fbpx
Wikipedia

Qaraxanlı (Tovuz)

Avqust 01, 2021

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Qaraxanlı.

Qaraxanlı — Azərbaycan Respublikasının Tovuz rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. 6 may 1997–ci ildə rayonun yaşayış məntəqələri uçot məlumatına daxil edilmişdir.

Qaraxanlı
41°02′ şm. e. 45°38′ ş. u.
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Mərkəzin hündürlüyü 370 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 3.166 nəf.
Xəritəni göstər/gizlə
Qaraxanlı

Tarixi

Qaraxalı kəndinin yaranması və adlandırılması ilə bağlı müxtəlif versiyalar möcuddur. Belə ki, tarixin dərinliklərində Qaraxanlı toponiminə çox rast gəlinir. Bu toponimlərə hazırkı Ağcabədi rayonunda, Kəlbəcərdə, Təbriz yaxınlığında rast gəlmək olar. Tarixdə isə bu toponimə 840-1212-ci ildə paytaxtı Kaşğar şəhəri olan Qaraxanilər imperatorluğu kimi tanınan türk-müsəlman dövləti aid edilir. Bu ad özlüyündə türk dilində səslənir ki, bu da həmin toponimə aid olan insanların türk soylu olması ilə izah edilir. Bildiyimiz kimi, Azərbaycanın tarixi və hazırki ərazisində yaşayan müxtəlif etnik qruplar əsasən türk soyludurlar və qaraxanlılar da belə türkdilli tayfalardan biri olan ayrım tayfasının bir qolu kimi nəzərdən keçirilə bilər. Tovuz rayonunun Qaraxanlı kəndi Tovuzun Əmirli elinə aid edilən bir neçə kənddən biridir və həmin kəndlər kimi (Əmirli eli – Bozalqanlı, Əlimərdanlı, Səmədbəyli, Mansırlı, Qaraxanlı, Xatınlı, Qədirli, Cilovdarlı, Mülkülü) ötən əsrin əvvəllərində Kürqırağı boyunca sıralanmaqla çox sıx sosial-mədəni birlikdə yaşayırdılar. Bu isə Əmirlilər arasında ümumi dialektin, vahid şivənin (ləhcənin), eləcə də, məişətin, digər mənəvi dəyərlərin ümumiliyinə gətirib çıxarmışdır. Heç təsadüfi deyil ki, məhz bunun nəticəsidir ki, adları çəkilən bu kəndlərin əhalisı arasında indi də bir doğmalıq hiss olunmaqdadır.

Əmirlilər öz milliliyi, türklüyü, mübarizliyi ilə nəinki Tovuzda, bütöv Azərbaycanda tanınırlar. Burada saza-sözə, sənətə və sənətkarlığa xüsusi hörmət vardır. Hətta insanları bir-birindən ayırmaq üçün onlara xüsusi ayamaların qoyulması və bu yolla pisi və yaxşını bir-birindən ayırmaq kimi qeyri-adi adətləri vardır.

Müasir Qaraxanli kəndi hazırki məskunlaşma yerinə XX əsrin 30-cu illərində köçürülmüşdür ki, bunun da Tovuz stansiyasına (yəni mərkəzə) daha yaxın olması ilə izah edilir.

Mədəniyyəti

Qonşu kəndlərlə sıx mədəni birlik formasına əsaslanan böyük və tarixə söykənən mədəni irsi vardır. Qaraxanlılar da, qonşu kəndlərin əhalisi kimi, saza-sözə bağlı, şair təbiətli, vətənpərvər insanlardır. Kənddə kifayət qədər ədəbiyyata bağlı, yaradıcılığa həvəs göstərən insanlar yaşayıb yaratmışlar. Ümumiyyətlə respublikamız üçün bu kəndlərin birliyi (yaxın keçmişdə Xatınlı sovetliyi) əhali sayına nisbətdə çox sayda ziyalı,maarifçi,aşıq,şair,bir sözlə görkəmli insan bəxş etmişdir.

Coğrafiyası və iqlimi

Qaraxanlı kəndı Tovuz şəhərindən şimal-şərqə 7 km məsafə uzaqlıqda olmaqla öz tarixi qonşuları Xatınlı, Qədirli, Cilovdarlı, Əlimərdanlı kəndləri ilə eyni paraleldə yerləşməkdədir. Ərazi əsasən düzənlikdir. Suvarılma kanalı hesabına məhsuldar torpaqları vardır.

Əhalisi

Qaraxanlı kəndinin əhalisi əsasən bir-birinə qohum olan bir neçə köklü nəsillərdən ibarətdir. Əhalisinin sayı 3252 nəfərdir.

Hələ Sovetlər dönəmində bu kənddə və ümumiyyətlə Əmirli elində təhsilə yüksək diqqət yetirilmişdir. Məhz bunun nəticəsidir ki, respublika və eləcə də dünya əhəmiyyətli bir çox məşhur və tanınmış insanlar, alimlər, şairlər bu elin övladları və yetirmələridir.

Qaraxanlılar respublikamızın ictimai-siyasi həyatında hər zaman aktiv iştirak etmiş və dövlətçiliyə sadiq olmuşlar.

Toponimikası

Tovuz rayonunun Xatınlı i.ə.v.-də kənd. Gəncə-Qazax düzənliyindədir. Etno-toponimdir. Qaraxanlılar orta türk dövründə Qərbi Türküstanda yaranmış ən qüvvətli tayfa birliyi olmuşdur. Əsasən karluq və uyğurlar­dan ibarət idi. Bu tayfalar birləşərək 940-cı ildə Kaşqarın mərkəzində Qaraxanlılar döv­lətini yaratmış, ilk hökmdan Əbdülkərim Satuk Buğra Qaraxan (940-955) olmuşdur. Tovuzda məskunlaşmış* qaraxanlılar yerli oğuzlara nə qədər qaynayıb-qarışsalar da, yenə də öz ilkinliklərini qoruyub saxlamışlar.

İqtisadiyyatı

Yaxın keçmişə Qaraxanlı kəndində böyük üzümçülük sahələri geniş yayılmışdır. Bu sahələrin biganəlik və uzağı görə bilməmək üzündən qırılmasına baxmayaraq hazırda yeni üzüm sahələri salınmaqdadır.

Kəndin əkin sahələri 2 hissəyə bölünür – kənddən cənuba Tovuz şəhərinə yaxın sahələr (təzə məhlələr) və kənddən şimala, Kür çayına yaxın hissələr.

Qaraxanlı kəndinin yuxarı hissəsindən Kür çayı axır ki, bu da o hissədə olan torpaqları olduqca məhsuldar edir. Bu ərazidə kənd təsərrüffatı məhsullarında kartof, soğan, qarpız, yemiş və s. bostan bitkiləri, eləcə də kürqırağı Tuğay meşələrində müxtəlif ağac növləri və cır meyvə kolları bitir. Bu ərazilərdə heyvandarlıq, balıqçılıq inkşaf etmişdir.

Şəxsiyyətləri

  • Müseyib Müseyibov (Ağababa oğlu) — coğrafiya elmləri doktoru, professor, əməkdar elm xadimi.

İstinadlar

  1. Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi (6 may 1997-ci il). "Azərbaycan Respublikasının Biləsuvar, Zərdab, İsmayıllı, Yardımlı, Goranboy, Tovuz və Cəlilabad rayonlarının inzibati-ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının № 293-IQ saylı Qanunu" (azərb.). e-qanun.az. 2015-12-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-12-19.
  2. Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması 2009-cu il. I cild. Bakı - 2010.
  3. Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. İki cilddə. II cild. Bakı, "Şərq-Qərb", 2007

 

Avqust 01, 2021
qaraxanlı, tovuz, adın, digər, istifadə, formaları, üçün, qaraxanlı, qaraxanlı, azərbaycan, respublikasının, tovuz, rayonunun, inzibati, ərazi, vahidində, kənd, 1997, ildə, rayonun, yaşayış, məntəqələri, uçot, məlumatına, daxil, edilmişdir, qaraxanlı41, ölkə, . Bu adin diger istifade formalari ucun bax Qaraxanli Qaraxanli Azerbaycan Respublikasinin Tovuz rayonunun inzibati erazi vahidinde kend 6 may 1997 ci ilde rayonun yasayis menteqeleri ucot melumatina daxil edilmisdir 1 Qaraxanli41 02 sm e 45 38 s u Olke AzerbaycanTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 370 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 3 166 nef Xeriteni goster gizle Qaraxanli Mundericat 1 Tarixi 2 Medeniyyeti 3 Cografiyasi ve iqlimi 4 Ehalisi 5 Toponimikasi 6 Iqtisadiyyati 7 Sexsiyyetleri 8 IstinadlarTarixi RedakteQaraxali kendinin yaranmasi ve adlandirilmasi ile bagli muxtelif versiyalar mocuddur Bele ki tarixin derinliklerinde Qaraxanli toponimine cox rast gelinir Bu toponimlere hazirki Agcabedi rayonunda Kelbecerde Tebriz yaxinliginda rast gelmek olar Tarixde ise bu toponime 840 1212 ci ilde paytaxti Kasgar seheri olan Qaraxaniler imperatorlugu kimi taninan turk muselman dovleti aid edilir Bu ad ozluyunde turk dilinde seslenir ki bu da hemin toponime aid olan insanlarin turk soylu olmasi ile izah edilir Bildiyimiz kimi Azerbaycanin tarixi ve hazirki erazisinde yasayan muxtelif etnik qruplar esasen turk soyludurlar ve qaraxanlilar da bele turkdilli tayfalardan biri olan ayrim tayfasinin bir qolu kimi nezerden kecirile biler Tovuz rayonunun Qaraxanli kendi Tovuzun Emirli eline aid edilen bir nece kendden biridir ve hemin kendler kimi Emirli eli Bozalqanli Elimerdanli Semedbeyli Mansirli Qaraxanli Xatinli Qedirli Cilovdarli Mulkulu oten esrin evvellerinde Kurqiragi boyunca siralanmaqla cox six sosial medeni birlikde yasayirdilar Bu ise Emirliler arasinda umumi dialektin vahid sivenin lehcenin elece de meisetin diger menevi deyerlerin umumiliyine getirib cixarmisdir Hec tesadufi deyil ki mehz bunun neticesidir ki adlari cekilen bu kendlerin ehalisi arasinda indi de bir dogmaliq hiss olunmaqdadir Emirliler oz milliliyi turkluyu mubarizliyi ile neinki Tovuzda butov Azerbaycanda taninirlar Burada saza soze senete ve senetkarliga xususi hormet vardir Hetta insanlari bir birinden ayirmaq ucun onlara xususi ayamalarin qoyulmasi ve bu yolla pisi ve yaxsini bir birinden ayirmaq kimi qeyri adi adetleri vardir Muasir Qaraxanli kendi hazirki meskunlasma yerine XX esrin 30 cu illerinde kocurulmusdur ki bunun da Tovuz stansiyasina yeni merkeze daha yaxin olmasi ile izah edilir Medeniyyeti RedakteQonsu kendlerle six medeni birlik formasina esaslanan boyuk ve tarixe soykenen medeni irsi vardir Qaraxanlilar da qonsu kendlerin ehalisi kimi saza soze bagli sair tebietli vetenperver insanlardir Kendde kifayet qeder edebiyyata bagli yaradiciliga heves gosteren insanlar yasayib yaratmislar Umumiyyetle respublikamiz ucun bu kendlerin birliyi yaxin kecmisde Xatinli sovetliyi ehali sayina nisbetde cox sayda ziyali maarifci asiq sair bir sozle gorkemli insan bexs etmisdir Cografiyasi ve iqlimi RedakteQaraxanli kendi Tovuz seherinden simal serqe 7 km mesafe uzaqliqda olmaqla oz tarixi qonsulari Xatinli Qedirli Cilovdarli Elimerdanli kendleri ile eyni paralelde yerlesmekdedir Erazi esasen duzenlikdir Suvarilma kanali hesabina mehsuldar torpaqlari vardir Ehalisi RedakteQaraxanli kendinin ehalisi esasen bir birine qohum olan bir nece koklu nesillerden ibaretdir Ehalisinin sayi 3252 neferdir 2 Hele Sovetler doneminde bu kendde ve umumiyyetle Emirli elinde tehsile yuksek diqqet yetirilmisdir Mehz bunun neticesidir ki respublika ve elece de dunya ehemiyyetli bir cox meshur ve taninmis insanlar alimler sairler bu elin ovladlari ve yetirmeleridir Qaraxanlilar respublikamizin ictimai siyasi heyatinda her zaman aktiv istirak etmis ve dovletciliye sadiq olmuslar Toponimikasi RedakteTovuz rayonunun Xatinli i e v de kend Gence Qazax duzenliyindedir Etno toponimdir Qaraxanlilar orta turk dovrunde Qerbi Turkustanda yaranmis en quvvetli tayfa birliyi olmusdur Esasen karluq ve uygurlar dan ibaret idi Bu tayfalar birleserek 940 ci ilde Kasqarin merkezinde Qaraxanlilar dov letini yaratmis ilk hokmdan Ebdulkerim Satuk Bugra Qaraxan 940 955 olmusdur Tovuzda meskunlasmis qaraxanlilar yerli oguzlara ne qeder qaynayib qarissalar da yene de oz ilkinliklerini qoruyub saxlamislar 3 Iqtisadiyyati RedakteYaxin kecmise Qaraxanli kendinde boyuk uzumculuk saheleri genis yayilmisdir Bu sahelerin biganelik ve uzagi gore bilmemek uzunden qirilmasina baxmayaraq hazirda yeni uzum saheleri salinmaqdadir Kendin ekin saheleri 2 hisseye bolunur kendden cenuba Tovuz seherine yaxin saheler teze mehleler ve kendden simala Kur cayina yaxin hisseler Qaraxanli kendinin yuxari hissesinden Kur cayi axir ki bu da o hissede olan torpaqlari olduqca mehsuldar edir Bu erazide kend teserruffati mehsullarinda kartof sogan qarpiz yemis ve s bostan bitkileri elece de kurqiragi Tugay meselerinde muxtelif agac novleri ve cir meyve kollari bitir Bu erazilerde heyvandarliq baliqciliq inksaf etmisdir Sexsiyyetleri RedakteMuseyib Museyibov Agababa oglu cografiya elmleri doktoru professor emekdar elm xadimi Istinadlar Redakte Azerbaycan Respublikasinin Milli Meclisi 6 may 1997 ci il Azerbaycan Respublikasinin Bilesuvar Zerdab Ismayilli Yardimli Goranboy Tovuz ve Celilabad rayonlarinin inzibati erazi bolgusunde qismen deyisiklikler edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasinin 293 IQ sayli Qanunu azerb e qanun az 2015 12 19 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 12 19 Azerbaycan Respublikasi ehalisinin siyahiyaalinmasi 2009 cu il I cild Baki 2010 Azerbaycan toponimlerinin ensiklopedik lugeti Iki cildde II cild Baki Serq Qerb 2007 Menbe https az wikipedia org w index php title Qaraxanli Tovuz amp oldid 4524798, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.