fbpx
Wikipedia

Qızılxallı

Avqust 12, 2021

Qızılxallı (lat. Salmo trutta fario ) — Salmoniformes dəstəsinin növüdür. Nəsli kəsilmək üzrədir, pərakəndə yayılmış növdür.

?Qızılxallı
Salmo trutta fario
Elmi təsnifat
Aləmi:Heyvanlar
Yarımaləm:Eumetazoylar
Bölmə:İkitərəflisimmetriyalılar
Yarımbölmə:Sonağızlılar
Tip:Xordalılar
Yarımtip:Onurğalılar
Sinifüstü:Balıqlar
Sinif:Sümüklü balıqlar
Yarımsinif:Şüaüzgəcli balıqlar
Dəstə:Qızılbalıqkimilər
Fəsilə:Qızılbalıqlar
Cins:Qızılbalıq
Növ:Kumja
Yarımnöv: Qızılxallı
Elmi adı
Salmo trutta fario Linneus, 1758
Mühafizə statusu
Nəsli kəsilməkdə olan növlər
Nəsli kəsilmə təhlükəsi olanlar
Endangered (IUCN 3.1) Endangered: ???

Şəkil
axtarışı
NCBI  99804

Ümumi xarakteristikası

Bədənin bel tərəfində tünd yaşıl rəngdə, yanlarında açıq rəngdə, qarın tərəfində isə qızılı rəngdə xallar olur. Ağızı böyük olub ucda yerləşir. Çənəsində dişlər olur, bu dişlər iri balıqlarda yaxşı, körpələrdə isə zəif inkişaf etmişdir. Bel üzgəcindən arxada piy üzgəci yerləşir. Bel üzgəcində 3-4 şaxəsiz, [[7-12] şaxəli, anal üzgəcində 3 şaxəsiz, 7 - 10 şaxəli şüa vardır. Yan xətt pulcuqlarının sayı 111 - 128 arasında dəyişir.

Arealı və Sayı

Qızılxallı Azərbaycanın Kür hövzəsindəki dağ çaylarının çoxunda – Qanıx, Balakən, Silban, Katex, Əlcihan, Turyan, Dəyirman, Tərtər, Kurək, Ağsu, Həkəri, Xaçın, Bazar, Qusar, Şəmkir, Xal-xal, Yalama, Zabux, Viləş, Lənkəran, Astara çaylarında, Quba-Xaçmaz düzənliyinin bulaq çaylarında (Qel, Nugədi, Qudyal, Vələmir, Dəvəçi), Göygöldə yayılmışdır. Azərbaycandan kənarda Avropa və Asiyanın dağ çaylarında və göllərində təsadüf edilir. İntensiv ovlandığı üçün hazırda az saylı balığa çevrilmişdir. Sayı son dərəcə azalmış və bəzi çaylarda hətta nəsli kəsilmişdir.

Həyat tərzi

Çay qızılxallısı qədim və əsil şirin su balığıdır. Bəzi alimlərin fikrincə ondan qızılbalıq (kumja) törəmişdir, digərlərinin fikrinə görə qızılxallı (forel) qızılbalıqdan törəmişdir. O, başlıca olaraq dağ çaylarında və soyuq sulu göllərdə, dibi daşlı, təmiz, sərin və şəffaf sulu düzənlik çaylarında yaşayır. Bu sularda illik orta temperatur 8.9 – 13.7 0C olur. Qızılxallının əlamətləri çox dəyişkən olduğundan müxtəlif çaylarda, hətta eyni çayın müxtəlif hissələrində (yuxarı və aşağı) yaşayan fərdlərini müqayisə etdikdə onlar arasında çoxlu fərqlər olduğu meydana çıxır. Cinsi yetginliyə erkək fərdlər iki, dişi fərdlər üç yaşında çatır. Kürü tökmək üçün çayların daha yuxarılarına daşlı-qumlu və suyu təmiz olan yerlərə qalxır.

Uzunluğu 29-43 sm olan Göygöl qızılxallısının mütləq məhsuldarlığı 644 - 2341 ədəd arasında dəyişərək, orta hesabla 900 kürü olur. Çay qızılxallısının məhsuldarlığı 230-832 ədəd kürü olmaqla, orta hesabla 560 kürü təşkil edir.

Çay qızılxallısı qədim və əsil şirin su balığıdır. Bəzi alimlərin fikrincə ondan qızılbalıq (kumja) törəmişdir, digərlərinin fikrinə görə qızılxallı (forel) qızılbalıqdan törəmişdir. O, başlıca olaraq dağ çaylarında və soyuq sulu göllərdə, dibi daşlı, təmiz, sərin və şəffaf sulu düzənlik çaylarında yaşayır. Bu sularda illik orta temperatur 8.9 – 13.7 0C olur. Qızılxallının əlamətləri çox dəyişkən olduğundan müxtəlif çaylarda, hətta eyni çayın müxtəlif hissələrində (yuxarı və aşağı) yaşayan fərdlərini müqayisə etdikdə onlar arasında çoxlu fərqlər olduğu meydana çıxır. Cinsi yetginliyə erkək fərdlər iki, dişi fərdlər üç yaşında çatır. Kürü tökmək üçün çayların daha yuxarılarına daşlı-qumlu və suyu təmiz olan yerlərə qalxır. Uzunluğu 29 - 43 sm olan Göygöl qızılxallısının mütləq məhsuldarlığı 644 - 2341 ədəd arasında dəyişərək, orta hesabla 900 kürü olur. Çay qızılxallısının məhsuldarlığı 230 - 832 ədəd kürü olmaqla, orta hesabla 560 kürü təşkil edir.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Qızılxallı balıqların Azərbaycanın dağ və dağətəyi çaylarında sayını tənzim edən əsas amil yerlərdə qadağan olunmuş ov alətləri və usulları ilə kütləvi sürətdə ovlanmaları və muhafizə olunmaları sahəsində nəzarətin olmamasıdır.

Tətbiq olunmuş və lazımi mühafizə tədbirləri

Qızılxallı balığın körpələrini süni artırma yolu ilə əldə edərək dağ çaylarına və göllərinə buraxılması və bu çay və göllərdə idman balıq ovunun təşkil olunması faydalı olar.

Ədəbiyyat

  1. Фортунатова К.Р. Фарели озера Гейгель. Тр. Севанской гидроб. станции, 1929, т. 2, вып. 2, 68 с.;
  2. Державин А.Н. Куринское рыбное хозяйство и мелиорация Мугани. Бак.Ихтиолог. лаборатории, 1929, б, т. III, вып. 2, с. 5 - 68;
  3. Кулиев З.М. Форели Азербайджана. Баку, 2005, 112 с.
  4. Azərbaycan Respublikasının "QIRMIZI KİTABI", II cild, Fauna, Bakı 2013
  5. Ekoloji Menecment, Dərs vəsaiti II cild, Bakı, 2014.-428 s

Həmçinin bax

Zərdəpər

İstinadlar

  1. Фортунатова К.Р. Фарели озера Гейгель. Тр. Севанской гидроб. станции, 1929, т. 2, вып. 2, 68 с.;
  2. Кулиев З.М. Форели Азербайджана. Баку, 2005, 112 с.
  3. Azərbaycan Respublikasının "QIRMIZI KİTABI", II cild, Fauna, Bakı 2013

Xarici keçidlər

  • Qızılxallı

Avqust 12, 2021
qızılxallı, salmo, trutta, fario, salmoniformes, dəstəsinin, növüdür, nəsli, kəsilmək, üzrədir, pərakəndə, yayılmış, növdür, salmo, trutta, farioelmi, təsnifataləmi, heyvanlaryarımaləm, eumetazoylarbölmə, ikitərəflisimmetriyalılaryarımbölmə, sonağızlılartip, x. Qizilxalli lat Salmo trutta fario Salmoniformes destesinin novudur Nesli kesilmek uzredir perakende yayilmis novdur QizilxalliSalmo trutta farioElmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme SonagizlilarTip XordalilarYarimtip OnurgalilarSinifustu BaliqlarSinif Sumuklu baliqlarYarimsinif Suauzgecli baliqlarDeste QizilbaliqkimilerFesile QizilbaliqlarCins QizilbaliqNov KumjaYarimnov QizilxalliElmi adiSalmo trutta fario Linneus 1758Muhafize statusuNesli kesilme tehlukesi olanlarEndangered IUCN 3 1 Endangered SekilaxtarisiNCBI 99804 Mundericat 1 Umumi xarakteristikasi 2 Areali ve Sayi 3 Heyat terzi 4 Mehdudlasdirici amiller 5 Tetbiq olunmus ve lazimi muhafize tedbirleri 6 Edebiyyat 7 Hemcinin bax 8 Istinadlar 9 Xarici kecidlerUmumi xarakteristikasi RedakteBedenin bel terefinde tund yasil rengde yanlarinda aciq rengde qarin terefinde ise qizili rengde xallar olur Agizi boyuk olub ucda yerlesir Cenesinde disler olur bu disler iri baliqlarda yaxsi korpelerde ise zeif inkisaf etmisdir Bel uzgecinden arxada piy uzgeci yerlesir Bel uzgecinde 3 4 saxesiz 7 12 saxeli anal uzgecinde 3 saxesiz 7 10 saxeli sua vardir Yan xett pulcuqlarinin sayi 111 128 arasinda deyisir 1 Areali ve Sayi RedakteQizilxalli Azerbaycanin Kur hovzesindeki dag caylarinin coxunda Qanix Balaken Silban Katex Elcihan Turyan Deyirman Terter Kurek Agsu Hekeri Xacin Bazar Qusar Semkir Xal xal Yalama Zabux Viles Lenkeran Astara caylarinda Quba Xacmaz duzenliyinin bulaq caylarinda Qel Nugedi Qudyal Velemir Deveci Goygolde yayilmisdir 2 Azerbaycandan kenarda Avropa ve Asiyanin dag caylarinda ve gollerinde tesaduf edilir Intensiv ovlandigi ucun hazirda az sayli baliga cevrilmisdir Sayi son derece azalmis ve bezi caylarda hetta nesli kesilmisdir Heyat terzi RedakteCay qizilxallisi qedim ve esil sirin su baligidir Bezi alimlerin fikrince ondan qizilbaliq kumja toremisdir digerlerinin fikrine gore qizilxalli forel qizilbaliqdan toremisdir O baslica olaraq dag caylarinda ve soyuq sulu gollerde dibi dasli temiz serin ve seffaf sulu duzenlik caylarinda yasayir Bu sularda illik orta temperatur 8 9 13 7 0C olur Qizilxallinin elametleri cox deyisken oldugundan muxtelif caylarda hetta eyni cayin muxtelif hisselerinde yuxari ve asagi yasayan ferdlerini muqayise etdikde onlar arasinda coxlu ferqler oldugu meydana cixir Cinsi yetginliye erkek ferdler iki disi ferdler uc yasinda catir Kuru tokmek ucun caylarin daha yuxarilarina dasli qumlu ve suyu temiz olan yerlere qalxir Uzunlugu 29 43 sm olan Goygol qizilxallisinin mutleq mehsuldarligi 644 2341 eded arasinda deyiserek orta hesabla 900 kuru olur Cay qizilxallisinin mehsuldarligi 230 832 eded kuru olmaqla orta hesabla 560 kuru teskil edir Cay qizilxallisi qedim ve esil sirin su baligidir Bezi alimlerin fikrince ondan qizilbaliq kumja toremisdir digerlerinin fikrine gore qizilxalli forel qizilbaliqdan toremisdir O baslica olaraq dag caylarinda ve soyuq sulu gollerde dibi dasli temiz serin ve seffaf sulu duzenlik caylarinda yasayir Bu sularda illik orta temperatur 8 9 13 7 0C olur Qizilxallinin elametleri cox deyisken oldugundan muxtelif caylarda hetta eyni cayin muxtelif hisselerinde yuxari ve asagi yasayan ferdlerini muqayise etdikde onlar arasinda coxlu ferqler oldugu meydana cixir Cinsi yetginliye erkek ferdler iki disi ferdler uc yasinda catir Kuru tokmek ucun caylarin daha yuxarilarina dasli qumlu ve suyu temiz olan yerlere qalxir Uzunlugu 29 43 sm olan Goygol qizilxallisinin mutleq mehsuldarligi 644 2341 eded arasinda deyiserek orta hesabla 900 kuru olur Cay qizilxallisinin mehsuldarligi 230 832 eded kuru olmaqla orta hesabla 560 kuru teskil edir 3 Mehdudlasdirici amiller RedakteQizilxalli baliqlarin Azerbaycanin dag ve dageteyi caylarinda sayini tenzim eden esas amil yerlerde qadagan olunmus ov aletleri ve usullari ile kutlevi suretde ovlanmalari ve muhafize olunmalari sahesinde nezaretin olmamasidir Tetbiq olunmus ve lazimi muhafize tedbirleri RedakteQizilxalli baligin korpelerini suni artirma yolu ile elde ederek dag caylarina ve gollerine buraxilmasi ve bu cay ve gollerde idman baliq ovunun teskil olunmasi faydali olar Edebiyyat RedakteFortunatova K R Fareli ozera Gejgel Tr Sevanskoj gidrob stancii 1929 t 2 vyp 2 68 s Derzhavin A N Kurinskoe rybnoe hozyajstvo i melioraciya Mugani Bak Ihtiolog laboratorii 1929 b t III vyp 2 s 5 68 Kuliev Z M Foreli Azerbajdzhana Baku 2005 112 s Azerbaycan Respublikasinin QIRMIZI KITABI II cild Fauna Baki 2013 Ekoloji Menecment Ders vesaiti II cild Baki 2014 428 sHemcinin bax RedakteZerdeperIstinadlar Redakte Fortunatova K R Fareli ozera Gejgel Tr Sevanskoj gidrob stancii 1929 t 2 vyp 2 68 s Kuliev Z M Foreli Azerbajdzhana Baku 2005 112 s Azerbaycan Respublikasinin QIRMIZI KITABI II cild Fauna Baki 2013Xarici kecidler RedakteQizilxalliMenbe https az wikipedia org w index php title Qizilxalli amp oldid 5327286, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.