fbpx
Wikipedia

Səməd Mövləvi

Avqust 12, 2021

Əbdülsəməd Mirzə Məhəmməd oğlu Mövləvi-Rzalı (20 fevral 1900(1900-02-20), Təbriz, Cənubi Azərbaycan – 3 fevral 1962(1962-02-03), Naxçıvan) — Azərbaycan teatr aktyoru və rejissoru, Azərbaycan SSR xalq artisti (1960).

Səməd Mövləvi
Digər adı Əbdülsəməd Rzalı
Doğum tarixi
Doğum yeri Təbriz, Cənubi Azərbaycan
Vəfat tarixi (61 yaşında)
Vəfat yeri Naxçıvan, Naxçıvan MSSR, Azərbaycan SSR, SSRİ
Dəfn yeri Naxçıvan
Vətəndaşlığı SSRİ
Uşağı Tofiq Mövləvi
Fəaliyyəti teatr aktyoru və rejissoru
Fəaliyyət illəri 1921–1962
Mükafatları

Həyatı

Əbdülsəməd Rzalı 20 fevral 1900-cü ildə Təbriz şəhərində yoxsul bir ailədə dünyaya göz açmışdır. Atası Mirzə Məmməd Mövləvi Təbrizdə xalçaçılıq karxanasında işləmişdir. Səməd Mövləvi 8 yaşında ikən atasını itirmiş və böyük qardaşı Əhməd ağanın himayəsində yaşamışdır. O, ilk təhsilini molla məktəbində almış və 1916-cı ildə buranı bitirmişdir. 1921-ci ildə Cənubi Azərbaycanda baş verən siyasi proseslərə görə Naxçıvana köçməyə məcbur olmuşdur.

Həmin ildən etibarən Azərbaycanın görkəmli səhnə xadimi Hüseyn Ərəblinski tərəfindən səhnəyə cəlb edilmişdir. SSRİ Xalq artisti Sidqi Ruhulla öz xatirələrində belə yazır: "Mən qastrola gedərkən Təbrizdə Nəriman Nərimanovun "Nadir Şah" faciəsini tamaşaya qoyduğumuz zaman qadın surəti Gülcahanı ifa edən tapılmadı. Mən həmin rolu "Rüşdiyyə" məktəbində təhsil alan gənc tələbə Səməd Mövləviyə tapşırdım. O, heç nədən çəkinmədən çox böyük bir cəsarətlə Gülcahan rolunu ifa etdi". O zamanlar İranda birinci rus inqilabının təsiri ilə bir sıra mütərəqqi təşkilatlar yaradılmışdı ki, bunlardan biri də "Cəmiyyəti-xeyriyyə" idi. Bu təşkilat öz mütərəqqi fikirlərini kütlələrə çatdırmaq üçün ən güclü vasitələrindən biri olan teatr cəmiyyətini təşkilat nəzdində ideoloji məqsəd kimi yaratmışdı. Səməd Mövləvi həmin vaxt Təbrizdə ilk dəfə tamaşaya qoyulmuş "Ölülər" tragikomediyasında İskəndər obrazını Böyük xan Naxçıvanlı, çirkin əməllər carçısı olan Şeyx Nəsrulla surətini isə Səməd Mövləvi böyük məharətlə oynamışdır. Səhnəmizin sabiq əməkdaşlarından biri olan Əkbər Abbasov öz xatirələrinin birində deyir:"Çox yaxşı yadımdadır, Səməd Mövləvi o zaman Şeyx Nəsrulla rolunu çox böyük məharətlə oynayırdı. Mən də Səməd Mövləvidəki fitri talantı görüb Naxçıvanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra onun Naxçıvan səhnəsinə gətirilməsini təşkil etdim". Yarım əsrə yaxın bir dövrdə Səməd Mövləvi 225-dən çox müxtəlif xarakterli obraz yaratmışdır.

O, İrəvan şəhərində Azərbaycan teatrının təşkil olunması üçün rəhbərliyə dəvət olunmuş, 1924-cü ildən 1925-ci ilin sentyabrınadək oradakı Azərbaycan teatrında Hüseyn Cavidin "İblis", "Şeyx Sənan", C.Cabbarlının "Aydın", N.Nərimanovun "Nadir Şah", Ü.Hacıbəyovun "Leyli və Məcnun", "Ər və arvad", "Arşın mal alan" pyeslərini tamaşaya qoymuşdur. Səməd Mövləvinin Tiflis şəhərindəki yaradıcılığı da diqqətəlayiqdir. Belə ki, Tuqanov, Burçalov, Yevdokimov, Diyevski, Mərcanaşvili, Kirmanşahlı kimi rejissorların Tiflis səhnəsindəki yaradıcılığı Səməd Mövləvi üçün bir məktəb olmuş və onun səhnə fəaliyyətində dönüş əmələ gətirmişdir. Daha sonra Səməd Mövləvi doğma yurdu saydığı Naxçıvana qayıdaraq Dövlət Dram Teatrında rejissor işləməyə başlayır.

1921-ci ildən ömrünün sonunadək Naxçıvan Dram Teatrında (sonralar Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrı) işləmiş, Üzeyir Hacıbəyovun "Leyli və Məcnun", "Əsli və Kərəm", "Şah Abbas və Xurşid Banu" operalarını tamaşaya qoymuşdur. 1924–1926-cı illərdə İrəvan və Tiflis Azərbaycan teatrlarında işləmiş, İrəvanda "Leyli və Məсnun" və "Arşın mal alan" tamaşalarına quruluş vermişdir.

O, İrəvan şəhərində Azərbaycan teatrının təşkil olunması üçün rəhbərliyə dəvət olunmuş, 1924-cü ildən 1925-ci ilin sentyabrınadək oradakı Azərbaycan teatrında Hüseyn Cavidin "İblis", "Şeyx Sənan", C.Cabbarlının "Aydın", N.Nərimanovun "Nadir Şah", Ü.Hacıbəyovun "Leyli və Məcnun", "Ər və arvad", "Arşın mal alan" pyeslərini tamaşaya qoymuşdur. Səməd Mövləvinin Tiflis şəhərindəki yaradıcılığı da diqqətəlayiqdir. Belə ki, Tuqanov, Burçalov, Yevdokimov, Diyevski, Mərcanaşvili, Kirmanşahlı kimi rejissorların Tiflis səhnəsindəki yaradıcılığı Səməd Mövləvi üçün bir məktəb olmuş və onun səhnə fəaliyyətində dönüş əmələ gətirmişdir. Daha sonra Səməd Mövləvi doğma yurdu saydığı Naxçıvana qayıdaraq Dövlət Dram Teatrında rejissor işləməyə başlayır.

O, Cəfər Cabbarlının "Od gəlini", "1905-ci ildə", Hüseyn Cavidin "Şeyx Sənan", "İblis", "Şeyda","Uçurum","Dəli knyaz", M.F. Axundovun "Hacı Qara", Şəmsəddin Saminin "Dəmirçi gavə", gürcü yazıçısı Şanşiaşvilinin "Anzor", Şekspirin "Hamlet", "Otello", Şillerin "Qaçaqlar", "Məkr və məhəbbət", hind yazıçısı Hüseyn Fitrətin "Hind ixtilaçıları", rus klassiklərindən Qoqolun "Müfəttiş", Ostrovskinin "Günahsız müqəssirlər", Şkvarkinin "Özgə uşağı" pyeslərini müvəffəqiyyətlə tamaşaya qoymuş və özü də ayrı-ayrı rollarda çıxış etmişdir. Onun ifa etdiyi rollar silsiləsində yaratdığı surətlər rəngarəng olmaqla, S.Mövləvidəki yaradıcılıq qabiliyyətinin olmasını aydın göstərir. "Şeyx Nəsrulla", "dəmirçi Gavə", "Nadir Şah", "general Karl","Otello","Ferdinand", "Anzor", "İblis","Sənan", "Məcnun", "Kərəm", "Mirzə Səməndər", "Vidadi" kimi rollarda Səməd Mövləvi yaradıcılığının birtərəfli deyil, rəngarəng, həm də nə qədər təbii şəkildə inkişaf etdiyini tamaşaçılar görüb alqışlamışlar.

İkinci Dünya müharibəsi illərində özünü fəal bir ictimaiyyətçi kimi göstərən Səməd Mövləvinin fəaliyyətini nəzərə alan SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti onu "İgidliyə görə", "Qafqazın müdafiəsinə görə" medalları ilə təltif etmişdir. Ona 17 iyun 1943-cü ildə "Azərbaycan SSR əməkdar artisti", 24 may 1960-cı ildə isə "Azərbaycan SSR xalq artisti" fəxri adları verilmişdir.

Azərbaycan səhnəsinin görkəmli sənətkarlarından olan S.Mövləvi 1962-ci il fevral ayının 3-də Naxçıvanda vəfat etmişdir. Müstəqillik illərində nəşr olunan "Naxçıvan teatrının salnaməsi" kitabında görkəmli aktyor barədə müfəssəl məlumat verilmişdir.

İstinadlar

  1. Naxçıvan teatrının görkəmli siması – Səməd Mövləvi

Avqust 12, 2021
səməd, mövləvi, əbdülsəməd, mirzə, məhəmməd, oğlu, mövləvi, rzalı, fevral, 1900, 1900, təbriz, cənubi, azərbaycan, fevral, 1962, 1962, naxçıvan, azərbaycan, teatr, aktyoru, rejissoru, azərbaycan, xalq, artisti, 1960, digər, adı, əbdülsəməd, rzalıdoğum, tarixi,. Ebdulsemed Mirze Mehemmed oglu Movlevi Rzali 20 fevral 1900 1900 02 20 Tebriz Cenubi Azerbaycan 3 fevral 1962 1962 02 03 Naxcivan Azerbaycan teatr aktyoru ve rejissoru Azerbaycan SSR xalq artisti 1960 Semed MovleviDiger adi Ebdulsemed RzaliDogum tarixi 20 fevral 1900Dogum yeri Tebriz Cenubi AzerbaycanVefat tarixi 3 fevral 1962 61 yasinda Vefat yeri Naxcivan Naxcivan MSSR Azerbaycan SSR SSRIDefn yeri NaxcivanVetendasligi SSRIUsagi Tofiq MovleviFealiyyeti teatr aktyoru ve rejissoruFealiyyet illeri 1921 1962Mukafatlari 1960Heyati RedakteEbdulsemed Rzali 20 fevral 1900 cu ilde Tebriz seherinde yoxsul bir ailede dunyaya goz acmisdir Atasi Mirze Memmed Movlevi Tebrizde xalcaciliq karxanasinda islemisdir Semed Movlevi 8 yasinda iken atasini itirmis ve boyuk qardasi Ehmed aganin himayesinde yasamisdir O ilk tehsilini molla mektebinde almis ve 1916 ci ilde burani bitirmisdir 1921 ci ilde Cenubi Azerbaycanda bas veren siyasi proseslere gore Naxcivana kocmeye mecbur olmusdur Hemin ilden etibaren Azerbaycanin gorkemli sehne xadimi Huseyn Ereblinski terefinden sehneye celb edilmisdir SSRI Xalq artisti Sidqi Ruhulla oz xatirelerinde bele yazir Men qastrola gederken Tebrizde Neriman Nerimanovun Nadir Sah faciesini tamasaya qoydugumuz zaman qadin sureti Gulcahani ifa eden tapilmadi Men hemin rolu Rusdiyye mektebinde tehsil alan genc telebe Semed Movleviye tapsirdim O hec neden cekinmeden cox boyuk bir cesaretle Gulcahan rolunu ifa etdi O zamanlar Iranda birinci rus inqilabinin tesiri ile bir sira mutereqqi teskilatlar yaradilmisdi ki bunlardan biri de Cemiyyeti xeyriyye idi Bu teskilat oz mutereqqi fikirlerini kutlelere catdirmaq ucun en guclu vasitelerinden biri olan teatr cemiyyetini teskilat nezdinde ideoloji meqsed kimi yaratmisdi Semed Movlevi hemin vaxt Tebrizde ilk defe tamasaya qoyulmus Oluler tragikomediyasinda Iskender obrazini Boyuk xan Naxcivanli cirkin emeller carcisi olan Seyx Nesrulla suretini ise Semed Movlevi boyuk meharetle oynamisdir Sehnemizin sabiq emekdaslarindan biri olan Ekber Abbasov oz xatirelerinin birinde deyir Cox yaxsi yadimdadir Semed Movlevi o zaman Seyx Nesrulla rolunu cox boyuk meharetle oynayirdi Men de Semed Movlevideki fitri talanti gorub Naxcivanda sovet hakimiyyeti qurulduqdan sonra onun Naxcivan sehnesine getirilmesini teskil etdim Yarim esre yaxin bir dovrde Semed Movlevi 225 den cox muxtelif xarakterli obraz yaratmisdir O Irevan seherinde Azerbaycan teatrinin teskil olunmasi ucun rehberliye devet olunmus 1924 cu ilden 1925 ci ilin sentyabrinadek oradaki Azerbaycan teatrinda Huseyn Cavidin Iblis Seyx Senan C Cabbarlinin Aydin N Nerimanovun Nadir Sah U Hacibeyovun Leyli ve Mecnun Er ve arvad Arsin mal alan pyeslerini tamasaya qoymusdur Semed Movlevinin Tiflis seherindeki yaradiciligi da diqqetelayiqdir Bele ki Tuqanov Burcalov Yevdokimov Diyevski Mercanasvili Kirmansahli kimi rejissorlarin Tiflis sehnesindeki yaradiciligi Semed Movlevi ucun bir mekteb olmus ve onun sehne fealiyyetinde donus emele getirmisdir Daha sonra Semed Movlevi dogma yurdu saydigi Naxcivana qayidaraq Dovlet Dram Teatrinda rejissor islemeye baslayir 1921 ci ilden omrunun sonunadek Naxcivan Dram Teatrinda sonralar Naxcivan Dovlet Musiqili Dram Teatri islemis Uzeyir Hacibeyovun Leyli ve Mecnun Esli ve Kerem Sah Abbas ve Xursid Banu operalarini tamasaya qoymusdur 1924 1926 ci illerde Irevan ve Tiflis Azerbaycan teatrlarinda islemis Irevanda Leyli ve Mesnun ve Arsin mal alan tamasalarina qurulus vermisdir O Irevan seherinde Azerbaycan teatrinin teskil olunmasi ucun rehberliye devet olunmus 1924 cu ilden 1925 ci ilin sentyabrinadek oradaki Azerbaycan teatrinda Huseyn Cavidin Iblis Seyx Senan C Cabbarlinin Aydin N Nerimanovun Nadir Sah U Hacibeyovun Leyli ve Mecnun Er ve arvad Arsin mal alan pyeslerini tamasaya qoymusdur Semed Movlevinin Tiflis seherindeki yaradiciligi da diqqetelayiqdir Bele ki Tuqanov Burcalov Yevdokimov Diyevski Mercanasvili Kirmansahli kimi rejissorlarin Tiflis sehnesindeki yaradiciligi Semed Movlevi ucun bir mekteb olmus ve onun sehne fealiyyetinde donus emele getirmisdir Daha sonra Semed Movlevi dogma yurdu saydigi Naxcivana qayidaraq Dovlet Dram Teatrinda rejissor islemeye baslayir O Cefer Cabbarlinin Od gelini 1905 ci ilde Huseyn Cavidin Seyx Senan Iblis Seyda Ucurum Deli knyaz M F Axundovun Haci Qara Semseddin Saminin Demirci gave gurcu yazicisi Sansiasvilinin Anzor Sekspirin Hamlet Otello Sillerin Qacaqlar Mekr ve mehebbet hind yazicisi Huseyn Fitretin Hind ixtilacilari rus klassiklerinden Qoqolun Mufettis Ostrovskinin Gunahsiz muqessirler Skvarkinin Ozge usagi pyeslerini muveffeqiyyetle tamasaya qoymus ve ozu de ayri ayri rollarda cixis etmisdir Onun ifa etdiyi rollar silsilesinde yaratdigi suretler rengareng olmaqla S Movlevideki yaradiciliq qabiliyyetinin olmasini aydin gosterir Seyx Nesrulla demirci Gave Nadir Sah general Karl Otello Ferdinand Anzor Iblis Senan Mecnun Kerem Mirze Semender Vidadi kimi rollarda Semed Movlevi yaradiciliginin birterefli deyil rengareng hem de ne qeder tebii sekilde inkisaf etdiyini tamasacilar gorub alqislamislar Ikinci Dunya muharibesi illerinde ozunu feal bir ictimaiyyetci kimi gosteren Semed Movlevinin fealiyyetini nezere alan SSRI Ali Sovetinin Reyaset Heyeti onu Igidliye gore Qafqazin mudafiesine gore medallari ile teltif etmisdir Ona 17 iyun 1943 cu ilde Azerbaycan SSR emekdar artisti 24 may 1960 ci ilde ise Azerbaycan SSR xalq artisti fexri adlari verilmisdir Azerbaycan sehnesinin gorkemli senetkarlarindan olan S Movlevi 1962 ci il fevral ayinin 3 de Naxcivanda vefat etmisdir Musteqillik illerinde nesr olunan Naxcivan teatrinin salnamesi kitabinda gorkemli aktyor barede mufessel melumat verilmisdir 1 Istinadlar Redakte Naxcivan teatrinin gorkemli simasi Semed MovleviMenbe https az wikipedia org w index php title Semed Movlevi amp oldid 5847924, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.