Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Qırışıq sahə (rus. складчатая область, ing. fold area) — əsasən geosinklinal sahələrin yerində əmələ gəlmiş mürəkkəb quruluşlu (adətən qırışıqlı qaymalı) və müxtəlif yaşlı (prote-rezoy, baykal, kaledon, hersin və s.) qırışıqlı dağlar. Qırışıq dağlıq ölkələrə uyğun gəlir və o cür də adlandırılır. (Məs: Altay-Sayan qırışıqlıq vilayəti və s.). Sin. qırışıqlıq sistem.
İntruzivləri
Geniş mənada qırışıqlıq vilayətlərinə xas olan və onların inkişaf mərhələlərində yaranan intruzivlərdir. Qırışıqlıq vilayətlərinin intruzivləri məkan etibarilə ensiz üzün qırışılıq zonalarında uzun oxları ilə uzununa, yaxud eninə plutonlar şəklində yerləşir. Tektonik şəraitdən asılı olaraq bu intruzivlər: 1) qırışıqlıqdan qabaq (protektonik); 2) qırışıqlıqla eyni vaxtda (sintektonik) və 3) qırışıqlıqdan sonra (postektonik) üç qrupa ayrılır, mineral və kimyəvi tərkiblərinə görə fərqlənir.
Maqmatizmi
Tərkibinə görə yüksək tektonik fəallıqla bağlı olub, intensivliyi qırışıqlıq vilayətlərin yaşından, tipindən və inkişaf mərhələrindən asılı olaraq dəyişir. Müxtəlif yaşlı qırışıqlıq vilayətlərinin maqmatizmi ümumi əlaməti geosinklinalın ilkin (çökəlmə) mərhələsində əsasi və ultraəsasi maqmatizmdən qırışıqlıq və qalxma mərhələsində turş, qırışıqlığın tamamlanması və yarıqların əmələ gəlməsi mərhələsində qarışıq (turş və əsasi) maqmatizmə doğru dəyişilməsidir. Kembriyəqədər qırışıqlıq vilayətlərin maqmatizmi cavan qırışıq vilayətlərinin maqmatizmindən kəskin fərqlənir. Arxey eonunun qırışıqlıq zonalarında əsası və ultraəsasi süxurlar (diabazlar, qabbroidlər, pikritlər, hiperbazitlər (çox vaxt metamorfizmləşmiş) və müxtəlif tərkibli və mənşəli qranitoidlər geniş yayılmışdır. Anatektitlər, miqmatitlər və metasomatik qranitlər üstünlük təşkil edirlər. Protezozoy qırışıqlıq vilayətlərində alloxton maqmatik qranitoidlərin rolu yüksəlir, bəzi vilayətlərdə iri, mürəkkəb quruluşlu anortozit massivləri, qranit-rapakivlər və qələvi qranitoid intruzivləri (nefelinli siyenitlər və b.) geniş yer tutur. Bəzən turş və əsasi tərkibli vulkanogen süxurlar rast gəlir. Paleozoy və nisbətən cavan yaşlı qırışıqlıq vilayətlərinin maqmatizmi daha mürrəkkəb və müxtəlifdir. Maqmatizmin inkişaf səciyyəsinə və süxurların tərkibinə görə bu yaşlı vilayətlərdə simatik (yaxud femik) və sialik tiplər ayrılır. Simatik maqmatizm əsasi və ultraəsasi süxurların (diabazlar, andezit-bazaltlar, qabbrolar, hiperbazitlər və b.) geniş yayılması ilə, sialik maqmatizm isə, əsasən, turş tərkibli vulkanogen süxurların, qranit batolitlərin və çat qranitoid intruzivlərinin inkişafı ilə səciyyələnir. Son illərdə, plitə tektonikası nəzəriyyəsi əsasında müxtəlif geodinamik şəraitlər müəyyənləşdirilmişdir və bu nəzəriyyəyə görə, qırışıqlıq zonaları adalar qövsu maqmatizmini təmsil edə bilər.
İstinadlar
- Qırışıq sahə // Geomorfoloji terminlərin izahlı lüğəti. Bakı: "Elm". 2012. səh. 166. ISBN .
Mənbə
- Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press, 2006.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qirisiq sahe rus skladchataya oblast ing fold area esasen geosinklinal sahelerin yerinde emele gelmis murekkeb quruluslu adeten qirisiqli qaymali ve muxtelif yasli prote rezoy baykal kaledon hersin ve s qirisiqli daglar Qirisiq dagliq olkelere uygun gelir ve o cur de adlandirilir Mes Altay Sayan qirisiqliq vilayeti ve s Sin qirisiqliq sistem 1 Mundericat 1 Intruzivleri 2 Maqmatizmi 3 Istinadlar 4 MenbeIntruzivleriredakteGenis menada qirisiqliq vilayetlerine xas olan ve onlarin inkisaf merhelelerinde yaranan intruzivlerdir Qirisiqliq vilayetlerinin intruzivleri mekan etibarile ensiz uzun qirisiliq zonalarinda uzun oxlari ile uzununa yaxud enine plutonlar seklinde yerlesir Tektonik seraitden asili olaraq bu intruzivler 1 qirisiqliqdan qabaq protektonik 2 qirisiqliqla eyni vaxtda sintektonik ve 3 qirisiqliqdan sonra postektonik uc qrupa ayrilir mineral ve kimyevi terkiblerine gore ferqlenir MaqmatizmiredakteTerkibine gore yuksek tektonik fealliqla bagli olub intensivliyi qirisiqliq vilayetlerin yasindan tipinden ve inkisaf merhelerinden asili olaraq deyisir Muxtelif yasli qirisiqliq vilayetlerinin maqmatizmi umumi elameti geosinklinalin ilkin cokelme merhelesinde esasi ve ultraesasi maqmatizmden qirisiqliq ve qalxma merhelesinde turs qirisiqligin tamamlanmasi ve yariqlarin emele gelmesi merhelesinde qarisiq turs ve esasi maqmatizme dogru deyisilmesidir Kembriyeqeder qirisiqliq vilayetlerin maqmatizmi cavan qirisiq vilayetlerinin maqmatizminden keskin ferqlenir Arxey eonunun qirisiqliq zonalarinda esasi ve ultraesasi suxurlar diabazlar qabbroidler pikritler hiperbazitler cox vaxt metamorfizmlesmis ve muxtelif terkibli ve menseli qranitoidler genis yayilmisdir Anatektitler miqmatitler ve metasomatik qranitler ustunluk teskil edirler Protezozoy qirisiqliq vilayetlerinde alloxton maqmatik qranitoidlerin rolu yukselir bezi vilayetlerde iri murekkeb quruluslu anortozit massivleri qranit rapakivler ve qelevi qranitoid intruzivleri nefelinli siyenitler ve b genis yer tutur Bezen turs ve esasi terkibli vulkanogen suxurlar rast gelir Paleozoy ve nisbeten cavan yasli qirisiqliq vilayetlerinin maqmatizmi daha murrekkeb ve muxtelifdir Maqmatizmin inkisaf seciyyesine ve suxurlarin terkibine gore bu yasli vilayetlerde simatik yaxud femik ve sialik tipler ayrilir Simatik maqmatizm esasi ve ultraesasi suxurlarin diabazlar andezit bazaltlar qabbrolar hiperbazitler ve b genis yayilmasi ile sialik maqmatizm ise esasen turs terkibli vulkanogen suxurlarin qranit batolitlerin ve cat qranitoid intruzivlerinin inkisafi ile seciyyelenir Son illerde plite tektonikasi nezeriyyesi esasinda muxtelif geodinamik seraitler mueyyenlesdirilmisdir ve bu nezeriyyeye gore qirisiqliq zonalari adalar qovsu maqmatizmini temsil ede biler Istinadlarredakte Qirisiq sahe Geomorfoloji terminlerin izahli lugeti Baki Elm 2012 seh 166 ISBN 978 9952 453 14 0 MenberedakteGeologiya terminlerinin izahli lugeti Baki Nafta Press 2006 Menbe https az wikipedia org w index php title Qirisiq sahe amp oldid 6347453