Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Sarı Ələkbər (tam adı: Sarı İmamqulu oğlu Ələkbər; 1 iyul 1885, Yelizavetpol – 6 noyabr 1938, Qars, Qars ili) — Gəncə üsyanının təşkilatçılarından. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hakimiyyəti dövründə taqım komandiri.
| Sarı Ələkbər | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1 iyul 1885 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 6 noyabr 1938 (53 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Uşağı | |
| Partiyası | |
Həyatı
Sarı Ələkbər 1874-cü il 1 iyul tarixində Gəncədəki Xəlfəli məhəlləsidə anadan olmuşdur. Azərbaycanın yaxın tarixində öz izi olan şəxsiyyətlərdən olan S. Ələkbər 1905-ci il azərbaycanlıların azadlıq hərəkatının ilkin çağlarından "Difai" milli təşkilatının üzvü olmuş, bir qədər sonra Gəncə Milli Komitəsinin aparıcı şəxslərindən olmaqla onun iki zərbə dəstələrindən birinə başçılıq etmişdir.
Ailəsi
Cəvahir xanımla ailə qurmuş S. Ələkbərin Qulu, İsmayıl adlı iki oğlu Briliant adlı qızı olmuşdur. Qızı Birilant oğlu Lətif Ağüzümlə evlənmişdir. 1946-cı ildə anadan olmuş Başxanım 1931-ci ildə sürgün olunmuşdur.
AXC dövründə fəaliyyəti
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hakimiyyəti dövründə taqım komandiri olmuş, daha sonra polis idarəsi rəisinin müavini işləmişdir. Gəncə üsyanının başçılarından biri Cahangir bəy Kazımbəy xatirələrində 1920-ci il mayın 24-dən 25-nə keçən gecə Balabağban məscidində partizan dəstələrinin rəhbərləri Sarı Ələkbər və Qaçaq Qəmbərlə üsyana başlamaq haqqında razılığa goldiklərini qeyd etmişdir. Üsyan zamanı qəhrəmanlıqlar göstərən San Ələkbər 11-ci Qırmızı ordu hissələrinin tərk-silah olunmasında fəal iştirak etmişdir. 1952-ci ildə Parisdə nəşr olunan "Azərbaycan" jurnalının ikinci sayında Ceyhun bəy Hacıbəyli Gəncə üsyanının qəhrəmanları sırasında Sarı Ələkbərin də adını çəkmişdir.
Gəncə üsyanının təşkilatçılarından biridir.
Mühacirliyi
Gəncə üsyanı amansızcasına yatırıldıqdan sonra Sarı Ələkbərin qardaşları və yaxın qohumları istintaqsız-məhkəməsiz güllələnmiş, özü isə böyük çətinliklərlə Trabzona qaça bilmişdir. Oğlanları Qulu, İsmayıl, qızı Brilyant Qazaxıstana sürgün edilmiş, lakin Sarı Ələkbərin silahdaşları onları 1924-cü ildə gizli yolla Trabzona keçirə bilmişlər. Gəncədə sovet hakimiyyəti qurularkən Sarı Ələkbərin bütün əmlakı müsadirə olunmuşdur.
Haqqında
Dr. Fəthi Tevetoğlu "Mənim gördüyüm bugünkü Rusiya" adlı kitabında Müzəffər Tuğsavul paşadan və bir neçə başqa azərbaycanlıdan Sarı Ələkbər haqqında eşitdiyi xatirəni qeyd edib. O kitabında yazır:
 | Mürsəl Bakı Paşa komandanlığındakı türk ordusu Bakını almaq üzrə irəliləyərkən Gəncədə bir könüllü alayı qurulmuş, türk silahlı qüvvətlərinə qatılmış. Bu könüllü alayın başında böyük mücahid gəncəli Sarı Ələkbər bəy idi. Trabzon liseyindəki qardaşımız İsmayıl Sarıyalçının atası olan bu qəhrəman azəri-türk övladı 41 dərəcə atəşlə xəstələnir və Bakıya girmədən yolda buraxılmaq, Gəncəyə geri göndərilmək istənilir. “Mən bu mücadilədə ölməyə gəldim, dönməyə gəlmədim!” deyən bu gəncəli türk övladının alovu və ruhuyla Gəncədən Bakıya gəlinir və şəhərə girilir. |  |
Ədəbiyyat
- Hacıbəy li C, Gəncə üsyanı, Azərbaycan jurnalı, Paris, 1952, № 2.
- Bayramov X., Sarı Ələkbər, "Gəncəbasar" qəzeti, 1993, 23 fevral.
İstinadlar
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. II cild. Bakı: "Lider". 2005. səh. 331. ISBN .
- Sevda İsmayıllı. "1920-ci il Gəncə üsyanının gizlinləri" (az.). Azadlıq Radiosu. May 27, 2013. September 26, 2021 tarixində . İstifadə tarixi: October 19, 2022.
- Fethi Tevetoğlu. . Ankara: Komünizmle Mücadele Yayınları. 1968. səh. 156-157. Archived from the original on 2022-10-19. İstifadə tarixi: 2022-10-19.
Xarici keçidlər
- Sarı Ələkbər / Belə belə işlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sari Elekber tam adi Sari Imamqulu oglu Elekber 1 iyul 1885 Yelizavetpol 6 noyabr 1938 Qars Qars ili Gence usyaninin teskilatcilarindan Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti hakimiyyeti dovrunde taqim komandiri Sari ElekberDogum tarixi 1 iyul 1885 1885 07 01 Dogum yeri Yelizavetpol Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 6 noyabr 1938 1938 11 06 53 yasinda Vefat yeri Qars Qars ili TurkiyeUsagiPartiyasi Difai PartiyasiHeyatiSari Elekber 1874 cu il 1 iyul tarixinde Gencedeki Xelfeli mehelleside anadan olmusdur Azerbaycanin yaxin tarixinde oz izi olan sexsiyyetlerden olan S Elekber 1905 ci il azerbaycanlilarin azadliq herekatinin ilkin caglarindan Difai milli teskilatinin uzvu olmus bir qeder sonra Gence Milli Komitesinin aparici sexslerinden olmaqla onun iki zerbe destelerinden birine basciliq etmisdir Ailesi Cevahir xanimla aile qurmus S Elekberin Qulu Ismayil adli iki oglu Briliant adli qizi olmusdur Qizi Birilant oglu Letif Aguzumle evlenmisdir 1946 ci ilde anadan olmus Basxanim 1931 ci ilde surgun olunmusdur AXC dovrunde fealiyyetiAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti hakimiyyeti dovrunde taqim komandiri olmus daha sonra polis idaresi reisinin muavini islemisdir Gence usyaninin bascilarindan biri Cahangir bey Kazimbey xatirelerinde 1920 ci il mayin 24 den 25 ne kecen gece Balabagban mescidinde partizan destelerinin rehberleri Sari Elekber ve Qacaq Qemberle usyana baslamaq haqqinda raziliga goldiklerini qeyd etmisdir Usyan zamani qehremanliqlar gosteren San Elekber 11 ci Qirmizi ordu hisselerinin terk silah olunmasinda feal istirak etmisdir 1952 ci ilde Parisde nesr olunan Azerbaycan jurnalinin ikinci sayinda Ceyhun bey Hacibeyli Gence usyaninin qehremanlari sirasinda Sari Elekberin de adini cekmisdir Gence usyaninin teskilatcilarindan biridir MuhacirliyiGence usyani amansizcasina yatirildiqdan sonra Sari Elekberin qardaslari ve yaxin qohumlari istintaqsiz mehkemesiz gullelenmis ozu ise boyuk cetinliklerle Trabzona qaca bilmisdir Oglanlari Qulu Ismayil qizi Brilyant Qazaxistana surgun edilmis lakin Sari Elekberin silahdaslari onlari 1924 cu ilde gizli yolla Trabzona kecire bilmisler Gencede sovet hakimiyyeti qurularken Sari Elekberin butun emlaki musadire olunmusdur HaqqindaDr Fethi Tevetoglu Menim gorduyum bugunku Rusiya adli kitabinda Muzeffer Tugsavul pasadan ve bir nece basqa azerbaycanlidan Sari Elekber haqqinda esitdiyi xatireni qeyd edib O kitabinda yazir Mursel Baki Pasa komandanligindaki turk ordusu Bakini almaq uzre irelileyerken Gencede bir konullu alayi qurulmus turk silahli quvvetlerine qatilmis Bu konullu alayin basinda boyuk mucahid genceli Sari Elekber bey idi Trabzon liseyindeki qardasimiz Ismayil Sariyalcinin atasi olan bu qehreman azeri turk ovladi 41 derece atesle xestelenir ve Bakiya girmeden yolda buraxilmaq Genceye geri gonderilmek istenilir Men bu mucadilede olmeye geldim donmeye gelmedim deyen bu genceli turk ovladinin alovu ve ruhuyla Genceden Bakiya gelinir ve sehere girilir EdebiyyatHacibey li C Gence usyani Azerbaycan jurnali Paris 1952 2 Bayramov X Sari Elekber Gencebasar qezeti 1993 23 fevral IstinadlarAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Ensiklopediyasi II cild Baki Lider 2005 seh 331 ISBN 9952 417 44 4 Sevda Ismayilli 1920 ci il Gence usyaninin gizlinleri az Azadliq Radiosu May 27 2013 September 26 2021 tarixinde Istifade tarixi October 19 2022 Fethi Tevetoglu Ankara Komunizmle Mucadele Yayinlari 1968 seh 156 157 Archived from the original on 2022 10 19 Istifade tarixi 2022 10 19 Xarici kecidlerSari Elekber Bele bele isler