Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Sarı rododendron (lat. Rhododendron luteum) — bitkilər aləminin erikaçiçəklilər dəstəsinin erikakimilər fəsiləsinin rododendron cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Kritik təhlükə həddində olanlar" kateqoriyasına aiddir –CR B2ab(ii,iii,iv,v). Azərbaycanın nadir növüdür.
| Sarı rododendron | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Sarı rododendron | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Yayılması
Belarus, Ukrayna, Rusiya (Dağıstan), Polşa, Avstriya, keçmiş Yuqoslaviya, Yunanıstan, Türkiyə və Qafqazda (Gürcüstan) təbii halda yayılmış .
Təbii halda Azərbaycanda arealı çox geniş deyildir. Böyük Qafqazın qərb hissəsində (Zaqatala rayonu-subalp qurşağı, Balakən Dövlət Qoruğunun ərazisi, Blakən rayonu – Katexçay boyunca) yayılmışdır. Zaqatala və Balakən rayonlarında dəniz səviyyəsindən 2200 m hündürlükdə rast gəlinir. Azərbaycanın nadir bitkilərindəndir (CR B2ab(ı,ıı,ııı,ıv)) və Azərbaycanın "Qırmızı kitabı"na daxil edilmişdir. Azərbaycanda mədəni halda az becərilir.
Çay kənarlarında işıqlı, rütubətli yamaclarda yayılmışdır. Dəniz səviyyəsindən 2000 m hündürlükdə, yarpaqlı meşələrdə və açıq talalarda bitir, çox vaxt kolluqlar əmələ gətirir.
Bioloji xüsusiyyətləri
Cavan zoğları vəziciklidir. Yarpaqları uzunsov və ya uzunsov-tərsinə yumurtavari, tündyaşıl, uzunluğu 5,5-12 sm və eni 2-3,8 sm, kənarları tükcüklüdür. Cavan yarpaqları hər iki tərəfdən yumşaq tükcüklü, sonradan çılpaqdır. Payızda rəngi sarı, narıncı və ya qırmızıdır. Çiçəkləri çox vaxt ətirli, güclü qoxusu vardır. Çiçəkləri 7-12 ədəd çətirşəkilli çiçək qruplarında yerləşir, çiçək tacı sarı və ya narıncı-sarı, üstü vəzicikli, ensiz silindrik borucuqlu olub diametri 6 sm-dən, kasacığı bünövrəyədək xətvari-lansetvari vəzicikli hissələrə bölünmüşdür. Erkəkciklərinin sayı 5-dir. Meyvələri uzunluğu 2,5 sm-ədək olan silindrik qutucuqlardır. Hər il aprel-may aylarında (təxminən 30 gün, bəzən 38-60, yarpaqlar açılmazdan əvvəl və ya həmin dövrdə) çiçəkləyir. İşıqsevəndir, ancaq az kölgələnməni sevir. Qışa davamlıdır, Oktyabrın axırlarında meyvəsi yetişir.
Generativ və vegetativ yolla çoxalır.
Sayı və tendensiyası
Populyasiyanın yaşama ərazisi məhdudlaşır, azalma tendensiyası müşahidə olunur. Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbi başlıca olaraq insan fəaliyyətidir.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Məhdud sahələrdə yayılması və antropogen amillər (mal-qaranın otarılması, ağacların qırılması və yanacaq kimi istifadəsi).
Mühafizə tədbirləri
Populyasiyanın bir hissəsi Zaqatala qoruğunda mühafizə olunur. Xüsusi mehafizə tədbirlərini aparmaq məqsədi ilə yayılma yerlərində antropogen təsirlərin azaldılması, bərpasının təmin edilməsi və yeni yayılma yerlərini axtarılması təklif olunur.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sari rododendron lat Rhododendron luteum bitkiler aleminin erikacicekliler destesinin erikakimiler fesilesinin rododendron cinsine aid bitki novu IUCN Qirmizi Siyahisina gore novun kateqoriyasi ve statusu Kritik tehluke heddinde olanlar kateqoriyasina aiddir CR B2ab ii iii iv v Azerbaycanin nadir novudur Sari rododendronElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsDeste ErikaciceklilerFesile ErikakimilerYarimfesile Triba Cins RododendronNov Sari rododendronBeynelxalq elmi adiRhododendron luteum C K Schneid 1911Sekil axtarisiITIS 894528NCBI 49467EOL 6944648YayilmasiBelarus Ukrayna Rusiya Dagistan Polsa Avstriya kecmis Yuqoslaviya Yunanistan Turkiye ve Qafqazda Gurcustan tebii halda yayilmis Tebii halda Azerbaycanda areali cox genis deyildir Boyuk Qafqazin qerb hissesinde Zaqatala rayonu subalp qursagi Balaken Dovlet Qorugunun erazisi Blaken rayonu Katexcay boyunca yayilmisdir Zaqatala ve Balaken rayonlarinda deniz seviyyesinden 2200 m hundurlukde rast gelinir Azerbaycanin nadir bitkilerindendir CR B2ab i ii iii iv ve Azerbaycanin Qirmizi kitabi na daxil edilmisdir Azerbaycanda medeni halda az becerilir Cay kenarlarinda isiqli rutubetli yamaclarda yayilmisdir Deniz seviyyesinden 2000 m hundurlukde yarpaqli meselerde ve aciq talalarda bitir cox vaxt kolluqlar emele getirir Bioloji xususiyyetleriCavan zoglari veziciklidir Yarpaqlari uzunsov ve ya uzunsov tersine yumurtavari tundyasil uzunlugu 5 5 12 sm ve eni 2 3 8 sm kenarlari tukcukludur Cavan yarpaqlari her iki terefden yumsaq tukcuklu sonradan cilpaqdir Payizda rengi sari narinci ve ya qirmizidir Cicekleri cox vaxt etirli guclu qoxusu vardir Cicekleri 7 12 eded cetirsekilli cicek qruplarinda yerlesir cicek taci sari ve ya narinci sari ustu vezicikli ensiz silindrik borucuqlu olub diametri 6 sm den kasacigi bunovreyedek xetvari lansetvari vezicikli hisselere bolunmusdur Erkekciklerinin sayi 5 dir Meyveleri uzunlugu 2 5 sm edek olan silindrik qutucuqlardir Her il aprel may aylarinda texminen 30 gun bezen 38 60 yarpaqlar acilmazdan evvel ve ya hemin dovrde cicekleyir Isiqsevendir ancaq az kolgelenmeni sevir Qisa davamlidir Oktyabrin axirlarinda meyvesi yetisir Generativ ve vegetativ yolla coxalir Sayi ve tendensiyasiPopulyasiyanin yasama erazisi mehdudlasir azalma tendensiyasi musahide olunur Tebii ehtiyatinin deyisilmesi sebebi baslica olaraq insan fealiyyetidir Mehdudlasdirici amillerMehdud sahelerde yayilmasi ve antropogen amiller mal qaranin otarilmasi agaclarin qirilmasi ve yanacaq kimi istifadesi Muhafize tedbirleriPopulyasiyanin bir hissesi Zaqatala qorugunda muhafize olunur Xususi mehafize tedbirlerini aparmaq meqsedi ile yayilma yerlerinde antropogen tesirlerin azaldilmasi berpasinin temin edilmesi ve yeni yayilma yerlerini axtarilmasi teklif olunur IstinadlarHemcinin bax