fbpx
Wikipedia

Osmanlı Suriyası

Osmanlı SuriyasıOsmanlı İmperiyasının İşğal etdiyi ərazilərin bir hissəsi.

1918-ci ildə Osmanlı Suriyası.

Osmanlı Suriyası, adətən Aralıq dənizinin şərqində, Fərat çayının qərbində, Ərəbistan səhrasının şimalında və Tavr dağlarının cənubunda bölgə olaraq təyin olunan Osmanlı İmperatorluğunun Levant daxilindəki bölünmələrinə aiddir.

Osmanlı Suriyası, XVI əsrin əvvəllərində Məmlüklər tərəfindən fəth edildikdən sonra Osmanlılar tərəfindən Dəməşq əyalətinin bir vilayəti olaraq təşkil edildi. 1534-cü ildə Hələb əyaləti ayrı-ayrı vilayətlərə parçalandı.Trablus əyaleti 1579-cu ildə Dəməşq əyalətindən meydana gəldi və daha sonra Adana əyaleti Hələbdən ayrıldı. 1660-cı ildə Safed əyaləti quruldu və qısa müddət sonra Sidon əyaləti adlandırıldı;1667-ci ildə Dağlıq Livan Əmirliyi Sidon əyaləti daxilində xüsusi muxtariyyət statusu aldı, lakin 1841-ci ildə ləğv edildi və 1861-ci ildə Qüds sancağı olaraq yenidən quruldu. Suriya əyeletləri sonradan 1864-cü ildəki Tənzimat islahatlarından sonra Suriya vilayəti, Hələb vilayəti və Beyrut vilayətinə çevrildi. Nəhayət, 1872-ci ildə Qüds sancağı Suriya vilayətindən xüsusi statusa malik muxtar bir idarəyə ayrıldı.

Tarixi

 
Latakiya mənzərəsi
 
Betlehəmin görünüşü

1516-cı ildən əvvəl Suriya (bölgə) Aşağı Misirdə yerləşən Məmlük imperiyasının bir hissəsi idi. Suriyanın şimalındakı Hələb yaxınlığındakı Mərcidabık döyüşündə Məmlüklərı məğlub etdikdən sonra Osmanlı sultanı I Səlim Suriyanı 1516-cı ildə fəth etdi. I Səlim Məmlüklərə qarşı qələbə çaldı və 1517-ci ildə Ridaniyə döyüşündən sonra Misiri fəth etdi, Məmlük Sultanlığına son verdi.

İnzibati bölgü

1516-cı ildə ilk dəfə Suriyanı ələ keçirəndə,I Səlim Məmlük dövrünün inzibati ərazi bölgüsünü dəyişilməz saxladı. 1517-ci ilin iyul ayında Misirdən qayıtdıqdan sonra Suriyanı Şam adlı bir böyük vilayət və ya əyalet olaraq yenidən təşkil etdi ("Suriya" üçün ərəb / türk). Əyalet bir neçə rayona və ya sancağa bölündü.

1549–1663-cü illər

1549-cu ildə Suriya iki əyalətə çevrildi. Hələbin şimal Sancağı Hələbin yeni Əyalət mərkəzinə çevrildi. Bu zaman iki Suriyalı əyalət aşağıdakı kimi bölündü:

  • Hələb əyaləti (ərəb. إيالة حلب‎‎)
  • Hələb sancaqlığı (حلب)
  • Əlbistan sancaqlığı (مرعش)
  • Adana sancaqlığı (Urfa) (أضنة)
  • Birecik sancaqlığı (أورفة)
  • Kilis ili sancaqlığı (كلز)
  • Məarrat ən-Numan sancaqlığı (معرة النعمان)
  • Hama sancaqlığı (حماة)
  • Salamiya sancaqlığı (سلمية)
  • Humus sancaqlığı (حمص)
  • Dəməşq əyaləti (ərəb. إيالة دمشق‎‎)
  • Dəməşq sancaqlığı (دمشق)
  • Şam sancaqlığı
  • Tripoli sancaqlığı (طرابلس)
  • Akka sancaqlığı (عكا)
  • Safad sancaqlığı (صفد)
  • Nablus sancaqlığı (نابلس)
  • Qüds sancaqlığı (القدس)
  • Lajjun sancaqlığı (اللجون)
  • Salt, Ürdün sancaqlığı (السلط)
  • Qəzzə sancaqlığı (غزة)

1579-cu ildə Suriyanın Tripolisi (Turkish:Trablusşam) (Arabic: طرابلس الشام) adı altında Tripoli əyaləti quruldu. Bu zaman əyalətlər belə oldu:

 
Luigi Mayer tərəfindən çəkilmiş Osmanlı Suriyasındakı Tartus

Hələb əyalətinə Hələb, Adana, Maraş, Aintab və Urfanın sancaqları daxil idi.

Hələb əyalətinə Hələb, Adana, Maraş, Aintab və Urfanın Sancaqları daxil idi.

Dəməşq əyalətinə Şam, Beyrut, Sidon, Akre, Səfad, Nablus, Qüds, Qəzzə, Hauran və Maan sancaqları daxil edildi.

1660-cı ildə Sayda əyaləti quruldu. Daha sonra Sidon əyaləti, daha sonra isə Beyrut əyaləti adlandırıldı.

1833–1840-cı illər

 
1851-ci il Osmanlı Suriyası xəritəsi, Hələb, Şam, Tripoli, Akra və Qəzzənin əyalətlərini göstərir.
 
1851-ci il xəritəsində Osmanlı Suriyasının cənub əyalətləri –Dəməşq, Tripoli, Akra və Qəzzə.
 
1851-ci il Osmanlı Suriyası. Hələb, Şam, Tripoli, Akre və Qəzzənin əyalətlərini göstərir.

1833-cü il Kütahya anlaşmasına əsasən Suriya əyalətləri Kavalalı Mehmed Əli Paşaya verildi. Firman bildirdiki, "Girit və Misir hökumətləri Kavalalı Mehmed Əli Paşa üçün davam etdirilir. Və xüsusi iddiasına istinad edərək, ona Dəməşq,Suriya Tripolisi, Sidon, Safet, Hələb, Qüds və Nablus bölgələrini, zəvvarların davranışı və əmrləri ilə verdim. Oğlu İbrahim Paşa yenidən Şeyx və Məkkəli Hərəm adlarına və Cədda rayonuna sahib oldu və daha yaxşı olacağına əmin olaraq, onun tələbi ilə Adana bölgəsinin Toros Xəzinədarlığı tərəfindən Mohassil adı ilə idarə edilməsini istədim."

Bu dövrdə 1839-cu il Uca Porte fərmanları və daha qətiyyətlə, 1856-cı ildə — müsəlman və qeyri-müsəlman subyektlərinin vəziyyətini bərabərləşdirən bir nəticə çıxarıldı

"müsəlmanların xristianlardan kəskin şəkildə yadlaşması. Birincisi, üstünlüyün itirilməsindən narazı qaldı və xristian icmalarına təcavüz olunaraq 1850-ci ildə Hələbdə, 1856-cı ildə Nablusda və 1860-cı ildə DəməşqdəLivanda kütləvi şəkildə qətllər törədildi. Bu acı daxili qarşıdurmaların uzunmüddətli nəticələri arasında 1920–1940-cı illərdə xristianların hakim olduğu Livanın meydana gəlməsi və Birinci Dünya Müharibəsindən sonra sionist axını ilə qarşılaşdıqları zaman xristianmüsəlman Fələstin ərəbləri arasında dərin uçurum oldu."

1861-ci il

1860-cı il Livan münaqişəsi zamanı minlərlə xristian mülki vətəndaşın qətlə yetirilməsindən sonra başda Fransada böyüyən Avropanın təzyiqi altında gələn 1861-ci ildə çıxarılan bir Osmanlı qərarı dəyişdirildi, Vətəndaş müharibəsinə səbəb olan dini qaydaya əsaslanan keçmiş rejim "Əl Kaimaqumyatin" Cebeli Lübnan Sancağı, bir mutasarrıf tərəfindən idarə olunan, qanuna görə, livanlı olmayan bir xristian olmalı idi.

1864-cü il

Tənzimat islahatlarının bir hissəsi olaraq, 1864-cü ildə qəbul edilmiş bir Osmanlı qanunu,sədrəzam tərəfindən təyin edilmiş, lakin yeni idarəetmə məclisləri ilə bir vali (qubernator) tərəfindən idarə olunan, əyalətlər daha kiçik vilayet halına gətirilərək, imperiya daxilində standart bir əyalət idarəsi təmin edildi.

1872–1918-ci illər

 
Şərqi Aralıq dənizi sahillərində Osmanlı inzibati bölgüsü çərçivəsində göstərilən "Müstəqil" Qüds Sancaqlığı. 1887–88-ci illər
 
Osmanlı Suriyası I Dünya müharibəsinə qədər.Sərhədlər boz rəngdədir.

1872-ci ildə Qüds və ətraf şəhərlər xüsusi bir inzibati status qazanaraq Qüds Sancağı oldu.

1872-ci ildən I Dünya müharibəsinə qədər Osmanlı Suriyasının bölmələri bunlar idi:

Deyr əz-Zor vilayəti və Hələb vilayətinin böyük hissəsi Osmanlı Suriyasına daxil ola bilərdidə,olmayada bilərdi. 1906-cı ildə nəşr olunan Dünyanın coğrafi lüğətində Suriya belə təsvir edilib:

"Türk imperiyasının bir hissəsini təşkil edən Asiyanın cənub-qərb hissəsində bir ölkə. Aralıq dənizindən şərqə, Fərat çayınaSuriya çölünə (Ərəb çölünün şimal tərəfinə uzanan) qədər,Alma-Dağdan (qədim Amanus), Tavr dağları silsilələrindən biri ilə cənubdan Misirin sərhədlərinə qədər (Suez bərzəx) uzanır; 31 ° ilə 37 ° şimal enindəki paralellər arasında yerləşir. Buraya Suriya vilayəti (Suriya) və ya Dəməşq, Beyrut vilayəti, Hələb vilayətinin cənub-qərb hissəsi, Qüds və Livanın sancaqlıqları daxildir.

Fələstin, Qüds sancaqlığı, BeyrutSuriya vilayətlərinin bir hissəsindən ibarət olan Suriyaya daxil edilmişdir.

Suriya, bəzən Mesopotamiyanın böyük bir hissəsini əhatə edən Hələb vilayətininDeyr əz-Zor vilayətinin hamısını daxil etmək üçün geniş mənada istifadə olunur."

Suriya haqqında 1915-ci ildə bir İngilis bir hesabatında belə deyir:

"O günlərdə Suriya termini ümumiyyətlə bütün coğrafi və tarixi Suriyanı, yəni Hələb vilayətinin bir hissəsindən ibarət olan Tavr dağları ilə Sinay yarımadası arasında uzanan ölkənin hamısını: Beyrut vilayəti, Suriya vilayəti, Livan sancaqlığı və Qüds sancaqlığını ifadə etmək üçün istifadə edilmişdir. Buraya ölkənin Fələstinin səlahiyyətli ərazisini yaratmaq üçün ondan ayrılan hissəsi daxil edildi.

Xəritələr

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. The Middle East and North Africa: 2004, Routledge, page 1015: "Syria"
  2. The Syrian Question, 1841
  3. Benny Morris, Excerpt from Righteous Victims: A History of the Zionist-Arab Conflict, 1881–1999, accessed 27 September 2015
  4. Geographical Dictionary of the World in the early 20th Century. Logos Press, New Delhi, 1906. ISBN 8172680120
  5. Report of a Committee set up to consider certain correspondence between Sir Henry McMahon (his majesty's high commissioner in egypt) and the Sharif of Mecca in 1915 and 1916 21 iyun 2015 at the Wayback Machine 21 iyun 2015 at the Wayback Machine, ANNEX A, para. 3. British Secretary of State for the Colonies, 16 maart 1939 (doc.nr. Cmd. 5974). unispal 24 oktyabr 2015 at the Wayback Machine

Mənbə

  • Bayyat, Fadil, The Ottoman State in the Arab Scope (in Arabic; 2007)
  • Johann Ludwig Burckhardt, Travels in Syria and the Holy Land, Appendix II: On the Political Divisions of Syria

Xarici keçidlər

  • Ottoman History Podcast: Osmanlı Suriyasının tarixi (ing.)

osmanlı, suriyası, osmanlı, imperiyasının, işğal, etdiyi, ərazilərin, hissəsi, 1918, ildə, adətən, aralıq, dənizinin, şərqində, fərat, çayının, qərbində, ərəbistan, səhrasının, şimalında, tavr, dağlarının, cənubunda, bölgə, olaraq, təyin, olunan, osmanlı, impe. Osmanli Suriyasi Osmanli Imperiyasinin Isgal etdiyi erazilerin bir hissesi 1918 ci ilde Osmanli Suriyasi Osmanli Suriyasi adeten Araliq denizinin serqinde Ferat cayinin qerbinde Erebistan sehrasinin simalinda ve Tavr daglarinin cenubunda bolge olaraq teyin olunan Osmanli Imperatorlugunun Levant daxilindeki bolunmelerine aiddir 1 Osmanli Suriyasi XVI esrin evvellerinde Memlukler terefinden feth edildikden sonra Osmanlilar terefinden Demesq eyaletinin bir vilayeti olaraq teskil edildi 1534 cu ilde Heleb eyaleti ayri ayri vilayetlere parcalandi Trablus eyaleti 1579 cu ilde Demesq eyaletinden meydana geldi ve daha sonra Adana eyaleti Helebden ayrildi 1660 ci ilde Safed eyaleti quruldu ve qisa muddet sonra Sidon eyaleti adlandirildi 1667 ci ilde Dagliq Livan Emirliyi Sidon eyaleti daxilinde xususi muxtariyyet statusu aldi lakin 1841 ci ilde legv edildi ve 1861 ci ilde Quds sancagi olaraq yeniden quruldu Suriya eyeletleri sonradan 1864 cu ildeki Tenzimat islahatlarindan sonra Suriya vilayeti Heleb vilayeti ve Beyrut vilayetine cevrildi Nehayet 1872 ci ilde Quds sancagi Suriya vilayetinden xususi statusa malik muxtar bir idareye ayrildi Mundericat 1 Tarixi 2 Inzibati bolgu 2 1 1549 1663 cu iller 2 2 1833 1840 ci iller 2 3 1861 ci il 2 4 1864 cu il 2 5 1872 1918 ci iller 3 Xeriteler 4 Hemcinin bax 5 Istinadlar 6 Menbe 7 Xarici kecidlerTarixi Redakte Latakiya menzeresi Betlehemin gorunusu 1516 ci ilden evvel Suriya bolge Asagi Misirde yerlesen Memluk imperiyasinin bir hissesi idi Suriyanin simalindaki Heleb yaxinligindaki Mercidabik doyusunde Memlukleri meglub etdikden sonra Osmanli sultani I Selim Suriyani 1516 ci ilde feth etdi I Selim Memluklere qarsi qelebe caldi ve 1517 ci ilde Ridaniye doyusunden sonra Misiri feth etdi Memluk Sultanligina son verdi Inzibati bolgu Redakte1516 ci ilde ilk defe Suriyani ele kecirende I Selim Memluk dovrunun inzibati erazi bolgusunu deyisilmez saxladi 1517 ci ilin iyul ayinda Misirden qayitdiqdan sonra Suriyani Sam adli bir boyuk vilayet ve ya eyalet olaraq yeniden teskil etdi Suriya ucun ereb turk Eyalet bir nece rayona ve ya sancaga bolundu 1549 1663 cu iller Redakte 1549 cu ilde Suriya iki eyalete cevrildi Helebin simal Sancagi Helebin yeni Eyalet merkezine cevrildi Bu zaman iki Suriyali eyalet asagidaki kimi bolundu Heleb eyaleti ereb إيالة حلب Heleb sancaqligi حلب Elbistan sancaqligi مرعش Adana sancaqligi Urfa أضنة Birecik sancaqligi أورفة Kilis ili sancaqligi كلز Mearrat en Numan sancaqligi معرة النعمان Hama sancaqligi حماة Salamiya sancaqligi سلمية Humus sancaqligi حمص Demesq eyaleti ereb إيالة دمشق Demesq sancaqligi دمشق Sam sancaqligi Tripoli sancaqligi طرابلس Akka sancaqligi عكا Safad sancaqligi صفد Nablus sancaqligi نابلس Quds sancaqligi القدس Lajjun sancaqligi اللجون Salt Urdun sancaqligi السلط Qezze sancaqligi غزة 1579 cu ilde Suriyanin Tripolisi Turkish Trablussam Arabic طرابلس الشام adi altinda Tripoli eyaleti quruldu Bu zaman eyaletler bele oldu Luigi Mayer terefinden cekilmis Osmanli Suriyasindaki Tartus Heleb eyaletine Heleb Adana Maras Aintab ve Urfanin sancaqlari daxil idi Heleb eyaletine Heleb Adana Maras Aintab ve Urfanin Sancaqlari daxil idi Demesq eyaletine Sam Beyrut Sidon Akre Sefad Nablus Quds Qezze Hauran ve Maan sancaqlari daxil edildi 1660 ci ilde Sayda eyaleti quruldu Daha sonra Sidon eyaleti daha sonra ise Beyrut eyaleti adlandirildi 1833 1840 ci iller Redakte 1851 ci il Osmanli Suriyasi xeritesi Heleb Sam Tripoli Akra ve Qezzenin eyaletlerini gosterir 1851 ci il xeritesinde Osmanli Suriyasinin cenub eyaletleri Demesq Tripoli Akra ve Qezze 1851 ci il Osmanli Suriyasi Heleb Sam Tripoli Akre ve Qezzenin eyaletlerini gosterir 1833 cu il Kutahya anlasmasina esasen Suriya eyaletleri Kavalali Mehmed Eli Pasaya verildi Firman bildirdiki Girit ve Misir hokumetleri Kavalali Mehmed Eli Pasa ucun davam etdirilir Ve xususi iddiasina istinad ederek ona Demesq Suriya Tripolisi Sidon Safet Heleb Quds ve Nablus bolgelerini zevvarlarin davranisi ve emrleri ile verdim Oglu Ibrahim Pasa yeniden Seyx ve Mekkeli Herem adlarina ve Cedda rayonuna sahib oldu ve daha yaxsi olacagina emin olaraq onun telebi ile Adana bolgesinin Toros Xezinedarligi terefinden Mohassil adi ile idare edilmesini istedim 2 Bu dovrde 1839 cu il Uca Porte fermanlari ve daha qetiyyetle 1856 ci ilde muselman ve qeyri muselman subyektlerinin veziyyetini beraberlesdiren bir netice cixarildi muselmanlarin xristianlardan keskin sekilde yadlasmasi Birincisi ustunluyun itirilmesinden narazi qaldi ve xristian icmalarina tecavuz olunaraq 1850 ci ilde Helebde 1856 ci ilde Nablusda ve 1860 ci ilde Demesqde ve Livanda kutlevi sekilde qetller toredildi Bu aci daxili qarsidurmalarin uzunmuddetli neticeleri arasinda 1920 1940 ci illerde xristianlarin hakim oldugu Livanin meydana gelmesi ve Birinci Dunya Muharibesinden sonra sionist axini ile qarsilasdiqlari zaman xristian ve muselman Felestin erebleri arasinda derin ucurum oldu 3 1861 ci il Redakte 1860 ci il Livan munaqisesi zamani minlerle xristian mulki vetendasin qetle yetirilmesinden sonra basda Fransada boyuyen Avropanin tezyiqi altinda gelen 1861 ci ilde cixarilan bir Osmanli qerari deyisdirildi Vetendas muharibesine sebeb olan dini qaydaya esaslanan kecmis rejim El Kaimaqumyatin Cebeli Lubnan Sancagi bir mutasarrif terefinden idare olunan qanuna gore livanli olmayan bir xristian olmali idi 1864 cu il Redakte Tenzimat islahatlarinin bir hissesi olaraq 1864 cu ilde qebul edilmis bir Osmanli qanunu sedrezam terefinden teyin edilmis lakin yeni idareetme meclisleri ile bir vali qubernator terefinden idare olunan eyaletler daha kicik vilayet halina getirilerek imperiya daxilinde standart bir eyalet idaresi temin edildi 1872 1918 ci iller Redakte Serqi Araliq denizi sahillerinde Osmanli inzibati bolgusu cercivesinde gosterilen Musteqil Quds Sancaqligi 1887 88 ci iller Osmanli Suriyasi I Dunya muharibesine qeder Serhedler boz rengdedir 1872 ci ilde Quds ve etraf seherler xususi bir inzibati status qazanaraq Quds Sancagi oldu 1872 ci ilden I Dunya muharibesine qeder Osmanli Suriyasinin bolmeleri bunlar idi Heleb vilayeti ereb ولاية حلب Deyr ez Zor vilayeti ereb سنجق دير الزور Beyrut vilayeti ereb ولاية بيروت Suriya vilayeti ereb ولاية سورية Cebeli Lubnan Sancagi ereb متصرفية جبل لبنان Quds Sancagi ereb متصرفية القدس الشريف Karak Sancagi 1895 ci il ereb متصرفية الكرك Deyr ez Zor vilayeti ve Heleb vilayetinin boyuk hissesi Osmanli Suriyasina daxil ola bilerdide olmayada bilerdi 1906 ci ilde nesr olunan Dunyanin cografi lugetinde Suriya bele tesvir edilib Turk imperiyasinin bir hissesini teskil eden Asiyanin cenub qerb hissesinde bir olke Araliq denizinden serqe Ferat cayina ve Suriya colune Ereb colunun simal terefine uzanan qeder Alma Dagdan qedim Amanus Tavr daglari silsilelerinden biri ile cenubdan Misirin serhedlerine qeder Suez berzex uzanir 31 ile 37 simal enindeki paraleller arasinda yerlesir Buraya Suriya vilayeti Suriya ve ya Demesq Beyrut vilayeti Heleb vilayetinin cenub qerb hissesi Quds ve Livanin sancaqliqlari daxildir Felestin Quds sancaqligi Beyrut ve Suriya vilayetlerinin bir hissesinden ibaret olan Suriyaya daxil edilmisdir Suriya bezen Mesopotamiyanin boyuk bir hissesini ehate eden Heleb vilayetinin ve Deyr ez Zor vilayetinin hamisini daxil etmek ucun genis menada istifade olunur 4 Suriya haqqinda 1915 ci ilde bir Ingilis bir hesabatinda bele deyir O gunlerde Suriya termini umumiyyetle butun cografi ve tarixi Suriyani yeni Heleb vilayetinin bir hissesinden ibaret olan Tavr daglari ile Sinay yarimadasi arasinda uzanan olkenin hamisini Beyrut vilayeti Suriya vilayeti Livan sancaqligi ve Quds sancaqligini ifade etmek ucun istifade edilmisdir Buraya olkenin Felestinin selahiyyetli erazisini yaratmaq ucun ondan ayrilan hissesi daxil edildi 5 Xeriteler RedakteEyaletleri gosteren Muasir Osmanli Suriyasinin xeriteleri 1864 cu il Vilayet Qanunundan 1696 ci il Aleksis Hubert Jailot Eyaletlerin tesviri 1707 ci il 1740 ci il Matthaus Seutter Eyaletlerin tesviri 1803 cu il Cedid Atlas 1842 ci il Pasaliqlari gosteren resm 1851 ci il Vilayetleri gosteren muasir xeriteler Tenzimat islahatlarindan evvel 1855 ci il sancaqlarin gosterilmesi 1862 ci il 1873 cu il 1893 cu il 1896 ci il 1897 ci il 1900 cu il Eduard Stanford vilayetlerin gosterilmesi 1909 cu il 1911 ci ilHemcinin bax RedakteSuriya tarixi Suriya Ereb Kralligi Says Piko sazisi SuriyaIstinadlar Redakte The Middle East and North Africa 2004 Routledge page 1015 Syria The Syrian Question 1841 Benny Morris Excerpt from Righteous Victims A History of the Zionist Arab Conflict 1881 1999 accessed 27 September 2015 Geographical Dictionary of the World in the early 20th Century Logos Press New Delhi 1906 ISBN 8172680120 Report of a Committee set up to consider certain correspondence between Sir Henry McMahon his majesty s high commissioner in egypt and the Sharif of Mecca in 1915 and 1916Arxivlesdirilib 21 iyun 2015 at the Wayback Machine Arxivlesdirilib 21 iyun 2015 at the Wayback Machine ANNEX A para 3 British Secretary of State for the Colonies 16 maart 1939 doc nr Cmd 5974 unispalArxivlesdirilib 24 oktyabr 2015 at the Wayback MachineMenbe RedakteBayyat Fadil The Ottoman State in the Arab Scope in Arabic 2007 Johann Ludwig Burckhardt Travels in Syria and the Holy Land Appendix II On the Political Divisions of SyriaXarici kecidler RedakteOttoman History Podcast Osmanli Suriyasinin tarixi ing Vikianbarda Osmanli Suriyasi ile elaqeli mediafayllar var Osmanli imperiyasi portaliMenbe https az wikipedia org w index php title Osmanli Suriyasi amp oldid 6004657, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.