Rəşt müqaviləsi (1729) - Rusiya ilə İran hökmdarı Əşrəf arasında bağlanmış müqavilə.
Rusiyanın İranla yaxınlaşması
I Pyotrun ölümündən sonra onun varisləri I Yekaterina (1725-1727), II Pyotr (1727-1730) və Anna İvanovnanın (1730-1740) dövründə Səfəvi dövləti ilə münasibətdə müəyyən dəyişiklik baş verdi. RusiyaSəfəvi dövlətinin Osmanlı dövləti tərəfinə keçməsinə yol verməmək üçün bəzi güzəştlərə getməli oldu. XVIII əsrin 20-ci illərində Səfəvi dövlətinin böhranı xeyli dərinləşmişdi. Bundan istifadə edən əfqanlarınSəfəvi dövlətinə qarşı işğalları başladı. Mirmahmudun yürüşləri İsfahanın tutulması və onun şah elan edilməsi ilə (1722-1725) nəticələndi. Antiəfqan qüvvələri MazandarandaII Təhmasib ətrafında mərkəzləşməyə başladı. Əfqanların öz daxilində də çəkişmələr genişləndi, 1725-ci ilin aprelində Mahmud öldürüldü. Əşrəf şah elan olundu (1725-1729). Hakimiyyətə gələn Əşrəf 1726-cı ildə osmanlılara qarşı çıxdı, lakin kifayət qədər qüvvəsi olmadığına görə 1727-ci ilin oktyabrında osmanlılarlamüqavilə imzalandı. Əşrəf böyük ərazi güzəştləri müqabilində şah kimi tanınmağa nail oldu. Bundan narahat olan Rusiya da Əşrəflə yaxınlaşmağa başladı və 1729-cu il 13 fevralda onunla müqavilə imzaladı.
Müqavilənin şərtləri
Rəst müqaviləsi (1729) preambula və 10 maddədən ibarətdir. Müqavilənin preambulasında onun bağlanması zərurəti və səlahiyyətli nümayəndələrdən bəhs olunur.
I maddədə göstərilirdi ki, hər iki yüksək tərəflərə İranda ayrılmış torpaqlar, şəhərlər onlara bütün mənsub olanlarla yeni sərhədlərə uyğun III artikulda elan edildiyi kimi onların əbədi mülkiyyətinə keçir. II maddədə heç bir başqa dövlətə hər hansı bir şəkildə verilməmək şərti ilə Astrabad və Mazandaranınİranın ixtiyarında qalması bəyan edilirdi. Bu şərtə etinasızlıq və laqeydsizlik göstərilsəydi, adı çəkilən əyalətlər onlara bütün mənsub olanlarla əbədi olaraq Rusiyadan ayrılmamalı və bağlanan müqavilələr pozulmalı idi. III maddə ilə tərəflər arasında sərhəd xətti müəyyənləşdirilirdi. IV maddə tərəflər arasında səfirlər və diplomatik nümayəndələrin fəaliyyəti haqqında idi. V maddə dostluq məktublarının hər iki tərəfdən mövcud titullarla qüvvəsində qalmasına həsr olunmuşdu. VI maddəyə görə sərhədlərdə baş verən mübahisə və ədavəti sərhədlərdəki komandirlər aradan qaldırmalı, təbəələrin sakitlik, dinclik şəraiti, təhlükəsizlik və müdafiəsi təmin edilməli idi. VII maddə bir tərəfdən о biri tərəfə keçən qaçqınların qaytarılmasını, onların himayədarlığa götürülməsi və müdafiəsinə heç kimin çalışmamasını nəzərdə tuturdu. VIII maddədə qeyd edilirdi ki, hər iki tərəfin xeyrinə kommersiya azad və əngəlsizdir. Göstərilən torpaqların əhalisi torpaq və su ilə təmin edilir. Adi verginin ödənilməsi əvvəlki qayda üzrə, heç bir əlavə tələb olunmadan həyata keçirilir. Hər cür mallarla ticarət etmək olar. Rusiya təbəələrinin ölkədə, İran vilayətlərində ticarəti xeyirli, yaxşı yaşayış səviyyəsi, malları, evi, karvansaraları, anbarları, dükanları olmalı idi. İran dövləti ərazisindən Hindistan və b. dövlətlərə karvanların hərəkəti və ticarəti azad elan edirdi. Eynilə də İran dövləti təbəələri Rusiya ərazisində azad ticarət yaşayış, gediş-gəliş hüququ ilə təmin olunurdu. IX maddədə bildirilirdi ki, hər iki tərəfin bir dövlətdən о birinə keçən, təsadüfən vəfat edən tacirlərinin evi, karvansaraları, anbarları, dükanları, malları və ev əşyaları heç bir xətasız mühafizədə saxlanılacaq, yüksək saray, ya da magistratlardan olan qanuni varisə məktub ilə zərərsiz, itkisiz, ləngidilmədən veriləcək. Müqavilənin X maddəsi imzalanma və ratifikasiyaya həsr olunmuşdu. Müqavilənin imzalanmasından az bir müddət sonra Əşrəf hakimiyyətdən devrildi və yeni tarixi şərait yarandı.
Mənbə
Абдурахманов А. Азербайджан во взаимоотношениях России, Турции и Ирана. Баку, 1964;
Договоры России с Востоком. СПб., 1869,
Иванов М.С. Очерк истории Ирана. М., 1952
Советско-иранские отношения. М., 1946,
Сотавов Н.А. Северный Кавказ в русско-иранских и русско-турецких отношениях в XVIII в. М„ 1991.
İyun 14, 2022
rəşt, müqaviləsi, 1729, rusiya, ilə, iran, hökmdarı, əşrəf, arasında, bağlanmış, müqavilə, rusiyanın, iranla, yaxınlaşması, redaktəi, pyotrun, ölümündən, sonra, onun, varisləri, yekaterina, 1725, 1727, pyotr, 1727, 1730, anna, ivanovnanın, 1730, 1740, dövründə. Rest muqavilesi 1729 Rusiya ile Iran hokmdari Esref arasinda baglanmis muqavile Rusiyanin Iranla yaxinlasmasi RedakteI Pyotrun olumunden sonra onun varisleri I Yekaterina 1725 1727 II Pyotr 1727 1730 ve Anna Ivanovnanin 1730 1740 dovrunde Sefevi dovleti ile munasibetde mueyyen deyisiklik bas verdi Rusiya Sefevi dovletinin Osmanli dovleti terefine kecmesine yol vermemek ucun bezi guzestlere getmeli oldu XVIII esrin 20 ci illerinde Sefevi dovletinin bohrani xeyli derinlesmisdi Bundan istifade eden efqanlarin Sefevi dovletine qarsi isgallari basladi Mirmahmudun yurusleri Isfahanin tutulmasi ve onun sah elan edilmesi ile 1722 1725 neticelendi Antiefqan quvveleri Mazandaranda II Tehmasib etrafinda merkezlesmeye basladi Efqanlarin oz daxilinde de cekismeler genislendi 1725 ci ilin aprelinde Mahmud olduruldu Esref sah elan olundu 1725 1729 Hakimiyyete gelen Esref 1726 ci ilde osmanlilara qarsi cixdi lakin kifayet qeder quvvesi olmadigina gore 1727 ci ilin oktyabrinda osmanlilarla muqavile imzalandi Esref boyuk erazi guzestleri muqabilinde sah kimi taninmaga nail oldu Bundan narahat olan Rusiya da Esrefle yaxinlasmaga basladi ve 1729 cu il 13 fevralda onunla muqavile imzaladi Muqavilenin sertleri RedakteRest muqavilesi 1729 preambula ve 10 maddeden ibaretdir Muqavilenin preambulasinda onun baglanmasi zerureti ve selahiyyetli numayendelerden behs olunur I maddede gosterilirdi ki her iki yuksek tereflere Iranda ayrilmis torpaqlar seherler onlara butun mensub olanlarla yeni serhedlere uygun III artikulda elan edildiyi kimi onlarin ebedi mulkiyyetine kecir II maddede hec bir basqa dovlete her hansi bir sekilde verilmemek serti ile Astrabad ve Mazandaranin Iranin ixtiyarinda qalmasi beyan edilirdi Bu serte etinasizliq ve laqeydsizlik gosterilseydi adi cekilen eyaletler onlara butun mensub olanlarla ebedi olaraq Rusiyadan ayrilmamali ve baglanan muqavileler pozulmali idi III madde ile terefler arasinda serhed xetti mueyyenlesdirilirdi IV madde terefler arasinda sefirler ve diplomatik numayendelerin fealiyyeti haqqinda idi V madde dostluq mektublarinin her iki terefden movcud titullarla quvvesinde qalmasina hesr olunmusdu VI maddeye gore serhedlerde bas veren mubahise ve edaveti serhedlerdeki komandirler aradan qaldirmali tebeelerin sakitlik dinclik seraiti tehlukesizlik ve mudafiesi temin edilmeli idi VII madde bir terefden o biri terefe kecen qacqinlarin qaytarilmasini onlarin himayedarliga goturulmesi ve mudafiesine hec kimin calismamasini nezerde tuturdu VIII maddede qeyd edilirdi ki her iki terefin xeyrine kommersiya azad ve engelsizdir Gosterilen torpaqlarin ehalisi torpaq ve su ile temin edilir Adi verginin odenilmesi evvelki qayda uzre hec bir elave teleb olunmadan heyata kecirilir Her cur mallarla ticaret etmek olar Rusiya tebeelerinin olkede Iran vilayetlerinde ticareti xeyirli yaxsi yasayis seviyyesi mallari evi karvansaralari anbarlari dukanlari olmali idi Iran dovleti erazisinden Hindistan ve b dovletlere karvanlarin hereketi ve ticareti azad elan edirdi Eynile de Iran dovleti tebeeleri Rusiya erazisinde azad ticaret yasayis gedis gelis huququ ile temin olunurdu IX maddede bildirilirdi ki her iki terefin bir dovletden o birine kecen tesadufen vefat eden tacirlerinin evi karvansaralari anbarlari dukanlari mallari ve ev esyalari hec bir xetasiz muhafizede saxlanilacaq yuksek saray ya da magistratlardan olan qanuni varise mektub ile zerersiz itkisiz lengidilmeden verilecek Muqavilenin X maddesi imzalanma ve ratifikasiyaya hesr olunmusdu Muqavilenin imzalanmasindan az bir muddet sonra Esref hakimiyyetden devrildi ve yeni tarixi serait yarandi Menbe RedakteAbdurahmanov A Azerbajdzhan vo vzaimootnosheniyah Rossii Turcii i Irana Baku 1964 Dogovory Rossii s Vostokom SPb 1869 Ivanov M S Ocherk istorii Irana M 1952 Sovetsko iranskie otnosheniya M 1946 Sotavov N A Severnyj Kavkaz v russko iranskih i russko tureckih otnosheniyah v XVIII v M 1991 Menbe https az wikipedia org w index php title Rest muqavilesi 1729 amp oldid 3433326, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
