Asiya AvropaRegion Qerbi Asiya Anadolu Serqi TrakyaKoordinatlar 39 00 N 35 00 EEn yuksek noqte Agri dagi 5 166 mEn alcaq noqte Araliq denizi 0mEn boyuk gol Van golu 3 755 km Vikianbarda elaqeli mediafayllar Turkiye torpaqlari 36 42 Simal paralelleri ile 26 45 Serq meridianlari arasinda yerlesir Serqle qerb arasinda 76 deqiqe vaxt ferqi var Texminen duzbucaqliya benzeyir ve eni 1660 kilometrdir Onun ehate etdiyi faktiki erazi goller ve adalar daxil olmaqla 814 578 km proyeksiya sahesi ise 783 562 km dir Turkiyenin bu iki seth sahesi deyeri arasindaki ferqin boyukluyu dagliq ve engebeli relyefe goredir Mermere Bolgesi 8 5 Ege Bolgesi 12 Araliq denizi Bolgesi 16 Ic Anadolu Bolgesi 18 Qara deniz Bolgesi 18 Serqi Anadolu Bolgesi 21 Cenub Serqi Anadolu Bolgesi 7 5 Trakya erazisinin sahesi 24 370 km dir Turkiyenin quru serhedlerinin uzunlugu 2875 km sahil xetti ise adalarla birlikde 8333 kilometrdir Quru kutlesinin umumi sahesi 770 760 km su sahelerinin umumi sahesi ise 9 820 km dir Cografi bolgelerEsas meqale Turkiye regionlari 6 21 iyun 1941 ci ilde kecirilen Birinci Turk Cografiya Qurultayinda Turkiye 7 esas cografi bolgeye ve 21 cografi hisseye bolunmus Turkiyenin yeddi cografi bolgesinden dordunun adi qonsu oldugu denizin adi ile verilmis diger uc bolgeye ise butun Anadoludaki movqelerine gore adlandirilmisdir Yaradilan cografi rayonlar hec bir siyasi xususiyyete malik deyil ve eyalet serhedleri ile ust uste dusmur Relyef formalariDag Esas meqale Turkiyedeki daglarin siyahisi Olke erazisinin yaridan coxu hundurluyu 1000 metrden cox olan yuksek erazilerden ibaretdir Turkiyenin orta hundurluyu 1141 metrdir Texminen ucde birini orta hundurlukde duzenlikler yaylalar ve daglar 10 faizini ise alcaq eraziler tutur En hundur ve dagliq eraziler serq hissesinde yerlesir Simal hissesini Simali Anadolu daglari cenub serq ve cenub serq hisselerini ise Buga daglari teskil edir Olkenin en yuksek noqtesi 5137 metre catan Agri daginin zirvesidir Duzenlikler Esas genis duzenlikler Cukurova Konya duzenliyi ve Harran duzenlikleridir Axinlar Goller Esas meqaleler ve Turkiyedeki gollerin siyahisi Turkiye dunyanin en muhum zelzele zonalarindan biri olan Alp Himalay qursagindadir 1939 cu ilden beri Simali Anadolu qirilmasi boyunca coxlu boyuk ve dagidici zelzeleler bas verib IqlimTemperatur ve yaginti sertleri asagidaki cedvelde verilmisdir Orta temperatur Yuksek temperatur Asagi temperatur Orta rutubet Orta yagintiMermere bolgesi 13 5 C 56 3 F 44 6 C 112 3 F 27 8 C 18 0 F 71 2 564 3 mm 22 2 Ege bolgesi 15 4 C 59 7 F 48 5 C 119 3 F 45 6 C 50 1 F 60 9 706 0 mm 27 8 Araliq denizi bolgesi 16 4 C 61 5 F 45 6 C 114 1 F 33 5 C 28 3 F 63 9 706 0 mm 27 8 Qara deniz bolgesi 12 3 C 54 1 F 44 2 C 111 6 F 32 8 C 27 0 F 70 9 828 5 mm 32 6 Orta Anadolu 10 6 C 51 1 F 41 8 C 107 2 F 36 2 C 33 2 F 62 6 392 0 mm 15 4 Serqi Anadolu 9 7 C 49 5 F 44 4 C 111 9 F 45 6 C 50 1 F 60 9 569 0 mm 22 4 Cenub Serqi Anadolu 16 5 C 61 7 F 48 4 C 119 1 F 24 3 C 11 7 F 53 4 584 5 mm 23 0 Hemcinin baxAnadolu diaqonaliIstinadlar Turk Cografya Kurumu Bolgeler ve Iller archive missing date tarixinde