fbpx
Wikipedia

SpaceX

September 25, 2021

SpaceX (ing. Space Exploration Technologies Corporation; azərb. Kosmik Kəşf Texnologiyalar Şirkəti‎) mərkəzi ABŞ-ın Kaliforniya ştatındakı Hotorn şəhərində olan bir amerikan kosmik nəqliyyat şirkətidir.

SpaceX
Tipi özəl şirkət
Yaranma tarixi 6 may 2002
Təsisçilər İlon Mask
Sənaye aviakosmos sənayesi[d]
İşçi sayı 6000 (2017, aprel)
Sayt spacex.com
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Şirkət 2002-ci ildə daha əvvəl PayPal-ın da yaradıcılarından olan, Tesla Motors şirkətinin CEO-su İlon Mask tərəfindən Marsın koloniyalaşdırılmasını təmin etmək üzrə kosmik nəqliyyatın xərcini azaltma hədəfi ilə quruldu. İndiyə kimi Falcon 1 ve Falcon 9 adlı ən başdan təkrar istifadə edə bilmək üçün dizayn edilmiş olan kosmosa uçuş qurğu/raket sistemlərini və Falcon 9 tərəfindən orbitə çıxardılmış olan Beynəlxalq kosmik stansiyaya ləvazimat/ərzaq təmin etmək üzrə Dragon (insansız) kosmik gəmisini yaratdş. Dragon kosmik gəmisini insanlı halı yaradılma mərhələsindədir.

SpaceX-in uğurları arasında bunlar vardır:

  • 28 sentyabr 2008 tarixində özəl sektor tərəfindən maliyyələşdirilən və orbitinə çatam ilk maye yanacaqçlı raket (Falcon 1);
  • 9 dekabr 2010 tarixində bir kosmik gəmini kosmosa göndərən, orbitinə oturdan və bu kosmik gəmini (Dragon) uğurlu bir formada dünyaya geri gətirən ilk şəxsi sektor şirkəti;
  • 25 may 2012 tarixində Beynəlxalq kosmik stansiyasına bir kosmik gəmi (Dragon) yollayan ilk şəxsi sektor şirkəti.

SES-8 peyki 3 dekabr 2013-cü ildə uçuşu SpaceX-in geosinxron orbitə ilk təslimatı olmuşdur.

Keyfiyyəti və xərci yoxlanış altında tutmaq məqsədi ilə SpaceX kosmik gəmi və raketlərdə istifadə etdiyi komponentin böyük hissəsi dizaynını, sınaqlarını və istehsalını şirkət daxilində həyata keçirdir; bu komponentlər arasında Falcon uçuş sistemi və Dragon kosmik gəmisində istifadə edilən Merlin, Kestrel və Draco raket mühərrikləri vardır. Bu SpaceX-in sektordakı ən ucuz uçuş qiymətini verə bilməsinə və ənənəvu raket inkişafı/istehsıal zamanını böyük nisbətdə azalda bilməsinə imkan yaratmışdır.

2013 noyabr ayında ticari uçuşlarla bazar lideri olan fransız şirkəti Arianespace SpaceX-in yaratdığı rəqabət səbəbi ilə Ariane 5 raketiyle geostasionar orbitə daşıdığı "daha yüngül peyklər" üçün ucuz qiymətləndirməyə gedəcəyini açıqlamışdı.

2006-cı ildə NASA şirkət ile Beynəlxalq kosmik stansiyaya yük tədarük edə biləcək bir uçuş/nəqliyyat sistemini dizayn edib həyata keçirə bilməsi üçün 'Ticari Orbiti Nəqliyyat' müqaviləsini imzaladı. SpaceX 2015 iyun etibarı ilə Beynəlxalq kosmik stansiyaya yük tədarük müqaviləsi altında 5 uçuş həyata keçirmişdir. NASA SpaceX ilə həmçinin NASA-nın 'Ticari Ekipaj İnkiçaf Etdirmə' proqramının parçası olaraq insanlı istifadəyə uyğun Dragon kosmik gəmisinin inkişafı və uğurlu bir formada istifadəsinin göstərilməsi üçün müqavilə imzalamışdır. SpaceX ilk ekipajı Dragon/Falcon 9 uçuşunu 2016-cı ildə etdi. Şirkət o zamana qədər kosmik gəmisinə, bütün ehtiyacları qarşıladığı təsdiqlənmiş, insan istifadəsi üçün uçuş vaxtı qaçış sistemini daxil etməyə çalışmışdır. NASA müqavilələri ilə birlikdə SpaceX şəxsi sektor şirkətləri ABŞ xaricində hökumət qurumları və amerikan ordusu ilə özünün uçuş xidmətləru üçün müqavilə imzalamışdır. 2015 fevral etibarıyla SpaceX 15 ədəd Falcon 9 raketini, 14 uğurlu və bir qismi uğursuzluqla uçmuş və müştəriləri üçün ən az 30 uçuş planı planlamış vəziyyətdədir.

Tarixçə

Yaradılması və inkişaf tarixi

SpaceX 2002-ci ilin İyun ayında, PayPal ve Tesla Motors şirkətlərinin ortaq qurucularından olan Elon Musk tərəfindən yaradılmışdır, çünki Elon Musk servəti ilə təqaüdə çıxmaq ya da xeyriyyə işləri görməkdən daha üstün bir iş görmək niyyətində idi, həmçinin kosmosda ucuz və etibarlı səyahət ABŞ-da qulağa xoş gələn və qazanca çevrilə biləcək bir sahə idi. Onun məqsədi özəl havayolu təyyarələrinə bənzər, kosmosa bir çox dəfə göndəriləbiləcək asan və ucuz başa gələn raketlər istehsal etmək idi. 2006-cı ilin mart ayında Musk artıq öz sərvətindən şirkətə 100 milyon $ vəsait ayırmışdı. 4 Aqust 2008 tarixində sponsor firması olan Founders Fund şirkəti SpaceX -ə əlavə olaraq 20 milyon $ vəsait ayırmışdır.

2012-ci ilin əvvəllərində şirkətin qurrucusu şirkətin haradasa 3-də 2-inə sahib idi. Şirkətin 70 milyon ədəd hissəsinin o zaman üçün  özəl sektor bazarındakı qiymətinin 875 milyon $ olduğu təxmin edilir, bu da SpaceX şirkətinin 2012-ci ilin fervral ayı ərəfəsində dəyərinin təxmini 1.3 milyar $ ətrafında olduğunu göstərir. 2012-ci ilin may ayındakı COTS 2+ uçuşundan sonra, şirkətin özəl sərmayesi haradasa iki qatına 2.4 milyar $ dəyərinə yüksəlmişdir.

2012-ci ildə şirkətin xalqın istifadəsinə verilməsinin 2013-cü ilin sonlarında mümkün olacağı söylənirdi, ancaq daha sonra Musk, 2013-cü ilin İyun ayında verdiyi açıqlamasında bunun "Planetlərarası daşıyıcı sistemin" nizamlı şəkildə uçuşlar həyata keçirməsinə qədər gözləyəcəyini bildirdi bu açıklama 2015-ci ildə dəyişdirilərək SpaceX-in xalqın xidətinə açıq bir şirkətə çevrilməsi üçün həlkə uzun illər lazım olduğu bildirildi.

Şirkət 2002-ci ildə yaradıldığından bəri sürətlə böyümüş, 2005-ci ilin oktyabr ayında 160 nəfər olan işçi sayı 2008-ci ilin iyul ayında 500-ü, 2010-cu ildə isə 1100-ü, 2012-ci ilin əvvəllərində 1800-ü və 2013-cü ilin əvvəllərində isə 3000-i keçmişdir.  2013-cü ilin sentyabr ayında şirkətin bütün işçilərinin sayı 3800 oldu.

2005-ci ilin yanvar ayında, SpaceX Surrey Satellite Technology Ltd. şirketinin % 10 hissəsini satın almışdır.

Maliyyələşmə

SpaceX özəl sektor tərəfindən maliyyələşdirilən bir kosmik səyahət şirkətidir. Birinci orbitə atılma vəsitəsi —Falcon 1 və üç raket matorunu—Merlin, Kestrel və Draco— tamamiylə özəl maliyə ehtiyatı ilə həyata keçirmişdir. SpaceX Merlin raket matorunun dəyişdirilimiş bir formasını istifadə edən  Falcon 9  orbitə atılma vasitəsinin maliyyəsinin bir qismi üçün  ABŞ hökuməti ilə müqavilə imzalamişdir. SpaceX, Metan yanacaqlı Raptor raket motorlu, Falcon Heavy ağır orbitə atılma vasitəsi və bir sıra yenidən istifadə ediləbilən orbitə atılma vasitələrinin texnologiyasını öz özəl maliyyəsi hesabına həyata keçirməkdədir.

2012-ci ilin may ayından etibarən SpaceX quruluşundan sonraki ilk 10 ildə cəmi 1 milyar $ maliyyə ilə işləmişdir. Bunun içərisindəki 200 Milyon $ dəyərində özəl maliyyənin yarısını Musk-un buraya qoyduğu 100 Milyon $ dəyərindəki maliyyədən ve digər sərmayəçilərin verdiyi 100 Milyon $ -dan ibarətdir. (Founders Fund, Draper Fisher Jurvetson, və s). Maliyyənin qalan hissəsi uzun müddətli atılma və inkişaf etdirmə sazişlərindəki "inkişaf müddəti" ara ödənişlərindən gəlmişdir. SpaceX 40 dan çox missiyanı həyata keçirmək məqsədilə öz özəl müştəriləri və NASA ilə 4 milyon $ -lıq müqavilə imzalamış, lakin bəzi özəl müştərilər maliyyəni aşağı salmışdır, 2012-ci ilin aprel ayına qədər NASA -nın fondları SpaceX-i 400–500 Milyon $ maliyyə ilə təmin etmişdir.

2015-ci ilin yanvar ayında SpaceX Google-dan ve Fidelity investisiya şirkətindən , şirkətin  8,333%-lik hissəsinə müvafiq cəmi 1 Milyar $ maliyyə aldı, beləliklə şirkətin dəyəri təxminən 12 milyar $ dəyərinə yüksəlmişdir. Əvvəllər bu investisiyanın SpaceX-in peyk istehsalı ve qlobal peyk internet xidməti işlərinə başlaması üçün olduğu düşünülsədə  Gwynne Shotwell 2015-ci ilin mart ayında verdiyi müsahibədə investisiyanın qlobal peyk internet xidməti ilə əlaqədar olmadığını bildirdi. Əslində Google   O3b və OneWeb ilə yollarını ayırdığından bəri peyk internet ortağı axtarmaqdaydı.

Kosmos vasitəsi və uçuş təchizatı

SpaceX hazırda iki geniş sinif raket mühərriki çıxarır: kerosin yanacaqlı Merlin mühərrikləri və hiperbolik yanacaqlı Draco / SuperDraco verici Bağlanma. Merlin iki ana sahəyə launch vasitəsinə güc verdi: İyun 2010-dakı orbitində uçan böyük Falcon 9 və ilk uçuşunu etməsi planlaşdırılan Falcon Heavy super ağır sinfi SpaceX eyni zamanda, aşağı-Dünya orbitinə kargoyu daşımaq üçün bir Falcon 9 boosters üzərinə atılan təzyiqli bir orbit kosmos vasitəsi olan Dragon'u və hal-hazırda insan dərəcəli olma mərhələsində olan Dragon 2 kosmos vasitəsini istehsal edir. 2014-ci ildə başlayan müxtəlif uçuş dizayn araşdırmaları və uçuş testləri vasitəsilə hazıfrlanır.

Raket mühərrikləri:

SpaceX'in 2002-ci ildə qurulmasından bu yana şirkət, atma vasitəsi təhriki üçün Merlin və KESTREL olmaqla üç raket mühərriki ailəsi inkişaf etdirdi və Draco nəzarət Kenetlenme. SpaceX bu anda iki dənə daha raket mühərriki inkişaf etdirir: SuperDraco və Raptor.

Merlin, SpaceX tərəfindən Falcon raket ailəsinin atma vasitələrində istifadə üçün inkişaf etdirilmiş bir raket mühərrikli ailədir. Merlin mühərrikləri, bir qaz-generator güc çevriminde itələyici olaraq LOX və RP-1-i istifadə etməkdədir. Merlin mühərriki başlanğıcda dəniz qurtarma və yenidən istifadə üçün hazırlandı. Merlin'in ürəyindəki şpris, ay modulu eniş mühərriki üçün Apollo Programında ilk istifadə pint növüdür. Itələyici qazlar, təkli mil, cüt fanlı turbo nasos ilə bəslənər.

KESTREL, LOX / RP-1 təzyiq bəsləməli bir raket mühərrikdir və Falcon 1 raketinin ikinci etap ana mühərriki olaraq istifadə edilmişdir. SpaceX'in Merlin mühərrikiylə eyni pintle arxitekturası ətrafında inşa edilmiş ancaq bir turbo nasos ehtiva etmir və yalnız tank təzyiqi ilə bəslənir. Avarəsi haznede və boğazda Ablatif olaraq soyudulur, eyni zamanda radiasiyala soyudulur və yüksək möhkəmlik bir niobium alaşımdan emal edilir.

Draco, monometil hidrazin yanacağı və azot tetroksit oksidləyiciyi istifadə hiperbolik maye itələyici raket mühərrikləridir. Hər Draco itələyici 400 newton (90 lbf) itələmə qüvvəsi istehsal edir. Dragon kosmos vasitəsində reaksiya nəzarət sistemi (RCS) Kenetlenme olaraq istifadə edərlər. SuperDraco mühərrikləri, başlanğıcda versiya 2 Dragon kosmik Dragon 2-də eniş və launch qaçış sistemi mühərrikləri olaraq istifadə ediləcək Draco iticilərinin çox daha güclü bir versiyasıdır.

Raptor, irəlidə İnterplanetary Transport System'de istifadə edilmək üzrə, metan yanacaqlı, tam axın mərhələli yanma dövrü mühərriklərinin yeni bir ailəsidir. İnkişaf versiyaları test ilə atəş edildi.

Falcon Launch vasitələri:

SpaceX, 2010-ci ildən bəri bütün missiyalarını Şahin 9'a daşıdı. Şahin Ağır'ı da fəal olaraq inkişaf etdirirlər və daha əvvəl Falcon 1 yol tapma vasitəsini inkişaf etdirdilər və uçdular.

Falcon 1, aşağı torpaq orbitinə bir neçə yüz kilo yerləşdirmə tutumuna sahib kiçik bir raket idi .Böyük Şahin 9 üçün anlayışlar və komponentlər inkişaf etdirmək üçün erkən bir test yatağı olaraq funksiya gördü. Falcon 1, 2006 və 2009-ci illər arasında beş səfər reallaşdırdı. 28 Sentyabr 2008-ci ildə dördüncü sınağında Falcon 1 müvəffəqiyyətlə orbitdə uzanaraq ilk xüsusi təşəbbüs tərəfindən maye yanacaqlı raket halına gəldi.

Falcon 9, orbitdə 22.800 kiloqrama (50.265 lb) qədər tutum təmin edə bilən, EELV sinifində orta-asansörlü bir vasitədir və Delta IV və Atlas V raketlərinin yanında dünya səviyyəsindəki digər atma sağlayıcılarıyla rəqabət etməyi məqsəd qoymaqdadır. İlk mərhələdə doqquz Merlin mühərriki var. Falcon 9 v1.0 raketi, ilk cəhdində 4 İyun 2010-cu ildə müvəffəqiyyətli bir şəkildə orbitdə tapıldı. Üçüncü uçuşu olan COTS Demo Flight 2, 22 May 2012-ci ildə bazara çıxdı və Beynəlxalq Kosmosa çatmaq üçün ilk kommersiya kosmos vasitəsidir. 2013-ci ildə Falcon 9 v1.1'e və 2015-ci ildə da mövcud Falcon 9 Full Thrust versiyasına yüksəldildi. Mart 2017 etibarı ilə Falcon 9 vasitələri, launch sonrasında digəri təkrarlanan bir ön odlama statik atəş üçün yanacaq edilərkən iki müvəffəqiyyətsizliklə 30 müvəffəqiyyətli missiya atdı.

2011-ci ildə SpaceX şirkəti Falcon Heavy şirkətinin inkişafına başladı. Bu, ümumilikdə 27 ədəd Merlin 1D mühərrikləri və propellant crossfeed ilə üç Falcon 9 birinci mərhələli bir nüvənin bir dəstəyi ilə konfiqurasiya edilmiş ağır yükləyici raketdir. Birinci mərhələ 62 milyon Merlin 1D mühərrikləri ilə 63,957 kiloqram (141,100 lb) qaldırmaq qabiliyyətinə malikdir, bu da 22,819 kN səviyyəsində dəniz səviyyəsinə, 24,681 kN-lik kosmosdadır. SpaceX inkişafı başa çatdıqda və raket sınaqdan keçirildikdə, Falcon Heavy dünyanın ən güclü raketidir. SpaceX, 2017-ci ilin ortalarında Falcon Heavy'nin ilk nümayiş uçuşunu hədəfləyir.

Dragon kapsulları:

SpaceX, 2005-ci ildə, on ilin sonuna qədər insan mərkəzli bir kommersiya edən proqramı izləməyi planladığını açıqladı. Dragon, yük daşıya bilən və ya yeddi hissəyə qədər orbitə uzanan ənənəvi bir küt konus ballistik kapsuludur.

NASA, 2006-ci ildə, COTS proqramı çərçivəsində ISS'ye ekipaj və yük təqdim etmə müqavilələri təqdim etmək üçün seçilən iki şirkətdən biri olduğunu açıqladı. SpaceX, Dragon'u istifadə edərək yük ikmalini və sonunda ekipaj daşıma xidmətlərini göstərdi. Dragon struktur test məqaləsinin ilk uçuşu İyun 2010-cu ildə, Falcon 9 atma vasitəsinin ilk uçuşunda Cape Canaveral Hava Qüvvələri Stansiyasında Launch Complex 40-dan reallaşdırıldı; Sınaq-up Əjdaha, aviyonik, istilik qalxanı və normal olaraq əməliyyat bir kosmos vasitəsində normal olaraq lazımlı olan digər əhəmiyyətli ünsürlərə sahib deyildi, ancaq atma vasitəsinin uçuş performansını təsdiqləmək üçün lazımlı bütün xüsusiyyətləri ehtiva edirdi. Əməliyyat bir Dragon kosmos vasitəsi, Dekabr 2010-cu ildə Falcon 9un ikinci uçuşu olan COTS Demo Flight 1-də başladıldı və iki orbitdən sonra Dünyaya etibarla geri döndü və bütün missiya hədəflərini tamamladı. Dragon, 2012-ci ildə Beynəlxalq Kosmik Stansiyasına yük təmin edən ilk kommersiya kosmik oldu və o zamandan bəri ISS'ye nizamlı ərz xidmətləri təmin edir.

Musk, 2009 və 2010-cu ildə, insan tərəfindən dərəcəlendirilən Dragon ölçülü planlarının davam etdiyini və tamamlanmasına 2 ilə 3 illik zaman çizelgesi gətirdiyini müxtəlif vəsiləylə təklif etdi. Bu Kosmos Aktı Müqaviləsi, Aprel 2011-ci ildə May 2012-ci ilə qədər davam edir və bir sonrakı müqavilə imzalanır. NASA, oktyabr 2011-ci ildə sistemin texniki planlarını təsdiqlədi və SpaceX, prototip təchizatın istehsalına başladı.

SpaceX, Dragon 2 kosmos vasitəsini noyabr 2017də ISS'ye ediləcək insansız bir sınaq uçuşunda atmağı planlaşdırır və daha sonra 2018-ci ildə mürettebatlı bir Dragon, kosmos mekiğinin emekliliğini bu yana ilk dəfə ABŞ-lı astronavtları ISS'ye göndərir. Fevral 2017də SpaceX, iki nəfərlik kosmos turistinin, iki xüsusi astronavtın bir Dragon kapsülüne aya və aya uçduğunu görən bir vəzifə üçün "əhəmiyyətli haqqları" endirdiyini bildirib. Missiyası açıqlayan mətbuat konfransında Elon Musk, missiya xərcinin Beynəlxalq Kosmos Stansiyasına bir astronavt gönderecekle "müqayisə" olacağını söylədi; 2017də astronavt başına təxminən 70 milyon dollar. Vəzifə 2018-ci ilin sonlarına doğru ediləcək.

NASA Ames Araşdırma Mərkəzi, SpaceX'in xüsusi olaraq maliyyəyə etdiyi son bir Mars vəzifəsi planlarına əlavə olaraq, Red Dragon adında bir anlayış inkişaf etdirdi: Falcon Heavy'i atma vasitəsi və trans-Mars inyeksiya vasitəsi olaraq istifadə aşağı xərcli bir Mars missiyası və Dragon Mars ' ın atmosferə girməsi üçün kapsuldur. Anlayışın başlanğıcda 2018-ci ildə bir NASA Discovery missiyası olaraq, daha sonra alternativ olaraq 2022-ci il üçün başladılması nəzərdə tutulurdu, ancaq Sentyabr 2015 etibarilə hələ NASA nəzdində maliyyə üçün təqdim edilməmişdir. Vəzifənin hədəfləri, Marsdan Dünyaya nümunələri, indi 6 milyard dollar olaraq nəzərdə tutulan NASA-nın öz dönüş örnekleminin xərcinin bir qisiminə geri aparacaqdı. Aprel 2016da SpaceX, 2018-ci ildə qədər dəyişdirilmiş bir Dragon Landerin Marsa atmağı planlaşdırdığını açıqlayıb. Bu layihə NASA və SpaceX arasındakı ictimai-xüsusi ortaqlığı müqaviləsinin bir hissəsi. SpaceX, 2017 başlarında vəzifəsini Falcon Heavy və Dragon 2 (Ekip əjdahası) kosmos vasitəsi kimi digər layihələrə həsr etmək üçün daha çox zamana sahib olmaq üçün 2020 başlatma pəncərəsinə itələdi. 2017-ci ilin sonunda Red Dragon'un ləğv edildiyi açıqlandı; SpaceX Marsda çox daha böyük bir gəmi enişinə konsentrə olacaq.

İstinadlar

  1. California Business Search (C2414622 - Space Exploration Technologies Corp) (ing.)
  2. Blue Origin’s older than SpaceX in more ways than one (ing.)
  3. http://www.nytimes.com/2006/02/05/business/yourmoney/a-bold-plan-to-go-where-men-have-gone-before.html
  4. https://tr.wikipedia.org/wiki/SpaceX#cite_note-5
  5. https://www.forbes.com/sites/calebmelby/2012/03/12/how-elon-musk-became-a-billionaire-twice-over/#400703d41c88
  6.  
  7. ""Elon Musk Anticipates Third IPO in Three Years With SpaceX"". 2013-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-09-27.
  8. http://www.privco.com/privately-held-spacex-worth-nearly-5-billion-or-20-share-double-its-pre-mission-secondary-market-pricing-following-historic-success-at-the-international-space-station
  9. https://www.bloomberg.com/news/articles/2012-02-09/musk-sees-good-chance-of-spacex-stock-offering-by-next-year
  10. https://www.forbes.com/sites/steveschaefer/2013/06/06/with-tesla-and-solarcity-soaring-elon-musk-talks-down-spacex-ipo-plans/#53787f6e59ad
  11. http://spacenews.com/spacex-opening-seattle-plant-to-build-4000-broadband-satellites/
  12. "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2013-06-23 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2013-06-23.
  13. . 2016-04-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-08-15.
  14. ↑ http://www.satellitetoday.com/publications/2013/03/01/launch-market-on-cusp-of-change/
  15. https://www.cnbc.com/id/47207833
  16. http://spacenews.com/spacex-confirms-google-investment/
  17. http://www.spacedaily.com/reports/Google_aboard_as_Musks_SpaceX_gets_1_bn_in_funding_999.html
  18. https://motherboard.vice.com/en_us/article/8qxeb5/spacex-no-one-laughs-anymore-when-we-talk-about-colonizing-mars
  19. https://arstechnica.com/information-technology/2015/01/google-might-pour-money-into-spacex-really-wants-satellite-internet/

September 25, 2021
spacex, space, exploration, technologies, corporation, azərb, kosmik, kəşf, texnologiyalar, şirkəti, mərkəzi, abş, kaliforniya, ştatındakı, hotorn, şəhərində, olan, amerikan, kosmik, nəqliyyat, şirkətidir, tipi, özəl, şirkətyaranma, tarixi, 2002, təsisçilər, i. SpaceX ing Space Exploration Technologies Corporation azerb Kosmik Kesf Texnologiyalar Sirketi merkezi ABS in Kaliforniya statindaki Hotorn seherinde olan bir amerikan kosmik neqliyyat sirketidir SpaceXTipi ozel sirketYaranma tarixi 6 may 2002 1 Tesisciler Ilon MaskSenaye aviakosmos senayesi d Isci sayi 6000 2017 aprel 2 Sayt spacex com Vikianbarda elaqeli mediafayllarSirket 2002 ci ilde daha evvel PayPal in da yaradicilarindan olan Tesla Motors sirketinin CEO su Ilon Mask terefinden Marsin koloniyalasdirilmasini temin etmek uzre kosmik neqliyyatin xercini azaltma hedefi ile quruldu Indiye kimi Falcon 1 ve Falcon 9 adli en basdan tekrar istifade ede bilmek ucun dizayn edilmis olan kosmosa ucus qurgu raket sistemlerini ve Falcon 9 terefinden orbite cixardilmis olan Beynelxalq kosmik stansiyaya levazimat erzaq temin etmek uzre Dragon insansiz kosmik gemisini yaratds Dragon kosmik gemisini insanli hali yaradilma merhelesindedir SpaceX in ugurlari arasinda bunlar vardir 28 sentyabr 2008 tarixinde ozel sektor terefinden maliyyelesdirilen ve orbitine catam ilk maye yanacaqcli raket Falcon 1 9 dekabr 2010 tarixinde bir kosmik gemini kosmosa gonderen orbitine oturdan ve bu kosmik gemini Dragon ugurlu bir formada dunyaya geri getiren ilk sexsi sektor sirketi 25 may 2012 tarixinde Beynelxalq kosmik stansiyasina bir kosmik gemi Dragon yollayan ilk sexsi sektor sirketi SES 8 peyki 3 dekabr 2013 cu ilde ucusu SpaceX in geosinxron orbite ilk teslimati olmusdur Keyfiyyeti ve xerci yoxlanis altinda tutmaq meqsedi ile SpaceX kosmik gemi ve raketlerde istifade etdiyi komponentin boyuk hissesi dizaynini sinaqlarini ve istehsalini sirket daxilinde heyata kecirdir bu komponentler arasinda Falcon ucus sistemi ve Dragon kosmik gemisinde istifade edilen Merlin Kestrel ve Draco raket muherrikleri vardir Bu SpaceX in sektordaki en ucuz ucus qiymetini vere bilmesine ve enenevu raket inkisafi istehsial zamanini boyuk nisbetde azalda bilmesine imkan yaratmisdir 2013 noyabr ayinda ticari ucuslarla bazar lideri olan fransiz sirketi Arianespace SpaceX in yaratdigi reqabet sebebi ile Ariane 5 raketiyle geostasionar orbite dasidigi daha yungul peykler ucun ucuz qiymetlendirmeye gedeceyini aciqlamisdi 2006 ci ilde NASA sirket ile Beynelxalq kosmik stansiyaya yuk tedaruk ede bilecek bir ucus neqliyyat sistemini dizayn edib heyata kecire bilmesi ucun Ticari Orbiti Neqliyyat muqavilesini imzaladi SpaceX 2015 iyun etibari ile Beynelxalq kosmik stansiyaya yuk tedaruk muqavilesi altinda 5 ucus heyata kecirmisdir NASA SpaceX ile hemcinin NASA nin Ticari Ekipaj Inkicaf Etdirme proqraminin parcasi olaraq insanli istifadeye uygun Dragon kosmik gemisinin inkisafi ve ugurlu bir formada istifadesinin gosterilmesi ucun muqavile imzalamisdir SpaceX ilk ekipaji Dragon Falcon 9 ucusunu 2016 ci ilde etdi Sirket o zamana qeder kosmik gemisine butun ehtiyaclari qarsiladigi tesdiqlenmis insan istifadesi ucun ucus vaxti qacis sistemini daxil etmeye calismisdir NASA muqavileleri ile birlikde SpaceX sexsi sektor sirketleri ABS xaricinde hokumet qurumlari ve amerikan ordusu ile ozunun ucus xidmetleru ucun muqavile imzalamisdir 2015 fevral etibariyla SpaceX 15 eded Falcon 9 raketini 14 ugurlu ve bir qismi ugursuzluqla ucmus ve musterileri ucun en az 30 ucus plani planlamis veziyyetdedir Mundericat 1 Tarixce 1 1 Yaradilmasi ve inkisaf tarixi 1 2 Maliyyelesme 2 Kosmos vasitesi ve ucus techizati 3 IstinadlarTarixce RedakteYaradilmasi ve inkisaf tarixi Redakte SpaceX 2002 ci ilin Iyun ayinda PayPal ve Tesla Motors sirketlerinin ortaq qurucularindan olan Elon Musk terefinden yaradilmisdir cunki Elon Musk serveti ile teqaude cixmaq ya da xeyriyye isleri gormekden daha ustun bir is gormek niyyetinde idi hemcinin kosmosda ucuz ve etibarli seyahet ABS da qulaga xos gelen ve qazanca cevrile bilecek bir sahe idi Onun meqsedi ozel havayolu teyyarelerine benzer kosmosa bir cox defe gonderilebilecek asan ve ucuz basa gelen raketler istehsal etmek idi 2006 ci ilin mart ayinda Musk artiq oz servetinden sirkete 100 milyon vesait ayirmisdi 3 4 Aqust 2008 tarixinde sponsor firmasi olan Founders Fund sirketi SpaceX e elave olaraq 20 milyon vesait ayirmisdir 4 2012 ci ilin evvellerinde sirketin qurrucusu sirketin haradasa 3 de 2 ine sahib idi 5 Sirketin 70 milyon eded hissesinin o zaman ucun ozel sektor bazarindaki qiymetinin 875 milyon oldugu texmin edilir 6 bu da SpaceX sirketinin 2012 ci ilin fervral ayi erefesinde deyerinin texmini 1 3 milyar etrafinda oldugunu gosterir 7 2012 ci ilin may ayindaki COTS 2 ucusundan sonra sirketin ozel sermayesi haradasa iki qatina 2 4 milyar deyerine yukselmisdir 8 2012 ci ilde sirketin xalqin istifadesine verilmesinin 2013 cu ilin sonlarinda mumkun olacagi soylenirdi 9 ancaq daha sonra Musk 2013 cu ilin Iyun ayinda verdiyi aciqlamasinda bunun Planetlerarasi dasiyici sistemin nizamli sekilde ucuslar heyata kecirmesine qeder gozleyeceyini bildirdi 10 bu aciklama 2015 ci ilde deyisdirilerek SpaceX in xalqin xidetine aciq bir sirkete cevrilmesi ucun helke uzun iller lazim oldugu bildirildi 11 Sirket 2002 ci ilde yaradildigindan beri suretle boyumus 2005 ci ilin oktyabr ayinda 160 nefer olan isci sayi 2008 ci ilin iyul ayinda 500 u 2010 cu ilde ise 1100 u 2012 ci ilin evvellerinde 1800 u ve 2013 cu ilin evvellerinde ise 3000 i kecmisdir 12 2013 cu ilin sentyabr ayinda sirketin butun iscilerinin sayi 3800 oldu 2005 ci ilin yanvar ayinda SpaceX Surrey Satellite Technology Ltd sirketinin 10 hissesini satin almisdir 13 Maliyyelesme Redakte SpaceX ozel sektor terefinden maliyyelesdirilen bir kosmik seyahet sirketidir 14 Birinci orbite atilma vesitesi Falcon 1 ve uc raket matorunu Merlin Kestrel ve Draco tamamiyle ozel maliye ehtiyati ile heyata kecirmisdir SpaceX Merlin raket matorunun deyisdirilimis bir formasini istifade eden Falcon 9 orbite atilma vasitesinin maliyyesinin bir qismi ucun ABS hokumeti ile muqavile imzalamisdir SpaceX Metan yanacaqli Raptor raket motorlu Falcon Heavy agir orbite atilma vasitesi ve bir sira yeniden istifade edilebilen orbite atilma vasitelerinin texnologiyasini oz ozel maliyyesi hesabina heyata kecirmekdedir 14 2012 ci ilin may ayindan etibaren SpaceX qurulusundan sonraki ilk 10 ilde cemi 1 milyar maliyye ile islemisdir Bunun icerisindeki 200 Milyon deyerinde ozel maliyyenin yarisini Musk un buraya qoydugu 100 Milyon deyerindeki maliyyeden ve diger sermayecilerin verdiyi 100 Milyon dan ibaretdir Founders Fund Draper Fisher Jurvetson ve s Maliyyenin qalan hissesi uzun muddetli atilma ve inkisaf etdirme sazislerindeki inkisaf muddeti ara odenislerinden gelmisdir SpaceX 40 dan cox missiyani heyata kecirmek meqsedile oz ozel musterileri ve NASA ile 4 milyon liq muqavile imzalamis lakin bezi ozel musteriler maliyyeni asagi salmisdir 2012 ci ilin aprel ayina qeder NASA nin fondlari SpaceX i 400 500 Milyon maliyye ile temin etmisdir 15 2015 ci ilin yanvar ayinda SpaceX Google dan ve Fidelity investisiya sirketinden sirketin 8 333 lik hissesine muvafiq cemi 1 Milyar maliyye aldi belelikle sirketin deyeri texminen 12 milyar deyerine yukselmisdir 16 Evveller bu investisiyanin SpaceX in peyk istehsali ve qlobal peyk internet xidmeti islerine baslamasi ucun oldugu dusunulsede 17 Gwynne Shotwell 2015 ci ilin mart ayinda verdiyi musahibede investisiyanin qlobal peyk internet xidmeti ile elaqedar olmadigini bildirdi 18 Eslinde Google O3b ve OneWeb ile yollarini ayirdigindan beri peyk internet ortagi axtarmaqdaydi 19 Kosmos vasitesi ve ucus techizati RedakteSpaceX hazirda iki genis sinif raket muherriki cixarir kerosin yanacaqli Merlin muherrikleri ve hiperbolik yanacaqli Draco SuperDraco verici Baglanma Merlin iki ana saheye launch vasitesine guc verdi Iyun 2010 daki orbitinde ucan boyuk Falcon 9 ve ilk ucusunu etmesi planlasdirilan Falcon Heavy super agir sinfi SpaceX eyni zamanda asagi Dunya orbitine kargoyu dasimaq ucun bir Falcon 9 boosters uzerine atilan tezyiqli bir orbit kosmos vasitesi olan Dragon u ve hal hazirda insan dereceli olma merhelesinde olan Dragon 2 kosmos vasitesini istehsal edir 2014 ci ilde baslayan muxtelif ucus dizayn arasdirmalari ve ucus testleri vasitesile hazifrlanir Raket muherrikleri SpaceX in 2002 ci ilde qurulmasindan bu yana sirket atma vasitesi tehriki ucun Merlin ve KESTREL olmaqla uc raket muherriki ailesi inkisaf etdirdi ve Draco nezaret Kenetlenme SpaceX bu anda iki dene daha raket muherriki inkisaf etdirir SuperDraco ve Raptor Merlin SpaceX terefinden Falcon raket ailesinin atma vasitelerinde istifade ucun inkisaf etdirilmis bir raket muherrikli ailedir Merlin muherrikleri bir qaz generator guc cevriminde iteleyici olaraq LOX ve RP 1 i istifade etmekdedir Merlin muherriki baslangicda deniz qurtarma ve yeniden istifade ucun hazirlandi Merlin in ureyindeki spris ay modulu enis muherriki ucun Apollo Programinda ilk istifade pint novudur Iteleyici qazlar tekli mil cut fanli turbo nasos ile beslener KESTREL LOX RP 1 tezyiq beslemeli bir raket muherrikdir ve Falcon 1 raketinin ikinci etap ana muherriki olaraq istifade edilmisdir SpaceX in Merlin muherrikiyle eyni pintle arxitekturasi etrafinda insa edilmis ancaq bir turbo nasos ehtiva etmir ve yalniz tank tezyiqi ile beslenir Avaresi haznede ve bogazda Ablatif olaraq soyudulur eyni zamanda radiasiyala soyudulur ve yuksek mohkemlik bir niobium alasimdan emal edilir Draco monometil hidrazin yanacagi ve azot tetroksit oksidleyiciyi istifade hiperbolik maye iteleyici raket muherrikleridir Her Draco iteleyici 400 newton 90 lbf iteleme quvvesi istehsal edir Dragon kosmos vasitesinde reaksiya nezaret sistemi RCS Kenetlenme olaraq istifade ederler SuperDraco muherrikleri baslangicda versiya 2 Dragon kosmik Dragon 2 de enis ve launch qacis sistemi muherrikleri olaraq istifade edilecek Draco iticilerinin cox daha guclu bir versiyasidir Raptor irelide Interplanetary Transport System de istifade edilmek uzre metan yanacaqli tam axin merheleli yanma dovru muherriklerinin yeni bir ailesidir Inkisaf versiyalari test ile ates edildi Falcon Launch vasiteleri SpaceX 2010 ci ilden beri butun missiyalarini Sahin 9 a dasidi Sahin Agir i da feal olaraq inkisaf etdirirler ve daha evvel Falcon 1 yol tapma vasitesini inkisaf etdirdiler ve ucdular Falcon 1 asagi torpaq orbitine bir nece yuz kilo yerlesdirme tutumuna sahib kicik bir raket idi Boyuk Sahin 9 ucun anlayislar ve komponentler inkisaf etdirmek ucun erken bir test yatagi olaraq funksiya gordu Falcon 1 2006 ve 2009 ci iller arasinda bes sefer reallasdirdi 28 Sentyabr 2008 ci ilde dorduncu sinaginda Falcon 1 muveffeqiyyetle orbitde uzanaraq ilk xususi tesebbus terefinden maye yanacaqli raket halina geldi Falcon 9 orbitde 22 800 kiloqrama 50 265 lb qeder tutum temin ede bilen EELV sinifinde orta asansorlu bir vasitedir ve Delta IV ve Atlas V raketlerinin yaninda dunya seviyyesindeki diger atma saglayicilariyla reqabet etmeyi meqsed qoymaqdadir Ilk merhelede doqquz Merlin muherriki var Falcon 9 v1 0 raketi ilk cehdinde 4 Iyun 2010 cu ilde muveffeqiyyetli bir sekilde orbitde tapildi Ucuncu ucusu olan COTS Demo Flight 2 22 May 2012 ci ilde bazara cixdi ve Beynelxalq Kosmosa catmaq ucun ilk kommersiya kosmos vasitesidir 2013 ci ilde Falcon 9 v1 1 e ve 2015 ci ilde da movcud Falcon 9 Full Thrust versiyasina yukseldildi Mart 2017 etibari ile Falcon 9 vasiteleri launch sonrasinda digeri tekrarlanan bir on odlama statik ates ucun yanacaq edilerken iki muveffeqiyyetsizlikle 30 muveffeqiyyetli missiya atdi 2011 ci ilde SpaceX sirketi Falcon Heavy sirketinin inkisafina basladi Bu umumilikde 27 eded Merlin 1D muherrikleri ve propellant crossfeed ile uc Falcon 9 birinci merheleli bir nuvenin bir desteyi ile konfiqurasiya edilmis agir yukleyici raketdir Birinci merhele 62 milyon Merlin 1D muherrikleri ile 63 957 kiloqram 141 100 lb qaldirmaq qabiliyyetine malikdir bu da 22 819 kN seviyyesinde deniz seviyyesine 24 681 kN lik kosmosdadir SpaceX inkisafi basa catdiqda ve raket sinaqdan kecirildikde Falcon Heavy dunyanin en guclu raketidir SpaceX 2017 ci ilin ortalarinda Falcon Heavy nin ilk numayis ucusunu hedefleyir Dragon kapsullari SpaceX 2005 ci ilde on ilin sonuna qeder insan merkezli bir kommersiya eden proqrami izlemeyi planladigini aciqladi Dragon yuk dasiya bilen ve ya yeddi hisseye qeder orbite uzanan enenevi bir kut konus ballistik kapsuludur NASA 2006 ci ilde COTS proqrami cercivesinde ISS ye ekipaj ve yuk teqdim etme muqavileleri teqdim etmek ucun secilen iki sirketden biri oldugunu aciqladi SpaceX Dragon u istifade ederek yuk ikmalini ve sonunda ekipaj dasima xidmetlerini gosterdi Dragon struktur test meqalesinin ilk ucusu Iyun 2010 cu ilde Falcon 9 atma vasitesinin ilk ucusunda Cape Canaveral Hava Quvveleri Stansiyasinda Launch Complex 40 dan reallasdirildi Sinaq up Ejdaha aviyonik istilik qalxani ve normal olaraq emeliyyat bir kosmos vasitesinde normal olaraq lazimli olan diger ehemiyyetli unsurlere sahib deyildi ancaq atma vasitesinin ucus performansini tesdiqlemek ucun lazimli butun xususiyyetleri ehtiva edirdi Emeliyyat bir Dragon kosmos vasitesi Dekabr 2010 cu ilde Falcon 9un ikinci ucusu olan COTS Demo Flight 1 de basladildi ve iki orbitden sonra Dunyaya etibarla geri dondu ve butun missiya hedeflerini tamamladi Dragon 2012 ci ilde Beynelxalq Kosmik Stansiyasina yuk temin eden ilk kommersiya kosmik oldu ve o zamandan beri ISS ye nizamli erz xidmetleri temin edir Musk 2009 ve 2010 cu ilde insan terefinden derecelendirilen Dragon olculu planlarinin davam etdiyini ve tamamlanmasina 2 ile 3 illik zaman cizelgesi getirdiyini muxtelif vesileyle teklif etdi Bu Kosmos Akti Muqavilesi Aprel 2011 ci ilde May 2012 ci ile qeder davam edir ve bir sonraki muqavile imzalanir NASA oktyabr 2011 ci ilde sistemin texniki planlarini tesdiqledi ve SpaceX prototip techizatin istehsalina basladi SpaceX Dragon 2 kosmos vasitesini noyabr 2017de ISS ye edilecek insansiz bir sinaq ucusunda atmagi planlasdirir ve daha sonra 2018 ci ilde murettebatli bir Dragon kosmos mekiginin emekliligini bu yana ilk defe ABS li astronavtlari ISS ye gonderir Fevral 2017de SpaceX iki neferlik kosmos turistinin iki xususi astronavtin bir Dragon kapsulune aya ve aya ucdugunu goren bir vezife ucun ehemiyyetli haqqlari endirdiyini bildirib Missiyasi aciqlayan metbuat konfransinda Elon Musk missiya xercinin Beynelxalq Kosmos Stansiyasina bir astronavt gonderecekle muqayise olacagini soyledi 2017de astronavt basina texminen 70 milyon dollar Vezife 2018 ci ilin sonlarina dogru edilecek NASA Ames Arasdirma Merkezi SpaceX in xususi olaraq maliyyeye etdiyi son bir Mars vezifesi planlarina elave olaraq Red Dragon adinda bir anlayis inkisaf etdirdi Falcon Heavy i atma vasitesi ve trans Mars inyeksiya vasitesi olaraq istifade asagi xercli bir Mars missiyasi ve Dragon Mars in atmosfere girmesi ucun kapsuldur Anlayisin baslangicda 2018 ci ilde bir NASA Discovery missiyasi olaraq daha sonra alternativ olaraq 2022 ci il ucun basladilmasi nezerde tutulurdu ancaq Sentyabr 2015 etibarile hele NASA nezdinde maliyye ucun teqdim edilmemisdir Vezifenin hedefleri Marsdan Dunyaya numuneleri indi 6 milyard dollar olaraq nezerde tutulan NASA nin oz donus ornekleminin xercinin bir qisimine geri aparacaqdi Aprel 2016da SpaceX 2018 ci ilde qeder deyisdirilmis bir Dragon Landerin Marsa atmagi planlasdirdigini aciqlayib Bu layihe NASA ve SpaceX arasindaki ictimai xususi ortaqligi muqavilesinin bir hissesi SpaceX 2017 baslarinda vezifesini Falcon Heavy ve Dragon 2 Ekip ejdahasi kosmos vasitesi kimi diger layihelere hesr etmek ucun daha cox zamana sahib olmaq ucun 2020 baslatma penceresine iteledi 2017 ci ilin sonunda Red Dragon un legv edildiyi aciqlandi SpaceX Marsda cox daha boyuk bir gemi enisine konsentre olacaq Istinadlar Redakte California Business Search C2414622 Space Exploration Technologies Corp ing Blue Origin s older than SpaceX in more ways than one ing http www nytimes com 2006 02 05 business yourmoney a bold plan to go where men have gone before html https tr wikipedia org wiki SpaceX cite note 5 https www forbes com sites calebmelby 2012 03 12 how elon musk became a billionaire twice over 400703d41c88 Elon Musk on Why SpaceX Has the Right Stuff to Win the Space Race Elon Musk Anticipates Third IPO in Three Years With SpaceX 2013 09 27 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 09 27 http www privco com privately held spacex worth nearly 5 billion or 20 share double its pre mission secondary market pricing following historic success at the international space station https www bloomberg com news articles 2012 02 09 musk sees good chance of spacex stock offering by next year https www forbes com sites steveschaefer 2013 06 06 with tesla and solarcity soaring elon musk talks down spacex ipo plans 53787f6e59ad http spacenews com spacex opening seattle plant to build 4000 broadband satellites Arxivlenmis suret PDF 2013 06 23 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2013 06 23 Arxivlenmis suret 2016 04 03 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 08 15 1 2 http www satellitetoday com publications 2013 03 01 launch market on cusp of change https www cnbc com id 47207833 http spacenews com spacex confirms google investment http www spacedaily com reports Google aboard as Musks SpaceX gets 1 bn in funding 999 html https motherboard vice com en us article 8qxeb5 spacex no one laughs anymore when we talk about colonizing mars https arstechnica com information technology 2015 01 google might pour money into spacex really wants satellite internet Menbe https az wikipedia org w index php title SpaceX amp oldid 6153741, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.