Sibir qara şamı əsasən Sibirdə, Rusiyanın Avropa hissəsində yayılmışdır. Hündürlüyü 40 m-ə çatan iri iynəyarpaqlı ağacdır. Çətiri piramida formalıdır. Qabığı qonur-boz rənglidir. Bir çox iynəyarpaqlı, həmişəyaşıl ağaclardan fərqli olaraq qara şam payızda bütün iynəyarpaqlarını tökür. İri, dadlı, yeməyə yararlı toxumları var. Hər qında 5 ədəd iynəyarpağın olması ilə digər növlərdən fərqlənir. Qozaları küknarın və şamın qozalarına nisbətən xırda, oval formalı və uzunluğu 3 sm-ə qədərdir, əsasən 22-38 toxum qabıqları 5-7 cərgədə yerləşir. Toxum qabığının eni 3-5 mm, uzunluğu 9-14 mm-dir. Toxumları sentyabr, oktyabr aylarında yetişir, sarımtıl, qanadcıqlı, küləklə yayılandır. Sərt şəraitə dözümlüdür, şimalda tundraya, dağlardan isə meşənin yuxarı sərhədinə qədər yayılmışdır.
Qara şamın müalicəvi əhəmiyyəti onun iynəyarpaqlarında çox miqdarda askorbin turşusunun (325 mq %-ə qədər) olmasıdır. İynəyarpaqları tər halda yeyilir və sinqanın profilaktikası və müalicəsi üçün onun su həlimindən istifadə edilir ki, bud a orqanizmi vaxtaşırı C vitamin ilə zənginləşdirir. Vitaminli məhsullar olmayan ucqar Şimal rayonlarında bu, xüsusilə vacibdir. Qara şamın iynəyarpaqlarının həlimindən istifadə edilən vannalar podaqrada və oynaqların zədələnməsində xeyirlidir. Qara şamın qatranından terpentin maddəsi alınır və revmatizmdə, podaqrada məlhəm və plastr kimi istifadə edilir. Qara şamın oduncağından qıcıqlandırıcı və antiseptik xüsusiyyətə malik olan terpentin efir yağlı-skipidar alınır. Skipidar məlhəm və mayelər kimi revmatizmdə, tənəffüs yollarının və ağciyər xəstəliklərinin müalicəsində istifadə edilir. Öskürəyə qarşı istifadə edilən terpenhidrat alınır. Qara şam 500-900 il yaşayır. Toxumların cücərmə qabiliyyəti təxminən 30 %-dir. Hündürlüyə illik artımı 45-50 sm, eninə 25-30 sm-dir, tez böyüyür. Torpağa tələbkar deyil, lakin drenajlı, məhsuldar torpaqlarda yaxşı inkişaf edir. Bataqlaşmaya dözmür. Abşeronda yeni salınan parklarda, bağlarda rast gəlinir və mədəni şəraitdə becərilir.
Məlumat mənbələri
Деревья и кустарники СССР. т.3.1954; Флора Азербайджана. т.5. 1954; Azərbaycanın ağac və kolları. III cild. 1970; Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl Кitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki formasiyaları. 1996; Azərbaycan florasının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008.
İstinadlar
“Azərbaycan dendraflorasi” I cild, Baki, “Elm”, 2011, 312 səh.
sibir, qara, şamı, əsasən, sibirdə, rusiyanın, avropa, hissəsində, yayılmışdır, hündürlüyü, çatan, iynəyarpaqlı, ağacdır, çətiri, piramida, formalıdır, qabığı, qonur, rənglidir, çox, iynəyarpaqlı, həmişəyaşıl, ağaclardan, fərqli, olaraq, qara, şam, payızda, bü. Sibir qara sami esasen Sibirde Rusiyanin Avropa hissesinde yayilmisdir Hundurluyu 40 m e catan iri iyneyarpaqli agacdir Cetiri piramida formalidir Qabigi qonur boz renglidir Bir cox iyneyarpaqli hemiseyasil agaclardan ferqli olaraq qara sam payizda butun iyneyarpaqlarini tokur Iri dadli yemeye yararli toxumlari var Her qinda 5 eded iyneyarpagin olmasi ile diger novlerden ferqlenir Qozalari kuknarin ve samin qozalarina nisbeten xirda oval formali ve uzunlugu 3 sm e qederdir esasen 22 38 toxum qabiqlari 5 7 cergede yerlesir Toxum qabiginin eni 3 5 mm uzunlugu 9 14 mm dir Toxumlari sentyabr oktyabr aylarinda yetisir sarimtil qanadciqli kulekle yayilandir Sert seraite dozumludur simalda tundraya daglardan ise mesenin yuxari serhedine qeder yayilmisdir Sibir qara samiLarix sibiricaElmi tesnifatAlemi BitkilerSobeustu CilpaqtoxumlularSinif QozadasiyanlarYarimsinif IyneyarpaqlilarSira IyneyarpaqlilarFesile SamkimilerCins Qara samNov Sibir qara samiElmi adiLarix sibirica Ledeb SinonimlerLarix russica Endl Sabine ex Trautv Larix sukaczewii Dylis Pinus larix var russica Endl Muhafize statusuAz qaygi teleb edenlerLeast Concern IUCN 2 3 Least Concern 42317VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 822609NCBI 62751EOL 1033611GRIN 21507IPNI 262455TPL kew 2493981Qara samin mualicevi ehemiyyeti onun iyneyarpaqlarinda cox miqdarda askorbin tursusunun 325 mq e qeder olmasidir Iyneyarpaqlari ter halda yeyilir ve sinqanin profilaktikasi ve mualicesi ucun onun su heliminden istifade edilir ki bud a orqanizmi vaxtasiri C vitamin ile zenginlesdirir Vitaminli mehsullar olmayan ucqar Simal rayonlarinda bu xususile vacibdir Qara samin iyneyarpaqlarinin heliminden istifade edilen vannalar podaqrada ve oynaqlarin zedelenmesinde xeyirlidir Qara samin qatranindan terpentin maddesi alinir ve revmatizmde podaqrada melhem ve plastr kimi istifade edilir Qara samin oduncagindan qiciqlandirici ve antiseptik xususiyyete malik olan terpentin efir yagli skipidar alinir Skipidar melhem ve mayeler kimi revmatizmde teneffus yollarinin ve agciyer xesteliklerinin mualicesinde istifade edilir Oskureye qarsi istifade edilen terpenhidrat alinir Qara sam 500 900 il yasayir Toxumlarin cucerme qabiliyyeti texminen 30 dir Hundurluye illik artimi 45 50 sm enine 25 30 sm dir tez boyuyur Torpaga telebkar deyil lakin drenajli mehsuldar torpaqlarda yaxsi inkisaf edir Bataqlasmaya dozmur Abseronda yeni salinan parklarda baglarda rast gelinir ve medeni seraitde becerilir Melumat menbeleri RedakteDerevya i kustarniki SSSR t 3 1954 Flora Azerbajdzhana t 5 1954 Azerbaycanin agac ve kollari III cild 1970 Azerbaycanin Qirmizi ve Yasil Kitablari na tovsiye olunan bitki ve bitki formasiyalari 1996 Azerbaycan florasinin konspekti I III cildler 2005 2006 2008 Istinadlar Redakte Azerbaycan dendraflorasi I cild Baki Elm 2011 312 seh Istinadlar RedakteTofiq Memmedov Elsad Qurbanov Tariyel Talibov Menbe https az wikipedia org w index php title Sibir qara sami amp oldid 5634756, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
