Poliuretanlar – makromolekulada əvəz olunmuş və ya olunmamış —N(R)—C(O)O—qrupu ( R = Н, alkil, aril və ya asil) saxlayan hetero zəncirli polimerlərdir. Uretanların makromolekulunda, həmçinin bu polimerlərin kompleks xüsusiyyətlərini müəyyən edən sadə və mürəkkəb efir qrupları, sidik turşusu qrupu, amid qrupları və digər funksional qruplar ola bilər. Poliuretanlar sintetik elestomerlərə aid edilir və bərklik diapozonu xüsusiyyətlərinə malik olduğu üçün sənayedə geniş tətbiq sahəsi tapmışdır. Sənayedə gərgin mühit, kəskin dəyişən ağırlıq və temperatur şəraitində ışləyən məmulatların istehsalında rezinin əvəzləyicisi kimi istifadə olunur. İşçi temperatur rejimi −60 °С-dən +80 °С-yə kimi təşkil edir.
Alınması
Diizosianat və poliol arasında gedən reaksiyalar nəticəsində poliuretan polimerinin alınması.
Diizosianat və poliol arasında gedən reaksiyalar nəticəsində poliuretan polimerinin alınması. Poliuretanlar izosianat qruplu birləşmələrin bi- və polifunksional hidroksil tərkibli birləşmələrlə qarşılıqlı təsirindən alınır. İzosianat kimi toluilendiizosianatlar (2,4- və 2,6-izomerlər və onların 65:35 nisbətində qarışığı), 4,41-difenilmetandiizosianatlar, 1,5-naftilen-, heksa-metilendiizosianatlar, poliizosianatlar, trifenilmetan-triizosionatlar, biuretizosianatlar, izosianuratizosianatlar, 2,4-toluilendiizosianatların dimeri, bloklandırılmış izosianatlar istifadə olunur. İlkin izosianatın quruluşu uretanəmələgəlmənin sürətini, möhkəmlik göstəricilərini, işığa və radiasiyaya qarşı davamlılığını, həmçinin poliuretanların bərkliyini müəyyən edir. Hidroksiltərkibli birləşmələr aşağıdıkılardan ibarətdir:
oliqoqlikollar – Tetrahidrofuranın, propilen- və etilenoksidlərinin, divinilin, izopropenin homo- və sopolimerlərləşmə məhsulları;
molekulun axırında –OH qrupu saxlayan mürəkkəb efirlər, - adipin, ftal və digər dikarbon turşularının etilen-, propilen-, butilen-,və ya digər aşağı molekullu qlikollarla xətti polikondensləşmə məhsulları;
yuxarıda göstərilən turşu və qlikolların kondensləşmə məhsullarına, triolların (qliserin, trimetillol-propan) ε-kaprolaktonla polimrləşmə məhsullarını əlavə etməklə alınan şaxələnmə məhsulları.
Hidroksiltərkibli komponentlər poliuretanların əsas fiziki-mexaniki xassələrini müəyyən edir. Hidroksiltərkibli birləşmələr (məs. su,qlikollar,qliserinin monoallil efiri,gənəgərçək yağı), və diaminlər (məs. -4,41-metilen-bis-(-ortoxloranilin), fenilen-diamin) zəncirin uzanması və struktur dəyişikliyi üçün istifadə olunur. Bu agentlər poliuretanların molekulyar kütləsini,vulkanlaşma torunun qatılığını və yanlardakı kimyəvi rabitələrin quruluşunu, domen strukturlarının yaranma mümkünlüyünü, belə ki, poliuretanların kompleks xassələrini və onların istifadəyə görə təyinatını (penoplastlar, liflər, elastomerlər və s.) müəyyən edir. Uretanyaranma prosesi üçün katalizator kimi üçlü aminlərdən, dəmir, mis, berillium, vanadium, qurğuşun və qalay naftenatlardan, oktonat və qalaylaurinat birləşmələrinin qarışığından istifadə olunur. Tsiklotrimerləşmə prosesi zamanı katalizator kimi qeyri-üzvi əsaslar və üçlüaminlərin epoksidlərlə kompleksindən istifadə olunur.
Xassəsi
Poliuretanların mexaniki xasssələri geniş sərhədlərdə dəyişir və uretan zəncirində olan qruplar arasındakı məsafədən və onların təbiətindən, zəncirin quruluşundan (xətti və ya tor formasında olmasından), molekula kütləsindən və kristallıq dərəcəsindən asılı olur. Poliuretanlar özlü maye, amorf və kristal halında olurlar. Onların xassələri yüksək elastikli yumşaq rezindən başlamış (Şop üzrə bərkliyi 15[3057 gün mənbə göstərilməyib A şkalası üzrə) bərk plasytikliyə kimi (Şop üzrə bərklik 75 D şkalası üzrə)1 dəyişir. Poliuretanlar konstruksiyalı materiallara (KM) aid edilir. Poliuretanın mexaniki xassələri imkan verir ki, ondan ağır gücə məruz qalan maşın və mexanizmlərin hissələrində istifadə olunsun. Bu tip sənaye materiallarının xarici aqressiv mühitə qarşı müqavimət qabiliyyəti güclü olduğu üçün onlara ciddi ehtiyac duyulur.
Müxtəlif tipli poliuretanların fiziki-mexaniki göstəriciləri
Poliuretanların göstəricisi
НИЦ ПУ-5
СКУ-ПФЛ-100
ТСКУ-ФЭ-4
СКУ-ПФЛ-74
Ур-70 В
ПТГФ-1000
СУРЭЛ-20Ф
СКУ-ПФЛ-100М
Диафор-ТДИ
ЛУР-СТ
ТТ 129/194
Şop üzrə bərklik vahidi.
88—93
95— 98
40—90
88—92
70—80
95—98
93—97
95—100
86—88
75—85
80—100
Dartılma üzrə bəkliyin sərhədləri, кqs/sm²
320—450
350—400
250—350
400—450
230—390
350—420
390—500
450—500
380—460
400—470
380—520
Qırılmaya görə nisbi üzünlüq, %
450—580
310—350
400—550
400—470
670—800
310—370
330—390
350—370
500—600
600—700
320—850
Parçalanmaya müqavimət, кqs/sm
75—100
90—110
20—30
70—80
30—45
90—110
90—110
85—95
55—65
20—30
90—110
100 % uzanma zamanı şərti gərginlik, кqs/sm²
75—95
130—160
25—30
60—80
20—35
130—160
140—160
—
45—55
50—80
140—160
Parçalanmadan sonra şərti uzunuluq qalığı, %
Не более10
Не более10
Не более10
Не более 8
Не более 15
Не более 10
Не более 8
Не более 10
Не более 10
Не более 10
Не более 10
Temperatur diapozonu °С
50
70
80
70
80
80
80
80
80
50
50
Tətbiqi
Müxtəlif tipli uretanların fərqli mexaniki xassələrə malik olması, onlardan demək olar ki, sənayenin bütün sahələrində - müxtəlif bərkidici maddələr, dekorativ daşların hazırlanması üçün elastik formalar, mühafizəedici örtüklər, lak-boya məmulatları, yapışqanlar, kipləşdiricilər, aşağı güclü maşın hissələri (vallar, roliklər, yivlər və s.), izolyatorlar, implant və digər sahələr üçün məmulatların alınmasında istifadə olunmasına imkan yaradır. Poliuretanların yeyilməyə qarşı dözümlü olması onlardan ayaqqabı altlıqları, idman şinləri, sənayedə cilalayıcı daşların fiksə olunması üçün vtulka və ara qatlar alınmasına geniş imkanlar açır. Poliuretanların üzvi həlledicilərdəki məhlullarından yüksək bərkliyə malik yapışdırıcı maddələr alırlar. Poliuretanlardan avtomobillərin amortizatorlarında istifadə olunur. Lakin poliuretanların temperatur diapozonunun -60 - +80°С sərhədlərində olması onların istifadəsini məhdudlaşdırır.
Mənbə
ТУ РБ 100185859.001-2004 üzrə poliuretanlar üçün normalar
Ədəbiyyat
Статья «Полиуретаны» в Большой советской энциклопедии
Болтон У. Конструкционные материалы: металлы, сплавы, полимеры, керамика, композиты. Карманный справочник. — М.: издательский дом «Додэка-XXI», 2004.
Глав.ред. В. А. Кабанов. Энциклопедия полимеров. — М.: «Советская энциклопедия», 1977. — Т. 3.
Райт П., Камминг А., Пер. с англ. под ред. док.хим. наук Н. П. Апухтиной. Л. Полиуретанове эластомеры. — «Химия», 1973.
Ю. С. Липатов, Ю. Ю. Керча, Л. М. Сергеева. Структура и свойства полиуретанов. — Киев: «Наукова думка», 1970.
Avqust 07, 2021
poliuretanlar, makromolekulada, əvəz, olunmuş, olunmamış, qrupu, alkil, aril, asil, saxlayan, hetero, zəncirli, polimerlərdir, uretanların, makromolekulunda, həmçinin, polimerlərin, kompleks, xüsusiyyətlərini, müəyyən, edən, sadə, mürəkkəb, efir, qrupları, sid. Poliuretanlar makromolekulada evez olunmus ve ya olunmamis N R C O O qrupu R N alkil aril ve ya asil saxlayan hetero zencirli polimerlerdir Uretanlarin makromolekulunda hemcinin bu polimerlerin kompleks xususiyyetlerini mueyyen eden sade ve murekkeb efir qruplari sidik tursusu qrupu amid qruplari ve diger funksional qruplar ola biler Poliuretanlar sintetik elestomerlere aid edilir ve berklik diapozonu xususiyyetlerine malik oldugu ucun senayede genis tetbiq sahesi tapmisdir Senayede gergin muhit keskin deyisen agirliq ve temperatur seraitinde isleyen memulatlarin istehsalinda rezinin evezleyicisi kimi istifade olunur Isci temperatur rejimi 60 S den 80 S ye kimi teskil edir Mundericat 1 Alinmasi 2 Xassesi 3 Muxtelif tipli poliuretanlarin fiziki mexaniki gostericileri 4 Tetbiqi 5 Menbe 6 EdebiyyatAlinmasi Redakte Diizosianat ve poliol arasinda geden reaksiyalar neticesinde poliuretan polimerinin alinmasi Diizosianat ve poliol arasinda geden reaksiyalar neticesinde poliuretan polimerinin alinmasi Poliuretanlar izosianat qruplu birlesmelerin bi ve polifunksional hidroksil terkibli birlesmelerle qarsiliqli tesirinden alinir Izosianat kimi toluilendiizosianatlar 2 4 ve 2 6 izomerler ve onlarin 65 35 nisbetinde qarisigi 4 41 difenilmetandiizosianatlar 1 5 naftilen heksa metilendiizosianatlar poliizosianatlar trifenilmetan triizosionatlar biuretizosianatlar izosianuratizosianatlar 2 4 toluilendiizosianatlarin dimeri bloklandirilmis izosianatlar istifade olunur Ilkin izosianatin qurulusu uretanemelegelmenin suretini mohkemlik gostericilerini isiga ve radiasiyaya qarsi davamliligini hemcinin poliuretanlarin berkliyini mueyyen edir Hidroksilterkibli birlesmeler asagidikilardan ibaretdir oliqoqlikollar Tetrahidrofuranin propilen ve etilenoksidlerinin divinilin izopropenin homo ve sopolimerlerlesme mehsullari molekulun axirinda OH qrupu saxlayan murekkeb efirler adipin ftal ve diger dikarbon tursularinin etilen propilen butilen ve ya diger asagi molekullu qlikollarla xetti polikondenslesme mehsullari yuxarida gosterilen tursu ve qlikollarin kondenslesme mehsullarina triollarin qliserin trimetillol propan e kaprolaktonla polimrlesme mehsullarini elave etmekle alinan saxelenme mehsullari Hidroksilterkibli komponentler poliuretanlarin esas fiziki mexaniki xasselerini mueyyen edir Hidroksilterkibli birlesmeler mes su qlikollar qliserinin monoallil efiri genegercek yagi ve diaminler mes 4 41 metilen bis ortoxloranilin fenilen diamin zencirin uzanmasi ve struktur deyisikliyi ucun istifade olunur Bu agentler poliuretanlarin molekulyar kutlesini vulkanlasma torunun qatiligini ve yanlardaki kimyevi rabitelerin qurulusunu domen strukturlarinin yaranma mumkunluyunu bele ki poliuretanlarin kompleks xasselerini ve onlarin istifadeye gore teyinatini penoplastlar lifler elastomerler ve s mueyyen edir Uretanyaranma prosesi ucun katalizator kimi uclu aminlerden demir mis berillium vanadium qurgusun ve qalay naftenatlardan oktonat ve qalaylaurinat birlesmelerinin qarisigindan istifade olunur Tsiklotrimerlesme prosesi zamani katalizator kimi qeyri uzvi esaslar ve ucluaminlerin epoksidlerle kompleksinden istifade olunur Xassesi RedaktePoliuretanlarin mexaniki xassseleri genis serhedlerde deyisir ve uretan zencirinde olan qruplar arasindaki mesafeden ve onlarin tebietinden zencirin qurulusundan xetti ve ya tor formasinda olmasindan molekula kutlesinden ve kristalliq derecesinden asili olur Poliuretanlar ozlu maye amorf ve kristal halinda olurlar Onlarin xasseleri yuksek elastikli yumsaq rezinden baslamis Sop uzre berkliyi 15 3057 gun menbe gosterilmeyib A skalasi uzre berk plasytikliye kimi Sop uzre berklik 75 D skalasi uzre 1 deyisir Poliuretanlar konstruksiyali materiallara KM aid edilir Poliuretanin mexaniki xasseleri imkan verir ki ondan agir guce meruz qalan masin ve mexanizmlerin hisselerinde istifade olunsun Bu tip senaye materiallarinin xarici aqressiv muhite qarsi muqavimet qabiliyyeti guclu oldugu ucun onlara ciddi ehtiyac duyulur Muxtelif tipli poliuretanlarin fiziki mexaniki gostericileri RedaktePoliuretanlarin gostericisi NIC PU 5 SKU PFL 100 TSKU FE 4 SKU PFL 74 Ur 70 V PTGF 1000 SUREL 20F SKU PFL 100M Diafor TDI LUR ST TT 129 194Sop uzre berklik vahidi 88 93 95 98 40 90 88 92 70 80 95 98 93 97 95 100 86 88 75 85 80 100Dartilma uzre bekliyin serhedleri kqs sm 320 450 350 400 250 350 400 450 230 390 350 420 390 500 450 500 380 460 400 470 380 520Qirilmaya gore nisbi uzunluq 450 580 310 350 400 550 400 470 670 800 310 370 330 390 350 370 500 600 600 700 320 850Parcalanmaya muqavimet kqs sm 75 100 90 110 20 30 70 80 30 45 90 110 90 110 85 95 55 65 20 30 90 110100 uzanma zamani serti gerginlik kqs sm 75 95 130 160 25 30 60 80 20 35 130 160 140 160 45 55 50 80 140 160Parcalanmadan sonra serti uzunuluq qaligi Ne bolee10 Ne bolee10 Ne bolee10 Ne bolee 8 Ne bolee 15 Ne bolee 10 Ne bolee 8 Ne bolee 10 Ne bolee 10 Ne bolee 10 Ne bolee 10Temperatur diapozonu S 50 70 80 70 80 80 80 80 80 50 50Tetbiqi RedakteMuxtelif tipli uretanlarin ferqli mexaniki xasselere malik olmasi onlardan demek olar ki senayenin butun sahelerinde muxtelif berkidici maddeler dekorativ daslarin hazirlanmasi ucun elastik formalar muhafizeedici ortukler lak boya memulatlari yapisqanlar kiplesdiriciler asagi guclu masin hisseleri vallar rolikler yivler ve s izolyatorlar implant ve diger saheler ucun memulatlarin alinmasinda istifade olunmasina imkan yaradir Poliuretanlarin yeyilmeye qarsi dozumlu olmasi onlardan ayaqqabi altliqlari idman sinleri senayede cilalayici daslarin fikse olunmasi ucun vtulka ve ara qatlar alinmasina genis imkanlar acir Poliuretanlarin uzvi helledicilerdeki mehlullarindan yuksek berkliye malik yapisdirici maddeler alirlar Poliuretanlardan avtomobillerin amortizatorlarinda istifade olunur Lakin poliuretanlarin temperatur diapozonunun 60 80 S serhedlerinde olmasi onlarin istifadesini mehdudlasdirir Menbe RedakteTU RB 100185859 001 2004 uzre poliuretanlar ucun normalarEdebiyyat RedakteStatya Poliuretany v Bolshoj sovetskoj enciklopedii Bolton U Konstrukcionnye materialy metally splavy polimery keramika kompozity Karmannyj spravochnik M izdatelskij dom Dodeka XXI 2004 Glav red V A Kabanov Enciklopediya polimerov M Sovetskaya enciklopediya 1977 T 3 Rajt P Kamming A Per s angl pod red dok him nauk N P Apuhtinoj L Poliuretanove elastomery Himiya 1973 Yu S Lipatov Yu Yu Kercha L M Sergeeva Struktura i svojstva poliuretanov Kiev Naukova dumka 1970 Menbe https az wikipedia org w index php title Poliuretanlar amp oldid 4436790, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
