Qaradağlılar Altay dil ailəsi türk qrupunun oğuz qoluna mənsub olan Azərbaycan dilində danışırlar. Azərbaycan xalqının təşəkkülü prosesində iştirak etmişlər. Hazırda toplu halda İran İslam Respublikasının şimal-qərb bölgələrində yaşayırlar. Sayları 20 min nəfərdən çoxdur (1987). Müsəlmandırlar. İrəvan xanlığı ərazisinin qədim sakinlərindən olan qaradağlılar Rusiya-İran müharibələrindən (1804-1813, 1826-1828) sonra zorla öz doğma yurdlarından İran ərazisinə köçürülmüşlər.
Tarixi
Səfəvilər dövlətinin qurulmasında əsas rol oynayan qurumlardan biri də qaradağlılardır. Tarixi qaynaqlarda Qaracadağ sufiləri adlanan bu qurum Şeyx Heydərin müridləri arasında özlərinə yer tapmışdılar. Tarixçi Oqtay Fərzəliyev yazır: "Deməli, İsmayıl Azərbaycan hüdudlarını tərk edərək Kiçik Asiyaya daxil olmazdan əvvəl onun qoşunu tərkibində şamlı, rumlu, ərəşli, zülqədər tayfalarının, həmçinin də Qaradağ, Əhər və Talış sufilərinin adları çəkilir".. Qızılbaşlarla ağqoyunluların ilk toqquşmalarının biri Qaradağ ərazisində olmuşdu. Tarixçi Oqtay Fərzəliyev yazır: "Gülüstan mühasirədə olarkən Təbrizdən Musa xəlifənin göndərdiyi çapar gəlib xəbər gətirdi ki, Əlvənd böyük bir qoşunla paytaxtdan çıxmışdır. O, Şirvanşah qoşunlarının qalıqları ilə birləşmək və qızılbaşlarla vuruşmaq üçün Şirvana hərəkət edir. İsmayıl Çuş mirzəyə (Qaradağlı əmiri-redaktor) əmr etdi ki, Kür və Araz çaylarının qovuşduğu yerdə - Cavada getsin, bərə körpüsü quraraq əsas qüvvələrin təcili qaydada çayı keçməsini təmin etsin, Əlvənd çayın şimal sahilinə keçməyə cəhd göstərməzdən əvvəl onun üzərinə hücuma başlasın. Vəziyyəti öyrənmək üçün Qaracadağa göndərilmiş qızılbaş kəşfiyyatçısı Məhəmməd xəlifənin yolladığı çapar xəbər gətirdi ki, Azərbaycan hakimi Əlvənd mirzə 30 minlik qoşunla Naxçıvana gəlmiş, İsmayılın Kürü keçməsinə ol verməmək üçün Mahmud Qaracanı Gəncə və Qarabağa, Qarçiqay Məhəmmədi Ərdəbil bölgəsinə, Həsən bəy Şükür oğlunu isə Qaradağa göndərmişdi. Halbuki İsmayıl Cavadda Kürü keçmiş və Qarapiri bəy Qacarın dəstəsini Naxçıvana geri çəkilmiş Həsən bəy Şükür oğluna qarşı eritmişdi. Qarçiqay Məhəmməd qızılbaşların Kürü keçdiyini bilib Qarabağa yollandı və Mahmud Qaraca ilə birləşdi. Onlar birlikdə Əlvəndin yanına – Naxçıvana geri çəkildilər".. Bu bilgiləri təsdiq edən Zeynalabidin Əli "Təkmilət ül-Əxbar" əsərində yazır ki, göstərdiyi igidliyə görə "Tozqoparan" ləqəbini almış Qara Piri bəy Qacar İsmayıl tərəfindən 1501-ci ildə Ağqoyunlu Əlvəndə qarşı göndərilmiş avanqard qoşuna rəhbər təyin edilmişdi. Ağqoyunlu qüvvələri Hüseyn Ağa Şükür oğlunun başçılığı altında Meşkin qəzasında Kərmədüz adlı mahalda Qara Piri bəy Qacarın yaxınlaşdığını xəbər tutaraq qaçmış və Sultan Əlvəndin əsas qüvvələrinə qoşulmuşdu. Yalnışlıq Şükür oğlunun Həsən və yaxud Hüseyn olmasındadır. I Şah Təhmasibin şahlığı dönəmində Muğan və Arasbara, yəni Qaradağın şərq hissəsinə Bəyazid sultan Bəydili-Şamlı başçılıq edirdi. Qaradağ sufiləri əsasən qərb yörələrdə hakim təyin edilirdilər. Qaradağ sufilərindən bizə bəlli olan ilk əmir Ənsar xəlifədir. Ənsar xəlifə uzun illər Qaradağ vilayətinin hakimi olmuşdu. Bu vilayətə şaha ən sadiq adamlar təyin olunurdular. Dövlətin xəzinəsi və qatı cinayətkarların saxlandığı zindan Qaradağın ərazisində, Yaft mahalında, Qəhqəhə qalasında yerləşirdi. Qalanın kutvalları, komendantları Qaradağ hakiminə tabe idi.
Ənvər Çingizoğlu. Qarşı yatan Qaradağ. Bakı, "Ozan", 1998.– 192 səh.
Ənvər Çingizoğlu,Qaradağlılar. Bakı, "Şuşa" nəşriyatı, 2008. – 160 səh.
Ənvər Çingizoğlu, Qaradağ xanlığı, Bakı, "Mütərcim", 2011. – 212 səh.
İstinadlar
Türk kültürü". Türk Kültürünü Araştırma Enstitütü. 1966. ss. s. 129,130
Nevzat Özkan (2002). "Türk dilinin yurtları". Akçağ. ss. s. 86
Большая советская энциклопедия. Третье издание. В 30 томах. Главный редактор: А. М. Прохоров. Том 1: А — Ангоб. Москва: Государственное научное издательство "Большая Советская Энциклопедия", 1969, стр. 278.
Orijinal mətn(rus.)
Исторически сложились этнографические группы А., отличавшиеся некоторыми особенностями в хозяйстве, культуре и быту: айрумы, карапапахи, падары, шахсевены, карадагцы, афшары и др. ... Карадагцы расселены по горному плато Карадаг, на С.-3. Ирана. Ведут полукочевой образ жизни, занимаются главным образом скотоводством. По культуре близки соседним шахсевенам.
Oqtay Əfəndiyev, Azərbaycan Səfəvilər dövləti, Azərbaycan nəşriyyatı, Baki 1993, səh. 39.
Oqtay Əfəndiyev, Azərbaycan Səfəvilər dövləti, Azərbaycan nəşriyyatı, Baki 1993, səh. 44.
qaradağlılar, azərbaycanlıların, etnoqrfik, qruplarından, biri, ümumi, sayı75, yaşadığı, ərazilər, azərbaycan, irandinişiə, islamqohum, xalqlarazərbaycan, türkləri, mündəricat, haqqında, tarixi, məşhur, simaları, mənbə, istinadlar, həmçinin, xarici, keçidlərha. Qaradaglilar Azerbaycanlilarin etnoqrfik qruplarindan biri 3 Qaradaglilar Umumi sayi75 000 80 000 1 2 Yasadigi eraziler Azerbaycan IranDiniSie IslamQohum xalqlarAzerbaycan turkleri Mundericat 1 Haqqinda 2 Tarixi 3 Meshur simalari 4 Menbe 5 Istinadlar 6 Hemcinin bax 7 Xarici kecidlerHaqqinda RedakteQaradaglilar Altay dil ailesi turk qrupunun oguz qoluna mensub olan Azerbaycan dilinde danisirlar Azerbaycan xalqinin tesekkulu prosesinde istirak etmisler Hazirda toplu halda Iran Islam Respublikasinin simal qerb bolgelerinde yasayirlar Saylari 20 min neferden coxdur 1987 Muselmandirlar Irevan xanligi erazisinin qedim sakinlerinden olan qaradaglilar Rusiya Iran muharibelerinden 1804 1813 1826 1828 sonra zorla oz dogma yurdlarindan Iran erazisine kocurulmusler Tarixi RedakteSefeviler dovletinin qurulmasinda esas rol oynayan qurumlardan biri de qaradaglilardir Tarixi qaynaqlarda Qaracadag sufileri adlanan bu qurum Seyx Heyderin muridleri arasinda ozlerine yer tapmisdilar Tarixci Oqtay Ferzeliyev yazir Demeli Ismayil Azerbaycan hududlarini terk ederek Kicik Asiyaya daxil olmazdan evvel onun qosunu terkibinde samli rumlu eresli zulqeder tayfalarinin hemcinin de Qaradag Eher ve Talis sufilerinin adlari cekilir 4 Qizilbaslarla agqoyunlularin ilk toqqusmalarinin biri Qaradag erazisinde olmusdu Tarixci Oqtay Ferzeliyev yazir Gulustan muhasirede olarken Tebrizden Musa xelifenin gonderdiyi capar gelib xeber getirdi ki Elvend boyuk bir qosunla paytaxtdan cixmisdir O Sirvansah qosunlarinin qaliqlari ile birlesmek ve qizilbaslarla vurusmaq ucun Sirvana hereket edir Ismayil Cus mirzeye Qaradagli emiri redaktor emr etdi ki Kur ve Araz caylarinin qovusdugu yerde Cavada getsin bere korpusu quraraq esas quvvelerin tecili qaydada cayi kecmesini temin etsin Elvend cayin simal sahiline kecmeye cehd gostermezden evvel onun uzerine hucuma baslasin Veziyyeti oyrenmek ucun Qaracadaga gonderilmis qizilbas kesfiyyatcisi Mehemmed xelifenin yolladigi capar xeber getirdi ki Azerbaycan hakimi Elvend mirze 30 minlik qosunla Naxcivana gelmis Ismayilin Kuru kecmesine ol vermemek ucun Mahmud Qaracani Gence ve Qarabaga Qarciqay Mehemmedi Erdebil bolgesine Hesen bey Sukur oglunu ise Qaradaga gondermisdi Halbuki Ismayil Cavadda Kuru kecmis ve Qarapiri bey Qacarin destesini Naxcivana geri cekilmis Hesen bey Sukur ogluna qarsi eritmisdi Qarciqay Mehemmed qizilbaslarin Kuru kecdiyini bilib Qarabaga yollandi ve Mahmud Qaraca ile birlesdi Onlar birlikde Elvendin yanina Naxcivana geri cekildiler 5 Bu bilgileri tesdiq eden Zeynalabidin Eli Tekmilet ul Exbar eserinde yazir ki gosterdiyi igidliye gore Tozqoparan leqebini almis Qara Piri bey Qacar Ismayil terefinden 1501 ci ilde Agqoyunlu Elvende qarsi gonderilmis avanqard qosuna rehber teyin edilmisdi Agqoyunlu quvveleri Huseyn Aga Sukur oglunun basciligi altinda Meskin qezasinda Kermeduz adli mahalda Qara Piri bey Qacarin yaxinlasdigini xeber tutaraq qacmis ve Sultan Elvendin esas quvvelerine qosulmusdu Yalnisliq Sukur oglunun Hesen ve yaxud Huseyn olmasindadir I Sah Tehmasibin sahligi doneminde Mugan ve Arasbara yeni Qaradagin serq hissesine Beyazid sultan Beydili Samli basciliq edirdi Qaradag sufileri esasen qerb yorelerde hakim teyin edilirdiler Qaradag sufilerinden bize belli olan ilk emir Ensar xelifedir Ensar xelife uzun iller Qaradag vilayetinin hakimi olmusdu Bu vilayete saha en sadiq adamlar teyin olunurdular Dovletin xezinesi ve qati cinayetkarlarin saxlandigi zindan Qaradagin erazisinde Yaft mahalinda Qehqehe qalasinda yerlesirdi Qalanin kutvallari komendantlari Qaradag hakimine tabe idi Meshur simalari RedakteEnsar xelife Qaradagli Sahverdi xan Qaradagli Sohrab bey Qaradagli Mursudqulu sultan Qaradagli Ferruxzad bey Qaradagli Mehemmed bey QaradagliMenbe RedakteAltay dilleri Baki 1996 seh 23 Narody Perednej Azii Moskva 1957 Sovremennyj Iran Moskva 1975 Bruk S I Naselenie mira Moskva 1986 Narody mira Moskva 1988 Enver Cingizoglu Qarsi yatan Qaradag Baki Ozan 1998 192 seh Enver Cingizoglu Qaradaglilar Baki Susa nesriyati 2008 160 seh Enver Cingizoglu Qaradag xanligi Baki Mutercim 2011 212 seh Istinadlar Redakte Turk kulturu Turk Kulturunu Arastirma Enstitutu 1966 ss s 129 130 Nevzat Ozkan 2002 Turk dilinin yurtlari Akcag ss s 86 Bolshaya sovetskaya enciklopediya Trete izdanie V 30 tomah Glavnyj redaktor A M Prohorov Tom 1 A Angob Moskva Gosudarstvennoe nauchnoe izdatelstvo Bolshaya Sovetskaya Enciklopediya 1969 str 278 Orijinal metn rus Istoricheski slozhilis etnograficheskie gruppy A otlichavshiesya nekotorymi osobennostyami v hozyajstve kulture i bytu ajrumy karapapahi padary shahseveny karadagcy afshary i dr Karadagcy rasseleny po gornomu plato Karadag na S 3 Irana Vedut polukochevoj obraz zhizni zanimayutsya glavnym obrazom skotovodstvom Po kulture blizki sosednim shahsevenam Oqtay Efendiyev Azerbaycan Sefeviler dovleti Azerbaycan nesriyyati Baki 1993 seh 39 Oqtay Efendiyev Azerbaycan Sefeviler dovleti Azerbaycan nesriyyati Baki 1993 seh 44 Hemcinin bax RedakteQaradag vilayeti Qaradaglilar kitab Xarici kecidler RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Qaradaglilar amp oldid 5959094, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
