Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Qırmızı gəndəlaş (lat. Sambucus racemosa) — bitkilər aləminin fırçaotuçiçəklilər dəstəsinin adoksakimilər fəsiləsinin gəndəlaş cinsinə aid bitki növü.
| Qırmızı gəndəlaş | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: Növ: Qırmızı gəndəlaş | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Təbii yayılması
Yarpağı tökülən kol və ya kiçik ağacdır. Latınca növ epitetini (lat. Racemosa) "salxımvari", "budaqlı" (lat. Racemus — "üzüm salxımı") kimi tərcümə etmək olar. Ədəbiyyatda növün bir neçə: salxımvari gəndəlaş, qırmızı gəndəlaş, adi gəndəlaş adına rast gəlinir.
Botaniki xarakteristikası
Hündürlüyü 1,5-3,5 m olan, düzgövdəli koldur. Cavan bitkilərin qabığı hamar, qocalarda soyulandır. Gövdələrin üzərində ağımtıl rəngli qabarcıqlar olur. Tumurcuqları iri, yumurtavaridir. Yarpaqları üzbəüz, lələkvari, uzunsov-lansetvari, xırda dişli olub, uzunluğu 5-10 sm-dir. Cavan yarpaqları bəzən tünd-qırmızı və ya bənövşəyi rəngli olur — bu çox miqdarda antosianın olması ilə əlaqədardır. Çiçəkləri xırda, ikicinsli, ikilidir, beşhissəli çiçəkyanlığı vardır. Çiçək tacı yaşılımtıl-sarı və ya sarımtıl-ağ, diametri 20 sm-dək olan möhkəm, uzunsov, yumurtavari və ya konusvari formalı, süpürgəvari çiçək qruplarına yığılmışdır. Erkəkcikləri 5-dir. Çiçəkləmə may-iyunda, meyvələri qırmızı rəngli çəyirdəkdir, iyul-avqustda yetişir. Çoxaldılma oduncaqlaşmış qələmlərlə aparılır.
Ekologiyası
Gilli torpaqlarda, rütubətli şam meşələrində rast gəlinir.
Azərbaycanda yayılması
Böyük Qafqazda, dağətəyi zonalarda təbii şəraitdə yayılmışdır.
İstifadəsi
Dekorativ məqsədlə bağ və parklarda becərilir. Çiçəklərindən və meyvələrindən soyuqdəymə xəstəliklərinin, bronxial astmanın, baş ağrısının və revmotizmin müalicəsində istifadə edilir. Balverən bitkidir.
İstinadlar
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 270.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qirmizi gendelas lat Sambucus racemosa bitkiler aleminin fircaotucicekliler destesinin adoksakimiler fesilesinin gendelas cinsine aid bitki novu Qirmizi gendelasElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsKlad Deste FircaotuciceklilerFesile AdoksakimilerCins GendelasNov Qirmizi gendelasBeynelxalq elmi adiSambucus racemosa L 1753Sekil axtarisiITIS 35326NCBI 4203EOL 488729Tebii yayilmasiYarpagi tokulen kol ve ya kicik agacdir Latinca nov epitetini lat Racemosa salximvari budaqli lat Racemus uzum salximi kimi tercume etmek olar Edebiyyatda novun bir nece salximvari gendelas qirmizi gendelas adi gendelas adina rast gelinir Botaniki xarakteristikasiHundurluyu 1 5 3 5 m olan duzgovdeli koldur Cavan bitkilerin qabigi hamar qocalarda soyulandir Govdelerin uzerinde agimtil rengli qabarciqlar olur Tumurcuqlari iri yumurtavaridir Yarpaqlari uzbeuz lelekvari uzunsov lansetvari xirda disli olub uzunlugu 5 10 sm dir Cavan yarpaqlari bezen tund qirmizi ve ya benovseyi rengli olur bu cox miqdarda antosianin olmasi ile elaqedardir Cicekleri xirda ikicinsli ikilidir beshisseli cicekyanligi vardir Cicek taci yasilimtil sari ve ya sarimtil ag diametri 20 sm dek olan mohkem uzunsov yumurtavari ve ya konusvari formali supurgevari cicek qruplarina yigilmisdir Erkekcikleri 5 dir Cicekleme may iyunda meyveleri qirmizi rengli ceyirdekdir iyul avqustda yetisir Coxaldilma oduncaqlasmis qelemlerle aparilir EkologiyasiGilli torpaqlarda rutubetli sam meselerinde rast gelinir Azerbaycanda yayilmasiBoyuk Qafqazda dageteyi zonalarda tebii seraitde yayilmisdir IstifadesiDekorativ meqsedle bag ve parklarda becerilir Ciceklerinden ve meyvelerinden soyuqdeyme xesteliklerinin bronxial astmanin bas agrisinin ve revmotizmin mualicesinde istifade edilir Balveren bitkidir IstinadlarLinnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 270 Hemcinin bax