fbpx
Wikipedia

Tektonofizika

Tektonofizika — sahəsində tədqiqatların əsası XX əsrin 80-ci illərində qoyulmuşdur.


Haqqında

Akademik Midhəd Abasov, müxtəlif üzvlər Hatəm Quliyev, Rəşid Cavanşir və başqaları. Yer qabığında qırışıqlıq-deformasiyası proseslərinin öyrənilməsi üzrə tədqiqatlar aparmış və ilk dəfə proseslərin öyrənilməsinin qeyri-klssik xəttiləşdirilmiş üçölçülü nəzəriyyəsini və ya geodinamikanın dayanıqsızlığı konsepsiyasını işləyib hazırlamışlar. Bu konsepsiyaya görə geoloji kinematik təsnifatda əksini tapmış qırışıq formaları ilə yanaşı, litosfer qatlarında plonetar miqyaslı qırışıqlarında əmələ gəlməsi mümkünlüyü nəzəri cəhətdən müəyyənləşdirilmişdir. Bu baxımdan təklif olunmuş modelin tənliklər sisteminin keyfiyyət nəzəriyyəsi əsasında litosfer həm şaquli, həm də lateral (üfüqi) səthlər üzrə tektonik qırılmaların əmələ gəlməsi labüdlüyü və mexanizmi, eləcə də litosferin həmin qırılmalarda məhdudlaşmış müxtəlif miqyaslı plitələrdən ibarət olması nəzəri cəhhətdən sübut edilmişdir. Tədqiqatlar əsasında litosferdə yalnız şaquli və üfüqi hərəkətlərin deyil, istənilən istiqamətlərə hərəkətlərində baş verməsi, onların vektorun həm şaquli, həm də üfüqi toplanalarının mövcudluğu və müəyyən şəraitdə bu toplananlarının mövcudluğu və müəyyən şəraitdə bu toplanalarının rolunun müxtəlif olması fikri irəli sürülmüş və dağəmələgəlmə prosesinin yeni mexanizminin mümkünsüzlüyü nəzəri cəhətdən əsaslandırılmışdır.

Geodinamika dayanıqsızlıq konsepsiyası baxımında çökmə hövzələrinin sürətlə görmülməsi zamanı yaranmış böhranlı gərginlik şəraitində mühitin bir tarazlıq halında digərinə keçməsi nəticəsində qırışıqlarla səcyələnən daxili strukturların əmələgəlmə mexanizmini müəyənləşdirmiş, geoloji strukturların müxtəlif səthlərində qırışıq əmələgəlmə prosesinin nəzəri modelləri hazırlanmış və bəzi çökmə hövzələrinin (o cümlədən Cənubi Xəzər hövzəsinin) strukturlarının avtonom daxili enerji hesabına yaranması mexanizmi öyrənilmişdir.

Aparılmış tədqiqatlar nəticəsində litosferin təkamülünün və onun mərhələrinin yeni nəzəri modeli təklif edilmiş, qeyri-klassik xəttiləşdirilmiş nəzəriyyəyə əsasən bütün proses və hadisələrə yeni "profiziki mühitdə” baxılmışdır. Burada örənilən proses və hadisələrin mütəhərrikliyi onların fon göstəricilərinin həyacanlanmaları hesab olunmaqla, baxılan nəzəriyyənin əsas tənlikləri bu həyacanlanmalara görə tərtib edilmişdir. Araşdırılan konsepsiyalar baxımından zəlzələ ocaqlarının və onların formalaşmasının dinamiki mexanizminin modelləri işlənilmiş və nəzəri cəhətdən zəlzələ prosesinə süni yolla müdaxilə etməklə onun gücünün zəiflədilməsinə nail olmağın mümkünlüyü əsaslandırılmışdır. Seysmik dalğaların kinematik və dinamik parametrlərinin geodinamikası tədqiq edilmiş və qeyri-xətti deformasiyaya uğrayan anizotrop mühitdə elastiki dalğaların yayılması geodinamiki dayanıqsızlıq konsepsiyası baxımından araşdırılaraq seysmik anizotrupiya probleminin həllinın nəzəri əsası yaradılmışdır. Alınmış nəticələr əsasında əks olunan dalğa hodoqraflarının qeyri-hiperbolikliyi hallarındakı seysmik məlumatların geoloji təsvirinin və onların mühitin xətti və qeyri-xətti fiziki-mexaniki və petrofiziki xüsusiyyətlərinin “effektiv” və “həqiqi” qiymətlərinin müəyyən edilməsi üsulları işlənilmişdir.

Azərbaycanda litosfer plitələrinin geodinamiki təkamül mexanizmi dəqiqləşdirilmiş, bir sıra fıziki prinsip və konsepsiyalar irəli sürülmüşdür.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. Azərbaycan Milli ENSİKLOPEDİYASI

Xarici keçidlər

  • Tektonofizika şöbəsi

tektonofizika, sahəsində, tədqiqatların, əsası, əsrin, illərində, qoyulmuşdur, mündəricat, haqqında, həmçinin, istinadlar, xarici, keçidlərhaqqında, redaktəakademik, midhəd, abasov, müxtəlif, üzvlər, hatəm, quliyev, rəşid, cavanşir, başqaları, qabığında, qırış. Tektonofizika sahesinde tedqiqatlarin esasi XX esrin 80 ci illerinde qoyulmusdur Mundericat 1 Haqqinda 2 Hemcinin bax 3 Istinadlar 4 Xarici kecidlerHaqqinda RedakteAkademik Midhed Abasov muxtelif uzvler Hatem Quliyev Resid Cavansir ve basqalari Yer qabiginda qirisiqliq deformasiyasi proseslerinin oyrenilmesi uzre tedqiqatlar aparmis ve ilk defe proseslerin oyrenilmesinin qeyri klssik xettilesdirilmis ucolculu nezeriyyesini ve ya geodinamikanin dayaniqsizligi konsepsiyasini isleyib hazirlamislar Bu konsepsiyaya gore geoloji kinematik tesnifatda eksini tapmis qirisiq formalari ile yanasi litosfer qatlarinda plonetar miqyasli qirisiqlarinda emele gelmesi mumkunluyu nezeri cehetden mueyyenlesdirilmisdir Bu baximdan teklif olunmus modelin tenlikler sisteminin keyfiyyet nezeriyyesi esasinda litosfer hem saquli hem de lateral ufuqi sethler uzre tektonik qirilmalarin emele gelmesi labudluyu ve mexanizmi elece de litosferin hemin qirilmalarda mehdudlasmis muxtelif miqyasli plitelerden ibaret olmasi nezeri cehhetden subut edilmisdir Tedqiqatlar esasinda litosferde yalniz saquli ve ufuqi hereketlerin deyil istenilen istiqametlere hereketlerinde bas vermesi onlarin vektorun hem saquli hem de ufuqi toplanalarinin movcudlugu ve mueyyen seraitde bu toplananlarinin movcudlugu ve mueyyen seraitde bu toplanalarinin rolunun muxtelif olmasi fikri ireli surulmus ve dagemelegelme prosesinin yeni mexanizminin mumkunsuzluyu nezeri cehetden esaslandirilmisdir Geodinamika dayaniqsizliq konsepsiyasi baximinda cokme hovzelerinin suretle gormulmesi zamani yaranmis bohranli gerginlik seraitinde muhitin bir tarazliq halinda digerine kecmesi neticesinde qirisiqlarla secyelenen daxili strukturlarin emelegelme mexanizmini mueyenlesdirmis geoloji strukturlarin muxtelif sethlerinde qirisiq emelegelme prosesinin nezeri modelleri hazirlanmis ve bezi cokme hovzelerinin o cumleden Cenubi Xezer hovzesinin strukturlarinin avtonom daxili enerji hesabina yaranmasi mexanizmi oyrenilmisdir Aparilmis tedqiqatlar neticesinde litosferin tekamulunun ve onun merhelerinin yeni nezeri modeli teklif edilmis qeyri klassik xettilesdirilmis nezeriyyeye esasen butun proses ve hadiselere yeni profiziki muhitde baxilmisdir Burada orenilen proses ve hadiselerin muteherrikliyi onlarin fon gostericilerinin heyacanlanmalari hesab olunmaqla baxilan nezeriyyenin esas tenlikleri bu heyacanlanmalara gore tertib edilmisdir Arasdirilan konsepsiyalar baximindan zelzele ocaqlarinin ve onlarin formalasmasinin dinamiki mexanizminin modelleri islenilmis ve nezeri cehetden zelzele prosesine suni yolla mudaxile etmekle onun gucunun zeifledilmesine nail olmagin mumkunluyu esaslandirilmisdir Seysmik dalgalarin kinematik ve dinamik parametrlerinin geodinamikasi tedqiq edilmis ve qeyri xetti deformasiyaya ugrayan anizotrop muhitde elastiki dalgalarin yayilmasi geodinamiki dayaniqsizliq konsepsiyasi baximindan arasdirilaraq seysmik anizotrupiya probleminin hellinin nezeri esasi yaradilmisdir Alinmis neticeler esasinda eks olunan dalga hodoqraflarinin qeyri hiperbolikliyi hallarindaki seysmik melumatlarin geoloji tesvirinin ve onlarin muhitin xetti ve qeyri xetti fiziki mexaniki ve petrofiziki xususiyyetlerinin effektiv ve heqiqi qiymetlerinin mueyyen edilmesi usullari islenilmisdir Azerbaycanda litosfer plitelerinin geodinamiki tekamul mexanizmi deqiqlesdirilmis bir sira fiziki prinsip ve konsepsiyalar ireli surulmusdur 1 Hemcinin bax RedaktePetrofizika Radiometriya Seysmologiya Geometrik pilleIstinadlar Redakte Azerbaycan Milli ENSIKLOPEDIYASIXarici kecidler RedakteTektonofizika sobesiMenbe https az wikipedia org w index php title Tektonofizika amp oldid 4377705, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.