fbpx
Wikipedia

Söyüdyarpaq armud

September 04, 2021

Elmi adı - Pyrus salicifolia Pall.

IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Təhlükəli həddə yaxın olanlar” kateqoriyasına aiddir –NT. Azərbaycanın nadir növüdür. Qafqaz endemikdir.

Regional IUCN Statusu: NT

Qısa morfoloji təsviri

10-12 m hündürlüyündə, alçaqgövdəli, tikanlı, dağınıq çətirli ağac və ya koldur. Gövdəsinin qabığı bozumtul, yaşlı budaqlarının qabığı isə qırmızımtıl rəngdə olur. Gümüşü rəngli yarpaqları 6-9 sm uzunluğunda olmaqla söyüd yarpağına oxşayır, tamkənarlı, bəzən uc hissədə iridişlidir, alt və üst hissədən ilk vaxtlar torvari tükcükləri olur, sonra çılpaqlaşır. Çiçəkləri çoxçiçəkli qalxanlarda yerləşir. Meyvələri enli uzunsov və ya yumru olub, 1,5-2 sm uzunluğunda, 1,2-1.8 sm diametrində, yetişdikdə sarımtıl rəng alır, üstü ilk vaxtlar azacıq tükcüklü olur, böyüdükcə tükcüklərdəntəmizlənir və tam çılpaq olur.

Hündürlüyü 8-10 m olan ağac, bəzən koldur. Çətiri qollu-budaqlıdır. Budaqları tikanlı, əvvəlcə boz-kül rəngli, sonra qırmızımtıl qabıqlaörtülmüşdür. Tumurcuqları orta böyüklükdədir, qonurtəhərdir, kirpikciklidir, bundan başqa ağımtıl və ya sarımtıl tüklüdür; tumurcuğun pulcuqları bəzən sivri qurtaracaqlıdır.

Yarpaq

Yarpaqları uzunluğu 6-9 sm və eni 0,5-1 sm olan uzun və ensiz-neştərşəkilli formadan uzunluğu 3-6 sm, eni 1-2 sm olan enli-neştərşəkilli formaya qədər dəyişir. Yarpaqlar demək olar ki, oturaq və ya çox qısa saplaq üzərində yerləşmişdir, tamkənarlı, bəzən qeyri-bərabər və aralı-dişciklidir, orta hissədən yuxarısı daha çox genişlənmiş, gümüşü və ya boz rəngdədir, hörümçək toruna bənzər və ya ipəyəoxşar sıx tüklüdür və qısalmış budaqda dəstə halında toplanmışdır.

Çiçək

Çiçəkləri çoxçiçəkli qalxan çiçək qrupunda yerləşmişdir.

Meyvə

Meyvələri dəyirmi və ya armudşəkilli, sarımtıl-qəhvəyi və ya qızılı rəngli olub, ləkələrlə örtülümüşdür, saplağının uzunluğu 2 sm-ə qədərdir.

Çiçəkləməsi - Aprel

Meyvə verməsi - May-Sentyabr

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

Aprel ayında çiçəkləyir. Meyvələri avqust-sentyabr aylarında yetişir. Tozlanması-entomofildir. Toxumla və kök pöhrələri ilə çoxalır. Quraqlığa davamlı, torpağa az tələbkar, işıqsevər bitkidir. Qiymətli qida bitkisidir. Mədəni sortlar üçün calaqaltı kimi və yaşıllaşdırmada dekorativ ağac kimi istifadə olunur.

Yayılması

Samur-Dəvəçi düzənliyi, Qobustan, Böyük Qafqazın Quba sahəsi; Naxçıvanın dağlıq hissəsi (Şahbuz rayonu, Biçəək kəndi ətrafı, Culfa rayonu, Milax və Ərəfəsə kəndləri ətrafı).

Samur-Şabran ovalığı Qobustan, Kiçik Qafqazın mərkəzi, Kiçik Qafqazın cənubu

Sayı və tendensiyası

Populyasiyada azalma tendensiyası müşahidə olunur.

Yaşayış mühiti

Quru dağətəyi yerlərdə, bəzən qayalıqlarda, nadir hallarda ovalıqlarda rast gəlinir.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Meyvələri yerli əhali tərəfindən toplanır, gəmiricilər və quşlar tərəfindən yetişmədən əvvəl yeyilir.

Mühafizə tədbirləri

Türyançay Dövlət Təbiət Qoruğunda mühafiə olunur.

Mənbə

  • Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.

http://dendrologiya.az/?page_id=112 2019-11-17 at the Wayback Machine

İstinadlar

  1. Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabı. Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri, II nəşr, Bakı-2013
  2. http://redbook.az/?options=project&id=S%C3%B6y%C3%BCdyarpaq%20armud[ölü keçid]
  3. ↑ Azərbaycanın ağac və kolları, 1970;
  4. ↑ Eldar Şükürov. İsmayıllı rayonu meşə bitkilərinin bələdçi kitabı, Bakı 2016
  5. Səfərov İ.S., Əsədov K.S. 1984;
  6. Talıbov T.H., İbrahimov Ə.Ş., 2008;
  7. Tərtibçinin məlumatı. 

September 04, 2021
söyüdyarpaq, armud, elmi, adı, pyrus, salicifolia, pall, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, iucn, qırmızı, siyahısına, görə, növün, kateqoriyası, statusu, təhlükəli, həddə, y. Elmi adi Pyrus salicifolia Pall Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin IUCN Qirmizi Siyahisina gore novun kateqoriyasi ve statusu Tehlukeli hedde yaxin olanlar kateqoriyasina aiddir NT Azerbaycanin nadir novudur Qafqaz endemikdir 1 Regional IUCN Statusu NT 2 Mundericat 1 Qisa morfoloji tesviri 1 1 Yarpaq 1 2 Cicek 1 3 Meyve 2 Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleri 3 Yayilmasi 4 Sayi ve tendensiyasi 5 Yasayis muhiti 6 Mehdudlasdirici amiller 7 Muhafize tedbirleri 8 Menbe 9 IstinadlarQisa morfoloji tesviri Redakte10 12 m hundurluyunde alcaqgovdeli tikanli daginiq cetirli agac ve ya koldur Govdesinin qabigi bozumtul yasli budaqlarinin qabigi ise qirmizimtil rengde olur Gumusu rengli yarpaqlari 6 9 sm uzunlugunda olmaqla soyud yarpagina oxsayir tamkenarli bezen uc hissede iridislidir alt ve ust hisseden ilk vaxtlar torvari tukcukleri olur sonra cilpaqlasir Cicekleri coxcicekli qalxanlarda yerlesir Meyveleri enli uzunsov ve ya yumru olub 1 5 2 sm uzunlugunda 1 2 1 8 sm diametrinde yetisdikde sarimtil reng alir ustu ilk vaxtlar azaciq tukcuklu olur boyudukce tukcuklerdentemizlenir ve tam cilpaq olur 3 Hundurluyu 8 10 m olan agac bezen koldur Cetiri qollu budaqlidir Budaqlari tikanli evvelce boz kul rengli sonra qirmizimtil qabiqlaortulmusdur Tumurcuqlari orta boyuklukdedir qonurteherdir kirpikciklidir bundan basqa agimtil ve ya sarimtil tukludur tumurcugun pulcuqlari bezen sivri qurtaracaqlidir 4 Yarpaq Redakte Yarpaqlari uzunlugu 6 9 sm ve eni 0 5 1 sm olan uzun ve ensiz nestersekilli formadan uzunlugu 3 6 sm eni 1 2 sm olan enli nestersekilli formaya qeder deyisir Yarpaqlar demek olar ki oturaq ve ya cox qisa saplaq uzerinde yerlesmisdir tamkenarli bezen qeyri beraber ve arali disciklidir orta hisseden yuxarisi daha cox genislenmis gumusu ve ya boz rengdedir horumcek toruna benzer ve ya ipeyeoxsar six tukludur ve qisalmis budaqda deste halinda toplanmisdir Cicek Redakte Cicekleri coxcicekli qalxan cicek qrupunda yerlesmisdir Meyve Redakte Meyveleri deyirmi ve ya armudsekilli sarimtil qehveyi ve ya qizili rengli olub lekelerle ortulumusdur saplaginin uzunlugu 2 sm e qederdir Ciceklemesi AprelMeyve vermesi May SentyabrBioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleri RedakteAprel ayinda cicekleyir Meyveleri avqust sentyabr aylarinda yetisir Tozlanmasi entomofildir Toxumla ve kok pohreleri ile coxalir Quraqliga davamli torpaga az telebkar isiqsever bitkidir Qiymetli qida bitkisidir Medeni sortlar ucun calaqalti kimi ve yasillasdirmada dekorativ agac kimi istifade olunur Yayilmasi RedakteSamur Deveci duzenliyi Qobustan Boyuk Qafqazin Quba sahesi Naxcivanin dagliq hissesi Sahbuz rayonu Biceek kendi etrafi Culfa rayonu Milax ve Erefese kendleri etrafi 3 5 6 Samur Sabran ovaligi Qobustan Kicik Qafqazin merkezi Kicik Qafqazin cenubu 4 Sayi ve tendensiyasi RedaktePopulyasiyada azalma tendensiyasi musahide olunur 7 Yasayis muhiti RedakteQuru dageteyi yerlerde bezen qayaliqlarda nadir hallarda ovaliqlarda rast gelinir 4 Mehdudlasdirici amiller RedakteMeyveleri yerli ehali terefinden toplanir gemiriciler ve quslar terefinden yetismeden evvel yeyilir Muhafize tedbirleri RedakteTuryancay Dovlet Tebiet Qorugunda muhafie olunur Menbe RedakteTofiq Memmedov Elman Isgender Tariyel Talibov Azerbaycanin nadir agac ve kol bitkileri Baki Elm 2014 380 seh http dendrologiya az page id 112 Arxivlesdirilib 2019 11 17 at the Wayback MachineIstinadlar Redakte Azerbaycan Respublikasinin Qirmizi Kitabi Nadir ve nesli kesilmekde olan bitki ve gobelek novleri II nesr Baki 2013 http redbook az options project amp id S C3 B6y C3 BCdyarpaq 20armud olu kecid 1 2 Azerbaycanin agac ve kollari 1970 1 2 3 Eldar Sukurov Ismayilli rayonu mese bitkilerinin beledci kitabi Baki 2016 Seferov I S Esedov K S 1984 Talibov T H Ibrahimov E S 2008 Tertibcinin melumati Menbe https az wikipedia org w index php title Soyudyarpaq armud amp oldid 6023340, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.