Ovsun, əfsun — müxtəlif xalqların şifahi yaradıcılığında guya insanlardan bədbəxtliyi kənar etmək, onları xəstəlikdən qorumaq, xoşbəxtliyə çatdırmaq, varlanmaq, uğurlu ov, bol məhsul götürmək və s. gücünə malik olan müəyyən sehirli qüvvənin ifadə formulu.
Hələ qədimdən insanlar öz arzu və istəklərinə çatmaq üçün müxtəlif ovsunlara müraciət edirdilər. Ovsunçuluq ən qədim magik təsəvvürlərlə bağlı olmuşdur.
Haqqında
Magik səciyyəli folklor aktı olan ovsunlar uzun bir təkmilləşmə yolu keçmiş və bu yolda özünə yaxın mərasim ünsürləri və folklor mətnləri ilə qarşılıqlı əlaqədə olmuş, bəzən onlarla çulğalaşmışdır. Buna görə də ovsunlar bəzən fal, tilsim və sehrlə eyniləşdirilir. Halbuki ovsunlar həm şəkil, həm də lüğəti məna və mahiyyətcə onlardan fərqlənir. Bəhlul Abdullanın yazdığına görə, nağıl və dastan süjetlərində sıx-sıx təsadüf edilən tilsimlər virdlə, lövhlə bağlıdır, onu bilən, icra edən də, əsasən, qara, neqativ qüvvələrin təmsilçisi olan cadügərlərdir. Ovsunlar isə bilavasitə gerçək yaşayış, xüsusən də ailə-məişət hadisələri çevrəsində təzahür edir. Ovsunlarda insanların normal yaşayışına mane olan, güzaran üçün qorxu, təhlükə törədən qüvvələrə qarşı mübarizə var və bu da əsasən ayin, mərasim, magik sözün sehrli təsir gücü ilə həyata keçirilir. Ovsun üçün sözün magik gücü təsiredici vasitə sayıldığı halda, falın icrasında bu cəhətə o qədər də əhəmiyyət verilmir.
Azərbaycan folklorunda
Azərbaycan folklorşünaslığında ovsunların ibtidai insanın mahiyyətini dərk etmədiyi, qarşısında aciz qaldığı hadisələrə təsir göstərmək, onları dəyişdirmək, nəhayət, onlara qalib gəlmək istəyindən yarandığı qeyd olunur. Nağıl, lətifə, bayatı, tapmaca və digər janrlarla müqayisədə ovsunlar o qədər də geniş yayılmayıb, yalnız müəyyən stuasiya ilə əlaqədar onlardan istifadə olunur. Bu səbəbdən ovsun mətnləri az yayılıb, onlara məhdud çevrədə və qapalı repertuarda təsadüf edilir.
Qədimdə insanlar təbii uğursuzluqlara müqavimət göstərmək, ağır əməklərini yündülləşdirmək istəyi ilə xüsusi ayinlər icra etmiş və bu ayinlər məsələnin mahiyyətinə uyğun şeirlər, nəğmə ilə müşayiət olunmuşdur. Misal üçün, göz səyriyəndə adamlar nəsə bir hadisə baş verəcəyinə inanmışlar. Sağ gözün səyriməsi xeyir, sol gözün səyriməsi isə qorxulu, təhlükəli bir hadisənin baş verəcəyini xəbər verən pis əlamət sayılmışdır. Odur ki, sol göz səyirdikdə fəlakətdən yaxa qurtarmaq üçün uğur simvolu, günəş rəmzi sayılan qırmızı rəngli sap, parça kəsiyi və s. göz qapağının üstünə qoyulmuş və səyriyən gözə sağ əllə üç kərə sığal çəkə-çəkə:
Xeyrə atırsan at!, Şərə atırsan, yat!
ovsunu söylənilmişdir.
Qədim zamanlardan məhsulun tez yetişməsi, bol olması, mal-qaranın salamatlığı üçün ovsunlardan tez-tez istifadə olunmuşdur. Misal üçün, xalq arasında “Fatma nənənin hanası” kimi tanınan göy qurşağıdakı yaşıl rəngin bolluq, bar-bərəkət, sarı rəngin isə quraqlıq, qıtlıqla bağlı olduğuna inanan əkinçi bunu təkcə müşahidə etməklə kifayətlənməmiş, quraqlığı qovmaq, qıtlıqdan yaxa qurtarmaq üçün xüsusi ayin icra etmişdir. O, göy qurşağını görüncə torpaq üzərində iki zəmi təsviri cızır, bunlardan birini özününkü sayaraq aşağıdakı ovsunu oxumuşlar:
Fatma nənə, Fatma nənə, Sarısı sizin zəmiyə, Yaşılı bizim zəmiyə!
Azərbaycan folklorşünaslığında ovsunlar 3 qrupa bölünür:
Təsərrüfat ovsunları;
Müalicəvi ovsunlar;
Sosial-məişət ovsunları.
İstinadlar
. 2019-06-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-26.
ovsun, əfsun, müxtəlif, xalqların, şifahi, yaradıcılığında, guya, insanlardan, bədbəxtliyi, kənar, etmək, onları, xəstəlikdən, qorumaq, xoşbəxtliyə, çatdırmaq, varlanmaq, uğurlu, məhsul, götürmək, gücünə, malik, olan, müəyyən, sehirli, qüvvənin, ifadə, formulu. Ovsun efsun muxtelif xalqlarin sifahi yaradiciliginda guya insanlardan bedbextliyi kenar etmek onlari xestelikden qorumaq xosbextliye catdirmaq varlanmaq ugurlu ov bol mehsul goturmek ve s gucune malik olan mueyyen sehirli quvvenin ifade formulu Hele qedimden insanlar oz arzu ve isteklerine catmaq ucun muxtelif ovsunlara muraciet edirdiler Ovsunculuq en qedim magik tesevvurlerle bagli olmusdur Mundericat 1 Haqqinda 2 Azerbaycan folklorunda 3 Istinadlar 4 Hemcinin baxinHaqqinda RedakteMagik seciyyeli folklor akti olan ovsunlar uzun bir tekmillesme yolu kecmis ve bu yolda ozune yaxin merasim unsurleri ve folklor metnleri ile qarsiliqli elaqede olmus bezen onlarla culgalasmisdir Buna gore de ovsunlar bezen fal tilsim ve sehrle eynilesdirilir Halbuki ovsunlar hem sekil hem de lugeti mena ve mahiyyetce onlardan ferqlenir Behlul Abdullanin yazdigina gore nagil ve dastan sujetlerinde six six tesaduf edilen tilsimler virdle lovhle baglidir onu bilen icra eden de esasen qara neqativ quvvelerin temsilcisi olan cadugerlerdir Ovsunlar ise bilavasite gercek yasayis xususen de aile meiset hadiseleri cevresinde tezahur edir Ovsunlarda insanlarin normal yasayisina mane olan guzaran ucun qorxu tehluke toreden quvvelere qarsi mubarize var ve bu da esasen ayin merasim magik sozun sehrli tesir gucu ile heyata kecirilir Ovsun ucun sozun magik gucu tesiredici vasite sayildigi halda falin icrasinda bu cehete o qeder de ehemiyyet verilmir Azerbaycan folklorunda RedakteAzerbaycan folklorsunasliginda ovsunlarin ibtidai insanin mahiyyetini derk etmediyi qarsisinda aciz qaldigi hadiselere tesir gostermek onlari deyisdirmek nehayet onlara qalib gelmek isteyinden yarandigi qeyd olunur Nagil letife bayati tapmaca ve diger janrlarla muqayisede ovsunlar o qeder de genis yayilmayib yalniz mueyyen stuasiya ile elaqedar onlardan istifade olunur Bu sebebden ovsun metnleri az yayilib onlara mehdud cevrede ve qapali repertuarda tesaduf edilir Qedimde insanlar tebii ugursuzluqlara muqavimet gostermek agir emeklerini yundullesdirmek isteyi ile xususi ayinler icra etmis ve bu ayinler meselenin mahiyyetine uygun seirler negme ile musayiet olunmusdur Misal ucun goz seyriyende adamlar nese bir hadise bas vereceyine inanmislar Sag gozun seyrimesi xeyir sol gozun seyrimesi ise qorxulu tehlukeli bir hadisenin bas vereceyini xeber veren pis elamet sayilmisdir Odur ki sol goz seyirdikde felaketden yaxa qurtarmaq ucun ugur simvolu gunes remzi sayilan qirmizi rengli sap parca kesiyi ve s goz qapaginin ustune qoyulmus ve seyriyen goze sag elle uc kere sigal ceke ceke Xeyre atirsan at Sere atirsan yat ovsunu soylenilmisdir Qedim zamanlardan mehsulun tez yetismesi bol olmasi mal qaranin salamatligi ucun ovsunlardan tez tez istifade olunmusdur Misal ucun xalq arasinda Fatma nenenin hanasi kimi taninan goy qursagidaki yasil rengin bolluq bar bereket sari rengin ise quraqliq qitliqla bagli olduguna inanan ekinci bunu tekce musahide etmekle kifayetlenmemis quraqligi qovmaq qitliqdan yaxa qurtarmaq ucun xususi ayin icra etmisdir O goy qursagini gorunce torpaq uzerinde iki zemi tesviri cizir bunlardan birini ozununku sayaraq asagidaki ovsunu oxumuslar Fatma nene Fatma nene Sarisi sizin zemiye Yasili bizim zemiye Azerbaycan folklorsunasliginda ovsunlar 3 qrupa bolunur 1 Teserrufat ovsunlari Mualicevi ovsunlar Sosial meiset ovsunlari Istinadlar Redakte AZERBAYCAN QEYRI MADDI MEDENI IRS NUMUNELERININ DOVLET REYESTRI 2019 06 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 02 26 Hemcinin baxin RedakteArpag Vikianbarda Ovsun ile elaqeli mediafayllar var Menbe https az wikipedia org w index php title Ovsun amp oldid 5797367, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
