fbpx
Wikipedia

Samos müharibəsi

Avqust 05, 2021

Samos müharibəsi (E.ə. 440 - E.ə. 439) — Afina ilə Samos arasında asılılığın qəbul edilməsi uğrunda başlanan hərbi münaqişə.

Samos müharibəsi
Samos adası
Tarix E.ə. 440 - E.ə. 439
Yeri Samos adası
Nəticəsi Afinalıların qələbəsi
Münaqişə tərəfləri

Afina

Samos

Komandan(lar)

Perikl

Meliss

Əvvəlki hadisələr

Kiçik Asiya sahillərində inşa edilmiş Milet şəhəri və Samos adası bir-birilərilə üzbəüz yerləşirdilər. Samosun torpağı çox məhsuldar olmadığına görə onun əhalisi çox öncədən materikin yaxın sahilində Miletin yaxınlığında olan Priena şəhərinin ətrafında məskunlaşırdılar. Milet Priena şəhəri üzərində öz haqqlarını irəli sürürdü, bu səbəbdən də bu iki polis arasında bir neçə nəsildən bəri davam edən münaqişə mövcud idi.

Yunan-İran müharibələri dövründə Samos və Miletin ikisi də Delos İttifaqına daxil oldu. E.ə. 450-ci ildə Miletdə çevriliş baş verdi, oliqarxik rəhbərlik devrildi, iki tanınmış aristokratik nəslin üzvləri ölüm təhlükəsi altında şəhərdən qovuldu, onların hər birinin başları üçün 100 stater mükafat təyin edildi. Daim demokratları müdafiə edən Afina bu çevrilişə müsbət yanaşdı və yeni hökumətlə müqavilə bağladı. Milet də öz növbəsində Afinaya sədaqət andı içdi. Milet Periklin məşuqəsi Aspaziyanın vətəni idi.

Eyni dövrdə Samosda oliqarxlar hökmranlıq edirdilər. Samoslularla miletlilər arasında hərbi əməliyyatlar yenidən başlayanda, üstəlik uğur da samosluların tərəfində olanda Afina Delos İttifaqının hegemon dövləti kimi, hər iki tərfdən əməliyyatları dayandırmağı və münaqişənin həllinin Afinanın hakimliyinə buraxmalarını istədi. Samoslular Afinanın bitərəfliyinə şübhə edərək, bu tələbi yerinə yetirməkdən imtina etdi. Onda Samos demokratlarının nümayəndələri gizli olaraq Afinaya gəldi. Onlar şəhərdə olan qayda-qanundan şikayət etdilər və eyham vurdular ki, samoslular demokratik çevrilişi canla-başla qəbul edər.

Bunların nəticəsində Perikl E.ə 463-cü ildə Fasosla olduğu kimi güc tətbiq etməyi və Samosu itaət altına almağı qərara aldı. E.ə. 440-cı ilin yazında Periklin başçılığı altında olan onlarla gəmidən ibarət Afina donanması Samosa gəldi. Şəhər döyüşsüz alındı, oliqarxlar devrildi, demokratlar yeni hökuməti təşkil etdi. ən tanınmış Samos nəsillərindən girovlar (əlliyədək kişi və oğlan) götürüldü və Lemnos adasına aparıldı. Samosda afinalı döyüşçülər və vəzifəli şəxslər saxlandı və Perikl donanma ilə Afinaya qayıtdı.

Afinanlıların qəti və sürətli həmlələri (əməliyyat cəmi bir neçə gün davam etmişdi) 100 il ondan əvvəl tiran Polikratın dövründə Egey dənizinin ən qüdrətli polisi olan samosluların qürurunu təhqir etmişdi. Samosluların duyğuları o qədər incimişdi ki, onlar devrilmiş hökumətə tərəfdar çıxdı və iki aydan sonra gecə vaxtı oliqarxların dəstəsi adaya çıxanda ümumi üsyan başladı. Demokratlar devrildi və şəhərdə qalan afinalılar ələ keçirilərək İrana təhvil verildi. Həmçinin iranlıların yardımı ilə Lemnosdakı girovlar azad edildi.

Samosun yeni hökuməti Delos İttifaqından çıxdığını elan etdi. Onun nümunəsindən Vizanti istifadə etdi, şayiə yarandı ki Karya və Frakiyanın şəhərləri də analoji addımı atacaqlar. Afinaın qüdrətli hakimiyyətinin dağılması təhlükəsi yarandı.

Bu xəbərləri alan Afinanın düşməni olan Peloponnes İttifaqı təcili surətdə şura toplantısı çağırdı. Vəziyyətdən istifadə rtmək və Afinaya hücum etmək təklif edildi. Lakin Afinanın ənənəvi rəqibi və Peloponnes İttifaqının qüdətli üzvü Korinf gözlənilmədən təklifə etiraz etdi. Tiran Periandrın dönəmindən bəri samoslulara nifrət edən korinflilər bildirdilər ki, hər polis öz müttəfiqi ilə istədiyi kimi davrana bilər. Buna görə Kiçik Peloponnes müharibəsini bitirmiş sülh qüvvədə qaldı.

Hərbi əməliyyatların gedişi

Perikl yayda 44 gəmi ilə Samosa yönəldi. Samoslular afinalılar qarşı Miletdən qayıda iyirmisi yük gəmisi olan 70 gəmidən ibarət donanma ilə hücum etdi. Samos yaxınlığındakı Tragi adasının yanında dəniz vuruşması oldu və Perikl bu döyüşdə qələbə çaldı. Samos donanmasına başçılıq edən filosof və qabiliyyətli sərkərdə olan Meliss mühasirəni yardı və şəhərə qayıtdı. Düşmənlərini izləyən afinalılar quru döyüşündən sonra limanı ələ keçirdilər və şəhəri mühasirəyə aldı. Afinadan sofoklun başçılığı ilə 40 gəmi gəldi, həmçinin Xios və Lesbosdan da 25 gəmi köməyə yetişdi. Şəhər qurudan üç səddlə və dənizdən Afina donanması ilə tamamilə mühasirəyə alındı.

Bu dövrdə Perikl Samosun köməyinə tələsən İran gəmiləri haqqında məlumat aldı. Özü ilə altmış trier götürən Perikl onları Samosdan mümkün qədər uzaqda dayandırmaq üçün qabaqlarına çıxdı. Afinalıların azlığından istifadə edən Meliss onlara hücum edərək dəniz döyüşündə qələbə çaldı və gözətçi gəmilərini batırdı. Afinalılar xeyli gəmi və döyüşçü itirdilər, Samosun blokadası on dörd gün müddətində yarıldı və şəhər dənizdən lazımi təchizat ala bildi. Əsir alınmış afinalıların alınlarına bayquş damğası vuruldu, bununla samoslular əsir alınmış həmyerlilərinin alınlarına vurulan gəmi damğasının əvəzini çıxdılar.

İran donanması haqqındakı xəbərlər yalan çıxdı və Perikl tələsik Samosa qayıtdı, üçüncü dəniz döyüşündə Melissi məğlub etdi, şəhər yenidən mühasirəyə alındı. Afinalılara yenidən Fukidid, Qaqnon və Formionun başçılığı ilə 40 gəmi, Tlepolem və Antiklin başçılığı ilə 20 gəmi və Xios və Lesbosdan 30 gəmi kömək yollandı. Yeni itkilərə yol vermək istəməyən perikl şəhəri mühasirəyə almaq və onu aclıqdan təslim etmək qərarı verdi. Mühsirə zamanı afinalılar səkkiz hissəyə bölündü, bu hissələrdən biri püşk əsasında dincəlir, yeddisi isə çarpıçırdı. Afinalılar həmçinin o dövr üçün yenilik olan mühasirə qurğuları tətbiq edirdilər.

Samos doqquz ay dözdü, sonra isə mühasirədən çıxmaq üçün uğursuz cəhd etdilər (e.ə. 439-cu ilin yazı) və xilas olam haqqındakı ümidlərini itirərək təslim oldular.

Müharibənin nəticəsi

Sülhün şərtləri ağır idi. Samoslular şəhər divarlarını yıxmaq, bütün hərbi gəmiləri təhvil vermək, girov vermək, bir neçə hissə altında afinalıların hərbi xərclərini ödəmək ()təxminən min beş yüz talant) və ərazilərinin bir hissəsini Afina Panteonun tanrılarına güzəştə getməyə məcbur oldular. Samosda demokratik quruluş bərqərar edildi. Xioslu İona görə o, bu qələbəyə görə Perikl bu qələbədən

"çox təşəxxüs keçirdi: Aqamemnon on ildə bir barbar şəhərini ələ keçirdi, o isə cəmi doqquz aya ən qabaqcıl, ən güclü ioniyalıları ram etdi!"

.

Bu hadisələrdən sonra Samos Peloponnes müharibəsinin sonunadək Afinaya sadiq qaldı.

Ədəbiyyat

  • Plutarx. Müqayisəli həyatlar. Perikl
  • Fukidid, Tarix, I, 117

İstinadlar

  1. Bayquş Afinanın himayəçisi olan ilahə Afinanın simvolu idi
  2. Plutarx, Perikl, 28.

Avqust 05, 2021
samos, müharibəsi, afina, ilə, samos, arasında, asılılığın, qəbul, edilməsi, uğrunda, başlanan, hərbi, münaqişə, samos, adasıtarix, 439yeri, samos, adasınəticəsi, afinalıların, qələbəsimünaqişə, tərəfləriafina, samoskomandan, perikl, meliss, mündəricat, əvvəlk. Samos muharibesi E e 440 E e 439 Afina ile Samos arasinda asililigin qebul edilmesi ugrunda baslanan herbi munaqise Samos muharibesiSamos adasiTarix E e 440 E e 439Yeri Samos adasiNeticesi Afinalilarin qelebesiMunaqise terefleriAfina SamosKomandan lar Perikl Meliss Mundericat 1 Evvelki hadiseler 2 Herbi emeliyyatlarin gedisi 3 Muharibenin neticesi 4 Edebiyyat 5 IstinadlarEvvelki hadiseler RedakteKicik Asiya sahillerinde insa edilmis Milet seheri ve Samos adasi bir birilerile uzbeuz yerlesirdiler Samosun torpagi cox mehsuldar olmadigina gore onun ehalisi cox onceden materikin yaxin sahilinde Miletin yaxinliginda olan Priena seherinin etrafinda meskunlasirdilar Milet Priena seheri uzerinde oz haqqlarini ireli sururdu bu sebebden de bu iki polis arasinda bir nece nesilden beri davam eden munaqise movcud idi Yunan Iran muharibeleri dovrunde Samos ve Miletin ikisi de Delos Ittifaqina daxil oldu E e 450 ci ilde Miletde cevrilis bas verdi oliqarxik rehberlik devrildi iki taninmis aristokratik neslin uzvleri olum tehlukesi altinda seherden qovuldu onlarin her birinin baslari ucun 100 stater mukafat teyin edildi Daim demokratlari mudafie eden Afina bu cevrilise musbet yanasdi ve yeni hokumetle muqavile bagladi Milet de oz novbesinde Afinaya sedaqet andi icdi Milet Periklin mesuqesi Aspaziyanin veteni idi Eyni dovrde Samosda oliqarxlar hokmranliq edirdiler Samoslularla miletliler arasinda herbi emeliyyatlar yeniden baslayanda ustelik ugur da samoslularin terefinde olanda Afina Delos Ittifaqinin hegemon dovleti kimi her iki terfden emeliyyatlari dayandirmagi ve munaqisenin hellinin Afinanin hakimliyine buraxmalarini istedi Samoslular Afinanin biterefliyine subhe ederek bu telebi yerine yetirmekden imtina etdi Onda Samos demokratlarinin numayendeleri gizli olaraq Afinaya geldi Onlar seherde olan qayda qanundan sikayet etdiler ve eyham vurdular ki samoslular demokratik cevrilisi canla basla qebul eder Bunlarin neticesinde Perikl E e 463 cu ilde Fasosla oldugu kimi guc tetbiq etmeyi ve Samosu itaet altina almagi qerara aldi E e 440 ci ilin yazinda Periklin basciligi altinda olan onlarla gemiden ibaret Afina donanmasi Samosa geldi Seher doyussuz alindi oliqarxlar devrildi demokratlar yeni hokumeti teskil etdi en taninmis Samos nesillerinden girovlar elliyedek kisi ve oglan goturuldu ve Lemnos adasina aparildi Samosda afinali doyusculer ve vezifeli sexsler saxlandi ve Perikl donanma ile Afinaya qayitdi Afinanlilarin qeti ve suretli hemleleri emeliyyat cemi bir nece gun davam etmisdi 100 il ondan evvel tiran Polikratin dovrunde Egey denizinin en qudretli polisi olan samoslularin qururunu tehqir etmisdi Samoslularin duygulari o qeder incimisdi ki onlar devrilmis hokumete terefdar cixdi ve iki aydan sonra gece vaxti oliqarxlarin destesi adaya cixanda umumi usyan basladi Demokratlar devrildi ve seherde qalan afinalilar ele kecirilerek Irana tehvil verildi Hemcinin iranlilarin yardimi ile Lemnosdaki girovlar azad edildi Samosun yeni hokumeti Delos Ittifaqindan cixdigini elan etdi Onun numunesinden Vizanti istifade etdi sayie yarandi ki Karya ve Frakiyanin seherleri de analoji addimi atacaqlar Afinain qudretli hakimiyyetinin dagilmasi tehlukesi yarandi Bu xeberleri alan Afinanin dusmeni olan Peloponnes Ittifaqi tecili suretde sura toplantisi cagirdi Veziyyetden istifade rtmek ve Afinaya hucum etmek teklif edildi Lakin Afinanin enenevi reqibi ve Peloponnes Ittifaqinin qudetli uzvu Korinf gozlenilmeden teklife etiraz etdi Tiran Periandrin doneminden beri samoslulara nifret eden korinfliler bildirdiler ki her polis oz muttefiqi ile istediyi kimi davrana biler Buna gore Kicik Peloponnes muharibesini bitirmis sulh quvvede qaldi Herbi emeliyyatlarin gedisi RedaktePerikl yayda 44 gemi ile Samosa yoneldi Samoslular afinalilar qarsi Miletden qayida iyirmisi yuk gemisi olan 70 gemiden ibaret donanma ile hucum etdi Samos yaxinligindaki Tragi adasinin yaninda deniz vurusmasi oldu ve Perikl bu doyusde qelebe caldi Samos donanmasina basciliq eden filosof ve qabiliyyetli serkerde olan Meliss muhasireni yardi ve sehere qayitdi Dusmenlerini izleyen afinalilar quru doyusunden sonra limani ele kecirdiler ve seheri muhasireye aldi Afinadan sofoklun basciligi ile 40 gemi geldi hemcinin Xios ve Lesbosdan da 25 gemi komeye yetisdi Seher qurudan uc seddle ve denizden Afina donanmasi ile tamamile muhasireye alindi Bu dovrde Perikl Samosun komeyine telesen Iran gemileri haqqinda melumat aldi Ozu ile altmis trier goturen Perikl onlari Samosdan mumkun qeder uzaqda dayandirmaq ucun qabaqlarina cixdi Afinalilarin azligindan istifade eden Meliss onlara hucum ederek deniz doyusunde qelebe caldi ve gozetci gemilerini batirdi Afinalilar xeyli gemi ve doyuscu itirdiler Samosun blokadasi on dord gun muddetinde yarildi ve seher denizden lazimi techizat ala bildi Esir alinmis afinalilarin alinlarina bayqus damgasi vuruldu 1 bununla samoslular esir alinmis hemyerlilerinin alinlarina vurulan gemi damgasinin evezini cixdilar Iran donanmasi haqqindaki xeberler yalan cixdi ve Perikl telesik Samosa qayitdi ucuncu deniz doyusunde Melissi meglub etdi seher yeniden muhasireye alindi Afinalilara yeniden Fukidid Qaqnon ve Formionun basciligi ile 40 gemi Tlepolem ve Antiklin basciligi ile 20 gemi ve Xios ve Lesbosdan 30 gemi komek yollandi Yeni itkilere yol vermek istemeyen perikl seheri muhasireye almaq ve onu acliqdan teslim etmek qerari verdi Muhsire zamani afinalilar sekkiz hisseye bolundu bu hisselerden biri pusk esasinda dincelir yeddisi ise carpicirdi Afinalilar hemcinin o dovr ucun yenilik olan muhasire qurgulari tetbiq edirdiler Samos doqquz ay dozdu sonra ise muhasireden cixmaq ucun ugursuz cehd etdiler e e 439 cu ilin yazi ve xilas olam haqqindaki umidlerini itirerek teslim oldular Muharibenin neticesi RedakteSulhun sertleri agir idi Samoslular seher divarlarini yixmaq butun herbi gemileri tehvil vermek girov vermek bir nece hisse altinda afinalilarin herbi xerclerini odemek texminen min bes yuz talant ve erazilerinin bir hissesini Afina Panteonun tanrilarina guzeste getmeye mecbur oldular Samosda demokratik qurulus berqerar edildi Xioslu Iona gore o bu qelebeye gore Perikl bu qelebeden cox tesexxus kecirdi Aqamemnon on ilde bir barbar seherini ele kecirdi o ise cemi doqquz aya en qabaqcil en guclu ioniyalilari ram etdi 2 Bu hadiselerden sonra Samos Peloponnes muharibesinin sonunadek Afinaya sadiq qaldi Edebiyyat RedaktePlutarx Muqayiseli heyatlar Perikl Fukidid Tarix I 117Istinadlar Redakte Bayqus Afinanin himayecisi olan ilahe Afinanin simvolu idi Plutarx Perikl 28 Menbe https az wikipedia org w index php title Samos muharibesi amp oldid 5905039, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.