Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
| Termodinamikanın başlanğıcı |
|---|
 |
| məqalə «Termodinamika» seriyasının bir hissəsidir |
| Termodinamikanın sıfır qanunu |
| Termodinamikanın birinci qanunu |
| Termodinamikanın ikinci qanunu |
| Termodinamikanın üçüncü qanunu |
| Termodinamikanın bölmələri |
| Vəziyyət tənliyi |
| Termodinamik kəmiyyətlər |
| Termodinamik potensial |
| Termodinamik dövrə |
| Faza keçidi |
| Faza keçidləri |
| redaktə |
Termodinamikanın ikinci qanunu və ya Termodinamikanın ikinci başlanğıcı — cisimlər arasında istilik proseslərinin istiqamətini məhdudlaşdıran fiziki prinsipdir. İlk dəfə alman fizik Rudolf Klauzius tərəfindən yaradılmışdır. Bolsmanın kinetik nəzəriyyə sahəsindəki işləri, Maks Plankın şüalanmanın kvant nəzəriyyəsi və Albert Eynşteynin spontan emissiya nəzəriyyəsinin əsasında bu qanun əsas yer tutur.
Tarixi
Termodinamikanın ikinci qanunu Sadi Karno, və Rudolf Klauziusun adları ilə bağlıdır. 1824-cü ildə 28 yaşlı fransız mühəndisi Sadi Karnonun (1796–1832) açdığı yolu davam etdirən Tomson və Klauzius 19-cu əsrin 50-ci illərində bu gün bizə termodinamikanın ikinci qanunu adı ilə məlum olan bu qanunu müəyyənləşdirmişlər. Tarixi fakt belədir ki, Karnonun işlərindən alınan dərin mənalı nəticələr nə onun özü, nə də müasirləri tərəfindən yetərincə başa düşülmədiyinə görə, onun işlərinin nəticəsi termodinamikanın ikinci qanunu şəklində ifadə oluna bilməmişdir. Bu nəticə, yalnız Karnonun vəfatından xeyli sonra, 1850-ci ildə ingilis alimi Vilyam Kelvin (1824–1907) və alman alimi Rudolf Klauzius (1822–1888) tərəfindən qanun şəklinə salınmışdır. Daha sonralar alman alimi Maks Plank (1858–1947) və dünya elmində söz sahibi olan digər alimlər termodinamikanın ikinci qanununu özlərinə məxsus formada şərh etmişlər.
Postulatlar
Termodinamikanın ikinci qanunun müxtəlif alimlər tərəfindən müxtəlif şəkildəki şərhləri ekvivalentdir. Məna və mahiyyətcə eyni olan bu qanunun müxtəlif müəlliflərə məxsus ifadələri aşağıdakılardır:
- Klauzius: İstilik, özbaşına soyuq cisimdən isti cismə keçə bilməz.
- Kelvin: Yeganə nəticəsi istilik mənbəyinin daxili enerjisinin azalması hesabına iş görmək olan dairəvi dövri proses mümkün deyildir.
- Plank: Yeganə nəticəsi, istilik mənbəyinin soyuması hesabına yük qaldıran dövri işləyən maşın düzəltmək olmaz.
Klauzius, Plank və Kelvinin ifadələrində adı çəkilən və yaradılması mümkün olmayan maşını birinci növ daimi mühərrikdən (enerji istifadə etmədən işləyən maşın) fərqli olaraq, ikinci növ daimi mühərrik adlandırmışlar. Bunu nəzərə alaraq, termodinamikanın ikinci qanununu ümumi şəkildə aşağıdakı kimi şərh etmək olar: ikinci növ daimi mühərrik mümkün deyildir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Базаров И. П. Термодинамика. М.: Высшая школа, 1991, 376 с.
- Müasir təbiətşünaslığın konsepsiyaları: Ali məktəblər üçün dərslik /Ə. V. Məmmədov, R. İ. Bəşirov, V. İ. İsmayılov, E. B. Hüseynov.- Bakı: Bakı Universiteti, 2003.- 512 s.
- Квасников И. А. Термодинамика и статистическая физика. Т.1: Теория равновесных систем: Термодинамика. Том.1. Изд. 2, испр. и доп. М.: УРСС, 2002. 240 с.
- Базаров И. П. Заблуждения и ошибки в термодинамике. Изд. 2-е испр. М.: Едиториал УРСС, 2003. 120 с.
- Второе начало термодинамики 2009-02-26 at the Wayback Machine- статья из Большой советской энциклопедии
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Termodinamikanin baslangicimeqale Termodinamika seriyasinin bir hissesidirTermodinamikanin sifir qanunuTermodinamikanin birinci qanunuTermodinamikanin ikinci qanunuTermodinamikanin ucuncu qanunuTermodinamikanin bolmeleriVeziyyet tenliyiTermodinamik kemiyyetlerTermodinamik potensialTermodinamik dovreFaza kecidiFaza kecidleriredaktePortal Fizika Termodinamikanin ikinci qanunu ve ya Termodinamikanin ikinci baslangici cisimler arasinda istilik proseslerinin istiqametini mehdudlasdiran fiziki prinsipdir Ilk defe alman fizik Rudolf Klauzius terefinden yaradilmisdir Bolsmanin kinetik nezeriyye sahesindeki isleri Maks Plankin sualanmanin kvant nezeriyyesi ve Albert Eynsteynin spontan emissiya nezeriyyesinin esasinda bu qanun esas yer tutur TarixiTermodinamikanin ikinci qanunu Sadi Karno ve Rudolf Klauziusun adlari ile baglidir 1824 cu ilde 28 yasli fransiz muhendisi Sadi Karnonun 1796 1832 acdigi yolu davam etdiren Tomson ve Klauzius 19 cu esrin 50 ci illerinde bu gun bize termodinamikanin ikinci qanunu adi ile melum olan bu qanunu mueyyenlesdirmisler Tarixi fakt beledir ki Karnonun islerinden alinan derin menali neticeler ne onun ozu ne de muasirleri terefinden yeterince basa dusulmediyine gore onun islerinin neticesi termodinamikanin ikinci qanunu seklinde ifade oluna bilmemisdir Bu netice yalniz Karnonun vefatindan xeyli sonra 1850 ci ilde ingilis alimi Vilyam Kelvin 1824 1907 ve alman alimi Rudolf Klauzius 1822 1888 terefinden qanun sekline salinmisdir Daha sonralar alman alimi Maks Plank 1858 1947 ve dunya elminde soz sahibi olan diger alimler termodinamikanin ikinci qanununu ozlerine mexsus formada serh etmisler PostulatlarTermodinamikanin ikinci qanunun muxtelif alimler terefinden muxtelif sekildeki serhleri ekvivalentdir Mena ve mahiyyetce eyni olan bu qanunun muxtelif muelliflere mexsus ifadeleri asagidakilardir Klauzius Istilik ozbasina soyuq cisimden isti cisme kece bilmez Kelvin Yegane neticesi istilik menbeyinin daxili enerjisinin azalmasi hesabina is gormek olan dairevi dovri proses mumkun deyildir Plank Yegane neticesi istilik menbeyinin soyumasi hesabina yuk qaldiran dovri isleyen masin duzeltmek olmaz Klauzius Plank ve Kelvinin ifadelerinde adi cekilen ve yaradilmasi mumkun olmayan masini birinci nov daimi muherrikden enerji istifade etmeden isleyen masin ferqli olaraq ikinci nov daimi muherrik adlandirmislar Bunu nezere alaraq termodinamikanin ikinci qanununu umumi sekilde asagidaki kimi serh etmek olar ikinci nov daimi muherrik mumkun deyildir Hemcinin baxKainatin istilik olumuIstinadlarBazarov I P Termodinamika M Vysshaya shkola 1991 376 s Muasir tebietsunasligin konsepsiyalari Ali mektebler ucun derslik E V Memmedov R I Besirov V I Ismayilov E B Huseynov Baki Baki Universiteti 2003 512 s Kvasnikov I A Termodinamika i statisticheskaya fizika T 1 Teoriya ravnovesnyh sistem Termodinamika Tom 1 Izd 2 ispr i dop M URSS 2002 240 s Bazarov I P Zabluzhdeniya i oshibki v termodinamike Izd 2 e ispr M Editorial URSS 2003 120 s Vtoroe nachalo termodinamiki 2009 02 26 at the Wayback Machine statya iz Bolshoj sovetskoj enciklopedii