Ticarət müqaviləsi (1782) — Quba xanlığı ilə Rusiya arasında bağlanmış müqavilə.
XVII əsrin II yarısinda Quba xanlığı ilə Rusiya arasında münasibətlər
Azərbaycan xanlıqları tarixinin əsas məsələlərindən biri də onların xarici siyasəti ilə bağlıdır. Xanlıqların xarici siyasəti istiqamətləri içərisində Rusiya ilə münasibətlər mühüm yerlərdən birini tuturdu. Quba xanlığı ilə Rusiya arasında münasibətlər daha intensiv xarakter daşıyırdı. Rusiya da Quba xanlığı ilə münasibətlərə xüsusi əhəmiyyət verirdi. Bu münasibətlərdə başlıca olaraq iqtisadi maraqlar üstünlük təşkil etsə də, bunlar siyasi əlaqələrlə müşayiət olunurdu. Şimal-ŞərqiAzərbaycantorpaqlarını birləşdirməyə nail olan Fətəli xan (1758-1787) bölgədə mühüm siyasi qüvvəyə çevrilmişdi. Bu Quba xanlığı əleyhinə olan qüvvələrin konsolidasiyasına səbəb olmuşdu. 1774-cü ilin iyulunda baş verən Gavduşan döyüşündəFətəli xan məğlubiyyətə uğramışdı. Fətəli xan elçisi Mirzə bəy Fərhadbəyovu 1775-ci ilin yazında II Yekaterinanın sarayına göndərmişdi. Fətəli xan məktubunda göstərirdi ki, Krım xanlığınaKrımda, gürcülərə isə Gürcüstanda öz işlərində "əmin-amanlıq, firavanlıq və müstəqillik təmin olunduğu kimi" Quba xanlığına münasibətdə də belə göstəriş veriləcək ki, yaranmış vəziyyətdə onun düşmənləri cəzalandırılsın və susdurulsun. Lakin II Yekaterina hökuməti həmin dövrdə məktubda irəli sürülən məsələləri müsbət həll etmədi. Elçiliklə eyni dövrə təsadüf edən professor S.Qmelinin ekspedisiyasının Qaraqaytaq usmisi tərəfindən saxlanması və onun həbsi vəziyyəti dəyişdi.
II Yekaterina Qmelinin ölümündən sonra general-poruçik de Medemə usmini cəzalandırmaq haqqında reskript verdi. De-Medemin ekspediyası Fətəli xanın da mövqeyini gücləndirməsinə imkan verdi. XVIII əsrin 70-80-ci illərində Rusiya Şərq ölkələri, о cümlədən Quba xanlığı ilə ticarətə xüsusi fikir verirdi. Bu məqsədlə 1781-ci ilin iyulunda Voynoviçin başçılığı ilə Astrabada ekspedisiya göndərildi. Ekspedisiya Astrabad körfəzi sahillərində rus ticarət məskəni salmalı idi. Burada yerli əhali ilə ticarət münasibətləri yaradıldı. Rus ekspedisiyası 1782-ci il mayın sonunda Həştərxana hərəkət edərkən Bakıya gəldi. 26 avqust1782-ci ildə BakıdaQuba xanlığı ilə Rusiya arasında ticarət müqaviləsi, yaxud Quba xanlığınınRusiya qarşısında ticarət müqaviləsi imzalandı.
I maddəyə görə Fətəli xanın mülklərində, Dərbənd, Bakı, Salyan və başqa Xəzərsahili vilayətlərdə rus təbəələrinin işlərinə qarışmaq, tacirlər və onların prikazçiklərindən hər hansı gömrük tələb etmək olmazdı.
II maddəyə əsasən əgər Rusiya təbəəsi gəmilərin yüklənməsi və digər hallarda Bakı xanının onlardan zorla aldıqlarını dəqiq sübut edə bilsəydi, alınanlar geri qaytarılmalı idi.
III maddə bu öhdəliklərin pozulması zamanı cəzalandırmanı nəzərdə tuturdu.
IV maddə qəzaya uğrayan Rusiya gəmilərinin mallarının toxunulmazlığını, oradakı insanlara yardım göstərilməsini tələb edirdi.
V maddə Fətəli xanın mülklərində ölən Rusiya təbəələrinin mal və ya mülkünün mühafizəsi haqqında idi.
Mənbə
Братья на веки. Документы и материалы. В 2-х тт. т. I, IX в. - 1922 г. Баку, 1987, с.103-104.
Абдуллаев Г.Б. Из истории Северо-Восточного Азербайджана в 60-80-х гг. XVIII в.Баку, 1958
Абдуллаев Г.Б. Азербайджан в XVIII веке и взаимоотношения его с Россией. Баку, 1965.
Центральный Государственный Военно-Исторический Архив, ф.52, 1783, Оп. 1/174, д.228, л.13. В кн.: Абдуллаев Г.Б., Из истории Северо- Восточного Азербайджана в 60-80-х гг. XVIII в. Баку, 1958, с. 102-103
Avqust 03, 2021
ticarət, müqaviləsi, 1782, quba, xanlığı, ilə, rusiya, arasında, bağlanmış, müqavilə, xvii, əsrin, yarısinda, quba, xanlığı, ilə, rusiya, arasında, münasibətlər, redaktəazərbaycan, xanlıqları, tarixinin, əsas, məsələlərindən, biri, onların, xarici, siyasəti, i. Ticaret muqavilesi 1782 Quba xanligi ile Rusiya arasinda baglanmis muqavile XVII esrin II yarisinda Quba xanligi ile Rusiya arasinda munasibetler RedakteAzerbaycan xanliqlari tarixinin esas meselelerinden biri de onlarin xarici siyaseti ile baglidir Xanliqlarin xarici siyaseti istiqametleri icerisinde Rusiya ile munasibetler muhum yerlerden birini tuturdu Quba xanligi ile Rusiya arasinda munasibetler daha intensiv xarakter dasiyirdi Rusiya da Quba xanligi ile munasibetlere xususi ehemiyyet verirdi Bu munasibetlerde baslica olaraq iqtisadi maraqlar ustunluk teskil etse de bunlar siyasi elaqelerle musayiet olunurdu Simal Serqi Azerbaycan torpaqlarini birlesdirmeye nail olan Feteli xan 1758 1787 bolgede muhum siyasi quvveye cevrilmisdi Bu Quba xanligi eleyhine olan quvvelerin konsolidasiyasina sebeb olmusdu 1774 cu ilin iyulunda bas veren Gavdusan doyusunde Feteli xan meglubiyyete ugramisdi Feteli xan elcisi Mirze bey Ferhadbeyovu 1775 ci ilin yazinda II Yekaterinanin sarayina gondermisdi Feteli xan mektubunda gosterirdi ki Krim xanligina Krimda gurculere ise Gurcustanda oz islerinde emin amanliq firavanliq ve musteqillik temin olundugu kimi Quba xanligina munasibetde de bele gosteris verilecek ki yaranmis veziyyetde onun dusmenleri cezalandirilsin ve susdurulsun Lakin II Yekaterina hokumeti hemin dovrde mektubda ireli surulen meseleleri musbet hell etmedi Elcilikle eyni dovre tesaduf eden professor S Qmelinin ekspedisiyasinin Qaraqaytaq usmisi terefinden saxlanmasi ve onun hebsi veziyyeti deyisdi II Yekaterina Qmelinin olumunden sonra general porucik de Medeme usmini cezalandirmaq haqqinda reskript verdi De Medemin ekspediyasi Feteli xanin da movqeyini guclendirmesine imkan verdi XVIII esrin 70 80 ci illerinde Rusiya Serq olkeleri o cumleden Quba xanligi ile ticarete xususi fikir verirdi Bu meqsedle 1781 ci ilin iyulunda Voynovicin basciligi ile Astrabada ekspedisiya gonderildi Ekspedisiya Astrabad korfezi sahillerinde rus ticaret meskeni salmali idi Burada yerli ehali ile ticaret munasibetleri yaradildi Rus ekspedisiyasi 1782 ci il mayin sonunda Hesterxana hereket ederken Bakiya geldi 26 avqust 1782 ci ilde Bakida Quba xanligi ile Rusiya arasinda ticaret muqavilesi yaxud Quba xanliginin Rusiya qarsisinda ticaret muqavilesi imzalandi Ticaret muqavilesinin sertleri RedakteTicaret muqavilesi 5 maddeden ibaret idi I maddeye gore Feteli xanin mulklerinde Derbend Baki Salyan ve basqa Xezersahili vilayetlerde rus tebeelerinin islerine qarismaq tacirler ve onlarin prikazciklerinden her hansi gomruk teleb etmek olmazdi II maddeye esasen eger Rusiya tebeesi gemilerin yuklenmesi ve diger hallarda Baki xaninin onlardan zorla aldiqlarini deqiq subut ede bilseydi alinanlar geri qaytarilmali idi III madde bu ohdeliklerin pozulmasi zamani cezalandirmani nezerde tuturdu IV madde qezaya ugrayan Rusiya gemilerinin mallarinin toxunulmazligini oradaki insanlara yardim gosterilmesini teleb edirdi V madde Feteli xanin mulklerinde olen Rusiya tebeelerinin mal ve ya mulkunun muhafizesi haqqinda idi Menbe RedakteBratya na veki Dokumenty i materialy V 2 h tt t I IX v 1922 g Baku 1987 s 103 104 Abdullaev G B Iz istorii Severo Vostochnogo Azerbajdzhana v 60 80 h gg XVIII v Baku 1958 Abdullaev G B Azerbajdzhan v XVIII veke i vzaimootnosheniya ego s Rossiej Baku 1965 Centralnyj Gosudarstvennyj Voenno Istoricheskij Arhiv f 52 1783 Op 1 174 d 228 l 13 V kn Abdullaev G B Iz istorii Severo Vostochnogo Azerbajdzhana v 60 80 h gg XVIII v Baku 1958 s 102 103Menbe https az wikipedia org w index php title Ticaret muqavilesi 1782 amp oldid 5232043, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
