Səthi axın potensial enerjisini yaradan relyefin bütün ünsürləri eroziya prosesini yaradan imkanına malikdir. Daha doğrusu hər hansı bir şəraitdə eroziya prosesinin əmələgəlmə gərginliyi və inkişafı ilk növbədə yerin relyefindən, eləcə də mövcud yamacların mailliyindən, baxarlığından, onların məsafəsindən və yamacların səth quruluşunun formasından (kələ-kötürlü, çala və qabarıqlığın bir-birini əvəzetmə tezliyindən) asılı olur. Ümumiyyətlə səthi maillik xəritəsi dedikdə yer səthinin relyef quruluşunda sərbəst su axımının yaranması potensialına malik relyefin müəyyən maillik bucağı altında şaquli formasını özündə əks etdirən planı yada düşür. Səthi maillik xəritəsi hər hansı şəraitdə səth axınlarının sərbəst baş vermə ehtimalı olan bütün ərazilər üçün tərtib edilir. Bundan başqa dağətəyi və dağlıq bölgələrdə torpaqların becərilməsi müxtəlif maillik bucağına və baxarlığa malik yamaclarda aparıldığına, eləcə də leysan xarakterli yağışların yağma ehtimalı çox olan dağətəyi və dağlıq bölgələr üçün səthi maillik xəritələrinin tərtibi olduqca vacibdir. Səthi maillik xəritələri digər tərəfdən ona görə lazımdır ki, tərtib edilmiş həmin xəritələrdə yer səthinin hansı dərəcədə mailliyə malik olması və eroziyaya potensial təhlükəli sahələr əvvəlcədən müəyyən edilir və sel hadisəsi baş verdikdə və səthi yayılma prosesi getmə ehtimal olan yerlər (xüsusən əkinaltı torpaqlar yayılan sahələr) üzrə eroziyaya qarşı tədbirlər sistemi göstərilməlidir.
Maillik dərəcələrinin seçilməsi
Xəritələr tərtib edilərkən səth axınlarına potensial təhlükəli yamacların və digər sahələrin maillik dərəcələrini ifadə etmək üçün aşağıda göstərilən şkaladan istifadə edilməlidir: 0-1, 1-3, 3-5, 5-10, 10-15, 15-20, 20-30, 30-45, >45. Göstərilmiş metod və şkaladan istifadə edilərək Azərbaycan Respublikasınıneroziyaya potensial təhlükəli bütün əraziləri üçün irimiqyaslı (1:10 000) səthi maillik xəritələri tərtib edilməlidir. Həmin materiyallar əsasında gələcəkdə torpaqların səthi və qobueroziyasının qarşısının alınmasına aid tədbirlər kompleksinin işlənməsi məqsədilə müvafiq kiçik (1:100000, 1:200000 və 1:500000) miqyaslı xəritələr hazırlanmalıdır.
Maillik xəritələrin əhəmiyyəti
Son vaxtlar iqlimdə istiləşmələrin yüksələn xətlə davam etməsi ilə əlaqədar leysan xarakterli yağıntıların tez-tez təkrarlanması və bunun nəticəsində torpaq eroziyası prosesləri və yaşayış məntəqələrinin, yerüstü və yeraltı xətt tikintilərinin su basması halları güclənmişdir. Baş verəcək bu kimi təbii proseslərin qarşısının alınmasında səthi maillik xəritələrinin köməyindən istifadə etmək olar.
Nəticə
Səthi maillik xəritələri dağətəyi və dağlıq zonalarla yanaşı düzənlik zonalar üzrə də tərtib edilməlidir. Çünki bütün hallarda eroziyaya qarşı mübarizə tədbirləri görülməzsə, hətta düzənlikdə də belə intensiv torpaq eroziyası prosesi baş verə bilər. Məlum olduğu kimi respublikamızın düzənlik hissələrində eroziya və su basma hadisəsi qəfildən yağan leysan yağıntılarının düşməsi və suvarma suları ilə əlaqədardır (suvarılan zonada). Yəni bu vaxt müəyyən mailliyə malik cərgələrarası becərilən bitkilər yayılmış torpaqlarda irriqasiya eroziyası baş verir. Belə hallarda suvarılan sahələr özünün təbii münbitliyini itirir, çünki yuyuntu məhsulları ilə bərabər torpağın şum qatında humus, qida elementləri, torpağa verilmiş üzvi və mineral gübrələr yuyur və suya davamlı aqreqatların strukturluluq funksionallığı öz möhtəviyyatını itirir.
Xarici keçidlər
КАРТА СКЛОНА
Həmçinin bax
Горнолыжная трасса
İstinadlar
Q.Ş.Məmmədov, Q.Ş. Yaqubov "Eroziyaya uğramış, şorlaşmış, şorakətləşmiş və digər səbəblərdən deqradasiyaya məruz qalmış torpaqların müəyyən edilməsi və xəritələşdirilməsi, onlardan səmərəli istifadə olunması ilə bağlı təkliflərin hazırlanmasına dair TƏLİMAT" Bakı: 2010, səh: 32-34
September 12, 2021
səthi, meyillik, xəritəsinin, tərtibi, səthi, maillik, xəritəsinin, tərtibi, mündəricat, ümumi, məlumat, maillik, dərəcələrinin, seçilməsi, maillik, xəritələrin, əhəmiyyəti, nəticə, xarici, keçidlər, həmçinin, istinadlarümumi, məlumat, redaktəsəthi, axın, pote. Sethi maillik xeritesinin tertibi Mundericat 1 Umumi melumat 2 Maillik derecelerinin secilmesi 3 Maillik xeritelerin ehemiyyeti 4 Netice 5 Xarici kecidler 6 Hemcinin bax 7 IstinadlarUmumi melumat RedakteSethi axin potensial enerjisini yaradan relyefin butun unsurleri eroziya prosesini yaradan imkanina malikdir Daha dogrusu her hansi bir seraitde eroziya prosesinin emelegelme gerginliyi ve inkisafi ilk novbede yerin relyefinden elece de movcud yamaclarin mailliyinden baxarligindan onlarin mesafesinden ve yamaclarin seth qurulusunun formasindan kele koturlu cala ve qabariqligin bir birini evezetme tezliyinden asili olur Umumiyyetle sethi maillik xeritesi dedikde yer sethinin relyef qurulusunda serbest su aximinin yaranmasi potensialina malik relyefin mueyyen maillik bucagi altinda saquli formasini ozunde eks etdiren plani yada dusur Sethi maillik xeritesi her hansi seraitde seth axinlarinin serbest bas verme ehtimali olan butun eraziler ucun tertib edilir Bundan basqa dageteyi ve dagliq bolgelerde torpaqlarin becerilmesi muxtelif maillik bucagina ve baxarliga malik yamaclarda aparildigina elece de leysan xarakterli yagislarin yagma ehtimali cox olan dageteyi ve dagliq bolgeler ucun sethi maillik xeritelerinin tertibi olduqca vacibdir Sethi maillik xeriteleri diger terefden ona gore lazimdir ki tertib edilmis hemin xeritelerde yer sethinin hansi derecede mailliye malik olmasi ve eroziyaya potensial tehlukeli saheler evvelceden mueyyen edilir ve sel hadisesi bas verdikde ve sethi yayilma prosesi getme ehtimal olan yerler xususen ekinalti torpaqlar yayilan saheler uzre eroziyaya qarsi tedbirler sistemi gosterilmelidir Maillik derecelerinin secilmesi RedakteXeriteler tertib edilerken seth axinlarina potensial tehlukeli yamaclarin ve diger sahelerin maillik derecelerini ifade etmek ucun asagida gosterilen skaladan istifade edilmelidir 0 1 1 3 3 5 5 10 10 15 15 20 20 30 30 45 gt 45 Gosterilmis metod ve skaladan istifade edilerek Azerbaycan Respublikasinin eroziyaya potensial tehlukeli butun erazileri ucun irimiqyasli 1 10 000 sethi maillik xeriteleri tertib edilmelidir Hemin materiyallar esasinda gelecekde torpaqlarin sethi ve qobu eroziyasinin qarsisinin alinmasina aid tedbirler kompleksinin islenmesi meqsedile muvafiq kicik 1 100000 1 200000 ve 1 500000 miqyasli xeriteler hazirlanmalidir Maillik xeritelerin ehemiyyeti RedakteSon vaxtlar iqlimde istilesmelerin yukselen xetle davam etmesi ile elaqedar leysan xarakterli yagintilarin tez tez tekrarlanmasi ve bunun neticesinde torpaq eroziyasi prosesleri ve yasayis menteqelerinin yerustu ve yeralti xett tikintilerinin su basmasi hallari guclenmisdir Bas verecek bu kimi tebii proseslerin qarsisinin alinmasinda sethi maillik xeritelerinin komeyinden istifade etmek olar Netice RedakteSethi maillik xeriteleri dageteyi ve dagliq zonalarla yanasi duzenlik zonalar uzre de tertib edilmelidir Cunki butun hallarda eroziyaya qarsi mubarize tedbirleri gorulmezse hetta duzenlikde de bele intensiv torpaq eroziyasi prosesi bas vere biler Melum oldugu kimi respublikamizin duzenlik hisselerinde eroziya ve su basma hadisesi qefilden yagan leysan yagintilarinin dusmesi ve suvarma sulari ile elaqedardir suvarilan zonada Yeni bu vaxt mueyyen mailliye malik cergelerarasi becerilen bitkiler yayilmis torpaqlarda irriqasiya eroziyasi bas verir Bele hallarda suvarilan saheler ozunun tebii munbitliyini itirir cunki yuyuntu mehsullari ile beraber torpagin sum qatinda humus qida elementleri torpaga verilmis uzvi ve mineral gubreler yuyur ve suya davamli aqreqatlarin strukturluluq funksionalligi oz mohteviyyatini itirir 1 Xarici kecidler RedakteKARTA SKLONAHemcinin bax RedakteGornolyzhnaya trassaIstinadlar Redakte Q S Memmedov Q S Yaqubov Eroziyaya ugramis sorlasmis soraketlesmis ve diger sebeblerden deqradasiyaya meruz qalmis torpaqlarin mueyyen edilmesi ve xeritelesdirilmesi onlardan semereli istifade olunmasi ile bagli tekliflerin hazirlanmasina dair TELIMAT Baki 2010 seh 32 34Menbe https az wikipedia org w index php title Sethi meyillik xeritesinin tertibi amp oldid 3985532, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
