Punktuasiya — dilçiliyindurğu işarələrindən bəhs edən bölməsi. Ümumiləşmiş şəkildə punktuasiya (latınca punktum sözündən olub, nöqtə deməkdir) adlanır. Punktuasiya durğu işarələrindən istifadə qaydalarının cəmi olub, orfoqrafiya və kalliqrafiya ilə birlikdə yazı qaydalarının nizama salınmasında xüsusi qiymətə malikdir.
Punktuasiyanın əsaslarının izahında üç meyl, üç istiqamət vardır: bəziləri mənaya, bəziləri sintaktik quruluşa, bəziləri intonasiyaya əsaslanır.
Birinci halda durğu işarələrinin işlədilməsi mətnin mənalı hissələrə bölünməsi ilə bağlı izah edilir; ikinci halda cümlənin sintaktik quruluşu, üçüncü halda nitqin ritmik-melodik axını, vurğu, fasilə və s. əsas götürülür.
Durğu işarələrinin işlədilməsi qeyd edilən meyllərin hər üçü ilə - məna, sintaktik quruluş və intonasiya ilə əlaqədardır. Lakin aydındır ki, cümlənin quruluşu da, intonasiyası da müəyyən məqsədlə, mənanın ifadəsi ilə bağlıdır. Ona görə də durğu işarələrinin işlənməsində məna məsələsi həlledici amil sayılır.
Əksərən üç cəhət birgə fəaliyyət göstərsə də, bəzən bunlardan biri digərinə nisbətən üstün mövqeyi ilə diqqəti cəlb edir. Bir sıra hallarda durğu işarələrinin işlədilməsinin intonasiya ilə heç bir əlaqəsi olmur; məsələn, vasitəsiz nitqin dırnaqda verilməsi, sitatlarda ixtisarların üç nöqtə ilə göstərilməsi, müxtəlif emosiyaları çatdırmaq üçün mötərizə içərisində sual işarəsi, nida işarəsi qoyulması və s.-in intonasiya ilə əlaqəsi yoxdur və ya çox zəifdir. "Mən bilirəm, sən nə demək istəyirsən" tipli cümlələrdə "bilirəm" sözündən sonra pauza olmadığı halda, mənanı və sintaktik quruluşu nəzərə alaraq vergül qoyulur.
Sintaktik quruluş özü də mənadan asılı olur. Sintaktik quruluş yazıçının fikri mənalandırma bacarığına əsasən formalaşır, cümlənin üzvlənməsi, yəni onun sərhədlərinin müəyyənləşməsi müəllifin fikirləri necə əlaqələndirmək istəyi ilə bağlı olur.
İstinadlar
. 2013-03-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-04-19.
September 22, 2021
punktuasiya, dilçiliyin, durğu, işarələrindən, bəhs, edən, bölməsi, ümumiləşmiş, şəkildə, punktuasiya, latınca, punktum, sözündən, olub, nöqtə, deməkdir, adlanır, durğu, işarələrindən, istifadə, qaydalarının, cəmi, olub, orfoqrafiya, kalliqrafiya, ilə, birlikd. Punktuasiya dilciliyin durgu isarelerinden behs eden bolmesi Umumilesmis sekilde punktuasiya latinca punktum sozunden olub noqte demekdir adlanir Punktuasiya durgu isarelerinden istifade qaydalarinin cemi olub orfoqrafiya ve kalliqrafiya ile birlikde yazi qaydalarinin nizama salinmasinda xususi qiymete malikdir Punktuasiyanin esaslarinin izahinda uc meyl uc istiqamet vardir bezileri menaya bezileri sintaktik qurulusa bezileri intonasiyaya esaslanir Birinci halda durgu isarelerinin isledilmesi metnin menali hisselere bolunmesi ile bagli izah edilir ikinci halda cumlenin sintaktik qurulusu ucuncu halda nitqin ritmik melodik axini vurgu fasile ve s esas goturulur Durgu isarelerinin isledilmesi qeyd edilen meyllerin her ucu ile mena sintaktik qurulus ve intonasiya ile elaqedardir Lakin aydindir ki cumlenin qurulusu da intonasiyasi da mueyyen meqsedle menanin ifadesi ile baglidir Ona gore de durgu isarelerinin islenmesinde mena meselesi helledici amil sayilir Ekseren uc cehet birge fealiyyet gosterse de bezen bunlardan biri digerine nisbeten ustun movqeyi ile diqqeti celb edir Bir sira hallarda durgu isarelerinin isledilmesinin intonasiya ile hec bir elaqesi olmur meselen vasitesiz nitqin dirnaqda verilmesi sitatlarda ixtisarlarin uc noqte ile gosterilmesi muxtelif emosiyalari catdirmaq ucun moterize icerisinde sual isaresi nida isaresi qoyulmasi ve s in intonasiya ile elaqesi yoxdur ve ya cox zeifdir Men bilirem sen ne demek isteyirsen tipli cumlelerde bilirem sozunden sonra pauza olmadigi halda menani ve sintaktik qurulusu nezere alaraq vergul qoyulur Sintaktik qurulus ozu de menadan asili olur Sintaktik qurulus yazicinin fikri menalandirma bacarigina esasen formalasir cumlenin uzvlenmesi yeni onun serhedlerinin mueyyenlesmesi muellifin fikirleri nece elaqelendirmek isteyi ile bagli olur 1 Istinadlar Redakte Qezenfer Kazimov Durgu isareleri 2013 03 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 04 19 Menbe https az wikipedia org w index php title Punktuasiya amp oldid 5739033, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
