Azərbaycan RespublikasınınQobustan rayonunda olan kənd, Sündü ərazi vahidinin mərkəzi. Qobustan şəhərindən 95 km şərqdə, Sündü platosunda yerləşir. Mənbələrə görə, Sündü kəndinin tarixi eramızdan əvvələ təsadüf edir. Sündü kəndi Azərbaycanın ən qədim yaşayış yerlərindən biridir. Bu kəndin tarixi 5 min ildən artıqdır. Onun ərazisində tapılan maddi-mədəniyyət nümunələrinə əsasən kəndin tunc dövründə salınması ehtimal olunur. Tarixi mənbələr, yer adları bunu təsdiq edir. Bu kəndin qədimliyini sübut edən faktlardan biri də burada mövcud olan Sündü məscididir. 920-ci ildə tikilən bu məscid hazırda fəaliyyət göstərir. Əhalinin əsas məşğuliyyəti əkinçilik, heyvandarlıq və sənətkarlıq olub. Kənd 1918-ci ilin qanlı mart hadisələrindən-erməni təcavüzündən, soyqırımdan da yan keçməyib, daha çox əziyyət çəkib, dəhşətli itkilərlə üzləşib. 1918-ci ilin mart, aprel və may aylarında Azərbaycanın bir çox bölgələrində olduğu kimi Sündü kəndində də ermənilər misli görünməyən vəhşiliklər törədiblər. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə, 1918-ci ilin avqust ayında yaradılan komissiya tərəfindən soyqırım faktları araşdırılmışdır. Soyqırımı olan kəndlərdə yerli əhali ilə görüşərək iclaslar keçirən və həmin iclasları rəsmi şəkildə protokollaşdıran həmin komissiyanın üzvləri 1918-ci il noyabr ayının 8-də Sündü kəndində də görüş keçirmiş, görüş və hadisələr protokollaşdırılmışdır. İclasın protokolundan görünür ki, 1918-ci ilin aprel ayında, yəni soyqırım törədilən zaman Sündü kəndində 433 ev olmuş, əhalinin sayı 2.553 nəfər təşkil etmişdir. Ermənilərin törətdikləri soyqırım zamanı 198 ev yandırımış, 295 nəfər qətlə yetirilmişdir. Kəndin qocaman sakini Səbzalı kişinin xatirələrindən: "
Ermənilər ilk dəfə şimal istiqamətindən hücum ediblər. Erməni-bolşevik hakimiyyətinin rəhbəri Stepan Şaumyanın planı əsasında Bakıdan gələn Qozlu-Xilmilli istiqamətində cəmləşən erməni silahlı dəstələri 1918-ci ilin aprel ayında Sündü kəndində belə qanlı hadisələr törətdilər. XIX əsrdə Xilmilli kəndinə Rusiyadan köçürülən malakanlar (ruslar) həmin hadisələr zamanı ermənilərə kömək ediblər.
İlk qurbanlarımız Sündü kəndi ilə Xilmilli kəndi arasındakı “Dikdaş” adlı ərazidə olub. Qoçalı Cəbi oğlu və onun həyat yoldaşı Töhfə adlı qadın öz torpaq sahələrində işləyən zaman erməni hücumuna məruz qalıblar. Sonra Sündü kəndi top atəşinə tutulur. Əhali silahsız olduğuna görə yalnız qaçmaqla canlarını qurtarmağa çalışırlar. Lakin silahlı erməni dəstələri onları təqib ediblər. Yaşlı insanlar, azyaşlı uşaqlar kütləvi şəkildə qətlə yetiriliblər". Əhalinin qaça bilən hissəsi "Acıdərə" adlanan yer vasitəsilə qaçıb Kurdəmirə, oradan isə Azərbaycan Xalq Cümhuruyyətinin fəaliyyət göstərdiyi Gəncə şəhərinə gedib çıxıblar. Yalnız Türk İslam Ordusu Bakını azad etməyə gələndən sonra yerli əhali öz döğma yurdlarına qayıdıb. Bütün bu məlumatlar Azərbaycan Dövlət Arxivində 1061 nömrəli fondda yerləşir. 1937-ci ildə Sündü kəndi də sovet hökümətinin işgəncə terrorundan qurtula bilmir. Həmin ildə kənddən 15 nəfər sürgün edilmişdi. Kənd məktəbinin müəllimi Fariq Məmməd oğlun Həsənovun dediklərindən: "Atam danışırdı ki, o vaxt qaça bilməyən və onu aparmaq çətin olan yaşlı bir qadını həyətdə taxıl saxlamaq üçün istifadə olunan quyuda gizlədiblər. Əhali "Qəzənfər" adlanan yerdə, mağaralarda gizlənib. Ermənilər bu ərazini tərk edəndən sonra yenidən kəndə qayıdıb quyudakı həmin qadını da xilas ediblər. Babam Bağı kişi İslam Türk Odusunun bu ərazilərdən keçərək Bakıya doğru uğurlu yürüşünü xatırlayırdı. Başqa bir faktı qeyd edim ki, həmin hadisələr zamanı Umuleyla qadın danışırdı ki, onun yeganə bir körpəsi olub, o, uşağını götüb qaçırmış. Yolda ermənilər onun əlindən körpəsini alaraq gülələyiblər. Həmin qadın isə yalnız qaçaraq canını qurtara bilib. O qadın sonralar bu dəhşətli hadisıni hər zaman xatırlayırmış". Sündü kəndinin digər bir yaşlı sakini Nəcəfquliyev Boyükağa Əliağa öğlunun dediklərindən:
1918-ci il hadisələri haqqında atamdan eşitmişəm. O, inşaatçı olub. Həmin dövrdə Azərbaycana gələn türk qoşunları ilə təmasları olub. Bu regionda, Sündü və başqa qonşu kəndlərdə baş verən qanlı hadisələrin, erməni vəhşiliyinin canlı şahidi olub. Atam həmişə danışardı ki, həmin dəhşətli qırğının və faciənin qarşısının alınmasında Qafqaz İslam Ordusu böyük rol oynadı. Yoxsa dinc sakinlər erməni vəhşiliyinin qarşısının alınmasında aciz idi.
Toponimikası
Sündü oyk., miir. Qobustan r-nunun eyniadlı i.ə.v.-də kənd Sündü platosundadır. Sinədi adının təhrif olunmuş formasıdır. OykonimAzərbaycan dilindəki sinə (döş, yamac) və tat dilindəki di (kənd) sözlərindən ibarət olub, “yamacdakı kənd” mənasındadır. 1848-ci il məlumatına əsasən, həmin ərazidə Sündi icması da olmuşdur.
İctimai-siyasi həyatı
Sündü kəndində 50 saylı Qobustan-Xızı-Quba Seçki Dairəsinin 23 saylı seçki məntəqəsi yerləşir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin seçkilərində, Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilərdə, Azərbaycan Respublikasının bələdiyyələrinə seçkilərdə və ümumxalq səsverməsində (referendumda) 50 saylı Qobustan–Xızı–Quba saylı seçki dairəsi (23 saylı Sündü kənd seçki məntəqəsi) üzrə kütləvi tədbirlər yolu ilə seçkiqabağı təşviqatın aparılması üçün Sündü kənd mədəniyyət evinin qarşısında açıq havada yer ayrılmışdır.
Mədəniyyəti və təhsili
Kənddə Azərbaycanın Milli QəhrəmanıŞikar Şikarov adına orta məktəb fəaliyyət göstərir. Qeyd: Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Şikarov Şikar Şükür oğlu əslən Sündü kəndindəndir, 1953-cü ildə anadan olmuşdur. Bakı Ali Ümumqoşun Komandirlər məktəbini fərqlənmə diplomu ilə bitirdikdən sonra Rusiya ərazisində-Uzaq Şərqdə batalyon komandiri vəzifəsində xidmət etmiş, bundan sonra Frunze adına Hərbi Akademiyada akademik hərbi təhsil almışdır. Akademiyanı bitirdikdən sonra Almaniyadakı Sovet Qoşunları Qrupu tərkibində təkmilləşmə keçmiş, Kiyev Hərbi Dairəsinin hərbi hissələrindən birində qərargah rəisi vəzifəsində xidmət etmişdir. Azərbaycanda Qarabağın ərazi bütövlüyü uğrunda gedən müharibədə iştirak etmək məqsədilə vətənə qayıdır, Milli Ordunun yaradılmasında fəal iştirak edir. 1991-ci ildə Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri Baş Qərargah rəisinin 1-ci müavini təyin edilir. 1992-ci ilin martında cəbhəyə gedir, bir çox döyüş əməliyyatlarının hazırlanıb həyata keçirilməsində hərbi mütəxəssis kimi xidmətlər göstərir. Ömrünü ölkəmizin bütövlüyü uğrunda gedən mübarizəyə həsr etmiş Şikar Şikarov 1992-ci il iyunun 13-də Tərtər döyüşlərində qəhrəmancasına şəhid olmuşdur. Şəhidlər Xiyabanında dəfn olunmuşdur. Həmçinin uşaq bağçası, mədəniyyət evi, kitabxana, kinoqurğu, xəstəxana, memarlıq abidələrindən məscid (X əsr), arxeoloji abidələrdən orta əsrlərə aid mağaralar vardır. 2019-cu il mayın 7-də prezident İlham Əliyev Sündü kəndində yeni ümumtəhsil məktəbi binasının tikintisi haqqında sərəncam imzalayıb. Sərəncama əsasən, Sündü kəndində 360 şagird yerlik yeni ümumtəhsil məktəbi binasının tikintisi üçün Azərbaycan Respublikasının 2019-cu il dövlət büdcəsində nəzərdə tutulmuş Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ehtiyat fondundan Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinə ilkin olaraq 2,0 (iki) milyon manat ayrılıb.
Ölkə əhəmiyyətli arxeoloji abidələr
Qədirtəpə kurqanı (tunc dövrünə aid olub, Sündü kəndindən 2 km şimal-qərb istiqamətində yerləşir, artıq məhv olub – inv.№ 1354);
Köhnə qəbiristanlıq (orta əsrlərə aid olub, Sündü kəndindən şimalda yerləşir – inv.№ 5878);
Quyulu mağaralar–2 ədəd (orta əsrlərə aid olub, Sündü kəndinin cənubunda, Qəhlə dağında yerləşir – inv.№ 5879);
Mağaralar–8 ədəd (orta əsrlərə aid olub, Sündü kəndinin cənubunda, Qəhlə dağında yerləşir – inv.№ 5880);
Qəzənfər quyulu mağaralar–2 ədəd (orta əsrlərə aid olub, Sündü kəndində, Qəzənfər dağının cənub tərəfində yerləşir – inv.№ 5881);
Mağaralar–4 ədəd (orta əsrlərə aid olub, Sündü kəndindən 8 km cənubda yerləşir – inv.№ 5882);
Qədim yaşayış yeri (orta əsrlərə aid olub, Sündü kəndindən 20 km qərbdə yerləşir, artıq məhv olub – inv.№ 5883).
Yerli əhəmiyyətli memarlıq abidələri
Məscid(X əsrə (920-ci il) aid olub, Sündü kəndinin mərkəzi hissəsində yerləşir – inv.№ 4593)).
Səhiyyəsi
50 çarpayılıq Sündü kənd sahə xəstəxanası kənd əhalisinə tibbi xidmət göstərir.
Coğrafiyası və iqlimi
Sündü kəndi Böyük Qafqaz dağlarının cənub-şərq ətəklərində, Azərbaycan Respublikasının şərq hissəsində yerləşir. Yayı quraq keçən mülayim isti iqlimin olması ilə səciyyələnir. Tez-tez Xəzri küləkləri (şimal-şərq) əsir, şərq və cənub–şərq tərəfdən isti küləklərin əsməsi də təsadüf edilir.
Əhalisi
Sündü kəndinin əhalisi 2682 nəfərdir. Əhali milli tərkibinə görə Azərbaycan türklərindən ibarətdir, kənddə Azərbaycan türkcəsindən başqa hər hansı yerli dil və dialektdə danışılmır.
Qobustan rayonunun Sündü kəndində yeni məktəb tikiləcək
Qobustan rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır.Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Kənd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır.Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Avqust 06, 2021
sündü, azərbaycan, respublikasının, qobustan, rayonunun, inzibati, ərazi, vahidində, kənd, ölkə, azərbaycan, azərbaycanrayon, qobustan, rayonutarixi, coğrafiyasısaat, qurşağı, vikianbarda, əlaqəli, mediafayllar, mündəricat, tarixi, toponimikası, ictimai, siyas. Sundu Azerbaycan Respublikasinin Qobustan rayonunun inzibati erazi vahidinde kend Sundu40 37 36 sm e 48 49 55 s u Olke Azerbaycan AzerbaycanRayon Qobustan rayonuTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 04 00 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 2 Toponimikasi 3 Ictimai siyasi heyati 4 Medeniyyeti ve tehsili 4 1 Olke ehemiyyetli arxeoloji abideler 4 2 Yerli ehemiyyetli memarliq abideleri 5 Sehiyyesi 6 Cografiyasi ve iqlimi 7 Ehalisi 8 Iqtisadiyyati 9 Hemcinin bax 10 Xarici kecidler 11 IstinadlarTarixi RedakteAzerbaycan Respublikasinin Qobustan rayonunda olan kend Sundu erazi vahidinin merkezi Qobustan seherinden 95 km serqde Sundu platosunda yerlesir Menbelere gore Sundu kendinin tarixi eramizdan evvele tesaduf edir Sundu kendi Azerbaycanin en qedim yasayis yerlerinden biridir Bu kendin tarixi 5 min ilden artiqdir Onun erazisinde tapilan maddi medeniyyet numunelerine esasen kendin tunc dovrunde salinmasi ehtimal olunur Tarixi menbeler yer adlari bunu tesdiq edir Bu kendin qedimliyini subut eden faktlardan biri de burada movcud olan Sundu mescididir 920 ci ilde tikilen bu mescid hazirda fealiyyet gosterir Ehalinin esas mesguliyyeti ekincilik heyvandarliq ve senetkarliq olub Kend 1918 ci ilin qanli mart hadiselerinden ermeni tecavuzunden soyqirimdan da yan kecmeyib daha cox eziyyet cekib dehsetli itkilerle uzlesib 1918 ci ilin mart aprel ve may aylarinda Azerbaycanin bir cox bolgelerinde oldugu kimi Sundu kendinde de ermeniler misli gorunmeyen vehsilikler toredibler Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovrunde 1918 ci ilin avqust ayinda yaradilan komissiya terefinden soyqirim faktlari arasdirilmisdir Soyqirimi olan kendlerde yerli ehali ile goruserek iclaslar keciren ve hemin iclaslari resmi sekilde protokollasdiran hemin komissiyanin uzvleri 1918 ci il noyabr ayinin 8 de Sundu kendinde de gorus kecirmis gorus ve hadiseler protokollasdirilmisdir Iclasin protokolundan gorunur ki 1918 ci ilin aprel ayinda yeni soyqirim toredilen zaman Sundu kendinde 433 ev olmus ehalinin sayi 2 553 nefer teskil etmisdir Ermenilerin toretdikleri soyqirim zamani 198 ev yandirimis 295 nefer qetle yetirilmisdir Kendin qocaman sakini Sebzali kisinin xatirelerinden Ermeniler ilk defe simal istiqametinden hucum edibler Ermeni bolsevik hakimiyyetinin rehberi Stepan Saumyanin plani esasinda Bakidan gelen Qozlu Xilmilli istiqametinde cemlesen ermeni silahli desteleri 1918 ci ilin aprel ayinda Sundu kendinde bele qanli hadiseler toretdiler XIX esrde Xilmilli kendine Rusiyadan kocurulen malakanlar ruslar hemin hadiseler zamani ermenilere komek edibler Ilk qurbanlarimiz Sundu kendi ile Xilmilli kendi arasindaki Dikdas adli erazide olub Qocali Cebi oglu ve onun heyat yoldasi Tohfe adli qadin oz torpaq sahelerinde isleyen zaman ermeni hucumuna meruz qaliblar Sonra Sundu kendi top atesine tutulur Ehali silahsiz olduguna gore yalniz qacmaqla canlarini qurtarmaga calisirlar Lakin silahli ermeni desteleri onlari teqib edibler Yasli insanlar azyasli usaqlar kutlevi sekilde qetle yetirilibler Ehalinin qaca bilen hissesi Acidere adlanan yer vasitesile qacib Kurdemire oradan ise Azerbaycan Xalq Cumhuruyyetinin fealiyyet gosterdiyi Gence seherine gedib cixiblar Yalniz Turk Islam Ordusu Bakini azad etmeye gelenden sonra yerli ehali oz dogma yurdlarina qayidib Butun bu melumatlar Azerbaycan Dovlet Arxivinde 1061 nomreli fondda yerlesir 1937 ci ilde Sundu kendi de sovet hokumetinin isgence terrorundan qurtula bilmir Hemin ilde kendden 15 nefer surgun edilmisdi Kend mektebinin muellimi Fariq Memmed oglun Hesenovun dediklerinden Atam danisirdi ki o vaxt qaca bilmeyen ve onu aparmaq cetin olan yasli bir qadini heyetde taxil saxlamaq ucun istifade olunan quyuda gizledibler Ehali Qezenfer adlanan yerde magaralarda gizlenib Ermeniler bu erazini terk edenden sonra yeniden kende qayidib quyudaki hemin qadini da xilas edibler Babam Bagi kisi Islam Turk Odusunun bu erazilerden kecerek Bakiya dogru ugurlu yurusunu xatirlayirdi Basqa bir fakti qeyd edim ki hemin hadiseler zamani Umuleyla qadin danisirdi ki onun yegane bir korpesi olub o usagini gotub qacirmis Yolda ermeniler onun elinden korpesini alaraq guleleyibler Hemin qadin ise yalniz qacaraq canini qurtara bilib O qadin sonralar bu dehsetli hadisini her zaman xatirlayirmis Sundu kendinin diger bir yasli sakini Necefquliyev Boyukaga Eliaga oglunun dediklerinden 1918 ci il hadiseleri haqqinda atamdan esitmisem O insaatci olub Hemin dovrde Azerbaycana gelen turk qosunlari ile temaslari olub Bu regionda Sundu ve basqa qonsu kendlerde bas veren qanli hadiselerin ermeni vehsiliyinin canli sahidi olub Atam hemise danisardi ki hemin dehsetli qirginin ve facienin qarsisinin alinmasinda Qafqaz Islam Ordusu boyuk rol oynadi Yoxsa dinc sakinler ermeni vehsiliyinin qarsisinin alinmasinda aciz idi Toponimikasi RedakteSundu oyk miir Qobustan r nunun eyniadli i e v de kend Sundu platosundadir Sinedi adinin tehrif olunmus formasidir Oykonim Azerbaycan dilindeki sine dos yamac ve tat dilindeki di kend sozlerinden ibaret olub yamacdaki kend menasindadir 1848 ci il melumatina esasen hemin erazide Sundi icmasi da olmusdur 1 Ictimai siyasi heyati RedakteSundu kendinde 50 sayli Qobustan Xizi Quba Secki Dairesinin 23 sayli secki menteqesi yerlesir Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin seckilerinde Azerbaycan Respublikasinin Milli Meclisine seckilerde Azerbaycan Respublikasinin belediyyelerine seckilerde ve umumxalq sesvermesinde referendumda 50 sayli Qobustan Xizi Quba sayli secki dairesi 23 sayli Sundu kend secki menteqesi uzre kutlevi tedbirler yolu ile seckiqabagi tesviqatin aparilmasi ucun Sundu kend medeniyyet evinin qarsisinda aciq havada yer ayrilmisdir Medeniyyeti ve tehsili RedakteKendde Azerbaycanin Milli Qehremani Sikar Sikarov adina orta mekteb fealiyyet gosterir Qeyd Azerbaycanin Milli Qehremani Sikarov Sikar Sukur oglu eslen Sundu kendindendir 1953 cu ilde anadan olmusdur Baki Ali Umumqosun Komandirler mektebini ferqlenme diplomu ile bitirdikden sonra Rusiya erazisinde Uzaq Serqde batalyon komandiri vezifesinde xidmet etmis bundan sonra Frunze adina Herbi Akademiyada akademik herbi tehsil almisdir Akademiyani bitirdikden sonra Almaniyadaki Sovet Qosunlari Qrupu terkibinde tekmillesme kecmis Kiyev Herbi Dairesinin herbi hisselerinden birinde qerargah reisi vezifesinde xidmet etmisdir Azerbaycanda Qarabagin erazi butovluyu ugrunda geden muharibede istirak etmek meqsedile vetene qayidir Milli Ordunun yaradilmasinda feal istirak edir 1991 ci ilde Azerbaycan Respublikasi Silahli Quvveleri Bas Qerargah reisinin 1 ci muavini teyin edilir 1992 ci ilin martinda cebheye gedir bir cox doyus emeliyyatlarinin hazirlanib heyata kecirilmesinde herbi mutexessis kimi xidmetler gosterir Omrunu olkemizin butovluyu ugrunda geden mubarizeye hesr etmis Sikar Sikarov 1992 ci il iyunun 13 de Terter doyuslerinde qehremancasina sehid olmusdur Sehidler Xiyabaninda defn olunmusdur Hemcinin usaq bagcasi medeniyyet evi kitabxana kinoqurgu xestexana memarliq abidelerinden mescid X esr arxeoloji abidelerden orta esrlere aid magaralar vardir 2019 cu il mayin 7 de prezident Ilham Eliyev Sundu kendinde yeni umumtehsil mektebi binasinin tikintisi haqqinda serencam imzalayib Serencama esasen Sundu kendinde 360 sagird yerlik yeni umumtehsil mektebi binasinin tikintisi ucun Azerbaycan Respublikasinin 2019 cu il dovlet budcesinde nezerde tutulmus Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin ehtiyat fondundan Azerbaycan Respublikasinin Tehsil Nazirliyine ilkin olaraq 2 0 iki milyon manat ayrilib 2 Olke ehemiyyetli arxeoloji abideler Redakte Qedirtepe kurqani tunc dovrune aid olub Sundu kendinden 2 km simal qerb istiqametinde yerlesir artiq mehv olub inv 1354 Kohne qebiristanliq orta esrlere aid olub Sundu kendinden simalda yerlesir inv 5878 Quyulu magaralar 2 eded orta esrlere aid olub Sundu kendinin cenubunda Qehle daginda yerlesir inv 5879 Magaralar 8 eded orta esrlere aid olub Sundu kendinin cenubunda Qehle daginda yerlesir inv 5880 Qezenfer quyulu magaralar 2 eded orta esrlere aid olub Sundu kendinde Qezenfer daginin cenub terefinde yerlesir inv 5881 Magaralar 4 eded orta esrlere aid olub Sundu kendinden 8 km cenubda yerlesir inv 5882 Qedim yasayis yeri orta esrlere aid olub Sundu kendinden 20 km qerbde yerlesir artiq mehv olub inv 5883 Yerli ehemiyyetli memarliq abideleri Redakte Mescid X esre 920 ci il aid olub Sundu kendinin merkezi hissesinde yerlesir inv 4593 Sehiyyesi Redakte50 carpayiliq Sundu kend sahe xestexanasi kend ehalisine tibbi xidmet gosterir Cografiyasi ve iqlimi RedakteSundu kendi Boyuk Qafqaz daglarinin cenub serq eteklerinde Azerbaycan Respublikasinin serq hissesinde yerlesir Yayi quraq kecen mulayim isti iqlimin olmasi ile seciyyelenir Tez tez Xezri kulekleri simal serq esir serq ve cenub serq terefden isti kuleklerin esmesi de tesaduf edilir Ehalisi RedakteSundu kendinin ehalisi 2682 neferdir Ehali milli terkibine gore Azerbaycan turklerinden ibaretdir kendde Azerbaycan turkcesinden basqa her hansi yerli dil ve dialektde danisilmir 1918 ci ilin mart soyqiriminda ermeniler terefinden Sundu kendinde 295 nefer oldurulmusdur Iqtisadiyyati RedakteEhalisi ekincilik denli bitkiler xususile taxil uzumculuk ve heyvandarliqla mesguldur Taxilciliq esasen demye seraitinde becerilir Hemcinin bax RedakteQobustan rayonuXarici kecidler RedakteQobustan Rayon Icra Hakimiyyeti Heyder Eliyev Fondu Arxivlesdirilib 2010 10 08 at the Wayback Machine Azerbaycan Respublikasi Qobustan Rayon Icra HakimiyyetiIstinadlar Redakte Azerbaycan Toponimlerinin Ensiklopedik Lugeti Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Nesimi adina Dilcilik Institutu Serq qerb Baki 2007 seh 427 Qobustan rayonunun Sundu kendinde yeni mekteb tikilecek Qobustan rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Kend ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Sundu amp oldid 5915925, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
