Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Peru istiqlal müharibəsi (isp. Guerra de İndependencia de Perú) — Peru vitse kralığı və Yuxarı Peru (indiki Peru, Boliviya və Çili, Argentinanın bir hissəsi) baş verən və İspan ağalığına qarşı Cənubi Amerikada azadlıq müharibəsinin bir hissəsidir.
| Peru İstiqlal müharibəsi | |||
|---|---|---|---|
| İspaniya əlehinə Cənubi Amerikada qurtuluş müharibələri | |||
 | |||
| Tarix | 1811-1824 | ||
| Yeri | Peru | ||
| Nəticəsi | Perunun istiqlalının elan edilməsi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
Öncəki vəziyyət
Azadlıq uğrunda hərəkat Napoleonun İspaniyanı işğalı və ingilis donanmasının İspaniyanı hühasirədə saxlamasından sonra daha geniş xarakter alır. Peru varlı torpaq sahibləri və istehsalçı güvvələr, mədən sahibləri hərəkatın başında dururdular. Onlar hüquqi cəhətdən İspaniyanı dəstəkləyirdilər. Buna səbəb isə ərazilərdə baş verən hindu müharibələri idi ki, buna 1780-1781 ci illərdəki üsyanını göstərmək olar. Üstəlik iqtisadi maraqlar, Çili və Argentina ilə iqtisadi rəqabət rüzum yaradırdı. Bu üsyanlar 1812-ci ildə Uanuko və 1814-1816 cı illərdə Kuskoda baş vermişdir. Hətta Buenos Ayres tərəfindən dəstəklənməsinə baxmayaraq üsyanlar asanlıqla yatırılmışdır.
Azadlığın əldə edilməsi
Azadlıq hərəkatında əsas dönüş Peru vitse kralığının ərazisinə cənubdan Xose San Martin (1820-1823), şimaldan isə Simon Bolivarın (1824) yürüşü mühün rol oynamışdır. Xose San Martin 1818-ci ildə And dağlarını keçərək Peruya gəlir və royalistlərin kiçik ordusunu Maypuda məğlub edir. 1820-ildə isə dənizdən Perunun cənubuna istiqamətlənir və Limanı tutur. Bundan sonra 28 iyun 1821-ci ildə Perunun müstəqilliyi elan edilir. Bununla belə müharibə hələ bitmir, şimaldan gələn Simon Bolivarın ordusu Ayakuço döyüşündə qalibiyyətdən sonra müharibə bitir.
Nəticə
Müharibədən sonra hakimiyyət Kaudiloların əlinə keçir, qurtuluşdan sonra 75 il ərzində hərbiçilərin əlində olur. 1825-ci ildə Yuxarı Peru Perudan ayrılaraq müstəqil Boliviya dövləti olur. 1836-cı ildə iki dövlət birləşərək Boliviya-Peru Konfederasiyasını yaradırlar. Çili ilə baş verən Boliviya-Peru Konfederasiyasına qarşı müharibədə konfederasiya dağılır və iki dövlət yaranır.
Mənbə
- Dünya tarixinin döyüşləri
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Peru istiqlal muharibesi isp Guerra de Independencia de Peru Peru vitse kraligi ve Yuxari Peru indiki Peru Boliviya ve Cili Argentinanin bir hissesi bas veren ve Ispan agaligina qarsi Cenubi Amerikada azadliq muharibesinin bir hissesidir Peru Istiqlal muharibesiIspaniya elehine Cenubi Amerikada qurtulus muharibeleriTarix 1811 1824Yeri PeruNeticesi Perunun istiqlalinin elan edilmesiMunaqise terefleriPeru Argentina Cili Provinsiya Guayaquil Boliviya IspaniyaKomandan lar Simon Bolivar Xose de la Riva Aquero Xose Bernardo de Tale Xose de la Serpa Xose Fernardo de Abaskal Xoakin de la PesuelaOnceki veziyyetAzadliq ugrunda herekat Napoleonun Ispaniyani isgali ve ingilis donanmasinin Ispaniyani huhasirede saxlamasindan sonra daha genis xarakter alir Peru varli torpaq sahibleri ve istehsalci guvveler meden sahibleri herekatin basinda dururdular Onlar huquqi cehetden Ispaniyani destekleyirdiler Buna sebeb ise erazilerde bas veren hindu muharibeleri idi ki buna 1780 1781 ci illerdeki usyanini gostermek olar Ustelik iqtisadi maraqlar Cili ve Argentina ile iqtisadi reqabet ruzum yaradirdi Bu usyanlar 1812 ci ilde Uanuko ve 1814 1816 ci illerde Kuskoda bas vermisdir Hetta Buenos Ayres terefinden desteklenmesine baxmayaraq usyanlar asanliqla yatirilmisdir Azadligin elde edilmesiXose Sam Martinin musteqilliyi elan etmesi Azadliq herekatinda esas donus Peru vitse kraliginin erazisine cenubdan Xose San Martin 1820 1823 simaldan ise Simon Bolivarin 1824 yurusu muhun rol oynamisdir Xose San Martin 1818 ci ilde And daglarini kecerek Peruya gelir ve royalistlerin kicik ordusunu Maypuda meglub edir 1820 ilde ise denizden Perunun cenubuna istiqametlenir ve Limani tutur Bundan sonra 28 iyun 1821 ci ilde Perunun musteqilliyi elan edilir Bununla bele muharibe hele bitmir simaldan gelen Simon Bolivarin ordusu Ayakuco doyusunde qalibiyyetden sonra muharibe bitir NeticeMuharibeden sonra hakimiyyet Kaudilolarin eline kecir qurtulusdan sonra 75 il erzinde herbicilerin elinde olur 1825 ci ilde Yuxari Peru Perudan ayrilaraq musteqil Boliviya dovleti olur 1836 ci ilde iki dovlet birleserek Boliviya Peru Konfederasiyasini yaradirlar Cili ile bas veren Boliviya Peru Konfederasiyasina qarsi muharibede konfederasiya dagilir ve iki dovlet yaranir MenbeDunya tarixinin doyusleri