Osmanlı-Səudiyyə müharibəsi (və yaxud Misir-Səudiyyə müharibəsi) - 1811-1818-ci illərdə Birinci Səudiyyə əmiri Səud ibn Əbdüləzizlə Osmanlı İmperiyasınınMisir əyalətinin hakimi Kavalalı Mehmed Əli Paşa arasında baş vermişdir. Müharibə Səud ibn Əbdüləziz əl-Səudun dövründə başlamış və onun vəliəhdi Abdullah ibn Səud əl-Səudun dövründə onun ölümü ilə başa çatmışdır.
Məhəmməd ibn Əbdülvahab və əmir Məhəmməd bin Səud əl-Səudun islam islahatları onların Dəriyyə şəhərində hakimiyyətlərini möhkəmləndirməyə şərait yaratdı. 1805-ci ildə Vəhhabilər Məkkə və Mədinə üzərində nəzarəti ələ keçirdilər, Kərbəla şəhərinə və İmam Hüseyn məqbərəsinə hücum etdilər. Bu zaman vəhhabilər Osmanlı karvanlarına hücum etdilər. Səudiyyə əmirinin Hicaz ziyarətgahlarının qoruyucusu olması iddiasını Osmanlı sultanı tərəfindən pislənmişdi. Daha sonra Osmanlılar vəhhabilərlə mübarizə üçün Mehmed Əli Paşanı vəzifələndirmişdilər.
Müharibə
1807-ci ilin dekabr ayında Misir hakimi Mehmed Əli Paşa Osmanlı sultanı IV Mustafadan Səudiyyə əmirliyinə qarşı müharibəyə başlamaq tapşırığı aldı. Ancaq, başı Misirin daxili çəkişmələrinə qarışıq olan Misir hakimi 1809-cu ildə Səudiyyə əmirliyinə yönəldi.
1810-cu ilin 3 sentyabrında Misir qoşunları Hicaza daxil oldu. Misir ordusunun başında Mehmed Əli Paşanın 16 yaşlı oğlu Qavalalı Tosun Paşa idi. İki ordu arasında əməliyyatlar 1811-ci ildə başladı. Misir ordusunun birinci hədəfi Yanbo limanını qərbdən tutmaq və Misir ordusunun dəniz və quru hissələrini birləşdirmək idi. Misirlilər diplomatiya və hədiyyələr yolu ilə köçəri ərəbləri öz tərəflərinə çəkdilər.
Misir ordusunun bir araya gəlməsindən sonra Qavalalı Tosun Paşa Mədinə və Məkkə şəhərlərinə hücuma keçdi. 1811-ci ilin dekabrında Manzalat əl-Səfrə və Cədidə şəhərləri yaxınlığında vəhhabilərlə misirlilər arasında döyüş başladı. Misir ordusu seçmə Səudiyyə ordusuna qəflətən hücum etməsinə baxmayaraq Yanbo limanına geri çəkildilər. Bununla belə vəhhabilər axıra Yanbo limanını misirlilərdən ala bilmədilər.
1812-ci ildə misirlilər bədəvilərlə birləşib vəhhabilər üzərinə hücuma keçdilər. 1812-ci ilin noyabrında Mədinə, 1813-cü ilin yanvarında Məkkə və Ciddə döyüşlərdəki qələbələr nəticəsində Məkkə və Taif ələ keçirildi və əsas liman sayılan Ciddə üzərinə hərəkətə başladılar.
Az sonra döyüşlərə Mehmed Əli Paşa şəxsən özü rəhbərlik etməyə başladı və yanvar ayında Besalidə vəhhabilərlə güclü döyüş baş verdi. Döyüşdə misirlilər qələbə qazandılar, hücumlarını davam etdirərək Kunfu və Asiri ələ keçirdilər.
Mehmed Əli Paşa Ərəbistan yarımadasının cənubundan vəhhabiləri sıxışdırıb çıxartmağı bacardı və 1815-ci ilin yazında barışıq imzalandı. Barışığa əsasən Hicaz Misirin idarəsinə verilir, vəhhabilərin əlində sadəcə Nəcd və əl-Qasım regionları qalır, Səudiyyə əmiri Abdullah özünü Osmanlı sultanının vassallı kimi qəbul edir və Həcc ziyarətlərinin təhlükəsizliyini öz öhdəsinə götürürdü.
Qavalalı İbrahim Paşanın Dəriyyəyə hücumu
1816-ci ildə yenidən hərbi əməliyyatlar başlandı. İbrahim paşanın rəhbərliyi altında Misir ordusu Hicaza daxil oldu və yarımadanın daxili rayonlarına hücum etməyə başladı. 1817-ci ildə ər-Rass, Burayda və Unayza qalaları, 1818-ci ilin əvvəllərində Şakra bölgəsi ələ keçirildi.
1818-ci ilin aprelində Misirlilər Birinci Səudiyyə əmirliyinin paytaxı Dəriyyə şəhərini mühasirəyə aldılar. 5 aylıq mühasirədən sonra 15 sentyabrda paytaxtı ələ keçirdilər.
Müharibənin nəticəsi
Müharibədən sonra Birinci Səudiyyə dövləti dağıldı. Paytaxt Dəriyyə 1819-cu ildə Misirlilər tərəfindən dağıdıldı və ölkənin əsas şəhərlərinə Misir qarnizonları daxil oldu. Birinci Səudiyyə əmiri Abdullah ibn Səud əl-Səud təslim oldu. İstanbula aparıldı və sultanın əmri ilə edam edilərək başı Bosfor sularına atıldı.
Osmanlı-Səudiyyə müharibəsində Misir hakimi Qavalalı Mehmed Əli Paşanın qələbəsi ilə bu bölgələrdə Osmanlı nüfuzu bərpa edildi və möhkəmləndi.
Bowen, Wayne H. (2008). The History of Saudi Arabia. Westport, CN: Greenwood Press. p. 153.
↑ Marsot, Afaf Lutfi Al-Sayyid. A History of Egypt From the Islamic Conquest to the Present. New York: Cambridge UP, 2007
↑ Elizabeth Sirriyeh, Salafies, "Unbelievers and the Problems of Exclusivism". Bulletin (British Society for Middle Eastern Studies, Vol. 16, No. 2. (1989), pp. 123-132.
September 25, 2021
osmanlı, səudiyyə, müharibəsi, yaxud, misir, səudiyyə, müharibəsi, 1811, 1818, illərdə, birinci, səudiyyə, əmiri, səud, əbdüləzizlə, osmanlı, imperiyasının, misir, əyalətinin, hakimi, kavalalı, mehmed, əli, paşa, arasında, baş, vermişdir, müharibə, səud, əbdül. Osmanli Seudiyye muharibesi ve yaxud Misir Seudiyye muharibesi 1811 1818 ci illerde Birinci Seudiyye emiri Seud ibn Ebdulezizle Osmanli Imperiyasinin Misir eyaletinin hakimi Kavalali Mehmed Eli Pasa arasinda bas vermisdir Muharibe Seud ibn Ebduleziz el Seudun dovrunde baslamis ve onun veliehdi Abdullah ibn Seud el Seudun dovrunde onun olumu ile basa catmisdir Osmanli Seudiyye muharibesiTarix 1811 1818Yeri Erebistan yarimadasiSebebi Seud sulalesinin Erebistan yarimadasindaki isgallariNeticesi Birinci Seudiyye emirliyinin suqutuMunaqise terefleriBirinci Seudiyye emirliyi Osmanli ImperiyasiKomandan lar Seud ibn Ebduleziz el Seud Abdullah ibn Seud el Seud Xassab ibn Saran Xaliya el Vahhabiya II MahmudEhmed Tosun PasaQavalali Mehmed Ali PasaKavalali Mehmed Eli PasaTereflerin quvvesi20 000 50 000Olenler ve yaralananlar11 000 olu 3 000 yarali 2 000 olu 1000 yarali Mundericat 1 Muharibeden once 2 Muharibe 3 Muharibenin neticesi 4 Hemcinin bax 5 IstinadlarMuharibeden once RedakteVehhabilik Birinci Seudiyye dovletinin yaranmasinda esasli rol oynadi ve bu Osmanli imperiyasinin maraqlarina zidd idi Herekata qarsi Osmanli sultani Misir hakimi Kavalali Mehmed Eli Pasani vezifelendirdi Mehemmed ibn Ebdulvahab ve emir Mehemmed bin Seud el Seudun islam islahatlari onlarin Deriyye seherinde hakimiyyetlerini mohkemlendirmeye serait yaratdi 1805 ci ilde Vehhabiler Mekke ve Medine uzerinde nezareti ele kecirdiler Kerbela seherine ve Imam Huseyn meqberesine hucum etdiler 1 Bu zaman vehhabiler Osmanli karvanlarina hucum etdiler 2 Seudiyye emirinin Hicaz 3 ziyaretgahlarinin qoruyucusu olmasi iddiasini Osmanli sultani terefinden pislenmisdi Daha sonra Osmanlilar vehhabilerle mubarize ucun Mehmed Eli Pasani vezifelendirmisdiler 2 Muharibe Redakte1807 ci ilin dekabr ayinda Misir hakimi Mehmed Eli Pasa Osmanli sultani IV Mustafadan Seudiyye emirliyine qarsi muharibeye baslamaq tapsirigi aldi Ancaq basi Misirin daxili cekismelerine qarisiq olan Misir hakimi 1809 cu ilde Seudiyye emirliyine yoneldi 1810 cu ilin 3 sentyabrinda Misir qosunlari Hicaza daxil oldu Misir ordusunun basinda Mehmed Eli Pasanin 16 yasli oglu Qavalali Tosun Pasa idi Iki ordu arasinda emeliyyatlar 1811 ci ilde basladi Misir ordusunun birinci hedefi Yanbo limanini qerbden tutmaq ve Misir ordusunun deniz ve quru hisselerini birlesdirmek idi Misirliler diplomatiya ve hediyyeler yolu ile koceri erebleri oz tereflerine cekdiler Misir ordusunun bir araya gelmesinden sonra Qavalali Tosun Pasa Medine ve Mekke seherlerine hucuma kecdi 1811 ci ilin dekabrinda Manzalat el Sefre ve Cedide seherleri yaxinliginda vehhabilerle misirliler arasinda doyus basladi Misir ordusu secme Seudiyye ordusuna qefleten hucum etmesine baxmayaraq Yanbo limanina geri cekildiler Bununla bele vehhabiler axira Yanbo limanini misirlilerden ala bilmediler 1812 ci ilde misirliler bedevilerle birlesib vehhabiler uzerine hucuma kecdiler 1812 ci ilin noyabrinda Medine 1813 cu ilin yanvarinda Mekke ve Cidde doyuslerdeki qelebeler neticesinde Mekke ve Taif ele kecirildi ve esas liman sayilan Cidde uzerine herekete basladilar Az sonra doyuslere Mehmed Eli Pasa sexsen ozu rehberlik etmeye basladi ve yanvar ayinda Besalide vehhabilerle guclu doyus bas verdi Doyusde misirliler qelebe qazandilar hucumlarini davam etdirerek Kunfu ve Asiri ele kecirdiler Mehmed Eli Pasa Erebistan yarimadasinin cenubundan vehhabileri sixisdirib cixartmagi bacardi ve 1815 ci ilin yazinda barisiq imzalandi Barisiga esasen Hicaz Misirin idaresine verilir vehhabilerin elinde sadece Necd ve el Qasim regionlari qalir Seudiyye emiri Abdullah ozunu Osmanli sultaninin vassalli kimi qebul edir ve Hecc ziyaretlerinin tehlukesizliyini oz ohdesine gotururdu Qavalali Ibrahim Pasanin Deriyyeye hucumu 1816 ci ilde yeniden herbi emeliyyatlar baslandi Ibrahim pasanin rehberliyi altinda Misir ordusu Hicaza daxil oldu ve yarimadanin daxili rayonlarina hucum etmeye basladi 1817 ci ilde er Rass Burayda ve Unayza qalalari 1818 ci ilin evvellerinde Sakra bolgesi ele kecirildi 1818 ci ilin aprelinde Misirliler Birinci Seudiyye emirliyinin paytaxi Deriyye seherini muhasireye aldilar 5 ayliq muhasireden sonra 15 sentyabrda paytaxti ele kecirdiler Muharibenin neticesi RedakteMuharibeden sonra Birinci Seudiyye dovleti dagildi Paytaxt Deriyye 1819 cu ilde Misirliler terefinden dagidildi ve olkenin esas seherlerine Misir qarnizonlari daxil oldu Birinci Seudiyye emiri Abdullah ibn Seud el Seud teslim oldu Istanbula aparildi ve sultanin emri ile edam edilerek basi Bosfor sularina atildi 3 Osmanli Seudiyye muharibesinde Misir hakimi Qavalali Mehmed Eli Pasanin qelebesi ile bu bolgelerde Osmanli nufuzu berpa edildi ve mohkemlendi 3 Hemcinin bax RedakteMisir Hidviliyi Birinci Seudiyye emirliyi QavalalilarIstinadlar Redakte Bowen Wayne H 2008 The History of Saudi Arabia Westport CN Greenwood Press p 153 1 2 Marsot Afaf Lutfi Al Sayyid A History of Egypt From the Islamic Conquest to the Present New York Cambridge UP 2007 1 2 3 Elizabeth Sirriyeh Salafies Unbelievers and the Problems of Exclusivism Bulletin British Society for Middle Eastern Studies Vol 16 No 2 1989 pp 123 132 Menbe https az wikipedia org w index php title Osmanli Seudiyye muharibesi amp oldid 5901195, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
