Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Piniya şamı (lat. Pinus pinea) — bitkilər aləminin i̇ynəyarpaqlılar şöbəsinin i̇ynəyarpaqlılar sinfinin i̇ynəyarpaqlılar dəstəsinin şamkimilər fəsiləsinin şam ağacı cinsinə aid bitki növü.
| Piniya şamı | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Şöbə: Sinif: Yarımsinif: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Piniya şamı | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Arealı
Aralıq dənizi ölkələri, Balkan, Asiya, Cənubi Amerika, Çin və Çilidə təbii halda bitir.
Botaniki xarakteristikası
Hündürlüyü 30 m-ə, gövdəsinin diametri 100 sm-ə qədər olan, enli, oval şəkilli və ya kürəvi çətirli ağacdır. Gövdəsinin qabığı qırmızımtıldır, tumurcuqları qatranlı deyil, iynəyarpaqları tünd-yaşıl, 10-15 sm uzunluqdadır. Alt yarpaqları yumurtavarı-neştərvarıdır, təpələri saçaqlı-kirpiklidir. Erkək qozaları çoxdur, xırdadır, silindrovan-uzunsov, sıx, yoğun sünbüllər əmələ gətirir. Qozaları tək-tək və ya iki-üçü bir yerdə yerləşir. Qozaların yoğun və kifayət qədər uzun ayaqcıqları var, onlar kürə şəkilli və ya oval şəkilli-kürəvi olub, dik dayanmışdır. Uzunluğu 8-9 sm, eni 6-8 sm, qalxancıqları qalın, bucaqlıdır, piramidal şişdir, işıqda parıldayır, az nəzərə çarpan, zəif görünən, köndələn, tili və bir neçə çıxıntısı vardır. Toxumları iri, uzunsov-tərs, yumurtavarı, bucaqlıdır, üzərində qalın, tünd-qonur, qırmızı rəngli, 18–20 mm uzunluqda pərdəciyi vardır, qanadlı və ya qanadsızdır. Quraqlığa davamlı və işıqsevən bitkidir, torpağa qarşı az tələbkardır. Tərkibində stearin, palmitin və digər yağ turşularının qliseridləri vardır, yağından boyalar hazırlanır. Yaşıllaşdırmada tək-tək və qrup halında əkilir.
Azərbaycanda yayılması
Azərbaycanda Abşeron, Zaqatala, Kür-Araz ovalığı, Şəmkir və Lənkəranda rast gəlinir.
Sinonimləri
Homotipik sinonimləri
- Apinus pinea (L.) Neck. ex Rydb.
- Pinea esculenta Opiz
- Pinus fastuosa Salisb.
Heterotipik sinonimləri
- Pinus africana Münchh.
- Pinus aracanensis Knight ex Gordon & Glend.
- Pinus arctica Carrière
- Pinus fragilis Carrière
- Pinus maderiensis Ten.
- Pinus pinea var. maderiensis (Ten.) Carrière
- Pinus sativa Garsault
İstinadlar
- Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 1000.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Piniya sami lat Pinus pinea bitkiler aleminin i yneyarpaqlilar sobesinin i yneyarpaqlilar sinfinin i yneyarpaqlilar destesinin samkimiler fesilesinin sam agaci cinsine aid bitki novu Piniya samiElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad Ali bitkilerKlad Coxsporlu bitkilerKlad Borulu bitkilerKlad Toxumlu bitkilerKlad CilpaqtoxumlularSobe IyneyarpaqlilarSinif IyneyarpaqlilarYarimsinif IyneyarpaqlilarDeste IyneyarpaqlilarFesile SamkimilerYarimfesile Cins SamNov Piniya samiBeynelxalq elmi adiPinus pinea L 1753Sekil axtarisiITIS 506604NCBI 3346EOL 999491ArealiAraliq denizi olkeleri Balkan Asiya Cenubi Amerika Cin ve Cilide tebii halda bitir Botaniki xarakteristikasiHundurluyu 30 m e govdesinin diametri 100 sm e qeder olan enli oval sekilli ve ya kurevi cetirli agacdir Govdesinin qabigi qirmizimtildir tumurcuqlari qatranli deyil iyneyarpaqlari tund yasil 10 15 sm uzunluqdadir Alt yarpaqlari yumurtavari nestervaridir tepeleri sacaqli kirpiklidir Erkek qozalari coxdur xirdadir silindrovan uzunsov six yogun sunbuller emele getirir Qozalari tek tek ve ya iki ucu bir yerde yerlesir Qozalarin yogun ve kifayet qeder uzun ayaqciqlari var onlar kure sekilli ve ya oval sekilli kurevi olub dik dayanmisdir Uzunlugu 8 9 sm eni 6 8 sm qalxanciqlari qalin bucaqlidir piramidal sisdir isiqda parildayir az nezere carpan zeif gorunen kondelen tili ve bir nece cixintisi vardir Toxumlari iri uzunsov ters yumurtavari bucaqlidir uzerinde qalin tund qonur qirmizi rengli 18 20 mm uzunluqda perdeciyi vardir qanadli ve ya qanadsizdir Quraqliga davamli ve isiqseven bitkidir torpaga qarsi az telebkardir Terkibinde stearin palmitin ve diger yag tursularinin qliseridleri vardir yagindan boyalar hazirlanir Yasillasdirmada tek tek ve qrup halinda ekilir Azerbaycanda yayilmasiAzerbaycanda Abseron Zaqatala Kur Araz ovaligi Semkir ve Lenkeranda rast gelinir SinonimleriHomotipik sinonimleri Apinus pinea L Neck ex Rydb Pinea esculenta Opiz Pinus fastuosa Salisb Heterotipik sinonimleri Pinus africana Munchh Pinus aracanensis Knight ex Gordon amp Glend Pinus arctica Carriere Pinus fragilis Carriere Pinus maderiensis Ten Pinus pinea var maderiensis Ten Carriere Pinus sativa GarsaultIstinadlarLinnaei C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 2 S 1000 Hemcinin bax