fbpx
Wikipedia

Rəqabət (iqtisadiyyat)

Avqust 03, 2021

Rəqabət (lat. concurrentia, lat. concurro — bərabər olmaq) — bütün iştirakçıları üçün vahid qaydalarla istehsal amillərinin ən səmərəli istifadəsi üçün iqtisadi iştirakçılar arasındakı mübarizədir. Rus dilində mənbələrdə ilk dəfə 1878-ci ildə alman mənşəli bir konsepsiya olaraq xatırlanır, Marksın əsərlərində bəhs edilmir (səhv məlumatlar, çünki "Fəlsəfənin Yoxsulluğu" əsərində "Rəqabət və İnhisar" adlı bir fəsil var), lakin sinonimi "ictimai istehsal"-dır.

İqtisadiyyatda, hər biri öz hərəkətləri ilə bir rəqibin malların bazarda dövriyyə şərtlərinə birtərəfli təsir etmək qabiliyyətini məhdudlaşdıran iqtisadi subyektlərin işgüzar rəqabətindən, yəni bazar şərtlərinin ayrı-ayrı bazar iştirakçılarının davranışlarından asılılıq dərəcəsindən danışırlar. Rusiya Federasiyasının 26 iyul 2006-cı il tarixli 135-FZ saylı "Rəqabətin qorunması haqqında" Qanununa uyğun olaraq, rəqabət, hər birinin müstəqil hərəkətlərinin, hər birinin malların dövriyyəsinin ümumi şərtlərinə uyğun olaraq birtərəfli təsir göstərməsini istisna etdiyi və ya məhdudlaşdırdığı iqtisadi subyektlərin rəqabətidir. əmtəə bazarı.

İqtisadi baxımdan rəqabət 4 əsas aspektdə nəzərdən keçirilir:

  • Bütün iştirakçılar üçün qaydaların birliyi.
  • Bazarda rəqabət dərəcəsi olaraq;
  • Bazar mexanizminin özünü tənzimləyən elementi kimi;
  • Sənaye bazarı növünün təyin olunduğu bir meyar kimi.

Mükəmməl rəqabət

Mükəmməl rəqabət — hər biri nisbətən az bazar payı tutan və malların alqı-satqı şərtlərini diktə edə bilməyən istehsalçı olan çox sayda alıcı və satıcı olduğu bazar vəziyyətidir. Yalnız bu yerdəki deyil, digər bölgə və şəhərlərdəki qiymətlər, dinamikalar, satıcılar və alıcılar haqqında lazımlı və əlçatan məlumatların mövcud olduğu güman edilir. Mükəmməl rəqabət bazarı istehsalçı bazarı üzərində gücün olmamasını və qiymətlərin istehsalçı tərəfindən deyil, tələb və təklif funksiyası ilə təyin olunmasını nəzərdə tutur.

Mükəmməl rəqabətin xüsusiyyətləri heç bir sənayedə tam xas deyil. Hamısı yalnız modelə yaxınlaşa bilər.

İdeal bazarın əlamətləri (ideal rəqabət bazarı) bunlardır:

  1. bütün iştirakçılar üçün qaydaların vahidliyi
  2. müəyyən bir sənayedə giriş və çıxış maneələrinin olmaması;
  3. bazar iştirakçılarının sayında məhdudiyyətlərin olmaması;
  4. bazarda eyni adlı məhsulların homojenliyi;
  5. pulsuz qiymətlər;
  6. bəzi iştirakçıların digərlərinə qarşı təzyiq, məcburiyyət olmaması

Mükəmməl rəqabətin ideal modelinin yaradılması son dərəcə mürəkkəb bir prosesdir. Kənd təsərrüfatı mükəmməl rəqabət bazarına yaxın bir sənayenin nümunəsidir.

Qeyri-mükəmməl rəqabət

Qeyri-mükəmməl rəqabət — fərdi istehsalçıların istehsal etdikləri məhsulların qiymətlərini idarə etmək qabiliyyətinə sahib olduqları bir mühitdəki rəqabət. Bazarda həmişə mükəmməl rəqabət mümkün deyil. Qüsurlu rəqabətin formaları inhisarçı rəqabət, oliqopoliya, inhisar, oliqopsoniya və monopsoniya. Bir inhisar ilə inhisarçının digər firmaları bazardan sıxışdırması mümkündür.

Bir neçə fərqli baxış mövcuddur. Deməli, Adam Smitin tərəfdarları rəqabəti və inhisarı qütb anlayışları hesab edirlər. Həmişə qarşılıqlı müstəsna olmasa da. Marksistlər inhisarçılığı rəqabətin ayrılmaz hissəsi və rəqabət forması hesab edirlər. Çox vaxt rəqabəti fərqli inhisar növləri ilə eyniləşdirmək və qarışdırmaq.

Qüsurlu rəqabətin əlamətləri bunlardır:

  1. iştirakçılar və mallar üçün qeyri-bərabər şəraitin yaradılması (dempinq qiymətləri, qiymət ayrı-seçkiliyi (eyni məhsulu fərqli qiymətlərə satmaq))
  2. bazara giriş maneələri yaratmaq
  3. məxfi elmi, texniki, istehsal və ticarət məlumatlarının istifadəsi və ya açıqlanması
  4. reklamda yalan məlumatların yayılması və ya malların istehsal üsulu və yeri və ya miqdarı ilə bağlı digər məlumatlar
  5. istehlakçı üçün vacib olan məlumatların yatırılması
  6. dövlətin müdaxiləsi və ya inzibati mənbələrin istifadəsi

Qüsurlu rəqabətdən gələn itkilər:

  1. qiymətlərin əsassız artması
  2. paylama xərclərindəki artım
  3. elmi və texnoloji tərəqqinin yavaşlaması
  4. dünya bazarlarında rəqabət qabiliyyətinin azalması
  5. iqtisadi səmərəliliyin azalması
  6. bütün mənfi amillərlə birlikdə korrupsiya.

Monopoliya

İnhisar — bir şeyə müstəsna hüquqdur. İqtisadiyyata gəldikdə — bir şəxsə, müəyyən bir qrupa və ya dövlətə məxsus müstəsna istehsal, alqı-satqı hüququ. Kapitalın və istehsalın yüksək konsentrasiyası və mərkəzləşdirilməsi əsasında yaranır. Məqsəd ultra yüksək mənfəət əldə etməkdir. İnhisarın yüksək və ya inhisarın aşağı qiymətlərinin qoyulması ilə təmin olunur. Bazar iqtisadiyyatının rəqabət potensialını basdırır, qiymətlərin artmasına və tarazlığın pozulmasına səbəb olur.

İnhisar modeli:

  1. yeganə satıcı;
  2. yaxın əvəzedici məhsulların olmaması;
  3. diktə edilmiş qiymət.

Təbii inhisarçılığı, yəni demonopolizasiyası praktik və ya qeyri-mümkün olan strukturları ayırmaq lazımdır: kommunal xidmətlər, yeraltı, enerji, su təchizatı və s.

İnhisar rəqabət

İnhisar rəqabəti — bir çox satıcıların yeni satıcıların meydana çıxma ehtimalı olduğu bir bazarda fərqli məhsul satmaq üçün rəqabət etdikləri zaman meydana gəlir.

İnhisarçı rəqabət aparan bazar aşağıdakılarla xarakterizə olunur:

  • bazarda satan hər bir firmanın məhsulu, digər firmalar tərəfindən satılan məhsulun əvəzsiz bir əvəzedicisidir;
  • bazarda nisbətən çox sayda satıcı var ki, hər biri firma və rəqibləri tərəfindən satılan ümumi bir məhsul növü üçün bazar tələbinin az, lakin mikroskopik bir hissəsini təmin edir;
  • bazarda olan satıcılar mallarına hansı qiymət təyin edəcəyini seçərkən və ya illik satış həcmi üçün meyarlar seçərkən rəqiblərinin reaksiyasını nəzərə almırlar;
  • bazarın giriş və çıxış şərtləri var

İnhisar rəqabəti, ayrı firmaların mallarının qiymətinə nəzarət etmək bacarığına sahib olduqları inhisar vəziyyətinə bənzəyir. Həm də mükəmməl rəqabətə bənzəyir, çünki hər məhsul bir çox firma tərəfindən satılır və bazarda sərbəst giriş və çıxış mövcuddur.

Antiinhisar siyasət

Dünyanın bütün inkişaf etmiş ölkələrində inhisar və onların birliklərinin fəaliyyətini məhdudlaşdıran antitrest qanunları mövcuddur. Avropa ölkələrində anti-inhisar siyasəti daha çox inhisar mövqelərini əldə etdikləri yollardan asılı olmayaraq onsuz da qurulmuş inhisarların tənzimlənməsinə yönəldilmişdir və bu tənzimləmə struktur dəyişikliklərini nəzərdə tutmur, yəni firmaların müstəqil müəssisələrə bölünməsi, dekonsantrasiya tələblərini ehtiva etmir.

ABŞ dövlət antiinhisar siyasəti üçün ilk növbədə və əlbəttə ki, belə bir mövqe xarakterikdir, ona görə bir şirkətin "yüksək iş keyfiyyətləri, ixtiraçılıq və ya sadəcə şanslı bir şans sayəsində" bazarda inhisar mövqeyinə gəldiyi təqdirdə yüksək mənfəətdən məhrum edilməsinə ehtiyac yoxdur.

Qiymət tənzimləməsindən əlavə, təbii inhisarların strukturunu islah etməklə müəyyən bir fayda əldə etmək olar - xüsusən də Rusiyada. Məsələ burasındadır ki, Rusiyada vahid bir şirkət çərçivəsində həm təbii inhisar mallarının istehsalı, həm də rəqabət şəraitində istehsal etmək daha səmərəli məhsulların istehsalı birləşdirilir. Bu birlik, bir qayda olaraq, şaquli inteqrasiyadır. Nəticədə milli iqtisadiyyatın bütün sahəsini təmsil edən nəhəng bir inhisar yaranır.

Bütövlükdə, Rusiyada antiinhisar tənzimləmə sistemi hələ başlanğıc mərhələsindədir və köklü bir şəkildə təkmilləşdirilməsini tələb edir. Rusiyada anti-inhisar tənzimləmə orqanı Rusiyanın Federal Antiinhisar Xidmətidir.

Ədəbiyyat

  • "Конкуренция в экономике" . Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890—1907.
  • "Rəqabət (iqtisadiyyat)" . Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890—1907.
  • Кирцнер И. Конкуренция и предпринимательство. — Социум, 2010.

Xarici keçidlər

  • Латов Юрий. "Конкуренция экономическая". Кругосвет. 2012-05-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-10-18.

Avqust 03, 2021
rəqabət, iqtisadiyyat, rəqabət, concurrentia, concurro, bərabər, olmaq, bütün, iştirakçıları, üçün, vahid, qaydalarla, istehsal, amillərinin, səmərəli, istifadəsi, üçün, iqtisadi, iştirakçılar, arasındakı, mübarizədir, dilində, mənbələrdə, dəfə, 1878, ildə, al. Reqabet lat concurrentia lat concurro beraber olmaq butun istirakcilari ucun vahid qaydalarla istehsal amillerinin en semereli istifadesi ucun iqtisadi istirakcilar arasindaki mubarizedir Rus dilinde menbelerde ilk defe 1878 ci ilde alman menseli bir konsepsiya olaraq xatirlanir Marksin eserlerinde behs edilmir sehv melumatlar cunki Felsefenin Yoxsullugu eserinde Reqabet ve Inhisar adli bir fesil var lakin sinonimi ictimai istehsal dir Iqtisadiyyatda her biri oz hereketleri ile bir reqibin mallarin bazarda dovriyye sertlerine birterefli tesir etmek qabiliyyetini mehdudlasdiran iqtisadi subyektlerin isguzar reqabetinden yeni bazar sertlerinin ayri ayri bazar istirakcilarinin davranislarindan asililiq derecesinden danisirlar Rusiya Federasiyasinin 26 iyul 2006 ci il tarixli 135 FZ sayli Reqabetin qorunmasi haqqinda Qanununa uygun olaraq reqabet her birinin musteqil hereketlerinin her birinin mallarin dovriyyesinin umumi sertlerine uygun olaraq birterefli tesir gostermesini istisna etdiyi ve ya mehdudlasdirdigi iqtisadi subyektlerin reqabetidir emtee bazari Iqtisadi baximdan reqabet 4 esas aspektde nezerden kecirilir Butun istirakcilar ucun qaydalarin birliyi Bazarda reqabet derecesi olaraq Bazar mexanizminin ozunu tenzimleyen elementi kimi Senaye bazari novunun teyin olundugu bir meyar kimi Mundericat 1 Mukemmel reqabet 2 Qeyri mukemmel reqabet 3 Monopoliya 3 1 Inhisar reqabet 4 Antiinhisar siyaset 5 Edebiyyat 6 Xarici kecidlerMukemmel reqabet RedakteMukemmel reqabet her biri nisbeten az bazar payi tutan ve mallarin alqi satqi sertlerini dikte ede bilmeyen istehsalci olan cox sayda alici ve satici oldugu bazar veziyyetidir Yalniz bu yerdeki deyil diger bolge ve seherlerdeki qiymetler dinamikalar saticilar ve alicilar haqqinda lazimli ve elcatan melumatlarin movcud oldugu guman edilir Mukemmel reqabet bazari istehsalci bazari uzerinde gucun olmamasini ve qiymetlerin istehsalci terefinden deyil teleb ve teklif funksiyasi ile teyin olunmasini nezerde tutur Mukemmel reqabetin xususiyyetleri hec bir senayede tam xas deyil Hamisi yalniz modele yaxinlasa biler Ideal bazarin elametleri ideal reqabet bazari bunlardir butun istirakcilar ucun qaydalarin vahidliyi mueyyen bir senayede giris ve cixis maneelerinin olmamasi bazar istirakcilarinin sayinda mehdudiyyetlerin olmamasi bazarda eyni adli mehsullarin homojenliyi pulsuz qiymetler bezi istirakcilarin digerlerine qarsi tezyiq mecburiyyet olmamasiMukemmel reqabetin ideal modelinin yaradilmasi son derece murekkeb bir prosesdir Kend teserrufati mukemmel reqabet bazarina yaxin bir senayenin numunesidir Qeyri mukemmel reqabet RedakteQeyri mukemmel reqabet ferdi istehsalcilarin istehsal etdikleri mehsullarin qiymetlerini idare etmek qabiliyyetine sahib olduqlari bir muhitdeki reqabet Bazarda hemise mukemmel reqabet mumkun deyil Qusurlu reqabetin formalari inhisarci reqabet oliqopoliya inhisar oliqopsoniya ve monopsoniya Bir inhisar ile inhisarcinin diger firmalari bazardan sixisdirmasi mumkundur Bir nece ferqli baxis movcuddur Demeli Adam Smitin terefdarlari reqabeti ve inhisari qutb anlayislari hesab edirler Hemise qarsiliqli mustesna olmasa da Marksistler inhisarciligi reqabetin ayrilmaz hissesi ve reqabet formasi hesab edirler Cox vaxt reqabeti ferqli inhisar novleri ile eynilesdirmek ve qarisdirmaq Qusurlu reqabetin elametleri bunlardir istirakcilar ve mallar ucun qeyri beraber seraitin yaradilmasi dempinq qiymetleri qiymet ayri seckiliyi eyni mehsulu ferqli qiymetlere satmaq bazara giris maneeleri yaratmaq mexfi elmi texniki istehsal ve ticaret melumatlarinin istifadesi ve ya aciqlanmasi reklamda yalan melumatlarin yayilmasi ve ya mallarin istehsal usulu ve yeri ve ya miqdari ile bagli diger melumatlar istehlakci ucun vacib olan melumatlarin yatirilmasi dovletin mudaxilesi ve ya inzibati menbelerin istifadesiQusurlu reqabetden gelen itkiler qiymetlerin esassiz artmasi paylama xerclerindeki artim elmi ve texnoloji tereqqinin yavaslamasi dunya bazarlarinda reqabet qabiliyyetinin azalmasi iqtisadi semereliliyin azalmasi butun menfi amillerle birlikde korrupsiya Monopoliya RedakteInhisar bir seye mustesna huquqdur Iqtisadiyyata geldikde bir sexse mueyyen bir qrupa ve ya dovlete mexsus mustesna istehsal alqi satqi huququ Kapitalin ve istehsalin yuksek konsentrasiyasi ve merkezlesdirilmesi esasinda yaranir Meqsed ultra yuksek menfeet elde etmekdir Inhisarin yuksek ve ya inhisarin asagi qiymetlerinin qoyulmasi ile temin olunur Bazar iqtisadiyyatinin reqabet potensialini basdirir qiymetlerin artmasina ve tarazligin pozulmasina sebeb olur Inhisar modeli yegane satici yaxin evezedici mehsullarin olmamasi dikte edilmis qiymet Tebii inhisarciligi yeni demonopolizasiyasi praktik ve ya qeyri mumkun olan strukturlari ayirmaq lazimdir kommunal xidmetler yeralti enerji su techizati ve s Inhisar reqabet Redakte Inhisar reqabeti bir cox saticilarin yeni saticilarin meydana cixma ehtimali oldugu bir bazarda ferqli mehsul satmaq ucun reqabet etdikleri zaman meydana gelir Inhisarci reqabet aparan bazar asagidakilarla xarakterize olunur bazarda satan her bir firmanin mehsulu diger firmalar terefinden satilan mehsulun evezsiz bir evezedicisidir bazarda nisbeten cox sayda satici var ki her biri firma ve reqibleri terefinden satilan umumi bir mehsul novu ucun bazar telebinin az lakin mikroskopik bir hissesini temin edir bazarda olan saticilar mallarina hansi qiymet teyin edeceyini secerken ve ya illik satis hecmi ucun meyarlar secerken reqiblerinin reaksiyasini nezere almirlar bazarin giris ve cixis sertleri varInhisar reqabeti ayri firmalarin mallarinin qiymetine nezaret etmek bacarigina sahib olduqlari inhisar veziyyetine benzeyir Hem de mukemmel reqabete benzeyir cunki her mehsul bir cox firma terefinden satilir ve bazarda serbest giris ve cixis movcuddur Antiinhisar siyaset RedakteDunyanin butun inkisaf etmis olkelerinde inhisar ve onlarin birliklerinin fealiyyetini mehdudlasdiran antitrest qanunlari movcuddur Avropa olkelerinde anti inhisar siyaseti daha cox inhisar movqelerini elde etdikleri yollardan asili olmayaraq onsuz da qurulmus inhisarlarin tenzimlenmesine yoneldilmisdir ve bu tenzimleme struktur deyisikliklerini nezerde tutmur yeni firmalarin musteqil muessiselere bolunmesi dekonsantrasiya teleblerini ehtiva etmir ABS dovlet antiinhisar siyaseti ucun ilk novbede ve elbette ki bele bir movqe xarakterikdir ona gore bir sirketin yuksek is keyfiyyetleri ixtiraciliq ve ya sadece sansli bir sans sayesinde bazarda inhisar movqeyine geldiyi teqdirde yuksek menfeetden mehrum edilmesine ehtiyac yoxdur Qiymet tenzimlemesinden elave tebii inhisarlarin strukturunu islah etmekle mueyyen bir fayda elde etmek olar xususen de Rusiyada Mesele burasindadir ki Rusiyada vahid bir sirket cercivesinde hem tebii inhisar mallarinin istehsali hem de reqabet seraitinde istehsal etmek daha semereli mehsullarin istehsali birlesdirilir Bu birlik bir qayda olaraq saquli inteqrasiyadir Neticede milli iqtisadiyyatin butun sahesini temsil eden neheng bir inhisar yaranir Butovlukde Rusiyada antiinhisar tenzimleme sistemi hele baslangic merhelesindedir ve koklu bir sekilde tekmillesdirilmesini teleb edir Rusiyada anti inhisar tenzimleme orqani Rusiyanin Federal Antiinhisar Xidmetidir Edebiyyat Redakte Konkurenciya v ekonomike Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Reqabet iqtisadiyyat Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Kircner I Konkurenciya i predprinimatelstvo Socium 2010 Xarici kecidler RedakteLatov Yurij Konkurenciya ekonomicheskaya Krugosvet 2012 05 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 10 18 Menbe https az wikipedia org w index php title Reqabet iqtisadiyyat amp oldid 5527206, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.